LUẬN VĂN
Phát triển giao dịch quyền chọn vàng tại
ngân hàng TMCP xuất nhập khẩu Việt Nam
LÔØI CAM ÑOAN
Toâi laø Nguyeãn Thanh Phuùc, xin cam ñoan luaän vaên thaïc só kinh teá naøy laø do
chính toâi nghieân cöùu vaø thöïc hieän. Caùc thoâng tin, soá lieäu ñöôïc söû duïng trong luaän
vaên laø trung thöïc vaø chính xaùc.
Tp. HCM, ngaøy thaùng naêm
Nguyeãn Thanh Phuùc
MUÏC LUÏC
Lôøi cam ñoan
Muïc luïc
Danh muïc caùc kyù hieäu, chöõ vieát taét
Danh muïc caùc baûng, bieåu soá lieäu
LÔØI MÔÛ ÑAÀU ............................................................................................................ 1
CHUÔNG 1: NHÖÕNG LYÙ LUAÄN CÔ BAÛN VEÀ QUYEÀN CHOÏN VAØ QUYEÀN
CHOÏN VAØNG ............................................................................................................ 4
1.1
Toång quan veà quyeàn choïn .........................................................................4
1.1.1
Lòch söû hình thaønh quyeàn choïn ......................................................... 4
1.1.2
Khaùi nieäm .......................................................................................... 5
1.1.3
Phaân loaïi quyeàn choïn ........................................................................ 6
1.1.3.1 Phaân loaïi theo thôøi gian thöïc hieän. ................................................ 6
1.1.3.2 Phaân loaïi theo quyeàn cuûa ngöôøi mua............................................. 6
1.1.3.3 Nhöõng ñaëc tính cuûa quyeàn choïn .................................................... 8
1.2
Toång quan veà quyeàn choïn vaøng ...............................................................9
1.2.1
Khaùi nieäm veà quyeàn choïn vaøng ........................................................ 9
1.2.2
Ñaëc ñieåm cuûa quyeàn choïn vaøng ........................................................ 9
1.2.2.1 Quyeàn ñöôïc thöïc hieän hôïp ñoàng .................................................... 9
1.2.2.2 Giôùi haïn möùc loã toái ña ................................................................... 9
1.2.2.3 Khoâng giôùi haïn möùc lôïi nhuaän tieàm naêng ................................... 10
1.2.3
Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán giaù quyeàn choïn vaøng ............................ 10
1.2.3.1 Giaù quyeàn choïn ............................................................................ 10
1.2.3.2 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán giaù quyeàn choïn vaøng ......................... 12
1.2.4
Caùc moâ hình ñònh giaù quyeàn choïn vaøng .......................................... 15
1.2.4.1 Moâ hình Biominal ........................................................................ 15
1.2.4.2 Moâ hình Black-Scholes ............................................................... 17
1.3
Kinh nghieäm phaùt trieån thò tröôøng quyeàn choïn treân theá giôùi vaø Vieät
Nam ....................................................................................................................18
1.3.1
Kinh nghieäm phaùt trieån thò tröôøng quyeàn choïn treân theá giôùi ........... 18
1.3.1.1 Sôû giao dòch quyeàn choïn Chicago (Chicago Board of Options
Exchange ‟ CBOE) ................................................................................... 18
1.3.1.2 Sôû giao dòch chöùng khoaùn Haøn Quoác (Korea Exchange ‟ KRX) 23
1.3.2
Kinh nghieäm giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi NH TMCP AÙ Chaâu ... 26
1.3.3
Baøi hoïc kinh nghieäm cho Vieät Nam vaø NH TMCP XNK Vieät Nam...
......................................................................................................... 28
Keát luaän chöông 1 ...............................................................................................29
CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG GIAO DÒCH QUYEÀN CHOÏN VAØNG TAÏI NH
TMCP XNK VIEÄT NAM .................................................................................... 30
2.1
Giôùi thieäu veà NH TMCP XNK Vieät Nam .............................................30
2.1.1
Heä thoáng NH TMCP XNK Vieät Nam ............................................. 30
2.1.2
Keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa NH TMCP XNK Vieät Nam ..... 31
2.1.3
Chieán löôïc vaø loä trình thöïc hieän muïc tieâu phaùt trieån cuûa NH TMCP
XNK Vieät Nam .............................................................................................. 32
2.2
Thöïc traïng hoaït ñoäng kinh doanh vaøng taïi NH TMCP XNK Vieät
Nam. ....................................................................................................................34
2.2.1
Heä thoáng vaên baûn quy phaïm phaùp luaät ñieàu haønh hoaït ñoäng kinh
doanh vaøng taïi Vieät Nam. ............................................................................. 34
2.2.2
Tình hình hoaït ñoäng kinh doanh vaøng taïi NH TMCP XNK Vieät
Nam.
......................................................................................................... 35
2.2.2.1 Tình hình hoaït ñoäng kinh doanh vaøng vaät chaát ........................... 35
2.2.2.2 Tình hình hoaït ñoäng kinh doanh vaøng treân taøi khoaûn .................. 44
2.2.3
Nhöõng ruûi ro vaø toàn taïi cuûa hoaït ñoäng kinh doanh vaøng taïi
Eximbank. ..................................................................................................... 47
2.2.3.1 Ñoái vôùi hoaït ñoäng kinh doanh vaøng vaät chaát ............................... 47
2.2.3.2 Ñoái vôùi hoaït ñoäng kinh doanh vaøng treân taøi khoaûn ..................... 48
2.3
Thöïc traïng giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi NH TMCP XNK Vieät
Nam. ....................................................................................................................52
2.3.1
Nhöõng quy ñònh chung trong giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi NH
TMCP XNK Vieät Nam. ................................................................................. 52
2.3.1.1 Cô sôû phaùp lyù veà hoaït ñoäng quyeàn choïn vaøng. ............................ 52
2.3.1.2 Quy trình giao dòch quyeàn choïn vaøng .......................................... 53
2.3.1.3 Nhöõng noäi dung chính cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng. .............. 56
2.3.1.4 Phí quyeàn choïn vaøng. .................................................................. 57
2.3.2
Tình hình thöïc hieän giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi NH TMCP XNK
Vieät Nam. ...................................................................................................... 58
2.3.3
Hieäu quaû töø vieäc aùp duïng quyeàn choïn vaøng taïi NH TMCP XNK
Vieät Nam. ...................................................................................................... 59
2.3.3.1 Phoøng ngöøa ruûi ro bieán ñoäng giaù vaøng cho caùc khoaûn phaûi thanh
toaùn trong töông lai .................................................................................... 59
2.3.3.2 Phoøng ngöøa ruûi ro bieán ñoäng giaù vaøng cho caùc khoaûn phaûi thu
trong töông lai ............................................................................................ 61
2.3.3.3 Coâng cuï ñaàu tö haáp daãn ............................................................... 63
2.3.4
Nhöõng thuaän lôïi vaø haïn cheá trong hoaït ñoäng giao dòch quyeàn choïn
vaøng.
......................................................................................................... 64
2.3.4.1 Nhöõng thuaän lôïi ........................................................................... 64
2.3.4.2 Nhöõng haïn cheá vaø nguyeân nhaân cuûa nhöõng haïn cheá ................... 65
Keát luaän chöông 2 ...............................................................................................67
CHÖÔNG 3: GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN GIAO DÒCH QUYEÀN CHOÏN
VAØNG TAÏI NH TMCP XNK VIEÄT NAM. .......................................................... 69
3.1
Ñònh höôùng phaùt trieån giao dòch quyeàn choïn taïi NH TMCP XNK
Vieät Nam. .............................................................................................................69
3.2
Giaûi phaùp ñoái vôùi khaùch haøng söû duïng quyeàn choïn vaøng...................70
3.2.1
Naâng cao nhaän thöùc veà ruûi ro. ......................................................... 70
3.2.2
Thöïc hieän haïn cheá ruûi ro baèng quyeàn choïn. .................................... 71
3.3
Giaûi phaùp ñoái vôùi NH TMCP XNK Vieät Nam. .....................................72
3.3.1
Toái thieåu hoùa phí quyeàn choïn.......................................................... 72
3.3.2
Giaûm quy moâ hôïp ñoàng quyeàn choïn. .............................................. 74
3.3.3
Ña daïng hoùa saûn phaåm quyeàn choïn vaøng. ...................................... 75
3.3.4
Taêng cöôøng quaûn trò vaø giaùm saùt ruûi ro trong hoaït ñoäng quyeàn choïn
vaøng.
......................................................................................................... 75
3.3.5
Naâng cao coâng taùc cung caáp thoâng tin veà quyeàn choïn vaø chieán löôïc
quaûng caùo hieäu quaû ñeán khaùch haøng. ............................................................ 76
3.3.6
Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc vaø coâng ngheä phuïc vuï phaùt trieån quyeàn
choïn.
......................................................................................................... 77
3.3.7
Taêng cöôøng hôïp taùc quoác teá vôùi caùc toå chöùc taøi chính khu vöïc vaø theá
giôùi
......................................................................................................... 78
3.4
Giaûi phaùp hoã trôï töø NHNN Vieät Nam. ..................................................78
3.4.1
Hoaøn thieän khung phaùp lyù. .............................................................. 78
3.4.2
Thaønh laäp vaø phaùt trieån thò tröôøng giao dòch vaøng taäp trung. .......... 80
3.4.3
Chuaån hoùa nhöõng noäi dung trong hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng. ....... 82
3.4.4
Naâng cao hieäu quaû thò tröôøng taøi chính thoâng qua vieäc coâng khai
hoùa vaø minh baïch hoùa thoâng tin .................................................................... 83
3.4.5
Ñaåy maïnh hoaït ñoäng tuyeân truyeàn nhaèm naâng cao nhaän thöùc cho
caùc chuû theå tham gia thò tröôøng quyeàn choïn. ................................................. 83
Keát luaän chöông 3 ...............................................................................................84
KEÁT LUAÄN ............................................................................................................. 85
Taøi lieäu tham khaûo
Phuï luïc
DANH MUÏC CAÙC KYÙ HIEÄU, CHÖÕ VIEÁT TAÉT
STT
TÖØ VIEÁT TAÉT
DIEÃN GIAÛI
1
ACB
Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn AÙ Chaâu
2
ATM
At the money
3
Eximbank
Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn xuaát nhaäp khaåu Vieät Nam
4
NH
Ngaân haøng
5
NHNN
Ngaân haøng nhaø nöôùc
6
OTM
Out of the money
7
OTC
Khoâng taäp trung
8
TMCP
Thöông maïi coå phaàn
9
TP. HCM
Thaønh phoá Hoà Chí Minh
10
ITM
In the money
11
XNK
Xuaát nhaäp khaåu
12
VN
Vieät Nam
13
VPCP
Vaên phoøng Chính phuû
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. John C. Hull (2006, 2009), option, future and other derivatives.
2. TS. Buøi Leâ Haø, TS. Nguyeãn Vaên Sôn, TS. Ngoâ Thò Ngoïc Huyeàn, Ths.
Nguyeãn Thò Hoàng Thu, saùch Giôùi thieäu veà thò tröôøng future & option, NXB
Thoáng keâ, naêm 2000.
3. PGS.TS Traàn Hoaøng Ngaân, saùch Thanh toaùn quoác teá, NXB Thoáng keâ, naêm
2003.
4. TS. Nguyeãn Minh Kieàu, saùch Thanh toaùn quoác teá, NXB Thoáng keâ, naêm
2006.
5. Eximbank, Baùo caùo thöôøng nieân naêm 2005, 2006, 2007, 2008, 2009,
06/2009.
6. Toång hôïp thoâng tin töø caùc website: www.kitco.com.vn, www.cboe.com,
www.sbv.gov.vn, www.pso.hochiminhcity.gov.vn, www.eximbank.com.vn...
DANH MUÏC CAÙC HÌNH
STT
KYÙ
TEÂN HÌNH
HIEÄU
TRANG
1
Hình 1.1
Caùc traïng thaùi cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn mua
7
2
Hình 1.2
Caùc traïng thaùi cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn baùn
8
3
Hình 1.3
Moái quan heä giöõa giaù trò thôøi gian vaø ngaøy ñaùo haïn cuûa
12
quyeàn choïn
4
Hình 1.4
Sô ñoà Biominal moät thôøi kyø
15
5
Hình 1.5
Sô ñoà Biominal hai thôøi kyø
16
6
Hình 1.6
Quy trình giao dòch quyeàn choïn cuûa CBOE
21
7
Hình 2.1
Doanh soá kinh doanh vaøng taïi Eximbank
36
8
Hình 2.2
Thu nhaäp thuaàn töø kinh doanh vaøng taïi Eximbank
38
9
Hình 2.3
Tình hình tieâu thuï vaøng cuûa Vieät Nam
39
10
Hình 2.4
Tình hình giaù vaøng theá giôùi
40
11
Hình 2.5
Tình hình giaù vaøng trong nöôùc Vieät Nam
41
12
Hình 2.6
Tình hình nhaäp khaåu vaøng cuûa Vieät Nam
42
13
Hình 2.7
Tình hình giaù vaøng theá giôùi quy ñoåi sang VNÑ vaø giaù vaøng
44
trong nöôùc Vieät Nam
14
Hình 2.8
Tình hình khoái löôïng giao dòch vaøng taïi Trung taâm giao
46
dòch vaøng SJC ‟ Eximbank
15
Hình 2.9
Tình hình giaù trò giao dòch vaøng taïi Trung taâm giao dòch
50
vaøng SJC ‟ Eximbank
16
Hình 2.10 Quy trình giao dòch quyeàn choïn vaøng cuûa Eximbank
53
DANH MUÏC CAÙC BAÛNG SOÁ LIEÄU
STT
1
KYÙ
TEÂN BAÛNG
TRANG
Toùm taét caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán giaù quyeàn choïn vaøng khi
14
HIEÄU
Baûng 1.1
taêng moät bieán soá vaø coá ñònh nhöõng bieán soá khaùc
2
Baûng 2.1
Keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Eximbank
32
3
Baûng 2.2
Toång giaù trò cuûa caùc hôïp ñoàng coâng cuï phaùi sinh cuûa
58
Eximbank
4
Baûng 2.3
Keát quaû cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn mua 100 löôïng vaøng
60
kieåu Myõ
5
Baûng 2.4
Keát quaû cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn baùn 100 löôïng vaøng
62
kieåu Myõ
6
Baûng 2.5
Tình hình kinh doanh vaøng taïi Eximbank
64
LÔØI MÔÛ ÑAÀU
1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi
Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, tình hình kinh teá chính trò treân theá giôùi luoân xaûy
ra nhöõng dieãn bieán phöùc taïp, ñaëc bieät laø cuoäc khuûng hoaûng taøi chính Myõ baét
nguoàn töø cuoäc khuûng hoaûng tín duïng nhaø ôû thöù caáp, ñaõ laøm chao ñaûo neàn kinh teá
theá giôùi vôùi nhieàu vuï tuyeân boá phaù saûn vaø saùt nhaäp mang tính lòch söû. Neàn kinh teá
theá giôùi trôû neân mong manh hôn bao giôø heát vôùi nguy cô laïm phaùt gia taêng do caùc
ngaân haøng trung öông caùc nöôùc phaûi thöïc hieän chính saùch nôùi loûng tieàn teä nhaèm
cöùu giuùp neàn kinh teá trong thôøi kyø khuûng hoaûng, boùng ñen nôï naàn vaø maát khaû
naêng thanh toaùn vaãn tieáp tuïc lan roäng ra khaép Chaâu AÂu, ñaõ laøm cho moïi keânh ñaàu
tö ñeàu trôû neân quaù maïo hieåm.
Vôùi baûn chaát vaø ñaëc tính cuûa mình, vaøng ñang ñöôïc coi laø phöông tieän caát tröõ
an toaøn cuûa theá giôùi moãi khi coù bieán ñoäng. Caùc nhaø ñaàu tö nhaän ñònh vaøng ñang laø
phöông tieän ñaàu tö haáp daãn vaø an toaøn hôn so vôùi caùc loaïi coå phieáu vaø traùi phieáu
do laïm phaùt ñang coù chieàu höôùng gia taêng treân phaïm vi toaøn caàu. Tuy nhieân, vôùi
nhu caàu vaøng theá giôùi taêng maïnh, nguoàn cung vaøng theá giôùi ñang daàn haïn heïp
hôn ñaõ thuùc ñaåy giaù vaøng hieän nay coù nhöõng dieãn bieán leân xuoáng thaát thöôøng vaø
ñang lao vaøo voøng xoaùy taêng giaù trong daøi haïn, lieân tuïc xaùc laäp caùc möùc giaù kyû
luïc môùi.
Maëc duø coù nhieàu döï baùo khaùc nhau nhöng treân thöïc teá giaù vaøng bieán ñoäng
heát söùc thaát thöôøng vaø khoâng ai coù theå tieân ñoaùn moät caùch chính xaùc. Bieán ñoäng
giaù vaøng seõ khoâng lieân tuïc theo moät chieàu taêng hay giaûm, maø giao ñoäng theo
chieàu díc daéc trong xu theá taêng leân.
Ñaàu tö vaøo vaøng laø moät vaán ñeà ñang ñöôïc raát nhieàu ngöôøi quan taâm vaø höùa
heïn seõ mang laïi nguoàn lôïi nhuaän lôùn. Tuy nhieân, trong boái caûnh khoù tieân lieäu veà
kinh teá vaø nhöõng xaùo troän chính trò, ñaàu tö vaøo vaøng cuõng tieàm aån raát nhieàu ruûi ro.
Cho neân vieäc thöïc hieän caùc bieän phaùp ñeå phoøng ngöøa ruûi ro laø raát caàn thieát, maø
trong ñoù quyeàn choïn laø moät trong nhöõng coâng cuï phaùi sinh phoå bieán ñöôïc caùc nhaø
ñaàu tö treân theá giôùi quan taâm vaø löïa choïn.
ÔÛ Vieät Nam vieäc thöïc hieän caùc coâng cuï phaùi sinh ñeå phoøng ngöøa ruûi ro trong
vieäc kinh doanh vaøng chöa ñöôïc phoå bieán. Hieän nay, nghieäp vuï naøy môùi chæ thöïc
1
hieän trieån khai taïi Eximbank vaø moät vaøi ngaân haøng khaùc nhö NH TMCP AÙ Chaâu,
NH TMCP Saøi Goøn Thöông Tín,… nhaèm cung öùng coâng cuï baûo hieåm ruûi ro bieán
ñoäng giaù vaøng cho khaùch haøng, tuy nhieân keát quaû hoaït ñoäng quyeàn choïn vaøng taïi
Eximbank vaãn chöa nhö mong ñôïi, nhaø ñaàu tö vaãn chöa theå hieän söï quan taâm ñoái
vôùi nghieäp vuï naøy. Cho neân vieäc nghieân cöùu nhöõng kieán thöùc vaø phaân tích thöïc
traïng giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi Eximbank nhaèm thuùc ñaåy phaùt trieån quyeàn
choïn nhö laø moät coâng cuï giuùp caùc nhaø ñaàu tö phoøng ngöøa ruûi ro goùp phaàn taïo söï
oån ñònh vaø hieäu quaû cho thò tröôøng. Ñaây chính laø lyù do ñeå löïa choïn ñeà taøi “Phaùt
trieån giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi ngaân haøng TMCP xuaát nhaäp khaåu Vieät
Nam” laøm luaän vaên thaïc só.
2. Muïc tieâu nghieân cöùu
Treân cô sôû soá lieäu trong giai ñoaïn töø naêm 2006 ‟ T6/2010, ñeà taøi thöïc hieän
nghieân cöùu vaø phaân tích caùc hình thöùc hoaït ñoäng kinh doanh vaøng vaø tieán haønh
nghieân cöùu vaø phaân tích tình hình giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi Eximbank ñeå
ñöa ra caùc giaûi phaùp mang tính thöïc tieãn nhaèm hoaøn thieän saûn phaåm quyeàn choïn
vaøng taïi Eximbank.
3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu
Ñoái töôïng: giao dòch quyeàn choïn vaøng.
Phaïm vi nghieân cöùu: giai ñoaïn 2006 - T6/2010 taïi Eximbank.
4. Phöông phaùp nghieân cöùu
Phöông phaùp nghieân cöùu laø thoáng keâ, toång hôïp vaø so saùnh. Ñoàng thôøi tieán
haønh tieáp xuùc, trao ñoåi vaø tham khaûo caùc yù kieán töø caùc chuyeân gia trong lónh vöïc
taøi chính ngaân haøng vaø kinh doanh vaøng.
5. YÙ nghóa khoa hoïc vaø thöïc tieãn
Heä thoáng nhöõng lyù luaän veà quyeàn choïn vaø quyeàn choïn vaøng.
Phaân tích, ñuùc keát hoaït ñoäng ñaàu tö kinh doanh vaøng vaø tình hình giao
dòch quyeàn choïn vaøng taïi Eximbank.
Goùp phaàn hoaøn thieän vaø phaùt trieån hoaït ñoäng giao dòch quyeàn choïn vaøng
taïi Eximbank.
2
6. Nhöõng ñieåm noåi baät cuûa luaän vaên
Luaän vaên ñaõ toång keát caùc hoaït ñoäng kinh doanh vaøng vaø giao dòch quyeàn
choïn vaøng taïi Eximbank trong giai ñoaïn töø naêm 2006 ‟ T6/2010, neâu ra ñöôïc
öu ñieåm vaø toàn taïi cuûa töøng loaïi hình kinh doanh vaøng, nhöõng ruûi ro trong
hoaït ñoäng kinh doanh vaøng taïi Eximbank.
Luaän vaên ñaõ ñöa ra nhöõng bieän phaùp coù tính khaû thi nhaèm phaùt trieån vaø
thu huùt khaùch haøng ñeán vôùi saûn phaåm quyeàn choïn vaøng cuûa Eximbank.
7. Keát caáu cuûa luaän vaên
Ngoaøi phaàn môû ñaàu, keát luaän, danh muïc taøi lieäu tham khaûo, phuï luïc vaø baûng
bieåu luaän vaên goàm 03 chöông:
Chöông 1: Nhöõng lyù luaän cô baûn veà quyeàn choïn vaø quyeàn choïn vaøng.
Chöông 2: Thöïc traïng giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi Eximbank.
Chöông 3: Giaûi phaùp phaùt trieån giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi Eximbank.
3
CHUÔNG 1: NHÖÕNG LYÙ LUAÄN CÔ BAÛN VEÀ QUYEÀN CHOÏN VAØ QUYEÀN
CHOÏN VAØNG
1.1 Toång quan veà quyeàn choïn
1.1.1 Lòch söû hình thaønh quyeàn choïn
Töø ñaàu theá kyû 18, giao dòch quyeàn choïn laàn ñaàu tieân ñöôïc thöïc hieän treân thò
tröôøng ôû Chaâu AÂu vaø ôû Myõ. Nhöõng naêm ñaàu thò tröôøng hoaït ñoäng gaëp thaát baïi vì
naïn tham nhuõng. Moät trong nhöõng nhaø moâi giôùi chæ öu tieân giôùi thieäu cho khaùch
haøng veà loaïi coå phieáu maø nhaø moâi giôùi naøy ñaõ aên hoái loä khi khaùch haøng coù nhu
caàu.
Vaøo ñaàu nhöõng naêm 1900, moät nhoùm coâng ty goïi laø: “Hieäp hoäi nhöõng nhaø moâi
giôùi vaø kinh doanh quyeàn choïn mua vaø quyeàn choïn baùn” ra ñôøi. Nhaø ñaàu tö muoán
mua quyeàn choïn seõ lieân heä vôùi moät coâng ty thaønh vieân, coâng ty naøy seõ tìm ngöôøi
saün saøng baùn quyeàn choïn töø khaùch haøng cuûa coâng ty hoaëc cuûa caùc coâng ty thaønh
vieân khaùc. Neáu coâng ty thaønh vieân khoâng tìm ra ngöôøi baùn quyeàn choïn, thì coâng
ty ñoù seõ töï phaùt haønh quyeàn choïn vôùi giaù caû thích hôïp. Thò tröôøng hoaït ñoäng theo
phöông thöùc naøy ñöôïc goïi laø thò tröôøng phi taäp trung OTC (over ‟ the ‟ counter
market). Taïi ñaây, coâng ty thaønh vieân coù theå vöøa laø nhaø moâi giôùi vöøa laø nhaø kinh
doanh, vaø caùc nhaø kinh doanh trong thò tröôøng thöôøng giao dòch vôùi nhau thoâng
qua phöông tieän truyeàn thoâng thay cho vieäc gaëp nhau treân sôû giao dòch.
Thaùng 04 naêm 1973, Uyû ban thöông maïi Chicago (Chicago Board of Trade
- CBOT) thaønh laäp sôû giao dòch Chicago Board of Options Exchange (CBOE)
daønh rieâng cho giao dòch quyeàn choïn coå phieáu. Vieäc mua baùn quyeàn choïn trôû neân
phoå bieán vôùi haøng hoaù cô sôû ñöôïc trao ñoåi chuû yeáu laø caùc coå phieáu ñôn leû. Vaøo
thôøi gian naøy, hôïp ñoàng quyeàn choïn mua baét ñaàu ñöôïc giao dòch treân CBOE vôùi
16 loaïi chöùng khoaùn. Maëc duø, quyeàn choïn ñaõ ñöôïc giao dòch töø tröôùc naêm 1973
nhöng CBOE ñaõ thaønh coâng trong vieäc taïo ra moät leänh thò tröôøng vôùi ñieàu khoaûn
hôïp ñoàng ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng. Naêm 1977, hôïp ñoàng quyeàn choïn baùn cuõng ñöôïc
giao dòch treân thò tröôøng. Naêm 1982, quyeàn choïn baét ñaàu giao dòch treân caùc hôïp
ñoàng giao sau vôùi traùi phieáu Chính phuû, vaø loaïi giao dòch naøy phaùt trieån raát
nhanh. Vieäc mua baùn quyeàn choïn cung caáp raát nhieàu coâng cuï ñeå ñaàu cô vaø haïn
cheá ruûi ro veà giaù cho coäng ñoàng thöông maïi. Vôùi thaønh coâng ban ñaàu cuûa hôïp
4
ñoàng quyeàn choïn ñaõ taïo ñieàu kieän cho vieäc phaùt trieån haøng hoaù cô sôû laø voâ soá caùc
haøng hoaù nguõ coác vaø caùc haøng hoaù khaùc.
Vôùi ñaø phaùt trieån cuûa xaõ hoäi, giao dòch quyeàn choïn ngaøy caøng trôû neân phoå
bieán hôn, vaø lan roäng sang Anh, Brasil, Ñöùc, Phaùp, Nhaät Baûn, Singapore, Hoàng
Koâng vaø Australia. Quaù trình toaøn caàu hoaù ñaõ taïo ra nhu caàu lieân keát ñieän töû vaø
giao dòch thöông maïi 24/24 trong ngaøy. Thò tröôøng Myõ ñaõ ñaùp öùng nhu caàu naøy
baèng caùch taïo ra nhöõng saûn phaåm giao dòch quoác teá, môû roäng giôø giao dòch vaø
trieån khai moät sôû giao dòch ñieän töû. Nhöõng heä thoáng ñaùng chuù yù nhaát laø Globex do
Chicago Mercantile Exchange (CME) phaùt trieån vaø Project A do CBOT phaùt
trieån. Trong heä thoáng Globex, caùc nhaø ñaàu tö caù theå coù theå giao dòch döïa treân chæ
soá S&P 500, S&P 500 mini, NASDAQ 100 vaø caùc hôïp ñoàng con. Caùc nhaø ñaàu tö
caù theå cuõng coù theå mua baùn ngoaïi hoái treân Globex. Treân heä thoáng Project A, caùc
nhaø ñaàu tö caù theå coù theå mua baùn T-bonds vaø tín phieáu, quyeàn choïn, vaø taát caû caùc
saûn phaåm nguõ coác treân CBOT. Giao dòch ñieän töû ñöôïc thieát keá ñeå hoã trôï vieäc ñaáu
giaù môû ngoaøi giôø giao dòch chính.
Nhö vaäy, hôïp ñoàng quyeàn choïn coù chieàu daøi lòch söû thaêng traàm, noù ñöôïc giao
dòch treân thò tröôøng phi taäp trung OTC töø theá kyû 19. Tuy nhieân, caùc hôïp ñoàng
quyeàn choïn ñaõ taêng voït trong 30 naêm trôû laïi ñaây, ñaëc bieät laø keå töø khi CBOE
ñöôïc thaønh laäp. Rieâng taïi Vieät Nam, hoaït ñoäng quyeàn choïn baét ñaàu ñöôïc thöïc
hieän taïi NH TMCP XNK Vieät Nam vaøo ngaøy 12/02/2003 laø quyeàn choïn ngoaïi teä
vôùi ngoaïi teä. Sau ñoù, NH TMCP XNK Vieät Nam ñaõ môû roäng trieån khai sang
quyeàn choïn vaøng ñoàng thôøi vôùi moät vaøi ngaân haøng khaùc nhö NH TMCP AÙ Chaâu,
NH TMCP Saøi Goøn Thöông Tín…
1.1.2 Khaùi nieäm
Quyeàn choïn laø moät hôïp ñoàng giöõa hai beân - ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn ‟ trong
ñoù cho ngöôøi mua quyeàn, nhöng khoâng phaûi laø nghóa vuï, ñeå mua hoaëc baùn moät taøi
saûn vaøo moät ngaøy trong töông lai vôùi giaù ñaõ ñoàng yù vaøo moät ngaøy hoâm nay.
Ngöôøi mua quyeàn choïn traû cho ngöôøi baùn moät soá tieàn goïi laø phí quyeàn choïn
(premium). Ngöôøi baùn quyeàn choïn saün saøng baùn hoaëc tieáp tuïc naém giöõ taøi saûn
theo caùc ñieàu khoaûn cuûa hôïp ñoàng. Trong hôïp ñoàng quyeàn choïn, ngöôøi mua ñöôïc
xem laø nhaø ñaàu tö coù vò theá daøi haïn, ngöôøi baùn ôû vò theá ngaén haïn. Ngöôøi baùn
5
quyeàn choïn nhaän ñöôïc moät soá tieàn phí quyeàn choïn ngay khi kyù hôïp ñoàng nhöng
coù khoaûn loã tieàm taøng veà sau neáu ngöôøi mua thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn choïn.
1.1.3 Phaân loaïi quyeàn choïn
1.1.3.1 Phaân loaïi theo thôøi gian thöïc hieän.
Quyeàn choïn kieåu Myõ (American style option):
Cho pheùp ngöôøi naém giöõ quyeàn choïn thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøo baát
kyø ngaøy naøo trong thôøi haïn hôïp ñoàng vaø tröôùc ngaøy ñaùo haïn.
Quyeàn choïn kieåu Chaâu AÂu (European style Option):
Cho pheùp ngöôøi naém giöõ quyeàn choïn thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøo
ngaøy ñaùo haïn. Vieäc thanh toaùn giöõa hai beân xaûy ra sau khi hôïp ñoàng ñeán haïn töø 1
ñeán 2 ngaøy laøm vieäc.
Söï phaân bieät giöõa hai loaïi quyeàn choïn kieåu Chaâu AÂu vaø quyeàn choïn kieåu Myõ
khoâng lieân quan ñeán vò trí ñòa lyù. Ña soá hôïp ñoàng quyeàn choïn ñöôïc trao ñoåi chuû
yeáu laø quyeàn choïn kieåu Myõ. Tuy nhieân, quyeàn choïn kieåu Chaâu AÂu coù ñaëc ñieåm
deã phaân tích hôn quyeàn choïn kieåu Myõ.
1.1.3.2 Phaân loaïi theo quyeàn cuûa ngöôøi mua
Quyeàn choïn mua (call option)
Laø hôïp ñoàng quyeàn choïn trong ñoù beân mua quyeàn choïn mua coù quyeàn mua
(hoaëc khoâng mua) taøi saûn cô sôû theo möùc giaù ñöôïc thoûa thuaän trong hôïp ñoàng .
Coøn beân baùn quyeàn choïn mua phaûi thöïc hieän nghóa vuï baùn loaïi taøi saûn cô sôû naøy
khi beân mua quyeát ñònh thöïc hieän quyeàn trong thôøi gian ñaùo haïn. Neáu giaù taøi saûn
cô sôû giaûm, giaù quyeàn choïn mua cuõng seõ giaûm. Roõ raøng ngöôøi mua quyeàn choïn
mua coù kyø voïng veà xu höôùng taêng giaù cuûa taøi saûn ñoù. Vaø quyeàn choïn mua luoân
luoân ñöôïc thöïc hieän vaøo ngaøy ñeán haïn neáu giaù hieän haønh lôùn hôn giaù thöïc hieän.
„
Ñoái vôùi ngöôøi mua quyeàn choïn mua
Hôïp ñoàng laø ñöôïc giaù quyeàn choïn (in-the-money) khi coù theå ñem laïi lôïi
nhuaän neáu thöïc hieän quyeàn ngay laäp töùc khi giaù thò tröôøng hieän taïi > giaù thöïc
hieän.
Hôïp ñoàng laø giaûm giaù quyeàn choïn (out-of-the-money) khi khoâng ñem laïi
lôïi nhuaän neáu thöïc hieän quyeàn ngay laäp töùc khi giaù thò tröôøng hieän taïi < giaù thöïc
hieän.
6
Hôïp ñoàng laø ngang giaù quyeàn choïn (at-the-money) neáu giaù thöïc hieän
quyeàn gaàn nhaát vôùi möùc giaù thò tröôøng tröôùc ñoù cuûa taøi saûn khi giaù thò tröôøng hieän
taïi = giaù thöïc hieän.
Hình 1.1: Caùc traïng thaùi cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn mua
Quyeàn choïn baùn (put option)
Laø hôïp ñoàng quyeàn choïn trong ñoù ngöôøi mua quyeàn choïn baùn coù quyeàn baùn
(hoaëc khoâng baùn) moät taøi saûn cô sôû theo möùc giaù ñöôïc thoaû thuaän trong hôïp ñoàng.
Coøn ngöôøi baùn quyeàn choïn baùn phaûi thöïc hieän nghóa vuï mua loaïi taøi saûn cô sôû
naøy khi ngöôøi mua quyeát ñònh thöïc hieän quyeàn trong thôøi gian ñaùo haïn.
Quyeàn choïn baùn luoân luoân ñöôïc thöïc hieän vaøo ngaøy ñeán haïn neáu giaù hieän
haønh nhoû hôn giaù thöïc hieän do ngöôøi mua quyeàn choïn baùn coù kyø voïng veà xu
höôùng giaûm giaù cuûa taøi saûn cô sôû.
Caû hai ñoái töôïng trong hôïp ñoàng quyeàn choïn mua vaø quyeàn choïn baùn laø ngöôøi
mua vaø ngöôøi baùn ñeàu söû duïng quyeàn choïn ñeå phoøng ngöøa ruûi ro vò theá ñoái vôùi taøi
saûn cô sôû.
„
Ñoái vôùi ngöôøi mua quyeàn choïn baùn
Hôïp ñoàng laø ñöôïc giaù quyeàn choïn (in-the-money) khi coù theå ñem laïi lôïi
nhuaän neáu thöïc hieän quyeàn ngay laäp töùc khi giaù thò tröôøng hieän taïi < giaù thöïc
hieän.
7
Hôïp ñoàng laø giaûm giaù quyeàn choïn (out-of-the-money) khi khoâng ñem laïi
lôïi nhuaän neáu thöïc hieän quyeàn ngay laäp töùc khi giaù thò tröôøng hieän taïi > giaù thöïc
hieän.
Hôïp ñoàng laø ngang giaù quyeàn choïn (at-the-money) neáu giaù thöïc hieän
quyeàn gaàn nhaát vôùi möùc giaù thò tröôøng tröôùc ñoù cuûa taøi saûn khi giaù thò tröôøng hieän
taïi = giaù thöïc hieän.
Hình 1.2: Caùc traïng thaùi cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn baùn
1.1.3.3 Nhöõng ñaëc tính cuûa quyeàn choïn
Ngaøy ñeán haïn (expiration date)
Ñaây laø ngaøy maø quyeàn choïn trôû neân voâ giaù trò, ngöôøi sôû höõu quyeàn choïn
khoâng coù quyeàn yeâu caàu thöïc hieän quyeàn choïn nöõa.
Giaù thöïc hieän (strike price)
Laø giaù maø taïi ñoù ngöôøi mua coù theå mua moät soá löôïng taøi saûn cô sôû (neáu mua
moät hôïp ñoàng quyeàn choïn mua hay baùn moät hôïp ñoàng quyeàn choïn baùn) hay giaù
maø taïi ñoù ngöôøi baùn coù theå baùn moät soá löôïng taøi saûn cô sôû (neáu ñaõ mua moät hôïp
ñoàng quyeàn choïn baùn hay baùn moät hôïp ñoàng quyeàn choïn mua). Giaù thöïc hieän
ñöôïc hình thaønh ngoaøi yeáu toá moái quan heä cung caàu taøi saûn cô sôû treân thò tröôøng,
thì coøn coù moái quan heä töông quan vôùi möùc phí quyeàn choïn.
Giôùi haïn vò theá vaø giôùi haïn thöïc hieän
8
Giôùi haïn vò theá trong hôïp ñoàng quyeàn choïn laø soá löôïng hôïp ñoàng quyeàn choïn
toái ña cuûa cuøng moät taøi saûn cô sôû maø moät nhaø ñaàu tö coù theå naém giöõ treân cuøng
moät phía thò tröôøng.
Theo söï bieán ñoäng giaù thò tröôøng cuûa taøi saûn cô sôû maø thò tröôøng quyeàn choïn
coù hai phía laø thò tröôøng giaù taêng vaø thò tröôøng giaù giaûm.
Giôùi haïn thöïc hieän trong hôïp ñoàng quyeàn choïn laø soá löôïng hôïp ñoàng quyeàn
choïn toái ña cuûa cuøng moät taøi saûn cô sôû maø moät nhaø ñaàu tö ñöôïc pheùp thöïc hieän
trong thôøi gian naêm ngaøy laøm vieäc lieân tieáp.
1.2 Toång quan veà quyeàn choïn vaøng
1.2.1 Khaùi nieäm veà quyeàn choïn vaøng
Quyeàn choïn vaøng laø moät hôïp ñoàng quyeàn choïn giöõa hai beân mua vaø baùn, theo
ñoù ngöôøi mua quyeàn choïn ñöôïc quyeàn nhöng khoâng phaûi nghóa vuï, ñeå mua hoaëc
baùn moät soá löôïng vaøng nhaát ñònh vôùi möùc giaù thöïc hieän ñöôïc aán ñònh tröôùc trong
moät thôøi haïn cuï theå ôû töông lai. Ngöôøi mua quyeàn choïn phaûi traû cho ngöôøi baùn
quyeàn choïn moät khoaûn phí quyeàn choïn ngay luùc kyù hôïp ñoàng. Ngöôïc laïi, ngöôøi
baùn quyeàn choïn vaøng phaûi coù nghóa vuï thöïc hieän hôïp ñoàng theo caùc ñieàu khoaûn
ñaõ thoûa thuaän tröôùc, neáu nhö ngöôøi mua quyeàn choïn thöïc hieän quyeàn.
1.2.2 Ñaëc ñieåm cuûa quyeàn choïn vaøng
Quyeàn choïn vaøng laø moät coâng cuï giao dòch ñoäc ñaùo vaø ña chieàu, coù ñöôïc söï
linh hoaït lôùn trong quaù trình ñaàu tö. Vaø coù nhöõng ñaëc ñieåm rieâng sau:
1.2.2.1 Quyeàn ñöôïc thöïc hieän hôïp ñoàng
Ñaây laø ñaëc ñieåm cô baûn nhaát vaø laø yeáu toá haáp daãn cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn
so vôùi caùc hình thöùc hôïp ñoàng mua baùn vaøng khaùc. Nhaø ñaàu tö ñaõ mua hôïp ñoàng
quyeàn choïn coù quyeàn thöïc hieän hôïp ñoàng khi thò tröôøng bieán ñoäng thuaän lôïi hay
khoâng thöïc hieän ñeå hôïp ñoàng trôû neân voâ hieäu khi thò tröôøng dieãn bieán baát lôïi.
Trong khi ñoù ñoái vôùi caùc hôïp ñoàng mua baùn vaøng thoâng thöôøng khi hôïp ñoàng ñeán
haïn thì caû hai beân tham gia kyù keát hôïp ñoàng buoäc phaûi thöïc hieän hôïp ñoàng.
1.2.2.2 Giôùi haïn möùc loã toái ña
Thoâng qua ñaëc ñieåm naøy, ngöôøi mua quyeàn choïn vaøng xaùc ñònh ñöôïc khoaûn loã
toái ña coù theå xaûy ra trong giao dòch vaøng ôû töông lai ngay töø thôøi ñieåm kyù hôïp
ñoàng quyeàn choïn, möùc loã toái ña ñuùng baèng giaù quyeàn choïn vaøng - ñaây laø möùc phí
9
maø ngöôøi mua phaûi traû khi mua moät hôïp ñoàng quyeàn choïn, hay möùc phí ngöôøi
baùn nhaän ñöôïc khi baùn moät hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng.
Vôùi ñaëc ñieåm quyeàn ñöôïc thöïc hieän hôïp ñoàng, neân trong giao dòch quyeàn choïn
vaøng ngöôøi mua quyeàn choïn chæ thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn choïn khi söï thay ñoåi
cuûa giaù vaøng theo chieàu höôùng coù lôïi cho hoï, hoaëc seõ ñeå cho hôïp ñoàng töï ñoäng
heát haïn maø khoâng tieán haønh baát cöù giao dòch naøo neáu ngöôøi mua quyeàn choïn thaáy
seõ gaây thieät haïi hôn. Do ñoù, möùc giaù quyeàn choïn maø ngöôøi mua quyeàn choïn phaûi
traû ban ñaàu ñöôïc xem laø giôùi haïn toái ña cuûa khoaûn loã trong kinh doanh quyeàn
choïn vaøng.
1.2.2.3 Khoâng giôùi haïn möùc lôïi nhuaän tieàm naêng
Thoâng qua vieäc löïa choïn kieåu hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng thích hôïp, laø hôïp
ñoàng quyeàn choïn theo kieåu Myõ hoaëc laø hôïp ñoàng quyeàn choïn theo kieåu Chaâu AÂu
cuøng vôùi möùc giaù thöïc hieän hôïp lyù ‟ ñaây laø giaù maø taïi ñoù coù theå mua moät soá löôïng
vaøng (neáu mua moät hôïp ñoàng quyeàn choïn mua hay baùn moät hôïp ñoàng quyeàn choïn
baùn) hay giaù maø taïi ñoù coù theå baùn moät soá löôïng vaøng (neáu ñaõ mua moät hôïp ñoàng
quyeàn choïn baùn hay baùn moät hôïp ñoàng quyeàn choïn mua), maø ngöôøi mua quyeàn
choïn coù theå thu ñöôïc lôïi nhuaän haáp daãn khi giaù vaøng coù söï thay ñoåi theo höôùng coù
lôïi, beân caïnh yeáu toá phoøng ngöøa ruûi ro xaûy ra.
1.2.3 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán giaù quyeàn choïn vaøng
1.2.3.1 Giaù quyeàn choïn
Laø möùc phí maø ngöôøi mua phaûi traû khi mua moät hôïp ñoàng quyeàn choïn, hay
möùc phí ngöôøi baùn nhaän ñöôïc khi baùn moät hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng. Giaù quyeàn
choïn vaøng bao goàm giaù trò noäi taïi cuûa quyeàn choïn vaø giaù trò thôøi gian cuûa quyeàn
choïn
Giaù trò noäi taïi cuûa quyeàn choïn
Laø giaù trò maø ngöôøi naém giöõ quyeàn choïn nhaän ñöôïc khi thöïc hieän quyeàn choïn
vaø baèng giaù thò tröôøng hieän taïi tröø ñi giaù thöïc hieän (ñoái vôùi hôïp ñoàng quyeàn choïn
mua) vaø baèng giaù thöïc hieän tröø giaù trò thò tröôøng hieän taïi (ñoái vôùi hôïp ñoàng quyeàn
choïn baùn).
Giaù trò noäi taïi = Giaù thò tröôøng hieän taïi - Giaù thöïc hieän (quyeàn choïn mua)
Giaù trò noäi taïi = Giaù thöïc hieän - Giaù thò tröôøng hieän taïi (quyeàn choïn baùn)
10
- Xem thêm -