Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lêi më ®Çu
N«ng nghiÖp n«ng th«n lu«n lµ vÊn ®Ò träng yÕu cña mçi quèc gia,
kÓ c¶ nh÷ng níc ®· ®¹t ®Õn tr×nh ®é ph¸t triÓn cao. Nã lµ khu vùc s¶n xuÊt
chñ yÕu, ®¶m b¶o viÖc lµm vµ ®êi sèng cho x· héi, lµ thÞ trêng réng lín
(cung cÊp nguyªn liÖu vµ tiªu thô s¶n phÈm) cña nÒn kinh tÕ, nguån nh©n
lùc vµ nguån tÝch luü cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Kinh
nghiÖm cña Mü, NhËt B¶n tuy ®· ®¹t ®Õn tr×nh ®é cao, còng nh c¸c níc trë
thµnh níc c«ng nghiÖp míi, trong nh÷ng thËp niªn gÇn ®©y vÉn rÊt coi
träng ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
ë níc ta, nÒn kinh tÕ vÉn cßn mang tÝnh thuÇn n«ng, GDP tõ n«ng
nghiÖp cßn lín, n¨ng suÊt khai th¸c tõ ruéng ®Êt vµ n¨ng suÊt lao ®éng cßn
thÊp th× vÊn ®Ò ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp l¹i cµng quan träng, nh «ng
cha ta tõng nãi: "N«ng suy b¸ch nghÒ b¹i" - N«ng nghiÖp ph¸t triÓn lµ tiÒn
®Ò ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh cßn l¹i trong nÒn kinh tÕ. §iÒu ®ã chøng tá r»ng,
viÖc ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ mét nhiÖm vô cùc kú quan
träng nhng còng rÊt khã kh¨n vµ phøc t¹p, ®ßi hái ph¶i lµ sù nç lùc cña toµn
§¶ng, toµn d©n.
Tr¶i qua c¸c thêi kú c¸ch m¹ng, §¶ng ta lu«n lu«n kh¼ng ®Þnh vai
trß to lín cña n«ng nghiÖp. Trong c«ng cuéc ®æi míi, §¶ng còng lÊy n«ng
nghiÖp lµm mÆt trËn hµng ®Çu vµ lµ kh©u ®ét ph¸ nh»m æn ®Þnh ®êi sèng
kinh tÕ- x· héi, ®a ®Êt níc vît qua nh÷ng giai ®o¹n cùc kú khã kh¨n vµ t¹o
®iÒu kiÖn ®Ó ®Èy m¹nh C«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Song n«ng
nghiÖp kh«ng thÓ tù m×nh ph¸t triÓn, mµ ph¶i cã sù t¸c ®éng m¹nh cña c¸c
ngµnh c«ng nghiÖp, dÞch vô vµ h¬n hÕt lµ ph¶i cã ®Çu t thÝch hîp.
NghÖ An lµ mét tØnh n«ng nghiÖp, héi tô ®Çy ®ñ nh÷ng mÆt m¹nh,
mÆt yÕu cña nÒn n«ng nghiÖp níc ta; cã nhiÒu tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh trong
sù nghiÖp ®æi míi, ®· tõng bíc ph¸ thÕ ®éc canh, t¨ng c©y c«ng nghiÖp, c©y
¨n qu¶ vµ ch¨n nu«i ®Ó ph¸t triÓn hµng ho¸. Tuy nhiªn, kinh tÕ NghÖ An
vÉn lµ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp mang tÝnh tù cÊp tù tóc, tr×nh ®é th©m canh
cßn thÊp, gi¸ trÞ s¶n phÈm vÒ c©y c«ng nghiÖp vµ ch¨n nu«i cßn Ýt, cha t¹o
®îc nguån nguyªn liÖu cã quy m« tËp trung vµ æn ®Þnh. V× vËy, vÊn ®Ò ®Çu
t ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cµng hÕt søc quan träng, ®Æt tØnh NghÖ
An ®øng tríc thö th¸ch trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
§øng tríc vÊn ®Ò nµy, lµ mét ngêi con ®îc sinh ra vµ lín lªn trªn
m¶nh ®Êt xø NghÖ - t«i ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi "§Çu t ph¸t triÓn n«ng
nghiÖp tØnh NghÖ An thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p" ®Ó lµm chuyªn ®Ò thùc tËp
cña m×nh.
Ph¹m vi nghiªn cøu: N«ng nghiÖp nãi chung bao gåm N«ng L©m- Ng nghiÖp, cßn n«ng nghiÖp theo nghÜa hÑp bao gåm trång trät vµ
ch¨n nu«i. Trong ph¹m vi chuyªn ®Ò cña m×nh t«i chØ ph©n tÝch mét sè vÊn
®Ò liªn quan ®Õn trång trät vµ ch¨n nu«i.
Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu: tæng hîp, ph©n tÝch c¸c sè liÖu thèng kª,
vµ tham kh¶o ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia vÒ lÜnh vùc liªn quan ®Ó ®¸nh gi¸
thùc tr¹ng ®Çu t vµo n«ng nghiÖp trong giai ®o¹n 1996-2005 vµ ®Þnh híng,
gi¶i ph¸p thùc hiÖn ®Çu t n¨m 2006-2010.
KÕt cÊu chuyªn ®Ò: Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, chuyªn ®Ò
gåm cã 3 ch¬ng:
-Ch¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ ®Çu t vµ ®Çu t ph¸t triÓn n«ng
nghiÖp
-Ch¬ng II: Thùc tr¹ng ®Çu t ph¸t triÓn n«ng nghiÖp tØnh NghÖ An
giai ®o¹n 1996-2005
-Ch¬ng III: §Þnh híng vµ gi¶i ph¸p ®Çu t ph¸t triÓn n«ng nghiÖp
tØnh NghÖ An giai ®o¹n 2006-2010
Do thêi gian vµ kinh nghiÖm nghiªn cøu cßn h¹n chÕ, nªn ®Ò tµi nµy
kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù ®ãng gãp ý
kiÕn cña thÇy, c« cïng tÊt c¶ c¸c b¹n quan t©m ®Õn ®Ò tµi nµy.
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o híng dÉn: NguyÔn ThÞ ¸i Liªn vµ
c¸c chó, b¸c trong phßng KÕ ho¹ch N«ng NghiÖp vµ ph¸t triÓn N«ng th«n
thuéc Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t tØnh NghÖ An ®· gióp ®ì t«i hoµn thµnh ®Ò tµi
nµy
§Çu t ph¸t triÓn t n«ng nghiÖp tØnh NghÖ An giai ®o¹n 1996 -2005: Thùc tr¹ng vµ
gi¶i ph¸p
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ch¬ng I:
Mét sè vÊn ®Ò vÒ ®Çu t vµ
®Çu t ph¸t triÓn n«ng nghiÖp
I. Lý luËn vÒ ®Çu t
1.Kh¸i niÖm
§Çu t nãi chung lµ sù hy sinh c¸c nguån lùc ë hiÖn t¹i ®Ó tiÕn hµnh
c¸c ho¹t ®éng nµo ®ã nh»m thu vÒ c¸c kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh trong t¬ng lai lín
h¬n c¸c nguån lùc ®· bá ra ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ ®ã.
Nguån lùc ®ã cã thÓ lµ tiÒn, lµ tµi nguyªn thiªn nhiªn, lµ søc lao
®éng vµ trÝ tuÖ.
Nh÷ng kÕt qu¶ ®ã cã thÓ lµ sù t¨ng thªm c¸c tµi s¶n tµi chÝnh (tiÒn
vèn), tµi s¶n vËt chÊt (nhµ m¸y, ®êng x¸...), tµi s¶n trÝ tuÖ (tr×nh ®é v¨n ho¸,
chuyªn m«n, khoa häc kü thuËt,...) vµ nguån lùc cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó lµm
viÖc cã n¨ng suÊt trong nÒn s¶n xuÊt x· héi.
Tuy nhiªn, nÕu xÐt trªn toµn bé nÒn kinh tÕ, th× ®Çu t lµ sù hy sinh
gi¸ trÞ hiÖn t¹i g¾n liÒn víi viÖc t¹o ra c¸c tµi s¶n míi cho nÒn kinh tÕ. C¸c
ho¹t ®éng nµy ®îc gäi lµ ®Çu t ph¸t triÓn.
Nh vËy, ®Çu t ph¸t triÓn lµ lo¹i ®Çu t trong ®ã ngêi cã tiÒn bá ra ®Ó
tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nh»m taä ra tµi s¶n míi cho nÒn kinh tÕ, lµm t¨ng
tiÒm lùc s¶n xuÊt kinh doanh vµ mäi ho¹t ®éng x· héi kh¸c, lµ ®iÒu kiÖn
chñ yÕu ®Ó t¹o viÖc lµm, n©ng cao ®êi sèng mäi ngêi d©n trong x· héi. §ã
chÝnh lµ viÖc bá tiÒn ra ®Ó x©y dùng, söa ch÷a nhµ cöa vµ c¸c kÕt cÊu h¹
tÇng, mua s¾m trang thiÕt bÞ vµ l¾p ®Æt chóng trªn nÒn bÖ vµ båi dìng ®µo
t¹o nguån nh©n lùc, thùc hiÖn c¸c chi phÝ thêng xuyªn g¾n liÒn víi sù ho¹t
®éng cña c¸c tµi s¶n nµy nh»m duy tr× tiÒm lùc ho¹t ®éng cña c¸c c¬ së
®ang tån t¹i vµ t¹o tiÒm lùc míi cho nÒn kinh tÕ x· héi.
2.Vai trß cña ®Çu t
Tõ viÖc xem xÐt kh¸i niÖm, b¶n chÊt cña ®Çu t ph¸t triÓn vµ c¸c lý
thuyÕt kinh tÕ chóng ta cã thÓ nhËn thÊy r»ng ®Çu t ph¸t triÓn lµ nh©n tè
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
quan träng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, lµ ch×a kho¸ cña sù t¨ng trëng. Vai trß nµy
cña ®Çu t ®îc thÓ hiÖn ë c¸c mÆt sau ®©y:
2. 1.§Çu t võa t¸c ®éng ®Õn tæng cung, võa t¸c ®éng ®Õn tæng cÇu
-VÒ mÆt cÇu: §Çu t lµ mét yÕu tè chiÕm tû träng lín trong tæng cÇu
cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Theo sè liÖu cña Ng©n hµng thÕ giíi, ®Çu t thêng
chiÕm kho¶ng 24-28% trong c¬ cÊu tæng cÇu cña tÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ
giíi. §èi víi tæng cÇu, t¸c ®éng cña ®Çu t lµ ng¾n h¹n. Víi tæng cung cha
kÞp thay ®æi, sù t¨ng lªn cña ®Çu t lµm cho tæng cÇu t¨ng kÐo s¶n lîng c©n
b»ng t¨ng.
-VÒ mÆt cung: Khi thµnh qu¶ cña ®Çu t ph¸t huy t¸c dông, c¸c n¨ng
lùc míi ®i vµo ho¹t ®éng th× tæng cung, ®Æc biÖt lµ tæng cung dµi h¹n t¨ng
lªn, kÐo theo s¶n lîng tiÒm n¨ng t¨ng vµ do ®ã gi¸ c¶ s¶n phÈm gi¶m -®iÒu
®ã cho phÐp t¨ng tiªu dïng. T¨ng tiªu dïng ®Õn lît m×nh l¹i tiÕp tôc kÝch
thÝch s¶n xuÊt h¬n n÷a h¬n n÷a - lµ nguån c¬ b¶n ®Ó t¨ng tÝch luü, ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi, t¨ng thu nhËp cho ngêi lao ®éng, n©ng cao ®êi sèng
cho mäi thµnh viªn trong x· héi.
2. 2.§Çu t cã t¸c ®éng hai mÆt ®Õn sù æn ®Þnh kinh tÕ.
Sù t¸c ®éng kh«ng ®ång thêi vÒ mÆt thêi gian cña ®Çu t ®èi víi tæng
cÇu vµ ®èi víi tæng cung cña nÒn kinh tÕ lµm cho mçi sù thay ®æi cña ®Çu t,
dï lµ t¨ng hay gi¶m ®Òu cïng mét lóc võa lµ yÕu tè duy tr× sù æn ®Þnh võa
lµ yÕu tè ph¸ vì sù æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ cña mäi quèc gia.
Khi t¨ng ®Çu t, cÇu cña c¸c yÕu tè cña ®Çu t t¨ng lµm cho gi¸ cña
hµng ho¸ cã liªn quan t¨ng (gi¸ chi phÝ vèn, gi¸ c«ng nghÖ, lao ®éng, vËt t,...) ®Õn mét møc ®é nµo ®ã dÉn ®Õn t×nh tr¹ng l¹m ph¸t. §Õn lît m×nh, l¹m
ph¸t lµm cho nÒn s¶n xuÊt ®×nh trÖ, ®êi sèng cña ngêi lao ®éng gÆp nhiÒu
khã kh¨n do tiÒn l¬ng ngµy cµng thÊp h¬n, th©m hôt ng©n s¸ch, kinh tÕ ph¸t
triÓn chËm l¹i. MÆt kh¸c, t¨ng ®Çu t lµm cho cÇu cña cña c¸c yÕu tè cã liªn
quan t¨ng, s¶n xuÊt c¸c ngµnh nµy ph¸t triÓn, thu hót thªm lao ®éng, gi¶m
t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp, n©ng cao ®êi sèng ngêi lao ®éng, gi¶m tÖ n¹n x· héi.
TÊt c¶ c¸c t¸c ®éng nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ.
Khi gi¶m ®Çu t còng dÉn ®Õn t¸c ®éng hai mÆt, nhng theo chiÒu híng ngîc l¹i so víi c¸c t¸c ®éng trªn ®©y. V× vËy, trong ®iÒu hµnh vÜ m«
nÒn kinh tÕ, c¸c nhµ ho¹t ®éng chÝnh s¸ch cÇn thÊy hÕt t¸c ®éng hai mÆt
nµy ®Ó ®a ra c¸c chÝnh s¸ch nh»m h¹n chÕ c¸c t¸c ®éng xÊu, ph¸t huy t¸c
®éng tÝch cùc, duy tr× ®îc sù æn ®Þnh cña toµn bé nÒn kinh tÕ.
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
2.3.§Çu t t¸c ®éng ®Õn tèc ®é t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ:
KÕt qu¶ nghiªn cøu cña c¸c nhµ kinh tÕ cho thÊy: muèn gi÷ tèc ®é
t¨ng trëng ë møc trung b×nh th× tû lÖ ®Çu t ph¶i ®¹t ®îc tõ 15-25% so víi
GDP tuú thuéc vµ ICOR cña mçi níc.
ICOR = vèn ®Çu t/møc t¨ng GDP
NÕu ICOR kh«ng ®æi, møc t¨ng GDP hoµn toµn phô thuéc vµo vèn
®Çu t.ë c¸c níc ph¸t triÓn, ICOR thêng lín, tõ 5-7 do thõa vèn, thiÕu lao
®éng, vèn ®îc sö dông nhiÒu ®Ó thay thÕ cho lao ®éng, do sö dông c«ng
nghÖ hiÖn ®¹i cã gi¸ trÞ cao. Cßn ë níc chËm ph¸t triÓn, ICOR thÊp tõ 2-3
do thiÕu vèn, thõa lao ®éng nªn cã thÓ vµ cÇn ph¶i sö dông lao ®éng rÎ ®Ó
thay thÕ vèn, do sö dông c«ng nghÖ kÐm hiÖn ®¹i, gi¸ rÎ. ChØ tiªu ICOR cña
mçi níc phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè, thay ®æi theo tr×nh ®é ph¸t triÓn vµ c¬
chÕ chÝnh s¸ch trong níc. Kinh nghiÖm c¸c níc cho thÊy, chØ tiªu ICOR
phô thuéc m¹nh vµo c¬ cÊu kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ ®Çu t trong c¸c ngµnh, vïng
l·nh thæ còng nh phô thuéc vµo hiÖu qu¶ cña chÝnh s¸ch kinh tÕ nãi chung.
Th«ng thêng, ICOR trong n«ng nghiÖp thÊp h¬n trong c«ng nghiÖp, ICOR
trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi c¬ chÕ chñ yÕu do tËn dông n¨ng lùc s¶n xuÊt.
Do ®ã, ë c¸c níc ph¸t triÓn, tû lÖ ®Çu t thÊp thêng dÉn ®Õn tèc ®é t¨ng trëng
thÊp.
2.4.§Çu t vµ sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ:
Kinh nghiÖm cña c¸c níc trªn thÕ giíi cho thÊy con ®êng tÊt yÕu cã
thÓ t¨ng trëng nhanh tèc ®é mong muèn (tõ 9 ®Õn 10%) lµ t¨ng cêng ®Çu t
nh»m t¹o ra sù ph¸t triÓn nhanh ë c¸c khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. §èi
víi c¸c ngµnh n«ng, l©m, ng nghiÖp do nh÷ng h¹n chÕ vÒ ®Êt ®ai vµ c¸c kh¶
n¨ng sinh häc, ®Ó ®¹t ®îc tèc ®é t¨ng trëng tõ 5-6% lµ rÊt khã kh¨n. Nh
vËy, chÝnh s¸ch ®Çu t quyÕt ®Þnh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë c¸c
quèc gia nh»m ®¹t ®îc tèc ®é t¨ng trëng nhanh cña toµn bé nÒn kinh tÕ.
VÒ c¬ cÊu l·nh thæ, ®Çu t cã t¸c dông gi¶i quyÕt nh÷ng mÊt c©n ®èi
vÒ ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng l·nh thæ, ®a nh÷ng vïng kÐm ph¸t triÓn tho¸t
khái t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo, ph¸t huy tèi ®a nh÷ng lîi thÕ so s¸nh vÒ tµi
nguyªn, ®Þa thÕ, kinh tÕ, chÝnh trÞ ... cña nh÷ng vïng cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn
nhanh h¬n, lµm bµn ®¹p thóc ®Èy nh÷ng vïng kh¸c cïng ph¸t triÓn.
2..5.§Çu t víi viÖc t¨ng cêng kh¶ n¨ng khoa häc vµ c«ng nghÖ cña
®Êt níc
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
c«ng nghÖ lµ trung t©m cña c«ng nghiÖp ho¸. §Çu t lµ ®iÒu kiÖn tiªn
quyÕt cña sù ph¸t triÓn vµ t¨ng cêng kh¶ n¨ng c«ng nghÖ cña níc ta hiÖn
nay.
Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia c«ng nghÖ, tr×nh ®é c«ng nghÖ
cña ViÖt Nam l¹c hËu nhiÒu thÕ hÖ so víi khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Víi tr×nh
®é c«ng nghÖ l¹c hËu nµy, qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña ViÖt
Nam sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n nÕu kh«ng ®Ò ra ®îc mét chiÕn lîc ®Çu t
ph¸t triÓn c«ng nghÖ nhanh vµ v÷ng ch¾c.
Chóng ta biÕt r»ng cã hai con ®êng c¬ b¶n ®Ó cã c«ng nghÖ lµ tù
nghiªn cøu ph¸t minh ra c«ng nghÖ vµ nhËp c«ng nghÖ tõ níc ngoµi. Dï lµ
tù nghiªn cøu hay nhËp tõ níc ngoµi cÇn ph¶i cã vèn ®Çu t. mäi ph¬ng ¸n
®æi míi c«ng nghÖ kh«ng g¾n víi nguån vèn ®Çu t sÏ lµ nh÷ng ph¬ng ¸n
kh«ng kh¶ thi.
3.Nguån vèn ®Çu t
Vèn ®Çu t lµ tiÒn tÝch luü cña x· héi, c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh,
dÞch vô, lµ tiÒn tiÕt kiÖm cña d©n vµ vèn huy ®éng tõ c¸c nguån kh¸c ®îc ®a
vµo sö dông trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi nh»m duy tr× tiÒm lùc s½n cã
vµ t¹o ra tiÒm lùc lín h¬n cho s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô; sinh ho¹t x·
héi vµ sinh ho¹t trong mçi gia ®×nh.
Nh vËy, ho¹t ®éng ®Çu t lµ qu¸ tr×nh sö dông vèn ®Çu t nh»m duy tr×
tiÒm lùc s½n cã hoÆc t¹o ra tiÒm lùc lín h¬n cho s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch
vô vµ sinh ho¹t ®êi sèng.
Vèn ®Çu t cña ®Êt níc nãi chung ®îc h×nh thµnh tõ hai nguån c¬
b¶n: ®ã lµ vèn huy ®éng trong níc vµ vèn huy ®éng tõ níc ngoµi.
-Vèn ®Çu t trong níc ®îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån sau:
+Vèn tÝch luü tõ ng©n s¸ch
+Vèn tÝch luü tõ c¸c doanh nghiÖp
+Vèn tiÕt kiÖm cña d©n
-Vèn huy ®éng tõ níc ngoµi bao gåm vèn ®Çu t trùc tiÕp vµ vèn ®Çu
t gi¸n tiÕp.
+Vèn ®Çu t trùc tiÕp lµ vèn cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¸ nh©n ngêi
níc ngoµi ®Çu t sang c¸c níc kh¸c vµ trùc tiÕp qu¶n lý hoÆc tham gia qu¶n
lý qu¸ tr×nh sö dông vµ thu håi vèn ®· bá ra.
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
+Vèn ®Çu t gi¸n tiÕp lµ vèn cña c¸c ChÝnh phñ, tæ chøc quèc tÕ, c¸c
tæ chøc phi chÝnh phñ, t nh©n ngêi níc ngoµi ®îc thùc hiÖn díi c¸c h×nh
thøc viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, cho vay u ®·i víi thêi h¹n dµi vµ l·i suÊt thÊp,
vèn viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc cña c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn
(ODA), vay t nh©n víi l·i suÊt thêng
C¸c nguån vèn ®Çu t cho n«ng nghiÖp
-Nguån vèn ®Çu t tõ Ng©n s¸ch Nhµ níc.
-Nguån vèn ®Çu t tõ c¸c doanh nghiÖp
-Vèn ®Çu t cña d©n c
+Vèn ®Çu t tõ b¶n th©n n«ng d©n
+Nguån vèn ®Çu cña nh÷ng ngêi sèng ë ®« thÞ vµo n«ng
th«n
+Nguån vèn ®Çu t tõ kiÒu bµo
-Nguån vèn ®Çu t níc ngoµi
+Nguån vèn ®Çu t trùc tiÕp tõ níc ngoµi (FDI)
+Nguån vèn ODA
-Nguån vèn tÝn dông
+Nguån vèn tÝn dông tõ c¸c ch¬ng tr×nh cña ChÝnh phñ
+Nguån tÝn dông tõ c¸c tæ chøc quèc tÕ
.
4.KÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ cña ®Çu t
4.1.KÕt qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t
KÕt qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t ®îc thÓ hiÖn ë khèi lîng vèn ®Çu t ®·
®îc thùc hiÖn, ë c¸c tµi s¶n cè ®Þnh ®îc huy ®éng hoÆc n¨ng lùc s¶n xuÊt
kinh doanh phôc vô t¨ng thªm.
4.1.1.Khèi lîng vèn ®Çu t thùc hiÖn
khèi lîng vèn ®Çu t thùc hiÖn bao gåm tæng sè tiÒn ®· chi ®Ó tiÕn
hµnh c¸c ho¹t ®éng cña c¸c c«ng cuéc ®Çu t, bao gåm c¸c chi phÝ cho c«ng
t¸c chuÈn bÞ ®Çu t, x©y dùng nhµ cöa vµ c¸c cÊu tróc h¹ tÇng, mua s¾m thiÕt
bÞ m¸y mãc, ®Ó tiÕn hµnh c¸c c«ng t¸c x©y dùng c¬ b¶n vµ chi phÝ kh¸c
theo quy ®Þnh cña thiÕt kÕ dù to¸n vµ ®îc ghi trong dù ¸n ®Çu t ®îc duyÖt.
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
4.1.2.Tµi s¶n cè ®Þnh huy ®éng vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt phôc vô t¨ng
thªm
-Tµi s¶n cè ®Þnh huy ®éng lµ c«ng tr×nh hay h¹ng môc c«ng tr×nh,
®èi tîng x©y dùng cã kh¶ n¨ng ph¸t huy t¸c dông ®éc lËp (lµm ra s¶n phÈm,
hµng ho¸ hoÆc tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cho x· héi ®· ®îc ghi trong
dù to¸n ®Çu t) ®· kÕt thóc qu¸ tr×nh x©y dùng, mua s¾m, ®· lµm xong thñ
tôc nghiÖm thu sö dông, cã thÓ ®a vµo ho¹t ®éng ®îc ngay.
-N¨ng lùc s¶n xuÊt phôc vô t¨ng thªm lµ kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu
s¶n xuÊt phôc vô c¸c tµi s¶n cè ®Þnh ®· ®îc huy ®éng vµ sö dông ®Ó s¶n
xuÊt ra s¶n phÈm hoÆc tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng dÞch vô theo quy ®Þnh ®îc
ghi trong dù ¸n ®Çu t.
4.2.HiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t.
HiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t ®îc xem xÐt trªn hai gãc ®é lµ hiÖu
qu¶ tµi chÝnh vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi.
4.2.1.Kh¸i niÖm
-HiÖu qu¶ tµi chÝnh (Et c) cña ho¹t ®éng ®Çu t lµ møc ®é ®¸p øng nhu
cÇu ph¸t triÓn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô vµ n©ng cao ®êi sèng
cña ngêi lao ®éng trong c¸c c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh dÞch vô trªn c¬ së
sè vèn ®Çu t mµ c¬ së ®· sö dông so víi c¸c chu kú kh¸c, c¸c c¬ së kh¸c
hoÆc so víi ®Þnh møc chung. Chóng ta cã thÓ biÓu diÔn kh¸i niÖm nµy
th«ng qua c«ng thøc sau:
Etc=c¸c kÕt qu¶ c¬ së thu ®îc do thùc hiÖn ®Çu t / sè vèn ®Çu t mµ c¬
së ®· thùc hiÖn ®Ó t¹o ra kÕt qu¶ trªn
Etc ®îc coi lµ cã hiÖu qu¶ khi Etc >Etc0
Trong ®ã, Etc0 lµ chØ tiªu hiÖu qu¶ tµi chÝnh ®Þnh møc, hoÆc cña c¸c
kú kh¸c mµ c¬ së ®· ®¹t ®îc chän lµm c¬ së so s¸nh, hoÆc cña ®¬n vÞ kh¸c
®· ®¹t tiªu chuÈn lµ hiÖu qu¶
§Ó ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ tµi chÝnh mét c¸ch cô thÓ, chÝnh x¸c ngêi ta
dïng mét sè chØ tiªu: NPV, IRR, RR...
-HiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña ®Çu t lµ chªnh lÖch gi÷a c¸c lîi Ých mµ
nÒn kinh tÕ x· héi thu ®îc so víi cÊc ®ãng gãp mµ nÒn kinh tÕ x· héi ph¶i
bá ra khi thùc hiÖn ®Çu t.
Nh÷ng lîi Ých mµ x· héi thu ®îc chÝnh lµ sù ®¸p øng cña ®Çu t ®èi
víi viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu chung cña x· héi, cña nÒn kinh tÕ. Nh÷ng
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
sù ®¸p øng nµy cã thÓ ®îc xem xÐt mang tÝnh chÊt ®Þnh tÝnh nh ®¸p øng c¸c
môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ, phôc vô viÖc thùc hiÖn c¸c chñ tr¬ng chÝnh s¸ch
cña Nhµ níc, gãp phÇn chèng « nhiÔm m«i trêng, c¶i t¹o m«i sinh..., hoÆc
®o lêng b»ng c¸c tÝnh to¸n ®Þnh lîng nh møc t¨ng thu cho ng©n s¸ch, møc
gia t¨ng sè ngêi cã viÖc lµm, møc t¨ng thu ngo¹i tÖ.
Chi phÝ mµ x· héi g¸nh chÞu khi mét c«ng cuéc ®Çu t ®îc thùc hiÖn
bao gåm toµn bé c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn, cña c¶i vËt chÊt søc lao ®éng
mµ x· héi dµnh cho ®Çu t thay v× sö dông c¸c c«ng viÖc kh¸c trong t¬ng lai
kh«ng xa.
4.2.2.C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ- x· héi.
4.2.2.1.C¸c tiªu chuÈn ®¸nh gi¸
§Ó x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ- x· héi, ph¶i dùa
vµo c¸c tiªu chuÈn sau:
-N©ng cao møc sèng cña d©n c ®îc thÓ hiÖn gi¸n tiÕp qua c¸c sè liÖu
cô thÓ vÒ møc gia t¨ng s¶n phÈm quèc d©n, møc gia t¨ng tÝch luü vèn, møc
gia t¨ng ®Çu t, tèc ®é ph¸t triÓn tèc ®é t¨ng trëng.
-Ph©n phèi l¹i thu nhËp thÓ hiÖn qua sù ®ãng gãp cña c«ng cuéc ®Çu
t vµo viÖc ph¸t triÓn c¸c vïng kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn, n©ng cao ®êi sèng c¸c
tÇng líp d©n c.
-Gia t¨ng sè lao ®éng cã viÖc lµm
-T¨ng thu vµ tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ
-C¸c môc tiªu kÕ ho¹ch kinh tÕ quèc d©n kh¸c lµ:
+TËn dông hay khai th¸c tµi nguyªn cha ®îc quan t©m hay míi ph¸t
hiÖn.
+Ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chñ ®¹o cã t¸c dông g©y ph¶n
øng d©y chuyÒn thóc ®Èy ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ kh¸c.
+Ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi ë c¸c ®Þa ph¬ng nghÌo, c¸c vïng xa x«i
d©n c tha thít nhng cã nhiÒu triÓn väng vÒ tµi nguyªn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ.
4.2.2.2.C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ- x· héi cña ®Çu t ë tÇm vÜ
m«
-Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO) lµ tæng s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô t¹o
ra trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh (thêng lµ mét n¨m) do lao ®éng trong c¸c
ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n t¹o ra.
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
GO = GOi (GOi lµ tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh i)
GOi= GDP+ICi (ICi lµ tæng gi¸ trÞ trung gian ngµnh i)
-Tæng s¶n phÈm trong níc (GDP): lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp quan
träng trong hÖ thèng chØ tiªu quèc gia, ph¶n ¸nh toµn bé kÕt qu¶ cuèi cïng
cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh (thêng lµ 1
n¨m) ®ã lµ gi¸ trÞ gia t¨ng cña tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ trong mét vïng l·nh
thæ hay mét quèc gia.
-ChØ tiªu sè lao ®éng cã viÖc lµm do thùc hiÖn dù ¸n vµ sè lao ®éng
cã viÖc lµm tÝnh trªn mét ®¬n vÞ gi¸ trÞ vèn ®Çu t: Sè lao ®éng cã viÖc lµm ë
®©y bao gåm sè lao ®éng cã viÖc lµm trùc tiÕp vµ sè lao ®éng cã viÖc lµm
gi¸n tiÕp ë dù ¸n liªn ®íi.
-ChØ tiªu møc gi¸ trÞ gia t¨ng cña mçi nhãm d©n c (nh÷ng ngêi lµm
c«ng ¨n l¬ng, nh÷ng ngêi cã vèn hëng lîi tøc, nhµ níc thu thuÕ...) hoÆc
vïng l·nh thæ.
-ChØ tiªu ngo¹i hèi rßng (tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ): chØ tiªu nµy cho biÕt
møc ®é ®ãng gãp cña dù ¸n vµo c¸n c©n thanh to¸n cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc.
-C¸c chØ tiªu kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc tÕ: ChØ tiªu nµy cho phÐp
®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm do dù ¸n s¶n xuÊt ra trªn thÞ tr êng quèc tÕ.
-Nh÷ng t¸c ®éng kh¸c cña dù ¸n:
+Nh÷ng ¶nh hëng ®Õn kÕt cÊu h¹ tÇng: sù gia t¨ng n¨ng lùc phôc vô
cña nh÷ng kÕt cÊu h¹ tÇng s½n cã, bæ sung n¨ng lùc phôc vô míi cña kÕt
cÊu h¹ tÇng míi.
+T¸c ®éng ®Õn m«i trêng: ®©y lµ nh÷ng ¶nh hëng cña c¸c ®Çu vµo,
®Çu ra cña dù ¸n ®Õn m«i trêng.
+N©ng cao tr×nh ®é kü thuËt s¶n xuÊt, tr×nh ®é nghÒ nghiÖp cña ngêi
lao ®éng, tr×nh ®é qu¶n lý cña nh÷ng nhµ qu¶n lý, n©ng cao n¨ng suÊt lao
®éng, n©ng cao thua nhËp cña ngêi lao ®éng.
+Nh÷ng t¸c ®éng vÒ x· héi, chÝnh trÞ vµ kinh tÕ kh¸c (tËn dông vµ
khai th¸c tµi nguyªn cha ®îc quan t©m hay míi ph¸t hiÖn, tiÕp nhËn ®îc
c«ng nghÖ míi nh»m hoµn thiÖn c¬ cÊu s¶n xuÊt, nh÷ng t¸c ®éng ®Õn c¸c
ngµnh, lÜnh vùc kh¸c, t¹o thÞ trêng míi, tham gia ph©n c«ng lao ®éng quèc
tÕ, ph¸t triÓn c¸c ®Þa ph¬ng yÕu kÐm, c¸c vïng xa x«i cã tiÒm n¨ng vÒ tµi
nguyªn...)
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
-Ngoµi ra, cã thÓ sö dông c¸c chØ tiªu sau ®Ó ph©n tÝch hiÖu qu¶ cña
c¸c ho¹t ®éng ®Çu t:
+ChØ tiªu tû lÖ GO (hay GDP) t¨ng thªm so víi vèn ®Çu t thùc hiÖn
cña kú nghiªn cøu so víi kú gèc.
ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a kÕt qu¶ ®Çu ra (GO hay
GDP t¨ng thªm) so víi vèn ®Çu t cña n¨m ®ã hay thêi kú ®ã).
ý nghÜa: chØ tiªu nµy cho thÊy mét ®ång vèn ®Çu t thùc hiÖn (®·
thùc sù ®em vµo s¶n xuÊt kinh doanh) sÏ t¹o ra gi¸ trÞ ®Çu ra lµ bao nhiªu.
+ChØ tiªu tû lÖ GO (hay GDP) t¨ng thªm so víi vèn ®Çu t
ChØ tiªu nµy cho thÊy mét ®ång vèn ®Çu t t¨ng thªm lµm t¨ng thªm
®îc bao nhiªu gi¸ trÞ ®Çu ra (GO hay GDP). ChØ tiªu nµy lín chøng tá nÒn
kinh tÕ m¹nh, kÕt qu¶ ®Çu t ®¹t tû lÖ cao, t¹o c¬ së v÷ng ch¾c cho nÒn kinh
tÕ.
+ChØ tiªu tû lÖ GDP/GO.
ý nghÜa: NÕu chØ tiªu nµy cao ®iÒu ®ã thÓ hiÖn gi¸ trÞ trung giam lµ
nhá vµ gi¸ trÞ gia t¨ng cµng lín (v× GDP= GOi - ICi). Tøc lµ hiÖu qu¶
thùc sù cña vèn ®Çu t ®em l¹i cµng cao.
+ChØ tiªu t×nh h×nh thùc hiÖn vèn ®Çu t: chØ tiªu nµy cã thÓ tÝnh cho
tõng n¨m hoÆc cho tõng thêi kú ®Ó ph¶n ¸nh tèc ®é thùc hiÖn ®Çu t. NÕu tû
lÖ nµy lín chøng tá t×nh tr¹ng trµn lan trong ®Çu t ®îc kh¾c phôc.
II/ ®Çu t ph¸t triÓn N«ng nghiÖp
1.VÞ trÝ cña n«ng nghiÖp trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi ViÖt
Nam
N«ng nghiÖp lµ ngµnh s¶n xuÊt gi÷ vÞ trÝ hÕt søc quan träng trong
nÒn kinh tÕ quèc d©n cña mäi quèc gia - cho dï quèc gia ®ã lµ níc cã nÒn
kinh tÕ ph¸t triÓn hay ®ang ph¸t triÓn. së dÜ nh vËy v× n«ng nghiÖp lµ ngµnh
s¶n xuÊt vµ cung cÊp cho con ngêi nh÷ng s¶n phÈm tèi cÇn thiÕt cña cuéc
sèng, ®ã lµ l¬ng thùc vµ thùc phÈm - nh÷ng s¶n phÈm mµ víi tr×nh ®é ph¸t
triÓn cña khoa häc kü thuËt ngµy nay, cha mét ngµnh nµo cã thÓ thay thÕ ®îc. L¬ng thùc, thùc phÈm lµ yÕu tè ®Çu tiªn cña sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn
kinh tÕ - x· héi cña mét ®Êt níc. C¸c nhµ kinh tÕ häc thuéc nhiÒu trêng
ph¸i kh¸c nhau ®Òu thèng nhÊt r»ng "®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho sù ph¸t triÓn
lµ t¨ng cung l¬ng thùc cho nÒn kinh tÕ , cho ®êi sèng con ngêi". C¸cmac ®·
kh¼ng ®Þnh: "con ngêi tríc hÕt ph¶i cã c¸i ¨n råi sau ®ã míi nãi ®Õn c¸c
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
ho¹t ®éng kh¸c. «ng cho r»ng: "n«ng nghiÖp lµ ngµnh cung cÊp t liÖu sinh
ho¹t cho con ngêi..." mµ "viÖc s¶n xuÊt ra t liÖu sinh ho¹t lµ ®iÒu kiÖn ®Çu
tiªn cña sù sèng cña hä vµ cña mäi lÜnh vùc s¶n xuÊt nãi chung..."
X· héi ngµy cµng ph¸t triÓn, ®êi sèng con ngêi cµng ®îc n©ng cao
th× nhu cÇu cña con ngêi vÒ l¬ng thùc vµ thùc phÈm còng ngµy cµng t¨ng c¶
vÒ sè lîng, chÊt lîng vµ chñng lo¹i. Sù t¨ng lªn nµy do hai yÕu tè:
-Do sù t¨ng lªn kh«ng ngõng cña d©n sè
-Do sù t¨ng lªn cña nhu cÇu b¶n th©n tõng con ngêi
chØ cã mét nÒn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao míi cã hy
väng ®¸p øng ®îc nh÷ng nhu cÇu t¨ng lªn thêng xuyªn ®ã.
N«ng nghiÖp gi÷ vÞ trÝ quan träng trong viÖc cung cÊp c¸c yÕu tè
®Çu vµo cho c«ng nghiÖp vµ khu vùc thµnh thÞ. ®iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn chñ
yÕu ë c¸c mÆt sau:
Thø nhÊt, n«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ n«ng nghiÖp cña c¸c níc ®ang
ph¸t triÓn, lµ khu vùc cung cÊp lao ®éng cho sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp
vµ ®« thÞ. Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ ®« thÞ ho¸, mét mÆt nã t¹o ra nhu
cÇu rÊt lín vÒ lao ®éng, mÆt kh¸c - nhê ®ã mµ n¨ng suÊt lao ®éng trong
n«ng nghiÖp kh«ng ngõng t¨ng lªn, lùc lîng lao ®éng l¹i ®îc gi¶i phãng tõ
n«ng nghiÖp ngµy cµng nhiÒu. Sè nµy l¹i chuyÓn dÞch vµo c«ng nghiÖp vµ
thµnh phè - nhµ kinh tÕ häc Lewis coi ®©y lµ qu¸ tr×nh t¹o ra tiÕt kiÖm, thóc
®Èy ®Çu t vµ t¨ng trëng kinh tÕ. MÆt kh¸c, viÖc chuyÓn dÞch lao ®éng tõ
n«ng nghiÖp sang khu vùc c«ng nghiÖp cßn kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng l¹c
hËu vÒ kinh tÕ - ®©y lµ mét xu híng cã tÝnh quy luËt cña mäi quèc gia trong
qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Tuy nhiªn, chuyÓn dÞch
lao ®éng tõ n«ng nghiÖp sang c«ng nghiÖp nh thÕ nµo ®ã lµ bµi to¸n mçi
quèc gia ph¶i nghiªn cøu ®Ó gi¶i quyÕt cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ
cña quèc gia m×nh.
Thø hai, n«ng nghiÖp lµ khu vùc cung cÊp nguån nguyªn liÖu to lín
vµ quý b¸u cho c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Th«ng qua
c«ng nghiÖp chÕ biÕn, gi¸ trÞ cña s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®îc n©ng lªn nhiÒu
lÇn. §iÒu nµy võa gãp phÇn t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm,
võa t¨ng thu nhËp cho ngêi lao ®éng vµ t¨ng nguån tµi chÝnh cho quèc gia.
N«ng nghiÖp vµ n«ng th«n lµ thÞ trêng tiªu thô réng lín cña c«ng
nghiÖp.ë hÇu hÕt c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, s¶n phÈm n«ng nghiÖp bao gåm t
liÖu s¶n xuÊt vµ t liÖu tiªu dïng, chñ yÕu dùa vµo thÞ trêng trong níc mµ tríc hÕt lµ khu vùc n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. sù thay ®æi vÒ cÇu trong khu
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
vùc n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n sÏ cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn s¶n xuÊt ë khu
vùc phi n«ng nghiÖp. Ph¸t triÓn m¹nh n«ng nghiÖp, n©ng cao thu nhËp cho
d©n c n«ng th«n, tõ ®ã t¨ng søc mua cña khu vùc n«ng th«n lµ ®iÒu kiÖn hÕt
søc quan träng lµm t¨ng nhu cÇu ®èi víi c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp - t¹o
®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nhanh vµ æn ®Þnh.
N«ng nghiÖp gi÷ vÞ trÝ kh¸ quan träng trong viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt
khÈu s¶n phÈm trªn thÞ trêng thÕ giíi. ®èi víi nh÷ng níc cã lîi thÕ vÒ ®Êt
®ai, thêi tiÕt, khÝ hËu th× s¶n phÈm n«ng nghiÖp cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh lín
trªn thÞ trêng thÕ giíi - ®em l¹i nguån thu ngo¹i tÖ lín, phôc vô cho sù
nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
N«ng nghiÖp vµ n«ng th«n cã vai trß to lín ®èi víi sù ph¸t triÓn bÒn
v÷ng cña m«i trêng. NÕu n«ng nghiÖp sö dông qu¸ nhiÒu ho¸ chÊt, nhÊt lµ
ph©n ho¸ häc, thuèc trõ s©u... sÏ lµm « nhiÔm ®Êt vµ nguån níc, ¶nh hëng
lín ®Õn søc khoÎ con ngêi. V× thÕ, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp, cÇn ph¶i t×m nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó duy tr× vµ t¹o ra sù ph¸t triÓn bÒn
v÷ng cña m«i trêng.
Ngoµi ra, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp g¾n liÒn víi kinh tÕ n«ng th«n lµ c¬
së quan träng ®Ó b¶o ®¶m æn ®Þnh chÝnh trÞ, x· héi, ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn
v÷ng, cñng cè vµ t¨ng cêng quèc phßng an ninh.
NhËn thøc ®îc vai trß to lín cña ngµnh n«ng nghiÖp, trong nh÷ng
n¨m cuèi cña thÕ kû XX, ë hÇu hÕt c¸c níc, sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng
th«n ngµy cµng ®îc chó ý h¬n vµ trë thµnh chiÕn lîc ph¸t triÓn cña mçi
quèc gia. ë níc ta, §¶ng vµ Nhµ níc ta lu«n x¸c ®Þnh râ n«ng nghiÖp
n«ng th«n cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng trong hÖ thèng c¸c ngµnh kinh tÕ
quèc d©n. ngay tõ khi ®Êt níc thèng nhÊt, §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø
IV (1976) ®· kh¼ng ®Þnh: "...u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng mét c¸ch
hîp lý trªn c¬ së ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nhÑ, kÕt hîp x©y
dùng c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp c¶ níc trë thµnh mét c¬ cÊu c«ng - n«ng
nghiÖp". Vai trß cña n«ng nghiÖp tiÕp tôc ®îc kh¼ng ®Þnh qua c¸c kú §¹i
héi V (1981), §¹i héi VI (1986), §¹i héi VII (1991), §¹i héi VIII (1996),
vµ víi kú ®¹i héi IX (2001) cã ý nghÜa hÕt søc quan träng trong chiÕn lîc
ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi ®Êt níc nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI, §¶ng ta tiÕp
tôc kh¼ng ®Þnh con ®êng ®i lªn Chñ nghÜa x· héi cña níc ta lµ con ®êng
duy nhÊt ®óng víi "ChiÕn lîc ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ theo
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, x©y dùng nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 níc ta c¬
b¶n trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp", vµ n«ng nghiÖp n«ng th«n vÉn tiÕp tôc
®îc u tiªn ®Çu t ph¸t triÓn: "§Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
nghiÖp, n«ng th«n theo ®Þnh híng h×nh thµnh nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸
lín"...
Trªn thùc tÕ ë ViÖt Nam, cã 80% d©n sè sèng ë n«ng th«n, h¬n 70%
lùc lîng lao ®éng toµn x· héi lµm viÖc ë khu vùc nµy (trong ®ã cã 63,11%
lao ®éng lµm viÖc ë khu vùc n«ng - l©m nghiÖp - vµo thêi ®iÓm n¨m 2000).
Ngµnh n«ng nghiÖp ViÖt Nam cung cÊp xÊp xØ 1/4 GDP cña ®Êt níc, t¹o ra
trªn 1/3 kim ng¹ch xuÊt khÈu. MÆc dï tû träng cña ngµnh ®· gi¶m dÇn do
c¸c hé n«ng d©n tiÕp tôc ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt s¶n phÈm cña m×nh, nhng
g¹o vÉn chiÕm gÇn 1/2 tæng gi¸ trÞ s¶n lîng n«ng nghiÖp. C¸c lo¹i c©y l¬ng
thùc kh¸c chiÕm 15%, c©y c«ng nghiÖp chiÕm 16%, ch¨n nu«i chiÕm 17%.
S¶n lîng n«ng nghiÖp ®¹t møc cao kû lôc vµo n¨m 1998 vµ 1999 víi tæng
s¶n lîng l¬ng thùc t¨ng 2 triÖu tÊn mçi n¨m, ®¹t 34 triÖu tÊn quy thãc vµo
n¨m 1999. ViÖt Nam ®· chuyÓn tõ mét níc nhËp khÈu l¬ng thùc vµo gi÷a
nh÷ng n¨m 80 sang trë thµnh mét níc xuÊt khÈu g¹o lín thø hai thÕ giíi
(sau Th¸i Lan). XuÊt khÈu g¹o ®· t¨ng tõ 1,4 triÖu tÊn n¨m 1989 lªn 4,5
triÖu tÊn n¨m 1999.
MÆc dï nÒn kinh tÕ quèc d©n ch÷ng l¹i gÇn ®©y nhng ngµnh n«ng
nghiÖp vÉn ®ang ho¹t ®éng tèt. Tû lÖ t¨ng trëng hµng n¨m trong vßng 5
n¨m qua lµ kho¶ng 4-5%, ®îc tiÕp søc bëi viÖc ®a d¹ng ho¸ sang nh÷ng c©y
trång cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao do cã nh÷ng thÕ m¹nh vÒ khÝ hËu, ®Êt ®ai, lao
®éng rÎ, chi phÝ c¬ héi thÊp nh cµ phª, h¹t ®iÒu, cao su, g¹o... Do vËy, thu
nhËp n«ng nghiÖp t¨ng 61% tõ n¨m1993 ®Õn n¨m 1998, ®· trë thµnh nguån
gi¶m nghÌo chÝnh ë n«ng th«n.
ChÝnh phñ ViÖt Nam nhËn thøc vai trß quan träng cña n«ng nghiÖp
trong sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ®Êt níc vµ lµ ®éng lùc ®Ó gi¶m nghÌo vµ
t¨ng thu nhËp trªn c¬ së réng r·i. ®Æc biÖt, ChÝnh phñ coi chÕ biÕn n«ng s¶n
vµ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô phi n«ng nghiÖp ë n«ng th«n lµ ph¬ng tiÖn ®Ó ®¹t
®îc c¸c môc tiªu ph¸t triÓn dµi h¹n.
2.Nh÷ng ®Æc ®iÓm n«ng nghiÖp
2.1.§Æc ®iÓm chung
S¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng mµ c¸c ngµnh s¶n
xuÊt kh¸c kh«ng thÓ cã ®îc, ®ã lµ:
1> S¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®îc tiÕn hµnh trªn mét ®Þa bµn réng lín,
phøc t¹p vµ cßn lÖ thuéc nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn nªn mang tÝnh khu
vùc râ rÖt.
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Cã thÓ nãi ë ®©u cã ®Êt ®ai vµ lao ®éng th× ë ®ã cã thÓ tiÕn hµnh s¶n
xuÊt n«ng nghiÖp.ë mçi vïng, mçi quèc gia cã ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai, thêi tiÕt,
khÝ hËu vµ thuû v¨n rÊt kh¸c nhau. LÞch sö h×nh thµnh c¸c lo¹i ®Êt, qu¸
tr×nh ®Çu t, khai th¸c vµ sö dông ®Êt còng kh¸c nhau. V× thÕ, s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp diÔn ra trªn tõng ®Þa bµn cô thÓ kh«ng thÓ nµo gièng nhau.
§Æc ®iÓm nµy ®ßi hái trong qu¸ tr×nh tæ chøc chØ ®¹o s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp cÇn hÕt søc lu ý c¸c vÊn ®Ò sau:
-Tæ chøc tèt ®iÒu tra c¸c nguån tµi nguyªn n«ng nghiÖp cña ®Êt níc
còng nh mçi vïng ®Ó cã sù quy ho¹ch, bè trÝ c¸c lo¹i c©y trång, c¸c con
vËt nu«i thÝch hîp.
-ViÖc x©y dùng c¬ së vËt chÊt, kü thuËt ph¶i ®îc tiÕn hµnh phï hîp
víi ®Æc ®iÓm sinh häc cña tõng lo¹i c©y trång, tõng con vËt nu«i, còng nh
ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ cô thÓ cña mçi vïng.
-CÇn cã chÝnh s¸ch phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña tõng vïng, tõng khu
vùc nhÊt ®Þnh. ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch ruéng ®Êt, chÝnh s¸ch ®Çu t vµ chÝnh
s¸ch thuÕ.
2>Trong n«ng nghiÖp, ruéng ®Êt lµ t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu kh«ng
thÓ thay thÕ ®îc.
§Êt ®ai lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho tÊt c¶ c¸c ngµnh s¶n xuÊt, nhng
néi dung kinh tÕ cña nã l¹i rÊt kh¸c nhau. Trong c«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh
kinh tÕ kh¸c, ®Êt ®ai chØ lµ nÒn mãng ®Ó x©y dùng c¸c c«ng xëng, trô së
phôc vô cho viÖc s¶n xuÊt - kinh doanh. Tr¸i l¹i, trong n«ng nghiÖp, ®Êt ®ai
lµ t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu, kh«ng thÓ thay thÕ ®îc vµ nã lµ lo¹i t liÖu s¶n
xuÊt ®Æc biÖt v× nã h¹n chÕ vÒ mÆt diÖn tÝch, cè ®Þnh vÒ mÆt vÞ trÝ vµ søc s¶n
xuÊt cña nã kh«ng cã giíi h¹n. chÝnh v× vËy, cÇn ph¶i tÝch cùc më réng diÖn
tÝch ®Êt n«ng nghiÖp b»ng khai hoang, t¨ng vô. §Èy m¹nh ®Çu t chiÒu s©u,
th©m canh s¶n xuÊt - coi th©m canh lµ con ®êng chñ yÕu ph¸t triÓn s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp.
3>S¶n xuÊt n«ng nghiÖp g¾n liÒn víi c¬ chÕ sèng
C©y trång vµ vËt nu«i -®èi tîng s¶n xuÊt cña n«ng nghiÖp lµ nh÷ng
c¬ thÓ sèng, chóng sinh trëng vµ ph¸t triÓn theo nh÷ng quy luËt sinh häc
nhÊt ®Þnh. Lµ c¬ thÓ sèng do ®ã chóng rÊt nh¹y c¶m víi m«i trêng tù nhiªn;
mçi sù thay ®æi vÒ thêi tiÕt, khÝ hËu, vÒ sù ch¨m sãc cña con ngêi ®Òu t¸c
®éng trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña chóng, vµ ®¬ng
nhiªn lµ ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ cuèi cïng cña s¶n xuÊt.
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
C¸c c©y trång vµ con vËt nu«i víi t c¸ch lµ t liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt,
®îc t¸i s¶n xuÊt trong b¶n th©n n«ng nghiÖp b»ng c¸ch sö dông trùc tiÕp s¶n
phÈm thu ®îc ë chu tr×nh s¶n xuÊt tríc lµm t liÖu s¶n xuÊt cho chu tr×nh s¶n
xuÊt sau. Bëi vËy, ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng gièng c©y trång vµ con vËt nu«i
ngµy cµng tèt h¬n ®ßi hái ph¶i tËp trung ®Çu t chän läc vµ nghiªn cøu c¸c
gièng míi cã n¨ng suÊt cao, chÊt lîng tèt, thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn cô thÓ
cña tõng vïng sinh th¸i.
4>S¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã tÝnh thêi vô cao
Sù kh«ng trïng khíp gi÷a thêi gian lao ®éng vµ thêi gian s¶n xuÊt
®· ®Î ra tÝnh thêi vô trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. §Ó gi¶m bít tÝnh thêi vô
trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cÇn lu ý c¸c vÊn ®Ò: Thùc hiÖn chuyªn m«n ho¸
s¶n xuÊt kÕt hîp víi ph¸t triÓn tæng hîp; t¹o ra c¸c gièng c©y trång cã thêi
gian sinh trëng ng¾n ®Ó cã thÓ lµm nhiÒu vô trong n¨m; më mang c¸c
ngµnh nghÒ, c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c trong n«ng th«n ®Ó
thu hót lao ®éng; bè trÝ c¬ cÊu c©y trång, con vËt nu«i hîp lý ®Ó sö dông tèi
®a lùc lîng lao ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c lo¹i vËt t kü thuËt.
2.2.§Æc ®iÓm cña n«ng nghiÖp ViÖt Nam
Ngoµi nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn, n«ng nghiÖp ViÖt Nam cßn cã nh÷ng
®Æc ®iÓm sau:
2.2.1.N«ng nghiÖp ViÖt Nam lµ mét nÒn n«ng nghiÖp l¹c hËu
§Õn nay, nhiÒu níc ®· cã nÒn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao,
mäi ho¹t ®éng trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®· ®îc c¬ giíi ho¸, ®iÖn khÝ ho¸,
thuû lîi ho¸, ho¸ häc ho¸. Trong khi ®ã, n«ng nghiÖp níc ta ®ang ë tr×nh ®é
rÊt thÊp, c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña n«ng nghiÖp l¹c hËu; lao ®éng ®¹i bé
phËn tËp trung trong n«ng nghiÖp; s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cßn mang tÝnh tù
cÊp tù tóc; thu nhËp n«ng d©n thÊp, ®êi sèng mäi mÆt cña hä cßn hÕt søc
khã kh¨n.
2.2.2.NÒn n«ng nghiÖp níc ta lµ nÒn n«ng nghiÖp nhiÖt ®íi cã pha
trén tÝnh chÊt «n ®íi, nhÊt lµ ë miÒn B¾c
§Æc ®iÓm nµy ®em l¹i cho n«ng nghiÖp níc ta mét sè thuËn lîi kh¸
c¬ b¶n:
-Chóng ta cã nguån níc phong phó, nguån ¸nh s¸ng d thõa nhê ®ã
cã thÓ tiÕn hµnh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp quanh n¨m.
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
-TËp ®oµn c©y trång vµ con vËt nu«i cña ta phong phó ®a d¹ng (c¶
nhiÖt ®íi vµ «n ®íi), nhê ®ã rÊt cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt nh÷ng n«ng s¶n cã
gi¸ trÞ kinh tÕ cao, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ.
Tuy nhiªn, ®Æc ®iÓm nµy còng mang l¹i cho n«ng nghiÖp níc ta
nh÷ng khã kh¨n kh«ng nhá, ®ã lµ thêng xuyªn bÞ s©u bÖnh ph¸ ho¹i. Ngoµi
ra, b×nh qu©n ®Êt n«ng nghiÖp trªn mét ®Çu ngêi cña níc ta thÊp còng lµ
mét khã kh¨n ®¸ng kÓ.
Bëi thÕ, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp níc nhµ theo híng s¶n xuÊt hµng ho¸, hiÖn ®¹i, chóng ta t×m c¸ch ph¸t huy cao ®é nh÷ng
mÆt thuËn lîi vµ h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a nh÷ng mÆt khã kh¨n cña nã, b¶o
®¶m cho n«ng nghiÖp níc ta cã sù ph¸t triÓn nhanh vµ v÷ng ch¾c.
3.§iÒu kiÖn ®Ó ®Çu t ph¸t triÓn n«ng nghiÖp
XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp - chóng ta thÊy
r»ng ®Ó s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn mét c¸ch nhanh chãng vµ bÒn v÷ng
th× cÇn ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn sau:
3.1.§iÒu kiÖn tù nhiªn
N«ng nghiÖp lµ lÜnh vùc s¶n xuÊt cã nh÷ng nÐt ®Æc thï, lµ ngµnh g¾n
víi ®èi tîng lµ sinh vËt (c©y trång vµ vËt nu«i), bÞ chi phèi bëi quy luËt sinh
häc, ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh (®Êt ®ai, thêi tiÕt, khÝ hËu). ChÝnh v× vËy, sù s¶n
xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn tríc hÕt phô thuéc rÊt lín vµo ®iÒu kiÖn tù
nhiªn. Mçi mét lo¹i c©y trång, vËt nu«i phï hîp víi tõng ®iÒu kiÖn tù nhiªn
nhÊt ®Þnh. N¾m b¾t ®îc vÊn ®Ò nµy ®Ó ngêi n«ng d©n lùa chän lo¹i c©y
trång, vËt nu«i thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn n¬i m×nh s¶n xuÊt.
3.2.Nh©n tè thÞ trêng
ThÞ trêng lµ mét yÕu tè quyÕt ®Þnh sù t¨ng trëng kinh tÕ vµ chuyÓn
dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë n«ng th«n. Bëi v×, thÞ trêng lµ ®Çu ra vµ còng lµ ®Çu
vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã, thÞ trêng cßn cã chøc
n¨ng híng dÉn ngêi s¶n xuÊt th«ng qua hÖ thèng th«ng tin, qu¶ng c¸o vÒ
nhu cÇu ngêi tiªu dïng ®èi víi c¸c mÆt hµng n«ng s¶n, gi¸ c¶ vµ kh¶ n¨ng
tiªu thô s¶n phÈm trªn thÞ trêng -tõ ®ã khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng n«ng
nghiÖp s¶n xuÊt ra nhiÒu n«ng s¶n hµng ho¸ víi chÊt lîng ngµy cµng tèt
h¬n, chñng lo¹i ngµy cµng phong phó h¬n. Mét thÞ trêng th«ng tho¸ng th×
s¶n xuÊt ngµy cµng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nhanh.
3.3.Vèn vµ sö dông vèn
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Vèn lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt vµ kh«ng thÓ thiÕu ®îc ®Ó thùc hiÖn qu¸
tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Do ®Æc ®iÓm ®Æc thï cña ngµnh (lµ ngµnh s¶n
xuÊt sinh häc, phô thuéc rÊt lín vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn), vèn cã vai trß hÕt
søc quan träng. Tuy nhiªn, ®Ó ®Çu t vèn cho n«ng nghiÖp cã hiÖu qu¶ kinh
tÕ cao th× ph¶i n¾m ch¾c c¸c ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña vèn, c¸c h×nh thøc
®Çu t vèn cho n«ng nghiÖp. Còng gièng nh vai trß ho¹t ®éng cña vèn, ®Æc
®iÓm ho¹t ®éng cña vèn vµ c¸c h×nh thøc ®Çu t vèn chÞu sù chi phèi rÊt lín
bëi c¸c ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n.
3.4.¸p dông réng r·i tiÕn bé Khoa häc kü thuËt
Nh÷ng kÕt qu¶ cña cuéc c¸ch m¹ng Khoa häc kü thuËt mang l¹i
nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c¬ së vËt chÊt kü thuËt. ChÝnh
v× vËy, viÖc ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã
ý nghÜa rÊt to lín:
-Nã quyÕt ®Þnh trùc tiÕp sù nh¶y vät vÒ n¨ng suÊt c©y trång, n¨ng
suÊt s¶n phÈm gia sóc, n¨ng suÊt ruéng ®Êt vµ n¨ng suÊt lao ®éng n«ng
nghiÖp.
-Nã thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng vµ chuyªn m«n ho¸ s¶n
xuÊt. Trªn c¬ së ®ã, sù hiÖp t¸c lao ®éng, sù kÕt hîp x· héi trong qu¸ tr×nh
lao ®éng s¶n xuÊt còng nh qu¸ tr×nh trao ®æi ®îc diÔn ra víi quy m« ngµy
cµng to lín h¬n. §ã lµ c¬ së kh¸ch quan ®ßi hái kh«ng ngõng x©y dùng vµ
hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt víi quy m« vµ ph¹m vi réng lín h¬n vµ h×nh
thøc qu¶n lý phøc t¹p h¬n.
-Nã c¶i t¹o triÖt ®Ó t©m lý vµ tËp qu¸n s¶n xuÊt cña n«ng d©n
Ngµy nay, cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt vÉn diÔn ra nhanh
chãng trªn thÕ giíi. V× vËy, ®Ó ®a nÒn n«ng nghiÖp ®Êt níc ph¸t triÓn b¾t
kÞp víi nhÞp ®é t¨ng trëng cña thÕ giíi ®ßi hái ph¶i ¸p dông réng r·i tiÕn bé
khoa häc kü thuËt.
3.5.HÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ níc
HÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ níc cã mét vai trß
v« cïng to lín víi chøc n¨ng ®iÒu tiÕt cña viÖc qu¶n lý Nhµ níc ®èi víi
n«ng nghiÖp, thóc ®Èy h÷u hiÖu nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ nhiÒu thµnh
phÇn ph¸t triÓn theo ®óng ®Þnh híng. BÊt kú mét nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp
hµng ho¸ nµo còng lÊy thÞ trêng lµm chç dùa. ViÖc kinh doanh n«ng nghiÖp
chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt cña thÞ trêng c¶ vÒ mÆt tÝch cùc còng nh
tiªu cùc. C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cã kh¶ n¨ng h¹n chÕ mÆt tiªu cùc cña thÞ
trêng b»ng c¸ch kÝch thÝch nh÷ng ngêi kinh doanh n«ng nghiÖp ho¹t ®éng
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
theo híng ®· ®Ò ra kh«ng nh÷ng v× lîi Ých cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc ®©n
mµ cßn v× lîi Ých thiÕt th©n ®èi víi hä. V× vËy, Nhµ níc ph¶i thùc hiÖn hµng
lo¹t chÝnh s¸ch kinh tÕ ®Ó thùc thi cã hiÖu qu¶ viÖc qu¶n lý Nhµ níc ®èi víi
n«ng nghiÖp. §ã lµ ®iÒu v« cïng quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®îc ®èi víi bÊt
kú chÕ ®é x· héi nµo.
3.6.Më réng thÞ trêng quèc tÕ theo híng kinh tÕ më
Quan hÖ trao ®æi c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp trªn thÞ trêng quèc tÕ lµ
mét bé phËn cÊu thµnh kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña quan hÖ quèc tÕ nãi chung
vµ cã tÝnh chÊt sèng cßn cña mçi quèc gia. Bëi v× chØ cã th«ng qua thÞ trêng
quèc tÕ míi cã thÓ më réng kh¶ n¨ng tiªu thô vµ tiªu dïng cña mçi níc vÒ
c¸c lo¹i n«ng s¶n phÈm, míi cã thÓ cho phÐp mét níc tiªu thô vµ tiªu dïng
c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp víi sè lîng nhiÒu h¬n møc cã thÓ tiªu thô vµ tiªu
dïng so víi kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña níc ®ã trong nÒn s¶n xuÊt tù cÊp tù tóc.
Kinh nghiÖm cña nhiÒu níc cho thÊy, sù ph¸t triÓn tiÒm lùc xuÊt
khÈu nãi chung, xuÊt khÈu n«ng s¶n nãi riªng ®îc coi lµ xung lùc m¹nh ®Ó
lµm t¨ng trëng nhanh nÒn kinh tÕ, t¨ng thu nhËp quèc d©n, sö dông tÝnh h¬n
h¼n cña ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, bï ®¾p nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt vµ c«ng
søc ®Çu t vµo lÜnh vùc nµy. Ph¶i sö dông xuÊt khÈu ®Ó ®Èy nhanh sù ph¸t
triÓn, lµ c«ng cô ®¸ng tin cËy ®Ó v¬n ra giíi h¹n tiÕn bé cña thÕ giíi.
4.Kinh nghiÖm mét sè níc vÒ ®Çu t cho n«ng nghiÖp
N«ng nghiÖp lµ mét ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt gi÷ vÞ trÝ hÕt søc quan
träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n cña mäi quèc gia trªn thÕ giíi bÊt kÓ níc
®ã thuéc níc ph¸t triÓn hay kÐm ph¸t triÓn. ChÝnh v× vËy, ®Ó ®a ®Êt níc ph¸t
triÓn mét c¸ch v÷ng ch¾c th× cÇn ph¶i ®Çu t vµo n«ng nghiÖp. Kinh nghiÖm
mét sè níc trªn thÕ giíi cho thÊy, mÆc dï ph¬ng thøc ®Çu t vµo n«ng nghiÖp
rÊt ®a d¹ng song ®Ó cã ®îc thµnh c«ng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ
nãi chung vµ n«ng nghiÖp nãi riªng th× sù ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch ®Çu t cho
n«ng nghiÖp ®Æc biÖt quan träng.
ë In®onesia, trõ mét khèi lîng nhá phÇn tæng hîp cßn tÊt c¶ ph©n
ho¸ häc ®Òu ®îc lu th«ng qua tæ chøc kinh doanh ®éc quyÒn Nhµ níc (gäi
lµ Pusri- thµnh lËp n¨m 1979) Pusri nhËn ph©n bãn tõ c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt
trong níc còng nh nhËp khÈu, sau chuyÓn vÒ tØnh b¸n vµ b¸n cho c¸c nhµ
bu«n. viÖc ®iÒu hoµ l¬ng thùc ë In®onesia ®îc giao cho c¬ quan hËu cÇn l¬ng thùc (®îc gäi lµ Bulog). Bulog ®îc giao nhiÖm vô æn ®Þnh gi¸ c¶, b¶o
vÖ lîi Ých cña n«ng d©n vµ ngêi tiªu dïng. Bulog quy ®Þnh gi¸ sµn vµ gi¸
trÇn thèng nhÊt trªn ph¹m vi c¶ níc theo híng khuyÕn khÝch lóa g¹o ®Ó
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
®¶m b¶o an toµn l¬ng thùc quèc gia. PhÇn lç cña c¸c Bulog do Nhµ níc bï,
trÝch tõ ng©n s¸ch ®Çu t cho n«ng nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã, ë In®«nªsia cßn
quan t©m ®Õn ®Çu t cho nghiªn cøu, triÓn khai mêi chuyªn gia ®Õn trao ®æi
kinh nghiÖm, nhËp néi c¸c gièng tèt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, h×nh thµnh ban
khuyÕn n«ng -n¨m 1988 cã 20.000 c¸n bé khuyÕn n«ng vµ cø 817 hé th× cã
1 c¸n bé khuyÕn n«ng, c¸c kho¶n chi cho c«ng t¸c khuyÕn n«ng chiÕm
21% tæng ng©n s¸ch chi hµng n¨m cña Bé N«ng nghiÖp.
ë Th¸i Lan, ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp,
ChÝnh phñ rÊt quan t©m ®Õn bï gi¸ vËt t n«ng nghiÖp. Mçi n¨m, níc nµy sö
dông kho¶ng 2,1 triÖu tÊn ph©n ho¸ häc trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, trong
®ã 27% qua khu vùc c«ng céng, 73% qua kªnh t nh©n. HiÖn nay, tÊt c¶ c¸c
mÆt hµng do n«ng d©n s¶n xuÊt ra ®Òu ®îc miÔn thuÕ. Chñ tr¬ng nµy nh»m
t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao møc sèng cña n«ng d©n, h¹n chÕ dßng ngêi ®ang bá
n«ng th«n ra thµnh thÞ. Ngay ®èi víi xuÊt khÈu g¹o còng kh«ng ph¶i chÞu
thuÕ xuÊt khÈu nh»m t¹o cho g¹o Th¸i Lan cã søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng
thÕ giíi (Th¸i Lan hiÖn lµ níc ®øng ®Çu vÒ xuÊt khÈu g¹o). ngoµi ra, hµng
n¨m Vô khuyÕn n«ng thuéc Bé n«ng nghiÖp sö dông 1.358 triÖu b¹t (54
triÖu USD) cho c«ng t¸c khuyÕn n«ng.
Trung Quèc lµ níc n«ng nghiÖp lín, sau thêi kú "C¸ch m¹ng v¨n
ho¸", "c«ng x· nh©n d©n" níc nµy bíc vµo thêi kú c¶i c¸ch vµ më cöa. Mét
trong nh÷ng thµnh tùu ®¸ng ghi nhËn cña Trung Quèc lµ ph¸t triÓn c«ng
nghiÖp h¬ng trÊn, thùc hiÖn "Li n«ng bÊt ly h¬ng", chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh
tÕ n«ng th«n, tõ ®ã t¨ng trëng kinh tÕ víi tèc ®é cao. ChÝnh phñ Trung
Quèc ®· ®a ra chÝnh s¸ch ®Çu t rÊt hîp lý, mét mÆt t¨ng ®Çu t cho c«ng
nghiÖp n«ng th«n, mÆt kh¸c t¨ng vèn ®Çu t trùc tiÕp cho n«ng nghiÖp ®Ó t¹o
ra nh÷ng tiÒn ®Ò vËt chÊt cho viÖc t¨ng trëng. Ngoµi nguån vèn trong níc,
Nhµ níc Trung Quèc cßn dµnh c¸c nguån vèn vay níc ngoµi ®Ó ®Çu t cho
n«ng nghiÖp. TÝnh tõ n¨m 1980 ®Õn 1986 sè vèn nµy ®· lªn tíi 164 triÖu
USD. Tõ n¨m 1989, Trung Quèc dµnh 1/4 sè tiÒn cña Ng©n hµng ThÕ giíi
cho vay ®Ó ®Çu t cho n«ng nghiÖp, tríc hÕt lµ ®Ó x©y dùng c«ng tr×nh thuû
lîi, më réng s¶n xuÊt l¬ng thùc, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n, nghiªn
cøu vµ øng dông gièng c©y, con míi vµo s¶n xuÊt nhÊt lµ lóa, ng«, b«ng.
ë c¸c níc T©y ¢u vµ B¾c Mü nh Cana®a,Mü, Ph¸p, PhÇn Lan,
CHLB §øc...tuy n«ng nghiÖp chiÕm tû träng nhá trong GDP nhng vÉn ®îc
quan t©m ®Çu t tho¶ ®¸ng vÒ vèn vµ kü thuËt.
ChÝnh phñ MÜ ®Æc biÖt quan t©m ®Çu t cho n«ng nghiÖp qua viÖc
nghiªn cøu vµ øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt. Trong n¨m
20