Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
lêi më ®Çu
ThÞ trêng ng©n hµng tµi chÝnh ngµy mét trë nªn mang tÝnh toµn cÇu
ho¸ cao ®é. Sù chu chuyÓn dßng tiÒn ngµy cµng gia t¨ng kh«ng chØ vÒ tèc ®é,
sè lîng mµ cßn c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. Nh÷ng biÕn ®éng vÒ kinh tÕ,
chÝnh trÞ ngµy cµng lín vµ khã dù do¸n. C¬ chÕ thÞ trêng còng t¹o ®iÒu kiÖn
cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Nhng ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn
c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®èi mÆt víi cuéc c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t.Ng©n
hµng còng lµ mét doanh nghiÖp nªn còng kh«ng n»m ngoµi quy luËt ®ã.
Ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i lµ ®ßn
bÈy cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c. TÝn dông ng©n hµng lµ mét trong
nh÷ng ho¹t ®éng chÝnh vµ t¹o ra thu nhËp lín nhÊt cho c¸c ng©n hµng th¬ng
m¹i. Víi vai trß lµ ngêi dÉn vèn lín nhÊt trong nÒn kinh tÕ, tÝn dông ng©n
hµng ®ang ngµy cµng ph¸t huy hiÖu qu¶. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh c«ng ®¹t ®îc th× trong xu thÕ héi nhËp, ng©n hµng th¬ng m¹i ®ang ph¶i chÞu nhiÒu ¸p
lùc c¹nh tranh tõ c¸c ng©n hµng níc ngoµi. Thªm vµo ®ã lµ c¸c rñi ro nh
biÕn ®éng tû gi¸, gi¸ vµng t¨ng m¹nh, c¸c lo¹i h×nh kinh doanh cßn nhiÒu
h¹n chÕ ®· vµ ®ang lµm hiªô qu¶ ho¹t ®éng cña ng©n hµng cha cao.
Trong bèi c¶nh ®ã, viÖc c¸c ng©n hµng duy tr× vµ qu¶n lý mét c¸ch
tÝch cùc còng nh t¨ng cêng ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng tÝn dông nh»m h¹n chÕ
rñi ro ®· trë thµnh vÊn ®Ò nãng báng.
Trong qu¸ tr×nh qu¶n rñi ro tÝn dông ë níc ta vÉn cßn nhiÒu khã kh¨n,
viÖc nh×n nhËn l¹i, ®¸nh gi¸ vµ ®a ra vµ ®a ra nh÷ng ý tëng míi lu«n ®îc
quan t©m. ChÝnh v× vËy, Sau mét thêi gian thùc tËp t¹i Ng©n hµng C«ng Th¬ng Hoµn KiÕm, dãi sù híng dÉn cña c« gi¸o Lª Phong Ch©u vµ sù gióp ®ì
cña c¸c anh chÞ trong Phßng kh¸ch hµng sè 1 còng nh sù quan t©m cña ban
l·nh ®¹o ng©n hµng, em ®· chän ®Ò tµi: “rñi ro tÝn dông t¹i ng©n hµng
c«ng th¬ng hoµn kiÕm-gi¶I ph¸p phßng ngõa vµ h¹n chÕ” ®Ó lµm chuyªn
®Ò tèt nghiÖp, phôc vô môc ®Ých häc tËp vµ nghiªn cøu cña b¶n th©n.
Chuyªn ®Ò ®îc chia lµm 3 ch¬ng:
Ch¬ng I: Rñi ro tÝn dông cña Ng©n hµng th¬ng m¹i
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng rñi ro tÝn dông t¹i Ng©n hµng c«ng th¬ng Hoµn
KiÕm trong thêi gian qua
Ch¬ng III: Gi¶I ph¸p phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro TD t¹i Ng©n
hµng c«ng th¬ng Hoµn KiÕm
Víi sù h¹n chÕ vÒ kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm thùc tÕ, do ®ã sÏ kh«ng
tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt; mong ®îc sù gióp ®ì, chØ b¶o nhiÒu h¬n n÷a tõ
c« gi¸o ®Ó em cã thÓ hoµn thµnh tèt chuyªn ®Ò thùc tËp nµy.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n !
Ch¬ng i:Rñi ro tÝn dông cña NHTM
1.1 NHTM trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
1.1.1 Kh¸I niÖm
Ng©n hµng ra ®êi g¾n kiÒn víi sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt, trao ®æi hµng ho¸
vµ sù xuÊt hiÖn cña tiÒn tÖ. Sù giao lu hµng ho¸ gi÷a c¸c vïng, c¸c quèc gia víi c¸c
lo¹i tiÒn kh¸c nhau ®· g©y ra nh÷ng khã kh¨n trong viÖc mua b¸n, thanh to¸n,
chuyÓn ®æi vµ b¶o qu¶n tiÒn tÖ. V× vËy, trong sè c¸c th¬ng gia thêi bÊy giê, mét sè
ngêi ®· tõ bá viÖc bu«n b¸n hµng ho¸ ®Ó trë thµnh c¸c th¬ng gia vÒ tiÒn tÖ thùc
hiÖn c«ng viÖc ®æi tiÒn. ViÖc ®æi c¸c lo¹i tiÒn cña c¸c vïng, khu vùc kh¸c nhau,
gióp cho c¸c th¬ng gia giao lu hµng ho¸ thuËn tiÖn h¬n.
Khi c¸c th¬ng gia hµng ho¸ thùc hiÖn bu«n b¸n hai chiÒu, sÏ xuÊt hiÖn
nh÷ng kho¶ng thêi gian trÔ gi÷a lóc b¸n hµng ho¸ nµy vµ mua tiÕp hµng ho¸ kh¸c,
lóc nµy hä kh«ng sö dông ®Õn sè tiÒn hµng. §Ó ®¶m b¶o an toµn, c¸c th¬ng gia nµy
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
muèn nhê ai ®ã ®¸ng tin cËy b¶o qu¶n hé. §Ó ®¸p øng nhu cÇu ®ã, c¸c th¬ng gia
tiÒn tÖ ®· thùc hiÖn c«ng viÖc thø hai lµ nhËn göi vµ b¶o qu¶n hé tµi s¶n cã thu lÖ
phÝ.
Khi nhËn göi, c¸c th¬ng gia tiÒn tÖ viÕt cho kh¸ch hµng mét tê giÊy chøng
nhËn. Sau nhiÒu lÇn göi vµ rót thuËn tiÖn, c¸c th¬ng gia tiÒn tÖ ®îc tÝn nhiÖm vµ ®Ó
cho viÖc mua b¸n diÔn ra nhanh chãng, ngêi mua ®· sö dông tê giÊy chøng nhËn
khi thanh to¸n tiÒn hµng, sau ®ã ngêi b¸n sÏ tíi rót tiÒn ë chç c¸c th¬ng gia tiÒn tÖ.
Nh vËy, c¸c th¬ng gia tiÒn tÖ ®· thùc hiÖn c«ng viÖc chi tr¶ hé cho kh¸ch hµng.
Trong qu¸ tr×nh nhËn göi vµ chi tr¶ hé, mét sè tiÒn lín lu«n ®äng l¹i ë chç
c¸c th¬ng gia tiÒn tÖ. §iÒu nµy ®· lµm n¶y sinh c¸c kh¶ n¨ng cã thÓ sö dông sè tiÒn
nµy. Trong khi ®ã, c¸c th¬ng gia khi ho¹t ®éng kinh doanh lu«n cã nhu cÇu mua
hµng ®ét xuÊt ®ång thêi còng cÇn nh÷ng kho¶n ®Çu t lín cho ph¸t triÓn. Tõ ®ã c¸c
th¬ng gia tiÒn tÖ b¾t ®Çu ho¹t ®éng cho vay ®èi víi nÒn kinh tÕ.
Khi cho vay, c¸c th¬ng gia tiÒn tÖ ®· thu ®îc l·i nhiÒu h¬n lµ lÖ phÝ nhËn
göi. §Ó t¨ng thªm lîi nhuËn qua l·i cho vay, c¸c th¬ng gia tiÒn tÖ ®· bá kh«ng thu
phÝ tiÒn göi, h¬n n÷a cßn tr¶ l·i cho tiÒn göi víi môc ®Ých thu hót ®îc sè lîng lín
tiÒn göi ®Ó cã thÓ t¨ng c¸c ho¹t ®éng cho vay. Lóc nµy c¸c th¬ng gia tiÒn tÖ ®îc gäi
lµ c¸c nhµ ng©n hµng, chuyªn kinh doanh trªn lÜnh vùc tiÒn tÖ - tÝn dông. Theo thêi
gian c¸c tæ chøc ng©n hµng ®· ph¸t triÓn nhanh chãng vµ më réng thªm nhiÒu
nghiÖp vô míi nh: chiÕt khÊu, b¶o l·nh, t vÊn, uû th¸c, ®Çu t, mua b¸n chøng
kho¸n,...
Dùa vµo tÝnh chÊt, môc ®Ých, ®èi tîng ho¹t ®éng cña c¸c NHTM chóng ta
cã mét ®Þnh nghÜa vÒ NHTM nh sau:
“ NHTM lµ mét tæ chøc kinh tÕ cã t c¸ch ph¸p nh©n, kinh doanh tiÒn tÖ mµ
ho¹t ®éng chñ yÕu vµ thêng xuyªn lµ nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng víi tr¸ch nhiÖm
hoµn tr¶ vµ sö dông sè tiÒn ®ã ®Ó cho vay, ®Çu t, chiÕt khÊu, ®ång thêi thùc hiÖn
c¸c nghiÖp vô thanh to¸n, t vÊn, m«i giíi vµ mét sè dÞch vô kh¸c cho kh¸ch hµng ”
1.1.2 Vai trß, chøc n¨ng
1.1.2.1Vai trß
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Trung gian tµI chÝnh: ChuyÓn c¸c kho¶n tiÕt kiÖm, chñ yÕu tõ hé gia ®×nh,
thµnh c¸c kho¶n tÝn dông cho c¸c tæ chøc kinh doanh vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
kh¸c ®Ó ®Çu t vµo nhµ cöa, thiÕt bÞ vµ c¸c tµi s¶n kh¸c.
Thanh to¸n: Thay mÆt kh¸ch hµng thùc hiÖn thanh to¸n cho viÖc mua hµng
ho¸ vµ dÞch vô( nh b»ng c¸ch ph¸t hµnh vµ bï trï sÐc, cung cÊp m¹ng líi thanh
to¸n ®iÖn tö, kÕt nèi c¸c quü vµ ph©n phèi tiÒn giÊy vµ tiÒn ®óc).
B¶o l·nh: Cam kÕt tr¶ nî cho kh¸ch hµng khi kh¸ch hµng mÊt kh¶ n¨ng
thanh to¸n( ch¼ng h¹n ph¸t hµnh th tÝn dông).
§¹i lý: Thay mÆt kh¸ch hµng qu¶n lÝ vµ b¶o vÖ tµi s¶n cña hä, ph¸t hµnh
hoÆc chuéc l¹i chøng kho¸n ( thêng ®îc thùc hiÖn t¹i phßng uû th¸c).
Thùc hiÖn chÝnh s¸ch cña NN: Thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña chÝnh
phñ, gãp phÇn ®iÒu tiÕt sù t¨ng trëng kinh tÕ vµ theo ®uæi c¸c môc tiªu x· héi.
1.1.2.2Chøc n¨ng
- Trung gian tµI chÝnh
Ng©n hµng lµ mét tæ chøc trung gian tµi chÝnh víi chøc n¨ng chñ yÕu lµ
chuyÓn tiÕt kiÖm thµnh ®Çu t, ®ßi hái dù tiÕp xóc víi hai lo¹i c¸ nh©n vµ tæ chøc
trong nÒn kinh tÕ, thø nhÊt lµ c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc t¹m thêi th©m hôt chi tiªu cho
tiªu dïng vµ ®Çu t vît qu¸ thu nhËp vµ v× thÕ hä lµ nh÷ng ngêi cÇn bæ sung vèn; thø
hai lµ nh÷ng c¸ nh©n vµ tæ chøc thÆng d trong chi tiªu, tøc lµ thu nhËp hiÖn t¹i cña
hä lín h¬n chi tiªu cho hµng ho¸, dÞch vô vµ do vËy hä cã tiÒn ®Ó tiÕt kiÖm. Sù tån
t¹i hai lo¹i c¸ nh©n vµ tæ chøc trªn lµ hoµn toµn ®éc lËp víi ng©n hµng. §iÒu tÊt yÕu
lµ tiÒn sÏ chuyÓn tõ nhãm thø hai sang nhãm thø nhÊt nÕu c¶ hai cïng cã lîi. Nh
vËy thu nhËp gia t¨ng lµ ®éng lùc t¹o ra mèi quan hÖ tµi chÝnh gi÷a hai nhãm. NÕu
dßng tiÒn di chuyÓn víi ®iÒu kiÖn ph¶i quay trë l¹i víi mét lîng lín h¬n trong mét
kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh th× ®ã lµ quan hÖ tÝn dông.
Tuy nhiªn quan hÖ trùc tiÕp bÞ nhiÒu giíi h¹n do kh«ng phï hîp vÒ quy m«,
thêi gian, kh«ng gian...§iÒu nµy c¶n trë quan hÖ trùc tiÕp ph¸t triÓn vµ lµ ®iÒu kiÖn
n¶y sinh trung gian tµi chÝnh. Do chuyªn m«n ho¸ mµ trung gian tµi chÝnh cã thÓ
gi¶m chi phÝ giao dÞch xuèng, tõ ®ã mµ lµm t¨ng thu nhËp cña ngêi tiÕt kiÖm, ®ång
thêi gi¶m chi phÝ cho ngêi vay tiÒn xuèng. Trung gian tµi chÝnh ®· tËp hîp nh÷ng
ngêi tiÕt kiÖm vµ ®Çu t, v× vËy mµ gi¶i quyÕt ®îc m©u thuÉn c¬ b¶n cña tÝn dông
trùc tiÕp. C¬ chÕ ho¹t ®éng cña trung gian tµi chÝnh sÏ cã hiÖu qu¶ khi nã g¸nh
chÞu rñi ro vµ sö dông c¸ kÜ thuËt nghiÖp vô ®Ó h¹n chÕ, ph©n t¸n rñi ro vµ gi¶m chi
phÝ giao dÞch.
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
HÇu hÕt c¸c lÝ thuyÕt hiÖn ®¹i ®Òu gi¶i thÝch sù tån t¹i cña ng©n hµng b»ng
c¸ch chØ ra sù kh«ng hoµn h¶o trong hÖ thèng tµi chÝnh. Ch¼ng h¹n c¸c kho¶n tÝn
dông vµ chøng kho¸n kh«ng thÓ chia nhá ®Ó mäi ngêi cã thÓ mua. Ng©n hµng cung
cÊp mét dÞch vô cã gi¸ trÞ trong viÖc chia nhá chøng kho¸n ®ã thµnh c¸c chøng
kho¸n nhá h¬n phôc vô cho hµng triÖu ngêi. Mét ®ãng gãp kh¸c cña ng©n hµng lµ
hä s½n sµng chÊp nhËn c¸c kho¶n cho vay nhiÒu rñi ro trong khi l¹i ph¸t hµnh c¸c
chøng kho¸n Ýt rñi ro cho ngêi göi tiÒn. Thùc tÕ c¸c ng©n hµng tham gia vµo kinh
doanh rñi ro. Ng©n hµng còng tho¶ m·n nhu cÇu thanh kho¶n cña nhiÒu kh¸ch
hµng. Mét lÝ do n÷a ®Ó chøc n¨ng nµy ph¸t triÓn lµ kh¶ n¨ng thÈm ®Þnh th«ng tin,
do kh¾c phôc ®îc yÕu tè th«ng tin kh«ng c©n xøng, ng©n hµng cã thÓ thÈm ®Þnh ®îc kh¸ch hµng cña m×nh mét c¸ch tèt nhÊt, v× vËy mµ gi¶m ®îc rñi ro trong tÝn
dông.
- T¹o ph¬ng tiÖn thanh to¸n
TiÒn cã mét chøc n¨ng quan träng lµ ph¬ng tiªn thanh to¸n. C¸c ng©n hµng
®· kh«ng t¹o ®îc tiÒn kim lo¹i. C¸c ng©n hµng thî vµng t¹o ph¬ng tiÖn thanh to¸n
khi ph¸t hµnh giÊy nhËn nî víi kh¸ch hµng. GiÊy nhËn nî do ng©n hµng ph¸t hµnh
víi u ®iÓm nhÊt ®Þnh ®· nhanh chãng trë thµnh ph¬ng tiÖn thanh to¸n réng r·i ®îc
nhiÒu ngêi chÊp nhËn. Nh vËy, ban ®Çu c¸c ng©n hµng ®· t¹o ra ph¬ng tiÖn thanh
to¸n thay cho tiÒn kim lo¹i dùa trªn sè lîng tiÒn kim lo¹i ®ang n¾m gi÷. Víi nhiÒu
u thÕ dÇn dÇn giÊy nî do ng©n hµng ph¸t hµnh ®· thay thÕ tiÒn kim lo¹i lµm ph¬ng
tiÖn lu th«ng vµ ph¬ng tiÖn cÊt tr÷, nã trë thµnh tiÒn giÊy.
ViÖc in tiÒn giÊy mang l¹i lîi nhuËn lín, ®ång thêi víi nhu cÇu vÒ mét ®ång
tiÒn duy nhÊt cña quèc gia ®· dÉn ®Õn viÖc Nhµ níc tËp trung quyÒn in tiÒn giÊy
vµo mét tæ chøc nhÊt ®Þnh hoÆc lµ Ng©n hµng Trung ¬ng hoÆc lµ Bé Tµi chÝnh. Tõ
®ã chÊm døt viÖc c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ph¸t hµnh c¸c giÊy b¹c cña riªng m×nh.
Trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn thanh to¸n qua ng©n hµng, c¸c kh¸ch hµng nh©n
thÊy nÕu hä cã sè d trªn tµi kho¶n tiÌn göi thanh to¸n ë ng©n hµng, hä cã thÓ chi
tr¶ ®Ó cã ®îc hµng ho¸ vµ c¸c dÞch vô theo yªu cÇu. Khi ng©n hµng cho vay, sè d
trªn tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n cña kh¸ch hµng t¨ng lªn, kh¸ch hµng cã thÓ dïng
nã ®Ó mua hµng ho¸ vµ dÞch vô, nh vËy lµ ng©n hµng ®· t¹o ra ph¬ng tiÖn thanh
to¸n.
Toµn bé hÖ thèng ng©n hµng còng t¹o ra ph¬ng tiÖn thanh to¸n khi c¸c
kho¶n tiÒn göi ®îc më réng t ng©n hµng nµy sang ng©n hµng kh¸c trªn c¬ së cho
vay. Khi kh¸ch hµng t¹i mét ng©n hµng sö dông tiÒn vay ®Ó thanh to¸n thÝ sÏ t¹o
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
nªn kho¶n thu cña mét kh¸ch hµng kh¸c t¹i mét ng©n hµng kh¸c tõ ®ã t¹o ra c¸c
kho¶n cho vay míi. Trong khi kh«ng mét ng©n hµng riªng lÎ nµo cã thÓ cho vay
lín h¬n dù tr÷ d thõa, toµn bé hÖ thèng ng©n hµng cã thÓ t¹o ra khèi lîng tiÒn göi
gÊp béi th«ng qua ho¹t ®éng cho vay.
- Trung gian thanh to¸n
Ng©n hµng trë thµnh trung gian thanh to¸n lín nhÊt hiÖn nay ë hÇu hÕt c¸c
quèc gia. Thay mÆt kh¸ch hµng, ng©n hµng thùc hiªn thanh to¸n gi¸ trÞ hµng ho¸ vµ
dÞch vô. §Ó viÖc thanh to¸n nhanh chãng, thuËn tiÖn vµ tiÕt kiÖm chi phÝ, ng©n
hµng ®a ra cho kh¸ch hµng nhiÒu h×nh thøc thanh to¸n nh thanh to¸n b»ng sÐc, uû
nhiÖm chi, nhê thu, c¸c lo¹i thÎ...cung cÊp m¹ng líi thanh to¸n ®iÖn tö, kÕt nèi c¸c
quü vµ cung cÊp c¸c tiÒn giÊy khi kh¸ch hµng cÇn. C¸c ng©n hµng cßn thùc hiÖn
thanh to¸n bï trõ víi nhau th«ng qua ng©n hµng Trung ¬ng hoÆc th«ng qua c¸c
trung t©m thanh to¸n. C«ng nghÖ thanh to¸n qua ng©n hµng cµng ®¹t hiÖu qu¶ cao
khi quy m« sö dông c«ng nghÖ ®ã cµng ®îc më réng. V× vËy, c«ng nghÖ thanh to¸n
hiÖn ®¹i qua ng©n hµng thêng ®îc c¸c nhµ qu¶n lÝ t×m c¸ch ¸p dông réng r·i. NhiÒu
h×nh thøc thanh to¸n ®îc chuÈn ho¸ gãp phÇn t¹o tÝnh thèng nhÊt trong thanh to¸n
kh«ng chØ gi÷a c¸c ng©n hµng trong mét quèc gia mµ cßn gi÷a c¸c ng©n hµng trªn
toµn thÕ giíi. C¸c trung t©m thanh to¸n quèc tÕ ®îc thiÕt lËp ®· lµm t¨ng hiÖu qu¶
cña thanh to¸n qua ng©n hµng, biÕn thanh to¸n qua ng©n hµng trë thµnh trung t©m
thanh to¸n quan trong vµ cã hiÖu qu¶, phôc vô ®¾c lùc cho nÒn kinh tÕ toµn cÇu.
1.1.3 C¸c nghiÖp vô chÝnh
1.1.3.1Huy ®éng vèn
§©y lµ mét nghiÖp vô quan träng cña NHTM vµ chÝnh lµ thùc hiÖn chøc
n¨ng t¹o tiÒn, chøc n¨ng nµy ®îc thùc hiÖn th«ng qua ho¹t ®«ng tÝn dông vµ ®Çu t
cña c¸c NHTM trong mèi quan hÖ víi hÖ thèng liªn hµng, vµ ®Çu t cña c¸c NHTM
nh»m t¹o tiÒn mang ý nghÜa kinh tÕ to lín.
HÖ thèng tÝn dông n¨ng ®éng lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ
theo mét hÖ sè t¨ng trëng v÷ng ch¾c, nÕu tÝn dông ng©n hµng kh«ng t¹o ®îc tiÒn ®Ò
®Ó më ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qóa tr×nh s¶n xuÊt vµ nh÷ng ho¹t ®éng cña
nã th× trong nhiÒu trêng hîp s¶n xuÊt kh«ng thùc hiÖn ®îc. Nguån tÝch luü tõ lîi
nhuËn vµ c¸c nguån kh¸c sÏ bÞ h¹n chÕ. H¬n n÷a c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt cã thÓ ph¶i
g¸nh chÞu t×nh tr¹ng ø ®äng vèn lu©n chuyÓn kh«ng ®îc sö dông trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt. Mét thùc tÕ nh thÕ cã thÓ kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ trong khi xuÊt hiÖn
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
t×nh tr¹ng vèn kh«ng ®îc sö dông vµo giai ®o¹n cô thÓ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nhng trong c¸c thêi kú cao ®iÓm mang tÝnh chÊt thêi vô vµ c¸c ho¹t ®éng doanh
nghiÖp l¹i kh«ng tr¶ vèn ®Ó thóc ®Èy nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh.
Sù ra ®êi cña NHTM ®· t¹o ra bíc ph¸t triÓn vÒ chÊt trong qu¸ tr×nh kinh
doanh tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng b»ng c¸ch “ ®i vay ®Ó cho vay”. Kho¶n chªnh lÖch l·i
suÊt sau khi ®· trõ ®i nh÷ng chi phÝ kh¸c lµ lîi nhuËn cña ng©n hµng. NHTM cã
thÓ huy ®éng vèn nhµn rçi trong x· héi b»ng c¸ch nhËn tiÒn göi cña c¸c doanh
nghiÖp vµ c¸c c¸ nh©n víi c¸c møc l·i suÊt kh¸c nhau nh tiÒn göi cã kú h¹n, tiÒn
göi kh«ng kú h¹n, tiÒn göi tiÕt kiÖm. Ngoµi ra khi cÇn thªm vèn ng©n hµng cã thÓ
huy ®éng thªm b»ng c¸ch ph¸t hµnh c¸c chøng chØ tiÒn göi hay vay vèn cña Ng©n
hµng Trung ¬ng hoÆc c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c.
1.1.3.2Cho vay
- Cho vay th¬ng m¹i
Ngay ë thêi k× ®Çu, c¸c ng©n hµng ®· chiÕt khÊu th¬ng phiÕu mµ thùc tÕ lµ
cho vay ®èi víi nh÷ng ngêi b¸n (ngêi b¸n chuyÓn c¸c kho¶n ph¶i thu cho ng©n
hµng ®Ó lÊy tiÒn tríc). Sau ®ã ng©n hµng cho vay trùc tiÕp ®èi víi c¸c kh¸ch hµng
(lµ ngêi mua), gióp hä cã vèn ®Ó mua hµng dù tr÷ nh»m më réng s¶n xuÊt kinh
doanh.
- Cho vay tiªu dïng
Trong giai ®o¹n ®Çu hÇu hÕt c¸c ng©n hµng kh«ng tÝch cùc cho vay ®èi víi
c¸ nh©n vµ hé gia ®×nh bëi v× hä tin r»ng c¸c kho¶n cho vay tiªu dïng rñi ro vì nî
t¬ng ®èi cao. Sù gia t¨ng thu nhËp cña ngêi tiªu dïng vµ sù c¹nh tranh trong cho
vay ®· híng c¸c ng©n hµng tíi ngêi tiªu dïng nh lµ mét kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. Sau
chiÕn tranh thÕ giíi thø II, tÝn dông tiªu dïng ®· trë thµnh mét trong nh÷ng lo¹i
h×nh tÝn dông t¨ng trëng nhanh nhÊt ë c¸c níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn.
- Tµi trî cho dù ¸n
Bªn c¹nh cho vay truyÒn thèng lµ cho vay ng¾n h¹n, c¸c ng©n hµng ngµy
cµng trë nªn n¨ng ®éng trong viÖc tµi trî trung, dµi h¹n: tµi trî x©y dùng nhµ m¸y,
ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghÖ cao. Mét sè ng©n hµng cßn cho vay ®Ó ®Çu t vµo bÊt
®éng s¶n.
1.1.3.3B¶o qu¶n hé tµI s¶n
C¸c ng©n hµng thùc hiÖn viÖc lu gi÷ vµng, c¸c giÊy tê cã gi¸ vµ c¸c tµi s¶n
kh¸c cho kh¸ch hµng trong kÐt (v× vËy cßn gäi lµ dÞch vô cho thuª kÐt). Ng©n hµng
thêng gi÷ hé nh÷ng tµi s¶n tµi chÝnh, giÊy tê cÇm cè, hoÆc nh÷ng giÊy tê quan
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
träng kh¸c cña kh¸ch hµng víi nguyªn t¾c an toµn, bÝ mËt, thuËn tiÖn. DÞch vô nµy
ph¸t triÓn cïng víi nhiÒu dÞch vô kh¸c nh mua b¸n hé c¸c giÊy tê cã gi¸ cho
kh¸ch, thanh to¸n l·i hoÆc cæ tøc hé...
1.1.3.4B¶o l·nh
Do kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng cho mét kh¸ch hµng rÊt lín vµ
do ng©n hµng n¾m gi÷ tiÒn göi cña kh¸ch hµng, nªn ng©n hµng cã uy tÝn
trong b¶o l·nh cho kh¸ch hµng. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nghiÖp vô b¶o
l·nh ngµy cµng ®a d¹ng vµ ph¸t triÓn m¹nh. Ng©n hµng thêng b¶o l·nh cho
kh¸ch hµng cña m×nh mua chÞu hµng ho¸ vµ trang thiÕt bÞ, ph¸t hµnh chøng
kho¸n, vay vèn cña tæ chøc tÝn dông kh¸c...
1.1.3.5Mua b¸n, trao ®æi ngo¹i tÖ
Mét trong nh÷ng dÞch vô ng©n hµng ®Çu tiªn ®îc thùc hiÖn lµ trao ®æi ngo¹i
tÖ: mua, b¸n mét lo¹i tiÒn nµy lÊy mét lo¹i tiÒn kh¸c vµ hëng phÝ dÞch vô.
1.1.3.6Tµi trî c¸c ho¹t ®éng cña chÝnh phñ
Kh¶ n¨ng huy ®éng vµ cho vay víi khèi lîng lín cña ng©n hµng ®· trë
thµnh träng t©m chó ý cña c¸c chÝnh phñ. Do nhu cÇu chi tiªu lín vµ thêng lµ cÊp
b¸ch trong khi thu kh«ng ®ñ, chÝnh phñ c¸c níc ®Òu muèn tiÕp cËn víi c¸c kho¶n
cho vay cña ng©n hµng. Ngµy nay, chÝnh phñ giµnh quyÒn cÊp phÐp ho¹t ®éng vµ
kiÓm so¸t c¸c ng©n hµng. C¸c ng©n hµng ®îc cÊp giÊy phÐp thµnh lËp víi ®iÒu kiÖn
lµ hä ph¶i cam kÕt thùc hiÖn víi møc ®é nµo ®ã c¸c chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ vµ
tµi trî cho chÝnh phñ. C¸c ng©n hµng thêng mua tr¸i phiÕu chÝnh phñ theo mét tû lÖ
nhÊt ®Þnh trªn tæng lîng tiÒn göi mµ ng©n hµng huy ®éng ®îc.
1.1.4 Rñi ro trong kinh doanh Ng©n hµng
Trong cuéc sèng hµng ngµy, trong lao ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cã nh÷ng
sù cè, nh÷ng tai ho¹, tai n¹n bÊt ngê, ngÉu nhiªn x¶y ra g©y thiÖt h¹i vÒ ngêi vµ tµi
s¶n kh«ng thÓ dù b¸o tríc, nh÷ng t×nh huèng bÊt ngê nh vËy gäi lµ rñi ro. Khi nãi
®Õn rñi ro ngêi ta thêng nghÜ ®Õn ®iÒu kh«ng tèt lµnh, hoÆc mét thiÖt h¹i, tæn thÊt
nµo ®ã vÒ vËt chÊt h÷u h×nh hoÆc v« h×nh bÊt ngê mang ®Õn do nh÷ng nguyªn nh©n
kh¸ch quan hoÆc chñ quan g©y nªn
Nh v©y- Rñi ro lµ sù viÖc x¶y ra ngaßi ý muèn chñ quan cña con ngêi, ®em
l¹i nh÷ng hËu qu¶ mµ ngêi ta kh«ng thÓ dù do¸n ®îc
PhÇn lín nguån tiÒn cña ng©n hµng lµ c¸c kho¶n tiÒn göi ph¶i tr¶ khi cã yªu
cÇu. Qu¸ tr×nh gia t¨ng c¹nh tranh trong hÖ thèng ng©n hµng, gi÷a c¸c ng©n hµng
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
víi c¸c thÓ chÕ tµi chÝnh kh¸c díi sù hç trî cña c«ng nghÖ th«ng tin, cïng víi qu¸
tr×nh toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ thÞ trêng tµi chÝnh, nguån tiÒn cu¶ c¸c NHTM
®ang cã thay ®æi m¹nh mÏ. C¸c nguån tiÒn göi cña c¸ nh©n vµ doanh nghiÖp trë
lªn dÔ dµng di chuyÓn h¬n, nh¹y c¶m víi l·i suÊt h¬n, t¹o thuËn lîi cho mét ng©n
hµng trong viÖc t×m kiÕm c¸c nguån tiÒn song l¹i lµm t¨ng tÝnh kÐm æn ®Þnh cña c¶
hÖ thèng.Sau ®©y lµ mét sè lo¹i rñi ro phæ biÕn:
1.1.4.1Rñi ro tÝn dông
Lµ kh¶ n¨ng x¶y ra nh÷ng tæn thÊt mµ ng©n hµng ph¶i chÞu do kh¸ch hµng
vay kh«ng tr¶ ®óng h¹n, kh«ng tr¶, hoÆc tr¶ kh«ng ®Çy ®ñ vèn vµ l·i. khi thùc hiÖn
mét ho¹t ®éng cho vay cô thÓ, ng©n hµng kh«ng dù kiÕn lµ kho¶n vay ®ã sÏ bÞ tæn
thÊt, tuy nhiªn mäi kho¶n vay lu«n hµm chøa rñi ro.
1.1.4.2Rñi ro hèi ®o¸i
Lµ kh¶ n¨ng x¶y ra nh÷ng tæn thÊt mµ ng©n hµng ph¶i chÞu khi tØ gi¸ thay
®æi vît qu¸ thay ®æi mµ ng©n hµng ®· dù tÝnh. Trong c¬ chÕ thÞ trêng th× ®iÒu nµy
lµ lu«n x¶y ra, nã cã thÓ t¹o ra thu nhËp hoÆc tæn thÊt cho ng©n hµng, nhng cã
nh÷ng thay ®æi tû gi¸ ngoµi dù kiÕn dÉn ®Õn tæn thÊt cho ng©n hµng.
C¸c tû gi¸ vµ c¸c møc l·i suÊt gi÷a c¸c quèc gia cã mèi t¬ng quan kh«ng
chÆt chÏ víi nhau. Do ®ã, NH cã thÓ tËn dông ®Æc ®iÓm nµy b»ng c¸ch ®a d¹ng ho¸
c¬ cÊu tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî b»ng ngo¹i tÖ nh»m gi¶n rñi ro hèi ®o¸i.
1.1.4.3Rñi ro thanh kho¶n
Lµ kh¶ n¨ng x¶y ra tæn thÊt cho ng©n hµng khi nhu cÇu thanh kho¶n thùc tÕ
vît qu¸ kh¶ n¨ng thanh kho¶n dù kiÕn lµm gia t¨ng c¸c chi phÝ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu
thanh kho¶n hoÆc lµm cho ng©n hµng mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n.
Ngµy nay, thÞ trêng tiÒn tÖ ph¸t triÓn víi nhiÒu c«ng cô phong phó, ®a d¹ng,
tiÖn dông vµ hiÖu qu¶. ChÝnh v× vËy, nhiÒu Nh cho r»ng, cã thÓ ®i vay mét lîng vèn
lín bÊt cø thêi ®iÓm nµo ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thanh kho¶n khi cÇn thiÕt. Do ®ã, ®·
coi nhÑ viÖc duy tr× mét lîng tµi s¶n cã thanh kho¶n nh»m ®¸p øng nhu cÇu thanh
kho¶n thêng xuyªn cña NH. Nhµ qu¶n lý cÇn lu ý r»ng, NH cã thÓ bÞ ®ãng cöa nÕu
nh kh«ng t¨ng ®ñ vµ kÞp thêi nguån thanh kho¶n cho dï kh¶ n¨ng thanh to¸n cuèi
cïng cña NH lµ tèt. §iÒu nµy hµm ý, kh«ng thÓ thê ¬ víi rñi ro thanh kho¶n trong
kinh doanh NH.
1.1.4.4Rñi ro l·i suÊt
Lµ kh¶ n¨ng x¶y ra nh÷ng tæn thÊt khi l·i suÊt thay ®æi ngoµi dù kiÕn. L·i
suÊt ng©n hµng thêng xuyªn biÕn ®éng víi c¸c møc ®é kh¸c nhau cã thÓ dÉn ®Õn
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
tæn thÊt. NÕu NH duy tr× tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî víi nh÷ng kú h¹n kh«ng c©n xøng
nhau, th× ph¶i chÞu rñi ro l·i suÊt trong viÖc t¸i tµi trî tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî. Rñi
ro l·i suÊt g¾n liÒn víi rñi ro tÝn dông.
ViÖc lµm cho c¸c kú h¹n cña tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî c©n xøng víi nhau lµ
gi¶i ph¸p tèt nhÊt ®Ó phßng ngõa rñi ro l·i suÊt. Tuy nhiªn, nã l¹i ®èi lËp víi chøc
n¨ng chuyÓn ho¸ tµi s¶n cña NH. NghÜa lµ, t¹i cïng mét thêi ®iÓm, NH kh«ng thÓ
võa lµ ngêi trùc tiÕp phßng ngõa rñi ro cho b¶ng c©n ®èi tµi s¶n cña m×nh, võa lµ
ngêi chuyÓn ho¸ tµi s¶n. Khi ®ã, gi¶m ®îc rñi ro l·i suÊt ®ång nghÜa víi viÖc gi¶m
kh¶ n¨ng sinh lêi cña NH, bëi lÏ nã lµm cho c¸c c¬ héi ®Çu t vµo nh÷ng lÜnh vùc cã
rñi ro song kh¶ n¨ng sinh lêi lín.
1.1.4.5Rñi ro ho¹t ®éng ngoai b¶ng
Mét xu híng ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong ho¹t ®éng cña c¸c NH hiÖn ®¹i
lµ viÖc më réng c¸c nghiÖp vô ngo¹i b¶ng
C¸c ho¹t ®éng ngo¹i b¶ng cã ¶nh hëng ®Õn tr¹ng th¸I t¬ng lai cña b¶ng c©n
®èi tµi s¶n néi b¶ng, bëi v× c¸c ho¹t ®éng ngo¹i b¶ng cã thÓ t¹o ra nh÷ng tµi s¶n
cã vµ tµi s¶n nî bæ sung cho b¶ng c©n ®èi néi b¶ng
XuÊt ph¸t tõ tÝnh chÊt cña c¸ ho¹t ®éng ngo¹i b¶ng lµ nh thu ®îc phÝ trong
khi kh«ng ph¶I sö dông ®Õn vèn kinh doanh cho nªn ®· khuyÕn khÝch ph¸t triÓn
c¸c ho¹t ®éng ngo¹i b¶ng. Tuy nhiªn, nh÷ng ho¹t ®éng nµy còng tiÒm Èn rñi ro,
nh÷ng trêng hîp thua lç nghiªm träng trong ho¹t ®éng ngo¹i b¶ng ®· trë thµnh
nguyªn nh©n chÝnh khiÕn cho NH cã thÓ ®I ®Õn ph¸ s¶n.
1.1.4.6Rñi ro c«ng nghÖ vµ ho¹t ®éng
§æi míi c«ng nghÖ nh ®· trë thµnh chñ ®Ò ®îc c¸c ng©n hµng quan t©m h¬n
bao giê hÕt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Trong nh÷ng n¨m 80 vµ 90 c¸c ng©n hµng ®·
tËp trung n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng b»ng nh÷ng kho¶n ®Çu t khæng lå vµo lÜnh
vùc nh vi tÝnh, th«ng tin, c¬ së h¹ tÇng, c«ng nghÖ. Môc tiªu ph¸t triÓn c«ng nghÖ
ng©n hµng lµ nh»m gi¶m chi phÝ b×nh qu©n trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm.
Rñi ro c«ng nghÖ ph¸t sinh khi nh÷ng kho¶n ®Çu t cho ph¸t triÓn c«ng nghÖ
kh«ng t¹o ra ®îc kho¶n tiÕt kiÖm trong chi phÝ nh ®· dù tÝnh khi më réng quy m«
ho¹t ®éng. Rñi ro vÒ c«ng nghÖ cã thÓ g©y nªn hËu qu¶ lµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña
ng©n hµng gi¶m xuèng ®¸ng kÓ vµ nguyªn nh©n cña sù ph¸ s¶n ng©n hµng trong t¬ng lai. Ngîc l¹i, lîi Ých tõ viÖc ®Çu t c«ng nghÖ t¹o cho ng©n hµng mét søc bËt
quan träng trong cuéc c¹nh tranh d÷ déi trªn th¬ng trêng vµ ®ång thêi cho phÐp
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
c¸c ng©n hµng ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm míi, tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, gióp cho ng©n hµng
tån t¹i vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng.
Rñi ro ho¹t ®éng cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi rñi ro c«ng nghÖ vµ cã thÓ ph¸t
sinh bÊt cø khi nµo nÕu hÖ thèng c«ng nghÖ bÞ trôc trÆc hoÆc lµ khi hÖ thèng hç trî
bªn trong ngõng ho¹t ®éng.
1.1.4.7Rñi ro quèc gia vµ c¸c rñi ro kh¸c
- Rñi ro quèc gia: Mét trong nh÷ng ®¶m b¶o cho viÖc thu håi ®îc vèn gèc vµ l·I
khi ®Çu t ë níc ngoµi lµ viÖc ph¶i kiÓm so¸t ®îc tr¹ng th¸i cung cÇu vèn vµ tÝn
dông trong t¬ng lai cña quèc gia mµ ng©n hµng cã ý ®Þnh ®Çu t. Ngay c¶ trong trêng hîp c«ng ty cã kh¶ n¨ng s½n sµng hoµn tr¶ vèn vay nhng còng cã thÓ thùc hiªn
®îc, bëi v×, chÝnh phñ níc nµy cÊm hoÆc h¹n chÕ viÖc thanh to¸n cho níc ngoµi do
dù tr÷ ngo¹i hèi h¹n hÑp hoÆc v× lý do chÝnh trÞ
- Nh÷ng rñi ro kh¸c: thay ®æi thuÕ ®ét ngét, ¶nh hëng cña chiÕn tranh lµm cho
c¸c ®iÒu kiÖn trªn thÞ trêng tµi chÝnh thay ®æi kh«ng thÓ dô tÝnh tríc ®îc, sù sôp ®æ
®ét ngét cña thÞ trêng chøng kho¸n, trém c¾p, lõa ®¶o
- C¸c rñi ro b¾t nguån tõ yÕu tè kinh tÕ vÜ m« nh l¹m ph¸t gia t¨ng, sù biÕn ®éng
gi¸ c¶ hµng ho¸, thÊt nghiÖp ®Òu cã ¶nh hëng ®Õn sù biÕn ®éng l·I suÊt, béc lé rñi
ro tÝn dông vµ rñi ro thanh kho¶n.
1.2 TÝn dông Ng©n hµng
1.2.1 Kh¸i niÖm
“ TÝn dông ng©n hµng ph¶n ¸nh quan hÖ vay mîn vèn tiÒn tÖ gi÷a c¸c ng©n
hµng víi c¸c chñ thÓ kinh tÕ kh¸c trong nÒn kinh tÕ ”
TÝn dông lµ quan hÖ vay mîn, gåm c¶ cho vay vµ ®i vay. Tuy nhiªn khi g¾n
tÝn dông víi chñ thÓ nhÊt ®Þnh nh ng©n hµng (hoÆc c¸c tæ chøc trung gian kh¸c)- vÝ
dô nh ng©n hµng- th× chØ bao hµm nghÜa lµ ng©n hµng cho vay. TÝn dông lµ ho¹t
®éng tµi trî cña ng©n hµng cho kh¸ch hµng.
1.2.2 C¸c nghiÖp vô tÝn dông
1.2.2.1Theo h×nh thøc cÊp TD
- ChiÕt khÊu th¬ng phiÕu
Th¬ng phiÕu ®îc h×nh thµnh chñ yÕu tõ qu¸ tr×nh mua b¸n chÞu hµng ho¸ vµ dÞch
vô gi÷a kh¸ch hµng víi nhau. ngêi b¸n ( hoÆc ngêi thô hëng) cã thÓ gi÷ th¬ng
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
phiÕu ®Õn h¹n ®Ó ®ßi tiÒn ngêi mua (hoÆc ngêi ph¶i tr¶) hoÆ mang ®Õn ng©n hµng
®Ó xin chiÕt khÊu tríc h¹n.
- Cho vay
ThÊu chi
Lµ ho¹t ®éng cho vay qua ®ã ng©n hµng cho phÐp ngêi vay ®îc chi tréi trªn
sè d tiÒn göi thanh to¸n cña m×nh ®ªn mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh vµ trong thêi gian
x¸c ®Þnh. Giíi h¹n nµy ®îc gäi lµ h¹n møc thÊu chi.
Sè l·i mµ kh¸ch hµng ph¶i tr¶ = l·i suÊt thÊu chi * thêi gian thÊu chi * sè
tiÒn thÊu chi
C¸c kho¶n chi qu¸ h¹n møc thÊu chi sÏ chÞu l·i suÊt ph¹t vµ bÞ ®×nh chØ sö
dông h×nh thøc nµy. ThÊu chi dùa trªn c¬ së thu vµ chi cña kh¸ch hµng kh«ng phï
hîp vÒ thêi gian vµ quy m«. Thêi gian vµ sè lîng thiÕu cã thÓ dù ®o¸n dùa vµo dù
®o¸n ng©n quü song kh«ng chÝnh s¸c. Do vËy h×nh thøc cho vay nµy t¹o ®iÒu kiÖn
thuËn lîi cho kh¸ch hµng trong qu¸ tr×nh thanh to¸n: chñ ®éng, nhanh, kÞp thêi.
ThÊu chi lµ h×nh thøc tÝn dông ng¾n h¹n, linh ho¹t, thñ tôc ®¬n gi¶n, phÇn
lín lµ kh«ng cã ®¶m b¶o, cã thÓ cÊp cho c¶ doanh nghiÖp lÉn c¸ nh©n vµi ngµy
trong th¸ng vµi th¸ng trong n¨m dïng ®Ó tr¶ l¬ng, chi c¸c kho¶n ph¶i nép, mua
hµng... H×nh thøc nµy nh×n chung chi sö dông ®èi víi kh¸ch hµng cã ®é tin cËy
cao, thu nhËp ®Òu ®Æn vµ k× thu nhËp ng¾n.
Cho vay trùc tiÕp tõng lÇn
Lµ h×nh thøc cho vay t¬ng ®èi phæ biÕn cña ng©n hµng ®èi víi c¸c kh¸ch
hµng kh«ng cã nhu cÇu vay th¬ng xuyªn, kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®îc cÊp h¹n møc
thÊu chi. Mét sè kh¸ch hµng sö dông vèn chñ së h÷u vµ tÝn dông th ¬ng m¹i lµ chñ
yÕu, chØ khi cã nhu cÇu thêi vô, hay më réng s¶n xuÊt ®Æc biÖt míi vay ng©n hµng,
tøc lµ vèn tõ ng©n hµng chØ tham gia vµo mét sè giai ®o¹n nhÊt ®Þnh cña chu k× s¶n
xuÊt kinh doanh. Mçi lÇn vay kh¸ch hµng ph¶i lµm ®¬n vµ tr×nh ng©n hµng ph¬ng
¸n sö dông vèn vay. Ng©n hµng sÏ ph©n tÝch kh¸ch hµng vµ kÝ hîp ®ång cho vay,
x¸c ®Þnh quy m« cho vay, thêi h¹n gi¶i ng©n, thêi h¹n tr¶ nî, l·i suÊt vµ yªu cÇu
®¶m b¶o nÕu cÇn. Mçi mãn vay ®îc t¸ch biÖt nhau thµnh c¸c hå s¬ (khÕ íc nhËn
nî) kh¸c nhau.
Theo tõng kú h¹n nî trong hîp ®ång, ng©n hµng sÏ thu gèc vµ l·i. trong
qu¸ tr×nh kh¸ch hµng sö dông tiÒn vay, ng©n hµng sÏ kiÓm so¸t môc ®Ých vµ hiÖu
qu¶ sö dông, nÕu thÊy cã dÊu hiÖu vi ph¹m hîp ®ång, ng©n hµng sÏ thu nî tríc
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
h¹n, hoÆc chuyÓn nî qu¸ h¹n. L·i suÊt cã thÓ cè ®Þnh hoÆc th¶ næi theo thêi ®iÓm
tÝnh l·i.
NghiÖp vô cho vay tõng lÇn t¬ng ®èi ®¬n gi¶n. Ng©n hµng cã thÓ kiÓm so¸t
tõng mãn vay t¸ch biÖt. TiÒn cho vay dùa vµo gi¸ trÞ cña tµi s¶n ®¶m b¶o.
Cho vay theo h¹n møc
§©y lµ nghiÖp vô tÝn dông theo ®ã ng©n hµng tho¶ thuËn cÊp cho kh¸ch
hµng h¹n møc tÝn dông. H¹n møc tÝn dông cã thÓ tÝnh cho c¶ kú hoÆc cuèi kú. §ã
lµ sè d t¹i thêi ®iÓm tÝnh.
H¹n møc tÝn dông ®îc cÊp trªn c¬ së kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh, nhu cÇu
vèn vµ nhu cÇu vay vèn cña kh¸ch hµng. Trong k× kh¸ch hµng cã thÓ thùc hiÖn vay
tr¶ nhiÒu lÇn, song d nî kh«ng ®îc vît qu¸ h¹n møc tÝn dông. Mét sè trêng hîp
ng©n hµng quy ®Þnh h¹n møc cña kú. D nî trong kú cã thÓ lín h¬n h¹n møc. Tuy
nhiªn ®Õn cuèi kú, kh¸ch hµng ph¶i tr¶ nî ®Ó gi¶m d nî sao cho d nî cuèi kú
kh«ng ®îc vît qu¸ h¹n møc.
Mçi lÇn vay kh¸ch hµng chØ cÇn tr×nh bµy ph¬ng ¸n sö dông tiÒn vay, nép
c¸c chøng tõ chøng minh ®· mua hµng hoÆc dÞch vô vµ nªu yªu cÇu vay. Sau khi
kiÓm tra tÝnh chÊt hîp ph¸p vµ hîp lÖ cña chøng tõ, ng©n hµng sÏ ph¸t tiÒn cho
kh¸ch hµng. §©y lµ h×nh thøc cho vay thuËn tiÖn cho nh÷ng kh¸ch hµng vay mîn
thêng xuyªn, vèn vay tham gia thêng xuyªn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
Trong nghiÖp vô nµy ng©n hµng kh«ng Ên ®Þnh tríc ngµy tr¶ nî. Khi kh¸ch hµng cã
thu nhËp, ng©n hµng sÏ thu nî, do ®ã t¹o chñ ®éng qu¶n lý ng©n quü cho kh¸ch
hµng. Tuy nhiªn do c¸c lÇn vay kh«ng t¸ch biÖt thµnh c¸c kú h¹n nî cô thÓ nªn
ng©n hµng khã kiÓm so¸t hiÖu qu¶ sö dông tõng lÇn vay. Ng©n hµng chØ cã thÓ ph¸t
hiÖn vÊn ®Ò khi kh¸ch hµng nép b¸o c¸o tµi chÝnh hoÆc d nî l©u kh«ng gi¶m sót.
Cho vay lu©n chuyÓn
Cho vay lu©n chuyÓn lµ nghiÖp vô cho vay dùa trªn lu©n chuyÓn cña hµng
ho¸. Doanh nghiÖp khi mua hµng cã thÓ thiÕu vèn, ng©n hµng cã thÓ cho vay ®Ó
mua hµng vµ sÏ thu nî khi doanh nghiÖp b¸n hµng. §Çu n¨m hoÆc quý, ngêi vay
ph¶i lµm ®¬n xin vay lu©n chuyÓn. Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng tho¶ thuËn víi nhau
vÒ ph¬ng thøc vay, h¹n møc tÝn dông, c¸c nguån cung cÊp hµng ho¸ vµ kh¶ n¨ng
tiªu thô. H¹n møc tÝn dông cã thÓ ®îc tho¶ thuËn trong mét n¨m hoÆc vµi n¨m.
§©y kh«ng ph¶i lµ thêi h¹n hoµn tr¶ mµ lµ thêi h¹n ®Ó ng©n hµng xem xÐt l¹i mèi
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
quan hÖ víi kh¸ch hµng vµ quyÕt ®Þnh cã cho vay n÷a hay kh«ng, tuú vµo mèi
quan hÖ gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch hµng còng nh t×nh h×nh tµi chÝnh cña kh¸ch hµng.
ViÖc cho vay dùa trªn lu©n chuyÓn cña hµng ho¸ nªn c¶ ng©n hµng lÉn
doanh nghiÖp ®Òu ph¶i nghiªn cøu kÕ ho¹ch lu©n chuyÓn hµng ho¸ ®Ó dù ®o¸n
dßng ng©n quü trong thêi gian tíi.
Khi vay, kh¸ch hµng chØ cÇn göi ®Õn ng©n hµng c¸c chøng tõ ho¸ ®¬n nhËp
hµng vµ sè tiÒn cÇn vay. Ng©n hµng cho vay vµ tr¶ tiÒn cho ngêi b¸n. Theo h×nh
thøc nµy, gi¸ trÞ hµng ho¸ mua vµo (cã ho¸ ®¬n, hîp ph¸p, hîp lÖ, ®óng ®èi tîng)
®Òu lµ ®èi tîng ®îc ng©n hµng cho vay; thu nhËp b¸n hµng ®Òu lµ nguån ®Ó chi tr¶
cho ng©n hµng. Ng©n hµng sÏ cho vay theo tû lÖ nhÊt ®Þnh tuú theo khèi lîng vµ
chÊt lîng vµ quan hÖ nî nÇn cña ngêi vay. C¸c kho¶n ph¶i thu vµ c¶ hµng ho¸ trong
kho trë thµnh vËt ®¶m b¶o cho kho¶n vay. Cho vay lu©n chuyÓn thêng ¸p dông ®èi
víi c¸c doanh nghiªp th¬ng nghiÖp hoÆc doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã chu kú tiªu thô
ng¾n ngµy, cã quan hÖ vay tr¶ thêng xuyªn víi ng©n hµng. Cho vay lu©n chuyÓn rÊt
tiÖn cho kh¸ch hµng. Thñ tôc vay chØ cÇn thùc hiÖn mét lÇn cho nhiÒu lÇn vay.
Kh¸ch hµng ®îc ®¸p øng nhu cÇu vèn kÞp thêi, v× vËy viÖc thanh to¸n cho ngêi
cung cÊp sÏ nhanh gän. Nhng nÕu doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n trong tiªu thô th×
ng©n hµng sÏ gÆp khã kh¨n trong viÖc thu håi vèn do thêi h¹n cña kho¶n vay
kh«ng ®îc quy ®Þnh râ rµng.
Cho vay tr¶ gãp
Cho vay tr¶ gãp lµ h×nh thøc tÝn dông, theo ®ã ng©n hµng cho phÐp kh¸ch
hµng tr¶ gèc lµm nhiÒu lÇn trong thêi h¹n tÝn dông ®· tho¶ thuËn. Cho vay tr¶ gãp
thêng ®îc ¸p dông ®èi víi c¸c kho¶n vay trung vµ dµi h¹n, tµi trî cho tµi s¶n cè
®Þnh hoÆc hµng l©u bÒn. Sè tiÒn tr¶ mçi lÇn dîc tÝnh to¸n sao cho phï hîp víi kh¶
n¨ng tr¶ nî (thêng lµ tõ khÊu hao vµ thu nhËp sau thuÕ cña ®ù ¸n, hoÆc tõ thu nhËp
hµng kú cña ngêi tiªu dïng).
Ng©n hµng thêng cho vay tr¶ gãp ®èi víi ngêi tiªu dïng th«ng qua h¹n møc
nhÊt ®Þnh. Ng©n hµng sÏ thanh to¸n cho ngêi b¸n lÎ vÒ sè hµng ho¸ mµ kh¸ch hµng
®· mua tr¶ gãp. C¸c cöa hµng b¸n lÎ nhËn tiÒn ngay sau khi b¸n hµng tõ phÝa ng©n
hµng vµ lµm ®¹i lý thu tiÒn cho ng©n hµng, hoÆc kh¸ch hµng tr¶ trùc tiÕp cho ng©n
hµng. §©y lµ h×nh thøc tÝn dông tµi trî cho ngêi mua nh»m khuyÕn khÝch tiªu thô
hµng ho¸. Cho vay tr¶ gãp rñi ro cao do kh¸ch hµng thêng thÕ chÊp b»ng hµng ho¸
mua tr¶ gãp. Kh¶ n¨ng tr¶ nî phô thuéc vµo thu nhËp ®Òu ®Æn cña kh¸ch hµng.
NÕu ngêi vay mÊt viÖc, èm ®au, thu nhËp gi¶m sót th× kh¶ n¨ng thu nî cña ng©n
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
hµng còng bÞ ¶nh hëng. ChÝnh v× rñi ro cao nªn l·i suÊt cho vay tr¶ gãp thêng lµ l·i
suÊt cao nhÊt trong khung l·i suÊt cho vay cña ng©n hµng.
Cho vay gi¸n tiÕp
PhÇn lín cho vay cña ng©n hµng lµ cho vay trùc tiÕp. Bªn c¹nh ®ã ng©n
hµng còng ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc cho vay gi¸n tiÕp. §©y lµ h×nh thøc cho vay
th«ng qua c¸c tæ chøc trung gian. Ng©n hµng cho vay qua c¸c tæ, ®éi, héi, nhãm
nh nhãm s¶n xuÊt, Héi N«ng d©n, Héi Cùu chiÕn binh, Héi Phô n÷ … C¸c tæ chøc
nµy thêng liªn kÕt c¸c thµnh viªn theo mét môc ®Ých riªng, song chñ yÕu ®Òu hç
trî lÉn nhau, b¶o vÖ quyÒn lîi cho mçi thµnh viªn. V× vËy viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ,
lµm giµu, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo lu«n ®îc c¸c tæ chøc nµy rÊt quan t©m.
Ng©n hµng cã thÓ chuyÓn mét vµi kh©u cña ho¹t ®éng cho vay sang c¸c tæ
chøc trung gian, nh thu nî, ph¸t tiÒn vay… Tæ chøc trung gian còng cã thÓ ®øng ra
b¶o ®¶m cho c¸c thµnh viªn vay, hoÆc c¸c thµnh viªn trong nhãm b¶o l·nh cho mét
thµnh viªn vay. §iÒu nµy rÊt thuËn tiÖn khi ngêi vay kh«ng cã hoÆc kh«ng ®ñ tµi
s¶n thÕ chÊp.
Ng©n hµng còng cã thÓ cho vay th«ng qua ngêi b¸n lÎ c¸c s¶n phÈm ®Çu vµo
cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. ViÖc cho vay theo c¸ch nµy sÏ h¹n chÕ ngêi vay sö dông
tiÒn sai môc ®Ých.
Cho vay gi¸n tiÕp thêng ®îc ¸p dông ®èi víi thÞ trêng cã nhiÒu mãn vay
nhá, ngêi vay ph©n t¸n, c¸ch xa ng©n hµng. Trong trêng hîp nh vËy cho vay qua
trung gian cã thÓ tiÕt kiÖm chi phÝ cho vay (ph©n tÝch, gi¸m s¸t, thu nî…). Cho vay
qua trung gian ®Òu nh»m gi¶m bít rñi ro, chi phÝ cña ng©n hµng. Tuy nhiªn nã
còng béc lé c¸c khiÕm khuyÕt. NhiÒu trung gian ®· lîi dông vÞ thÕ cña m×nh ®Ó
t¨ng l·i suÊt cho vay, hoÆc gi÷ lÊy sè tiÒn cña c¸c thµnh viªn kh¸c cho riªng m×nh.
C¸c nhµ b¸n lÎ cã thÓ lîi dông ®Ó b¸n hµng kÐm chÊt lîng hoÆc víi gi¸ ®¾t cho ngêi vay vèn.
- Cho thuª tµi s¶n
Ho¹t ®éng chñ yÕu cña ng©n hµng lµ cho kh¸ch hµng vay tiÒn ®Ó mua tµi
s¶n. Tuy nhiªn trong nhiÒu trêng hîp, kh¸ch hµng kh«ng ®ñ(hoÆc cha ®ñ) ®iÒu kiÖn
®Ó vay. ®Ó më réng tÝn dông, NHTM ®· mua c¸c tµi s¶n theo yªu cÇu cña kh¸ch
hµng ®Ó cho kh¸ch hµng thuª. V× tµi s¶n cho thuª thuéc së h÷u cña ng©n hµng nªn
ng©n hµng cã thÓ thu hßi ®Ó b¸n hoÆc cho ngêi kh¸c thuª khi ngêi thuª kh«ng tr¶
®îc nî. §iÒu nµy gãp phÇn gi¶m bít thiÖt h¹i cho ng©n hµng.
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ho¹t ®éng cho thuª b¾t nguån tõ doanh nghiÖp s¶n xuÊt hoÆc cung cÊp thiÕt
bÞ, nhµ cöa cã gi¸ trÞ lín, thêi gian sö dông dµi. Do ngêi mua kh«ng ®ñ tiÒn mua,
hoÆc chØ cã nhu cÇu sö dông trong thêi gian ng¾n h¬n thêi gian khÊu hao cña tµi
s¶n .. ®· lµm n¶y sinh nhu cÇu thuª. C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ cung cÊp cã nhu
cÇu tiªu thô ®Ó t¨ng doanh thu vµ gi¶m hao mßn cña tµi s¶n. Tõ ®ã n¶y sinh nhu
cÇu cho thuª - ®i thuª.
Cho thuª cã hai h×nh thøc chñ yÕu lµ cho thuª nghiÖp vô vµ cho thuª tµi
chÝnh. Cho thuª nghiÖp vô ®¸p øng nhu cÇu thuª trong thêi gian ng¾n, ngêi ®i thuª
kh«ng cã dù ®Þnh mua tµi s¶n ®ã ®Ó sö dông l©u dµi, vÝ dô cho thuª phßng trong
kh¸ch s¹n, cho thuª « t« ng¾n ngµy … Cho thuª tµi chÝnh ®¸p øng nhu cÇu thuª
trong thêi gian dµi vµ ngêi ®i thuª cã quyÒn mua l¹i tµi s¶n khi kÕt thóc hîp ®ång
thuª. Ho¹t ®éng cho thuª cña NHTM chñ yÕu lµ cho thuª tµi chÝnh.
- B¶o l·nh
B¶o l·nh cña ng©n hµng lµ cam kÕt cña ng©n hµng díi h×nh thøc th b¶o l·nh
vÒ viÖc thùc hiÖn nghÜa vô tµi chÝnh thay cho kh¸ch hµng cña ng©n hµng khi kh¸ch
hµng kh«ng thùc hiÖn ®îc ®óng nghÜa vô nh cam kÕt. B¶o l·nh thêng cã 3 bªn: bªn
hëng b¶o l·nh, bªn b·o lµnh, vµ bªn ®îc b¶o l·nh. B¶o l·nh cña ng©n hµng cã
nghÜa ng©n hµng lµ bªn b¶o l·nh; kh¸ch hµng cña ng©n hµng lµ ngêi ®îc b¶o l·nh;
vµ ngêi hëng b¶o l·nh lµ bªn thø ba.B¶o l·nh lµ h×nh thøc tµi trî th«ng qua uy tÝn ,
ng©n hµng kh«ng ph¶i xuÊt tiÒn ngay khi b¶o l·nh, do vËy b¶o l·nh ®îc coi nh tµi
s¶n ngo¹i b¶ng. Khi kh¸ch hµng kh«ng thùc hiÖn ®îc cam kÕt, ng©n hµng ph¶i thùc
hiÖn nghÜa vô chi tr¶ cho bªn thø ba. Kho¶n chi tr¶ nµy ®îc xÕp vµo lo¹i tµi s¶n xÊu
trong néi b¶ng, cÊu thµnh nî qu¸ h¹n. ChÝnh v× vËy, b¶o l·nh chøa ®ùng c¸c rñi ro
nh mét kho¶n cho vay vµ ®ßi hái ng©n hµng ph©n tÝch kh¸ch hµng nh khi cho vay.
Cã nhiÒu h×nh thøc b¶o l·nh kh¸c nhau:
B¶o l·nh ®¶m b¶o tham gia dù thÇu
Lµ cam kÕt cña ng©n hµng víi chñ ®Çu t vÒ viÖc tr¶ tiÒn ph¹t thay cho bªn
dù thÇu nÕu bªn dù thÇu vi ph¹m c¸c qui ®Þnh trong hîp ®ång dù thÇu. Trong ho¹t
®éng kinh tÕ, rÊt nhiÒu ho¹t ®éng ®îc thùc hiÖn th«ng qua ®Êu thÇu nh ®Êu thÇu
cung cÊp thiÐt bÞ, x©y dùng. §Ó t×m kiÕm ®îc c¸c nhµ ®Çu t cã ®ñ n¨ng lùc vµ h¹n
chÕ nh÷ng rñi ro khi nhµ thÇu vi ph¹m c¸c ®iÒu kho¶n tham gia dù thÇu nh tróng
thÇu song kh«ng thùc hiÖn hîp ®ång, kh«ng kª khai ®óng c¸c yªu cÇu cña chñ ®Çu
t.
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
B¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång
Lµ cam kÕt cña ng©n hµng vÒ viÖc chi tr¶ tæn thÊt thay cho kh¸ch hµng nÕu
kh¸ch hµng kh«ng thùc hiÖn ®Çy ®ñ hîp ®ång nh cam kÕt, g©y tæn thÊt cho bªn thø
ba. C¸c hîp ®ång ®îc b¶o l·nh nh hîp ®ång cung cÊp hµng ho¸, x©y dùng, thiÕt
kÕ... ViÖc kh¸ch hµng vi ph¹m hîp ®ång nh cung cÊp kh«ng dóng h¹n, kh«ng ®óng
chÊt lîng cam kÕt...®Òu cã thÓ g©y tæn thÊt cho bªn thø ba. B¶o l·nh cña ng©n hµng
mét mÆt bï ®¾p mét phÇn tæn thÊt cho bªn thø ba, mÆt kh¸c thóc ®Èy kh¸ch hµng
nghiªm chØnh thùc hiÖn hîp ®ång.
B¶o l·nh ®¶m b¶o hoµn tr¶ tiÒn øng tríc
Lµ cam kÕt cña ng©n hµng vÒ viÖc sÏ hoµn tr¶ tiÒn øng tríc cho bªn mua
( ngêi hëng b¶o l·nh) nÕu bªn cung cÊp ( ngêi ®îc b¶o l·nh) kh«ng tr¶.
NhiÒu nhµ cung cÊp yªu cÇu kh¸ch hµng ph¶i ®Æt tríc mét phÇn tiÒn trong gi¸ trÞ
hîp ®ång cung cÊp. TiÒn ®Æt cäc võa gióp bªn cung cÊp cã mét phÇn vèn ®Ó s¶n
xuÊt kinh doanh, võa cã t¸c dông rµng buéc ngêi mua ph¶i mua hµng ®· ®Æt. Tuy
nhiªn, ®Ò phßng ngêi cung cÊp kh«ng cung cÊp hµng ®ång thêi l¹i kh«ng tr¶ tiÒn
cäc, bªn mua yªu cÇu bªn cung cÊp ph¶i cã b¶o l·nh cña ng©n hµng vÒ viÖc tr¶ tiÒn
øng tríc.
B¶o l·nh ®¶m b¶o hoµn tr¶ vèn vay
Lµ cam kÕt cña ng©n hµng ®èi víi ngêi cho vay vÒ viÖc sÏ tr¶ gèc vµ l·i
®óng h¹n nÕu kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®îc. NhiÒu tæ chøc tÝn dông khi cho vay ®ßi
hái ph¶i cã ®¶m b¶o hoÆc b»ng hµng ho¸, chøng kho¸n, bÊt ®éng s¶n, hoÆc b¶o
l·nh cña ngêi thø ba... Nhµ níc, doanh nghiÖp, tæ chøc tÝn dông cã nhu cÇu vay
vèn b»ng c¸ch ph¸t hµnh tr¸i phiÕu song nÕu uy tÝn cña ngêi vay trªn thÞ trêng ®ã
cha cao, viÖc ph¸t hµnh sÏ rÊt khã kh¨n. §iÒu ®ã n¶y sinh nhu cÇu b¶o l·nh vay
vèn.
1.2.2.2Theo thêi gian
- TD ng¾n h¹n
TÝn dông ng¾n h¹n nh»m tµi trî cho tµi s¶n lu ®äng hoÆc nhu cÇu sö dông
vèn ng¾n h¹n cña nhµ níc, doanh nghiÖp, hé s¶n xuÊt. Ng©n hµng cã thÓ ¸p dông
cho vay trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp, cho vay theo mãn hoÆc theo h¹n møc, cã hoÆc
kh«ng cã b¶o ®¶m, díi h×nh thøc chiÕt khÊu, thÊu chi hoÆc lu©n chuyÓn.
TÝn dông ng¾n h¹n trong nh÷ng trêng hîp sau:
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Cho vay ®èi víi tæ chøc tµi chÝnh trung gian nh c¸c ng©n hµng, c¸c c«ng ty tµi
chÝnh, c¸c quü tÝn dông... nh»m ®¸p øng nhu cÇu thanh kho¶n.
Cho vay ®èi víi doanh nghiÖp nh»m tµi trî nhu cÇu vèn t¨ng thªm cho s¶n xuÊt
kinh doanh, cho nhu cÇu dù tr÷ cho thêi vô hoÆc t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt, tµi trî cho
c¸c doanh nghiÖp xuÊt, nhËp khÈu, cho vay ®èi víi c¸c c«ng ty x©y dùng. Doanh
nghiÖp lµ kh¸ch hµng chiÕm sè lîng ®«ng nhÊt cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i. PhÇn
lín c¸c kho¶n cho vay nµy cã thÕ chÊp hoÆc cÇm cè tµi s¶n.
- TD trung vµ dµi h¹n
TÝn dông trung vµ dµi h¹n tµi trî cho c¸c nhu cÇu vay cã thêi h¹n trªn mét
n¨m. C¸c tæ chøc vay bao gåm c¶ nhµ níc ®Ó ®Çu t ph¸t triÓn, doanh nghiÖp ®Ó
mua s¾m trang thiÕt bÞ, x©y dùng, c¶i tiÕn kÜ thuËt, mua c«ng nghÖ. Ngêi tiªu dïng
®Ó mua s¾m c¸c tµi s¶n l©u bÒn nh nhµ cöa, xe h¬i...
C¸c h×nh thøc tµi trî trung vµ dµi h¹n nh mua tr¸i phiÕu, cho vay theo dù ¸n,
cho vay tr¶ gãp ®èi víi ngêi tiªu dïng.
1.2.3 Vai trß cña tÝn dông Ng©n hµng
1.2.3.1Lu©n chuyÓn vèn
Víi sù cã mÆt cua ng©n hµng, vèn ®îc chuyÓn tõ ngêi t¹m thêi d thõa tíi
ngêi cÇn vèn.
Vèn cßn ®îc lu©n chuyÓn tõ nh÷ng vïng cã d thõa vèn cao nh c¸c vïng
n«ng th«n cha cã c¬ héi ®Çu t, ra c¸c trung t©m kinh tÕ, c¸c vïng kinh tÕ më.
Trong sù héi nhËp kinh tÕ cao nh hiÖn nay, vèn kh«ng chØ lu©n chuyÓn trong
mét quèc gia mµ cßn trªn toµn thÕ giíi. TËn dông hiÖu qu¶ nguån vèn cña quèc tÕ
víi chi phÝ thÊp lµ mét thuËn lîi cho ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ.
1.2.3.2T¹o c¬ héi kinh doanh
Trong nÒn kinh tÕ cã rÊt nhiÒu c¸c c¬ héi kinh doanh kh¸c nhau. Nhng
kh«ng ph¶i bÊt k× ai cã thÓ n¾m b¾t ®îc nh÷ng c¬ héi vµ cã ®ñ vèn ®Ó thùc hiÖn
kinh doanh. Nguån vèn mµ hä tiÕp cËn ®Çu tiªn chÝnh lµ vèn vay tõ c¸c tæ chøc tÝn
dông, mµ ng©n hµng lµ tæ chøc tÝn dông lín nhÊt.Víi chi phÝ thÊp, vµ thêi gian phï
hîp víi nhu cÇu ®Çu t, c¸c c¸ nh©n hay doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän cho m×nh mét
kho¶n vay phï hîp, phôc vô cho môc ®Ých kinh doanh. Nh vËy, tÝn dông ng©n hµng
chÝnh lµ cøu c¸nh cho hä lóc cÇn vèn nhÊt.
1.2.3.3Thóc ®Èy sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn vèn mét c¸ch ®Òu ®Æn trong toµn bé nÒn kinh tÕ mµ
lµm t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn mét c¸ch tèt nhÊt. Mét nÒ kinh tÕ sö dông vèn cã
hiÖu qu¶ lµ mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, bëi chØ cã ®Çu t th× míi cã sù ph¸t triÓn. MÆt
kh¸c, viÖc huy ®éng vèn cho mét dù ¸n cña nhµ níc cung gãp phÇn t¹o ra nh÷ng
s¶n phÈm chiÕn lîc trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp t¹o ra sù ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung.
1.2.3.4§èi víi b¶n th©n NH
- T¹o cho NH kh¶ n¨ng tµi chÝnh lín ®¸p øng nhu cÇu vay cña kh¸ch hµng
- Th«ng qua nghÖp vô tÝn dông, víi kh¶ n¨ng chuyÓn ho¸ thêi h¹n ma NH cã thÓ
t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi tÝch luü vèn vµ ngêi ®Çu t ®îc ®¸p øng phï hîp
- T¹o ra thu nhËp c¬ b¶n cho mçi NH, quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn bÒn
v÷ng
1.2.3.5Më réng quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ
Ho¹t ®éng tÝn dông kh«ng chØ bã hÑp trong nÒn kinh tÕ cña mét quèc gia
mµ cßn më réng trªn ph¹m vi quèc tÕ. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ më, vay nî
ngµy nay trë thµnh mét nhu cÇu kh¸ch quan ®èi víi tÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ giíi, nã
l¹i cµng tá ra bøc thiÕt h¬n ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Nhê cã tÝn dông, c¸c níc cã thÓ mua hµng ho¸, nhËp khÈu m¸y mãc, trang thiÕt bÞ … vµ tiÕp cËn nh÷ng
thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ míi còng nh tr×nh ®é qu¶n lý tiªn tiÕn trªn thÕ giíi.
ViÖc cÊp tÝn dông cña c¸c níc kh«ng chØ më réng quan hÖ ngoaÞ th¬ng mµ cßn
thóc ®¶y ph¸t triÓn kinh tÕ ë c¸c níc nhËp khÈu. TÝn dông ®· t¹o m«I trêng thuËn
lîi cho ®µu t quèc tÕ trùc tiÕp, mét h×nh thøc hîp t¸c quèc tÕ ë møc ®é cao.
1.2.4 Rñi ro tÝn dông ( RRTD)
1.2.4.1Kh¸i niÖm
Rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông lµ sù xuÊt hiÖn cña mét hay mét sè biÕn cè
kh«ng mong ®îi g©y thÊt tho¸t thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n, vÒ thu nhËp cña ng©n hµng trong
qu¸ tr×nh tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dông. Cã thÓ do nguyªn nh©n kh¸ch
quan hay chñ quan tõ phÝa ng©n hµng vay vèn dÉn ®Õn ngêi ®i vay kh«ng cã kh¶
n¨ng hoµn tr¶ ®îc l·i hoÆc gèc hoÆc c¶ l·i lÉn gèc
Chóng ta biÕt r»ng, tÝn dông lµ quan hÖ vay mîn díi d¹ng tiÒn tÖ cã hoµn tr¶
gèc vµ l·i gi÷a ngêi cã vèn vµ ngêi thiÕu vèn. Chñ thÓ tham gia vµo ho¹t ®éng tÝn
dông cña ng©n hµng gåm ng©n hµng, c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ kh¸c. Ho¹t
®éng tÝn dông lµ ho¹t ®éng ®a d¹ng, lµ mét ho¹t ®«ng kinh doanh hµng ho¸ phøc
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
t¹p, tÝnh phøc t¹p cña nã chÝnh lµ ®èi tîng kinh doanh tøc lµ tiÒn tÖ. ë ®©y tiÒn tÖ ®îc t¸ch rêi gi÷a quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông khi cho vay. Còng cã ngêi cho
r»ng quyÒn cho vay cña ng©n hµng vµ quyÒn tr¶ nî thùc tÕ lµ ngêi ®i vay. ChÝnh v×
vËy ®ßi hái ng©n hµng ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó kiÓm so¸t ®îc kh¶ n¨ng tr¶ nî cña
kh¸ch hµng, dù tÝnh, ph¸n ®o¸n kh¶ n¨ng, møc ®é, quan hÖ tÝn dông lµ quan hÖ
kinh tÕ b×nh ®¼ng gi÷a ngêi ®i vay vµ ngêi cho vay, lµ sù cam kÕt tho¶ thuËn b»ng
c¸c ®iÒu kho¶n thi hµnh thÓ hiÖn trong c¸c hîp ®ång tÝn dông. Sù cam kÕt nµy
chÝnh lµ c¬ së ph¸p lý c¬ b¶n ®Ó thùc hiÖn c¸c nghÜa vô cña hai bªn tham gia ho¹t
®éng tÝn dông. Nã lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó ®¶m b¶o tÝn dông. Bªn canh ®ã cßn cã c¸c
cam kÕt kh¸c b»ng c¸c hµnh vi hay n¨ng lùc kinh tÕ, thÓ hiÖn b»ng c¸c h×nh thøc
b¶o ®¶m nî vay, cã thÓ b»ng vËt chÊt hay uy tÝn nh c¸c tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè, ký
quü b¶o l·nh.
C¸c kho¶n tÝn dông gi÷a ng©n hµng vµ ngêi vay ®Òu ®îc x¸c lËp theo c¸c
®iÒu kho¶n cña hîp ®ång tÝn dông, nhng trªn thùc tÕ, t×nh tr¹ng vi ph¹m c¸c cam
kÕt ®ã x¶y ra kh¸ phæ biÕn kÓ c¶ trong trêng hîp ngêi vay cã ®ñ n¨ng lùc tµi
chÝnh.. Rñi ro tÝn dông lµ rñi ro phøc t¹p nhÊt, ®Ó ®¸nh gi¸ rñi ro tÝn dông lµ viÖc
lµm rÊt khã kh¨n ®èi víi ng©n hµng. Rñi ro tÝn dông cã thÓ x¶y ra víi bÊt kú mãn
tiÒn nµo, bÊt cø n¬i nµo, lóc nµo. V× vËy rñi ro tÝn dông thêng n»m ngoµi kh¶ n¨ng
b×nh thêng cña c¸n bé tÝn dông. Nã ®ßi hái ng©n hµng ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p
®ång bé, h÷u hiÖu míi cã thÓ ng¨n ngõa bít rñi ro.
“ Rñi ro tÝn dông lµ kh¶ n¨ng x¶y ra nh÷ng tæn thÊt mµ ng©n hµng ph¶I chÞu
do kh¸ch hµng vay kh«ng tr¶ ®óng h¹n, kh«ng tr¶, hoÆc kh«ng tr¶ ®Çy ®ñ vèn vµ
l·I”
1.2.4.2Ph©n h¹ng rñi ro tÝn dông
- TÝn dông it rñi ro: Kh¶ n¨ng thùc hiÖn c¸c nghÜa vô cña kh¸ch hµng lµ ch¾c
ch¾n, b¶o®¶m viÖc tr¶ nî nh ®· tho¶ thuËn (cã thÓ cã mét sè khÝa c¹nh yÕu nhá vÒ
rñi ro).
- TÝn dông rñi ro trung b×nh: kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c nghÜa vô tµi chÝnh cña kh¸ch
hµng lµ v÷ng ch¾c, rñi ro tÝn dông trung ë møc chÊp nhËn ®îc, nhng cã mét khÝa
c¹nh yÕu kÐm trªn thùc tÕ vÒ rñi ro tÝn dông, cÇn cã sù gi¸m s¸t vµ kiÓm so¸t.
- TÝn dông trªn møc rñi ro trung b×nh: kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c nghÜa vô tµi chÝnh
cña kh¸ch hµng ë møc maäi hiÓm do nh÷ng yÕu kÐm lín trªn vµi khÝa c¹nh vÒ rñi
20