Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Môc lôc
Trang
Lêi nãi ®Çu
Néi dung
Ch-¬ng I. TÝnh tÊt yÕu cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
1. Xu thÕ toµn cÇu ho¸ hiÖn nay
1.1. Kh¸i niÖm chung vÒ toµn cÇu ho¸
1.2. TÝnh tÊt yÕu cña toµn cÇu ho¸
1.3. Hai mÆt cña toµn cÇu ho¸
2. Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ë ViÖt Nam
2.1. ViÖt Nam tÊt yÕu, chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
2.2.Néi dung vµ h×nh thøc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
2.2.1. Néi dung héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ hiÖn nay
2.2.2. C¸c h×nh thøc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
2.2. Mét sè lîi Ých b-íc ®Çu n-íc ta ®¹t ®-îc trong tiÕn tr×nh héi
nhËp kinh tÕ quèc tÕ
Ch-¬ng II. TiÕn tr×nh thùc tr¹ng héi nhËp kinh tÕ quèc
tÕ cña ViÖt Nam
1. TiÕn tr×nh héi nhËp (trong thêi gian võa qua) cña ViÖt Nam
2. Thùc tr¹ng héi nhËp kinh tÕ cña ViÖt Nam hiÖn nay
2.1. ViÖt Nam trong lé tr×nh AFTA
2.2. HiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i ViÖt - Mü
2.3. Quan hÖ kinh tÕ th-¬ng m¹i ViÖt - Trung
2.4. ViÖt Nam víi Liªn minh Ch©u ¢u EU
2.5. ViÖt Nam víi tæ chøc th-¬ng m¹i thÕ giíi WTO
3. Nh÷ng khã kh¨n cña n-íc ta trong tiÕn tr×nh héi nhËp hiÖn nay
3.1. Tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam víi hai ®Æc
tr-ng nghÌo nµn vµ l¹c hËu
3.2. Khã kh¨n thø hai b¾t nguån tõ ®Æc tr-ng ViÖt Nam ®ang trong
1
qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng.
3.3. Lµm thÕ nµo ®Ó héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ mµ vÉn ®éc lËp tù chñ
vÒ chÝnh trÞ, vÉn gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ cña d©n téc?
3.4. Cuèi cïng ®ã lµ nh©n tèc bèi c¶nh quèc tÕ ngµy cµng diÔn ra
phøc t¹p, khã l-êng.
4. Nh÷ng thuËn lîi cña ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
hiÖn nay
4.1. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam cã møc t¨ng tr-ëng kh¸ æn ®Þnh
4.2. ViÖt Nam cã m«i tr-êng chÝnh trÞ æn ®Þnh, quèc phßng an ninh
®¶m b¶o, m«i tr-êng ®Çu t- kinh tÕ an toµn.
4.3. Nh©n d©n ta cã truyÒn thèng cÇn cï, th«ng minh, d©n téc ta cã
truyÒn thèng ®oµn kÕt yªu n-íc.
Ch-¬ng III. quan ®iÓm vµ gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu
qu¶ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ
1. X¸c ®Þnh quan ®iÓm chñ ®éng quèc tÕ
2. Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
trong t×nh h×nh hiÖn nay
2.1. N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ
2.1.1. §èi víi doanh nghiÖp, Nhµ n-íc ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh
cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu.
2.2.2. X©y dùng kÕ ho¹ch héi nhËp tíi tõng cÊp, ngµnh, chñ thÕ kinh tÕ
2.3. T¹o m«i tr-êng ®Çu t- æn ®Þnh, hiÖu qu¶ ®Ó thu hót vèn ®Çu tn-íc ngoµi
2.4. TËp trung ph¸t triÓn nh©n lùc
2.5. TiÕp thu ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch th-¬ng m¹i
KÕt luËn
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
2
Lêi nãi ®Çu
C¸ch ®©y 10 - 15 n¨m mét ho¹t ®éng nµo ®ã mang tÝnh chÊt quèc tÕ, hay
khu vùc diÔn ra t¹i n-íc ta ®· trë thµnh sù kiÖn bÊt ngê, l¹ lÉm ®èi víi ng-êi d©n
ViÖt Nam th× ngµy nay, qua b¸o chÝ, truyÒn thanh truyÒn h×nh hµng ngµy chóng
ta cã thÓ thÊy c¸c tæ chøc quèc tÕ, khu vùc, c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ thÓ thao,
chÝnh trÞ, ®Æc biÖt lµ kinh tÕ diÔn ra t¹i ViÖt Nam.
ChÝnh trÞ ngo¹i giao cã sù kiÖn: Tæng thèng Mü Biclint¬n vµ gia ®×nh ®Õn
ViÖt Nam vµo th¸ng 4 - 2001 (b©y giê lµ cùu tæng thèng).
V¨n ho¸ thÓ thao cã: Liªn hoan quèc tÕ t¹i ViÖt Nam, thÓ thao ViÖt Nam
quen thuéc víi c¸c huy ch-¬ng vµng, b¹c ngang tÇm víi khu vùc quèc tÕ. n¨m
2002 Seagame 22 diÔn ra t¹i n-íc ta...
Næi bËt nhÊt lµ kinh tÕ: C¸c Héi nghÞ khu vùc, quèc tÕ t¹i ViÖt Nam, ®ã lµ
héi nghÞ EMM - 3 vµ ASM - 33, ViÖt Nam lµ thµnh viªn cña ASEAN, HiÖp ®Þnh
Th-¬ng m¹i ViÖt - Mü ký kÕt...
§ång thêi nh×n ra thÕ giíi ta còng cã thÓ thÊy c¸c quèc gia ngµy cµng gÇn
nhau h¬n: ta cã ASEAN 10 thµnh viªn ®Çy ®ñ, c¸c quèc gia Ch©u ¢u h×nh thµnh
®ång tiÒn chung ERO. Trung Quèc gia nhËp WTO,... toµn cÇu ho¸ hay héi nhËp
quèc tÕ kh«ng cßn xa l¹ víi chóng ta n÷a. Vµ h¬n bao giê hÕt, bµi to¸n héi nhËp
kinh tÕ quèc tÕ ®· lµm ®au ®Çu kh«ng chØ ChÝnh phñ mµ ®èi víi mçi mét doanh
nghiÖp, mçi mét chñ thÓ tham gia vµo nÒn kinh tÕ n-íc ta. Chóng ta kh«ng thÓ
kh«ng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nh-ng chung ta héi nhËp nh- thÕ nµo, chóng ta
®ang cã nh÷ng thuËn lîi vµ ph¶i kh¾c phôc khã kh¨n nµo ®Ó héi nhËp kinh tÕ víi
khu vùc vµ quèc tÕ.
§¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®· vµ ®ang tõng b-íc ®Ò ra phï hîp ®óng ®¾n cho
vÊn ®Ò héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
N¨m 1997 LuËt §Çu t- n-íc ngoµi ra ®êi còng thÓ hiÓn chñ tr-¬ng cña
§¶ng ®-îc x¸c ®Þnh qua ®¹i héi VIII (1996) "®Èy nhanh quèc tÕ héi nhËp kinh tÕ
khu vùc vµ thÕ giíi". §¹i héi §¶ng (4/2001) võa qua còng ®· x¸c ®Þnh bèi c¶nh
quèc tÕ trong giai ®o¹n 2000 - 2010, ®ã lµ "Toµn cÇy ho¸ kinh tÕ lµ xu thÕ
kh¸ch quan, l«i cuèn c¸c n-íc... võa thóc ®Èy hîp t¸c, võa t¨ng søc Ðp c¹nh
tranh vµ tÝnh tuú thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ" còng chÝnh v× vËy §¹i héi
3
§¶ng IX còng kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ: "G¾n chÆt viÖc
x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ víi chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ".
Nh- vËy ta cã thÓ thÊy nghiªn cøu vÊn ®Ò héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña
ViÖt Nam hiÖn nay ®· trë thµnh mèi quan t©m chung cña tÊt c¶ mäi ng-êi,
nh÷ng ng-êi mµ trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp tham gia vµo nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Lµ mét sinh viªn kinh tÕ t«i kh«ng d¸m ®-a ra mét c¸ch nh×n tæng qu¸t
®Çy ®ñ, s©u s¾c vÒ vÊn ®Ò chñ nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam. §©y míi chØ lµ
c¸ch nh×n cßn mang nhiÒu ý kiÕn chñ quan, mét kiÕn thøc cßn nhiÒu thiÕu sãt,
rÊt mong ®-îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o.
4
Ch-¬ng I
TÝnh tÊt yÕu cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
1. Xu thÕ toµn cÇu ho¸ hiÖn nay
1.1. Kh¸i niÖm chung vÒ toµn cÇu ho¸.
Ngµy nay, côm tõ "toµn cÇu ho¸" kh«ng cßn xa l¹ ®èi víi chóng ta ®Æc
biÖt lµ giíi tri thøc trÎ vµ nh÷ng ng-êi quan t©m ®Õn c¸c vÊn ®Ò cña thÕ giíi. Tuy
nhiªn cã rÊt nhiÒu c¸ch nh×n nhËn vÒ toµn cÇu ho¸. ë nÐt kh¸i qu¸t nhÊt, tæ chøc
OECD (Tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ) ®· coi toµn cÇu ho¸ lµ qu¸ tr×nh
më réng tíi "mét ho¹t vÊn ®Ò còng mang l¹i sù ®æi thay cho nÒn chÝnh trÞ vµ
kinh tÕ ngµy nay trªn quy m« toµn cÇu". §ã lµ c¸c vÊn ®Ò: Kh¶ n¨ng cã thÓ tån
t¹i cña hÖ thèng th-¬ng m¹i thÕ giíi, nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña sù héi nhËp
cã "chiÒu s©u" vÒ chÝnh s¸ch quèc tÕ vµ sù gi¸m s¸t râ rµng tÝnh ®éc lËp tù chñ
trong chÝnh s¸ch kinh tÕ quèc gia; sù t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghÖ;
tÇm quan träng cña sù ®æi thay trong c¸c hÖ thèng qu¶n lý c¸c tËp ®oµn C«ng ty
lín, hay trong hÖ thèng tæ chøc c«ng nghÖ ho¸ lµ c¬ së cho søc c¹nh tranh cña
c¸c n-íc, c¸c C«ng ty; sù ®a d¹ng ho¸ ngµy cµng t¨ng gi÷a c¸c n-íc ph¸t triÓn,
n¹n ®ãi nghÌo vµ nguy c¬ mét tû lÖ lín d©n sè trªn tr¸i ®Êt bÞ lo¹i trõ; nh÷ng vÊn
®Ò nghiªm träng vÒ n¹n thÊt nghiÖp vµ nh÷ng kh¸c biÖt vÒ tiÒn l-¬ng vÒ møc thu
nhËp ®ang ngµy cµng t¨ng lªn ë nh÷ng n-íc ph¸t triÓn nhÊt, sù thay ®æi cña vai
trß ChÝnh phñ....
§Ó cã c¸i nh×n râ rµng h¬n ta cã thÓ hiÓu qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ bao gåm:
Thø nhÊt: lµ sù gia t¨ng m¹nh mÏ, v-ît khái c¸c ®-êng biªn giíi quèc gia
tíi quy m« quèc tÕ, cña c¸c luång giao l-u hµng ho¸, dÞch vô th-¬ng m¹i, ®Çu t-,
tµi chÝnh, c«ng nghÖ, c«ng nghÖ nh©n lùc.
Thø hai lµ: sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c thÞ tr-êng thèng nhÊt trªn ph¹m
vi toµn cÇu vµ khu vùc, còng nh- sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c ®Þnh chÕ vµ c¸c
c¬ chÕ ®iÒu tiÕt quèc tÕ ®Ó qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng vµ giao dÞch kinh tÕ quèc tÕ.
Thùc tÕ kh«ng ph¶i b©y gií toµn cÇu ho¸ míi b¾t ®Çu h×nh thµnh vµ ph¸t
triÓn, mµ nã ®· cã tiÒn ®Ò tõ rÊt l©u trong lÞch sö. Cã ng-êi cho r»ng nh÷ng tiÒn
5
®Ò nµy ®· cã tõ thêi kú më ®Çu cña chñ nghÜa t- b¶n, trªn c¬ së qu¸ tr×nh x· héi
ho¸ cña lùc l-îng s¶n xuÊt trªn qui m« thÕ giíi. ChÝnh v× thÕ ph¶i kh¼ng ®Þnh l¹i
r»ng toµn cÇu ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh. H¬n n÷a, ®©y lµ mét xu thÕ kh¸ch quan lµ
quy luËt tÊt yÕu trong sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng-êi. Kh¼ng ®Þnh trªn dùa
vµo nh÷ng c¨n cø, c¬ së thùc tÕ sau:
1.2. TÊt yÕu cña toµn cÇu ho¸:
Mét lµ, mét nÒn chñ nghÜa toµn cÇu ®ang xuÊt hiÖn.
ThÕ giíi ®· tr¶i qua 3 cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp : lÇn thø I: tõ thÕ kû
XVIII, lÇn thø II tõ cuèi thÕ kû XIX vµ lÇn thø III tõ nöa cuèi thÕ kû XX trë l¹i
®©y. Nh÷ng tiÕn bé vÒ khoa häc - kü thuËt vµ c«ng nghÖ cña ba cuéc c¸ch m¹ng
nµy ®· lµm gi¶m chi phÝ vËn t¶i quèc tÕ xuèng c¶ chôc lÇn vµ gi¶m chi phÝ liªn
l¹c viÔn th«ng xuèng vµi tr¨m lÇn; ®· cã t¸c ®éng cùc kú qu¸ tr×nh ®Õn toµn bé
quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, ®· biÕn c¸c c«ng nghiÖp
mang tÝnh quèc gia thµnh
c«ng nghiÖp toµn cÇu. LÊy c«ng nghiÖp may mÆc lµm vÝ dô. Tr-íc ®©y víi mét
m¸y may dï cã hiÖn ®¹i ®Õn ®©u th× s¶n phÈm còng chØ b¸n trong mét ®Þa
ph-¬ng, mét quèc gia hay mét khu vùc chi phÝ vËn chuyÓn liªn l¹c qu¸ cao ®·
lµm mÊt hÕt lîi thÕ so s¸nh nÕu ®-a s¶n phÈm nµy ®Õn thÞ tr-êng xa x«i. Nh-ng
ngµy nay, C«ng ty NIKE chØ n¾m hai kh©u: s¸ng t¹o, thiÕt kÕ vµ ph©n phèi toµn
cÇu, cßn s¶n xuÊt do C«ng ty c¸c n-íc thùc hiÖn còng ®· lµm cho c«ng nghiÖp
may mÆc cã tÝnh toµn cÇu. Hµng lo¹t c«ng nghÖ s¶n xuÊt xe m¸y, « t«, m¸y tÝnh
®iÖn tö m¸y bay... ngµy cµng toµn cÊu ho¸ s©u réng. TÝnh toµn cÇu ë ®©y thÓ hiÖn
ngay tõ kh©u s¶n xuÊt, ®ã lµ ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ cho nhiÒu n-íc, ®Õn
kh©u ph©n phèi; tiªu thô trªn toµn cÇu. Tõ viÖc gi¶m chi phÝ vµ c-íc phÝ giao
th«ng liªn l¹c, vËn chuyÓn nhê vµo viÖc t¹o ra ®-êng s¾t, tµu ho¶, vµ tµu biÓn
ch¹y b»ng h¬i n-íc, « t«, m¸y bay... cho ®Õn nh÷ng thËp niªn gÇn ®©y mét cuéc
gi¶m c-íc phÝ giao th«ng liªn l¹c vµ viÔn th«ng míi l¹i diÔn ra dùa trªn c¬ së
®iÖn to¸n, sè ho¸, truyÒn th«ng vÖ tinh, soi quang häc m¹ng Internet ®· khuÕch
®¹i m¹nh mÏ l©n sãng toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra trong mäi lÜnh vùc ®êi sèng x·
héi, ®Æc biÖt lµ kinh tÕ.
Nh- vËy, nhê cã c«ng nghÖ toµn cÇu ph¸t triÓn, sù hîp t¸c gi÷a c¸c tËp
®oµn kinh doanh, c¸c quèc gia cã thÓ më réng tõ s¶n xuÊt ®Õn ph©n phèi trªn
6
ph¹m vi toµn cÇu, nh÷ng quan hÖ tuú thuéc lÉn nhau cïng cã lîi ph¸t triÓn. §©y
lµ c¬ së ®Çu tiªn cña nÒn kinh tÕ toµn cÇy thèng nhÊt.
Hai lµ: c¸c quan hÖ kinh tÕ toµn cÇu ngµy cµng ph¸t triÓn:
ChÝnh nÒn c«ng nghÖ toµn cÇu ph¸t triÓn m¹nh mÏ ®· trë thµnh c¬ së cho
c¸c quan hÖ kinh tÕ toµn cÇu. Tr-íc hÕt lµ quan hÖ th-¬ng m¹i, chi phÝ vËn t¶i
liªn l¹c gi¶m ®i th× kh¶ n¨ng bu«n b¸n trao ®æi gi÷a ®Þa ph-¬ng quèc gia, khu
vùc t¨ng lªn. Cïng víi nã qu¸ tr×nh ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt diÔn ra
gi÷a c¸c quèc gia, liªn tôc cµng dÔ dµng. C¸c linh kiÖn cña m¸y bay Boing, « t«,
m¸y tÝnh... ®· kh«ng ph¶i lµ s¶n phÈm cña mét b-íc mµ cña rÊt nhiÒu n¬i trªn
thÕ giíi.
Th-¬ng m¹i toµn cÇu, s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸ toµn cÇu ®· kÐo theo ®ång
vèn, tiÒn tÖ, dÞch vô... vËn ®éng trªn ph¹m vi toµn cÇu. Ngµy nay, l-îng bu«n
b¸n tiÒn tÖ toµn cÇu ®· v-ît xa con sè 1500 tû USD. Trong ®ã, ta thÊy r»ng,
th-¬ng m¹i ®iÖn tö xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn víi tèc ®é chãng mÆt.
Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ toµn cÇu vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ toµn cÇy ®·
ngµy cµng xung ®ét víi c¸c thÓ chÕ quèc gia, rµo c¶n quèc gia. C¸c quèc gia c¸c
khu vùc, xÝch l¹i gÇn nhau h¬n qua c¸c tæ chøc liªn kÕt kinh tÕ. mang b¶n chÊt
chÝnh trÞ nhiÒu h¬n, nh÷ng thËp niªn 40, xuÊt hiÖn khèi liªn kÕt kinh tÕ gi÷a Mü
- T©y ¢u - NhËt vµ Héi ®ång t-¬ng trî kinh tÕ SEV gi÷a c¸c quèc gia x· héi chñ
nghÜa.
Cho ®Õn nay l¹i h×nh thµnh nªn c¸c tæ chøc nh- APEC, AFTA,
NAFTA,... §Æc biÖt qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ vÒ tµi chÝnh ®Èy m¹nh nhanh chãng:
h×nh thµnh nªn Quü tiÒn tÖ Quèc tÕ (IMF), Ng©n hµng thÕ giíi (WB), Liªn n-íc
kinh tÕ vµ tiÒn tÖ Ch©u ¢u gÇn 11 n-íc thµnh viªn víi ®ång tiÒn chung lµ ®ång
EURO. Cïng víi c¸c tæ chøc liªn kÕt kinh tÕ lµ sù ra ®êi c¸c cam kÕt nµy ®·,
®ang vµ sÏ c«ng kÝch m¹nh mÏ vµo c¸c bøc t-êng thµnh quèc gia, rµo c¶n quèc
gia. C¸c n-íc thµnh viªn cña tæ chøc th-¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) còng ®· cam
kÕt mét lé trÞnh gi¶m bá hµng rµo. Ngay c¶ ®èi víi Mü, trong xu thÕ toµn cÇu
ho¸ hiÖn nay g©y søc Ðp th-¬ng m¹i ®èi víi c¸c n-íc cã vÎ nh- ®· mÊt hiÖu lùc,
víi dÊu hiÖu lµ Mü ®· ký tèi huÖ quèc (MFN) ®èi víi Trung Quèc.
Ba lµ: nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ toµn cÇu ngµy cµng xuÊt hiÖn nhiÒu trë nªn
bøc xóc vµ ngµy cµng ®ßi hái ph¶i cã sù phèi hîp toµn cÇu. Kh«ng cã khã kh¨n
7
g× ®Ó cã thÓ nhËn ra c¸c vÊn ®Ò næi cém hiÖn nay cña kinh tÕ toµn cÇu. M«i
tr-êng ngµy cµng bÞ ph¸ ho¹i, tµi nguyªn thiªn nhiªn ngµy cµng c¹n kiÖt; d©n sè
thÕ giíi t¨ng nhanh ®Õn møc n¶y sinh nguy c¬ bïng næ d©n sè; ®ång vèn toµn
cÇu vËn ®éng tù do kh«ng cã sù ®iÒu tiÕt lµ nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Õn c¸c
cuéc khñng hoµng liªn tiÕp Ch©u ¢u, Ch©u Mü, Ch©u ¸ trong thêi gian võa qua;
chiÕn tranh l¹nh chÊm døt, ®ång nghÜa víi nã lµ kÕt thóc sù ®èi ®Çu gi÷a c¸c siªu
c-êng, më ra thêi kú hîp t¸c, hoµ b×nh, ph¸t triÓn míi...
Nh÷ng vÊn ®Ò nµy ®· trë thµnh tÊt yÕu kh¸ch quan ®Èy ®Õn toµn cÇu ho¸
kinh tÕ víi nh÷ng ®Æc tr-ng chñ yÕu: Thø nhÊt lµ, c¸c hµng rµo quan thuÕ vµ phi
thuÕ quan ®ang gi¶m dÇn vµ sÏ bÞ xo¸ bá theo c¸c cam kÕt quèc tÕ ®a ph-¬ng vµ
toµn cÇu, tøc lµ c¸c biªn giíi quèc gia vÒ th-¬ng m¹i ®Çu t- ®ang tiªn vong. Thø
hai lµ, c¸c C«ng ty cña c¸c quèc gia cã quyÒn kinh doanh tù do ë mäi quèc gia,
trªn c¸c lÜnh vùc cam kÕt, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö; thùc chÊt lµ sù xo¸ bá c¸c
biªn giíi vÒ ®Çu t-, dÞch vô vµ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ kh¸c.
Tuy nhiªn, ®Õn ®©y chóng ta l¹i ph¶i ®èi mÆt víi hµng lo¹t c©u hái: lµm
thÕ nµo ®Ó gi¶i quyÕt sù trãi buéc cña hÖ thèng tiÒn tÖ quèc gia víi hµng tr¨ng
®ång tiÒn kh¸c nhau, trao ®æi theo c¸c tû gi¸ th¶ næi bÊp bªnh? Lµm thÕ nµo ®Ó
dung hîp ®-îc víi hÖ thèng luËt ph¸p c¸c quèc gia thñ cùu? Cã cÊn ®Õn "mét
bµn tay h÷u h×nh toµn cÇu" kh«ng? Vµ nh- vËy toµn cÇu ho¸ kinh tÕ kh«ng thÓ
tr¸nh khái toµn cÇu ho¸ vÒ chÝnh trÞ, an ninh, v¨n ho¸, x· héi....?
1.3. Hai mÆt cña toµn cÇu ho¸.
Cã ng-êi ®· cho r»ng: toµn cÇu ho¸ lµ con dao hai l-ìi. Thùc tÕ còng ®·
cho thÊy khi diÔn ra héi nghÞ, diÔn ®µn bµn vÒ vÊn ®Ò ®Èy m¹nh toµn cÇu ho¸ th×
bªn c¹nh sù ñng hé cña mét bé phËn quÇn chung lµ th¸i ®é kÞch liÖt ph¶n ®èi,
biÓu t×nh gay g¾t cña kh«ng Ýt ng-êi lao ®éng kh¸c. T¹i sao vËy? Qu¶ thùc, toµn
cÇu ho¸ kh«ng mang l¹i c¬ héi ph¸t triÓn cho tÊt c¶ quèc gia, tÊt c¶ ng-êi lao
®éng trªn thÕ giíi. Toµn cÇu ho¸ kh«ng h¼n lµ mét t-¬ng lai rùc s¸ng kh«ng ph¶i
lµ mét thiªn ®-êng cho c¸c nÒn kinh tÕ mµ toµn cÇu ho¸ lµ lß löa, lµ mét qu¸
tr×nh thö th¸ch, ®Êu tranh sinh tån. Mçi mÆt tÝch cùc mµ nã mang l¹i lu«n ®i víi
mÆt h¹n chÕ n¶y sinh tõ ®ã.
8
Toµn cÇu ho¸ ®-a ra mét thÞ tr-êng tiªu thô më réng cho hµng ho¸ dÞch
vô. ThÞ tr-êng kh«ng h¹n chÕ mét n-íc, mét khu vùc, hay mét ch©u lôc n÷a mµ
®· lµ thÞ tr-êng toµn cÇu. Lóc nµy kh«ng ai kh¸c chÝnh b¶n th©n s¶n phÈm quyÕt
®Þnh sù tån t¹i cña nã. Mçi hµng ho¸ vµ dÞch vô ph¶i ®øng tr-íc mét m«i tr-êng
c¹nh tranh gay g¾t. NÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia riªng lÎ chÞu søc Ðp v« cïng lín
tõ bªn ngoµi. Kh«ng nh×n ®©u xa, ViÖt Nam lµ mét vÝ dô phï hîp cho vÊn ®Ò
nµy. Qu¶ thùc, hµng ho¸ ViÖt Nam ngµy nay ®· cã mÆt nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi vµ
ban ®Çu ®· g©y uy tÝn kh«ng nhá thÞ tr-êng n-íc ngoµi ë ViÖt Nam kh«ng chØ lµ
g¹o, cµ phª, thuû h¶i s¶n... mµ cßn lµ s¶n phÈm may mÆc, hµng thñ c«ng mü
nghÖ... kh«ng Ýt c¸c C«ng ty TNHH t- nh©n ViÖt Nam cã nhiÒu chi nh¸nh ë
n-íc ngoµi. §©y lµ dÊu hiÖu cña kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµnh m¹nh cña hµng ho¸,
dÞch vô n-íc ta. Bªn c¹nh ®ã, thÞ tr-êng ViÖt Nam ®· ®ang vµ sÏ xuÊt hiÖn ngµy
cµng nhiÒu hµng ho¸ mang nh·n hiÖu cña c¸c n-íc khu vùc vµ thÕ giíi, ®Æc biÖt
lµ Trung Quèc. ViÖt Nam ®ang ph¶i c¹nh tranh víi nh÷ng -u thÕ cña ng-êi b¹n
l¸ng giÒng "khæng lå", ®ã lµ: gi¸ rÎ, mÉu m· ®Ñp, phong phó ®a d¹ng vµ víi c¶
t©m lý "thÝch dïng ®å ngo¹i" cña ng-êi d©n n-íc ta. Víi nh÷ng khã kh¨n ®ang
ph¶i ®èi mÆt liÖu c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã ®øng bªn bê "ph¸ s¶n" hay
kh«ng?
Mét t¸c ®éng tÝch cùc cña toµn cÇu ho¸ mµ kh«ng thÓ kh«ng nh¾c ®Õn. Cã
thÓ nãi ®©y lµ lîi Ých hiÖn diÖn râ rµng nhÊt ®èi víi c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn vµ
chËm ph¸t triÓn. §ã lµ dßng chuyÓn vèn, c«ng nghÖ, kü thuËt, ph-¬ng ph¸p qu¶n
lý tiªn tiÕn tõ c¸c n-íc ph¸t triÓn. C¬ héi nµy më ra kh¶ n¨ng cho c¸c n-íc nhËn
rót ng¾n kho¶ng c¸ch vÒ thêi gian vµ tiÕt kiÖm tiÒn b¹c cho giai ®o¹n tõ nghiªn
cøu cho ®Õn khi triÓn khai, øng dông. §©y còng lµ lîi thÕ cho c¸c n-íc ®ang
ph¸t triÓn cã ®iÒu kiÖn ®i t¾t, ®¬n ®Çu mäi ph-¬ng tiÖn. Nh-ng còng chÝnh dßng
ch¶y vèn, c«ng nghÖ, kinh tÕ, ph-¬ng ph¸p qu¶n lý tiªn tiÕn nµy t¹o ra mét thÕ
lùc c¹nh tranh ®èi víi c¸c nÒn kinh tÕ quèc gia tr× trÖ, kÐm hiÖu qu¶. Trong mét
giíi h¹n nµo ®ã, dßng di chuyÓn nµy lµ nguyªn nh©n ®Èy c¸c doanh nghiÖp Nhµ
n-íc vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n, ®i kÌm lµ tû lÖ thÊt nghiÖp t¨ng lªn, n¶y sinh hµng
lo¹t vÊn ®Ò cho x· héi ChÝnh phñ cÇn gi¶i quyÕt.
9
Mét biÓu hiÖn cña toµn cÇu ho¸ hiÖn nay lµ h×nh thµnh c¸c khèi liªn kÕt
kinh tÕ cïng víi cam kÕt, tho¶ thuËn nh»m dì bá dÇn hµng rµo thuÕ quan. §©y lµ
®iÒu kiÖn qu¸ tr×nh thùc hiÖn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö trong
kinh tÕ trong c¸c quan hÖ mua b¸n vµ giao l-u quèc tÕ. Kh«ng nh÷ng thÕ c¸c
n-íc chËm ph¸t triÓn ®-îc h-ëng -u ®·i ®Æc biÖt, chÕ ®é tèi huÖ quèc, ®-îc
cung cÊp th«ng tin tù do mËu dÞch, liªn minh thuÕ quan, ®-îc b¶o ®¶m c¸c
quyÒn th«ng qua c¸c tæ chøc qu¸m s¸t, gi¸m ®Þnh quèc tÕ. ChÝnh v× vËy, c¸c
n-íc chËm ph¸t triÓn cã ®iÒu kiÖn c¶i thiÖn quèc tÕ ho¸ kh«ng, liÖu c¸c chÝnh
s¸ch tµi chÝnh cã b¾t kÞp yªu cÇu cña xu thÕ thêi ®¹i? C¸c cuéc khñng ho¶ng
§«ng Nam ¸, Brazin, Nga, trong nh÷ng n¨m 1997 - 1998 vÉn cßn lµ nh÷ng bµi
häc s©u s¾c c¶nh b¸o cho c¸c n-íc cã t×nh h×nh t-¬ng tù.
§iÓm cuèi cïng nh- phÇn tÊt yÕu cña xu thÕ toµn cÇu ho¸ ®· tr×nh bµy, ®ã
lµ c¸c vÊn ®Ò mang tÝnh toµn cÇu mµ kh«ng mét quèc gia nµo cã thÓ tù m×nh gi¶i
quyÕt ®¬n lÎ. Xu thÕ toµn cÇu ho¸ t¹o nÒn sù liªn kÕt, hîp t¸c gi÷a c¸c quèc gia
®Ó cïng cã lîi, t¹o ra søc m¹nh tæng hîp chèng l¹i sù ph©n biÖt ®èi xö sù ®an
xen phô théc lÉn nhau cã cßn cã t¸c ®éng hai mÆt, c¸c nÒn kinh tÕ sÏ nh¹y c¶m
h¬n víi c¸c biÕn ®éng quèc tÕ, nh-ng ®ång thêi nh÷ng rñi ro cã tÝnh chÊt c¸ biÖt
còng ®-îc ph©n t¸n. Do ®ã c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ ®¹t ®-îc sù æn ®Þnh
t-¬ng ®èi vèn hÕt søc cÇn thiÕt.
Trong th-¬ng m¹i vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp dùa trªn nh÷ng ®Þnh chÕ kinh
tÕ tµi chÝnh b×nh ®¼ng. §©y lµ ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c n-íc chËm ph¸t triÓn ph¸t huy tèi
®a lîi thÕ cña m×nh. Tuy nhiªn nÒn kinh tÕ toµn cÇu ho¸ sÏ phô thuéc ngµy cµng
nhiÒu vµo c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc: c¸c hiÖp ®Þnh ®a ph-¬ng, C«ng ty
xuyªn quèc gia, liªn minh kinh tÕ, tµi chÝnh... mµ trong mét chõng mùc nhÊt
®Þnh n»m ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña c¸c ChÝnh phñ. Nh- vËy, mÆt kh¸c, mét mÆt
tr¸i cña nÒn kinh tÕ tµi chÝnh lµ sù suy gi¶m b¶n s¾c d©n téc, chñ quyÒn kinh tÕ
song l¹i gia t¨ng søc Ðp kinh tÕ, chÝnh trÞ. Sù h¹n chÕ vÒ kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cña
c¸c cæ phÇn cßn biÓu hiÖn ë t×nh tr¹ng téi ph¹m xuyªn quèc gia, viÖc truyÒn b¸
nÒn v¨n ho¸ phi nh©n b¶n...
10
Toµn cÇu ho¸ lµ con dao hai l-ìi, nh-ng lµ xu thÕ tÊt yÕu kh¸ch quan mµ
bÊt kú nÒn kinh tÕ nµo còng kh«ng thÓ ®øng ngoµi cuéc. V× vËy viÖc sö dông nã
nh- thÕ nµo ®Ó mang l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt lµ c¶ mét nghÖ thuËt tinh x¶o.
2. Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ë ViÖt Nam.
2.1. ViÖt Nam tÊt yÕu chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ ngµy mét ph¸t triÓn m¹nh mÏ, c¸c quèc gia
nhËp kinh tÕ quèc tÕ ngµy cµng phô thuéc lÉn nhau ë møc ®é nµy hay møc ®é
kh¸c, th× viÖc ®ãng cöa víi thÕ giíi lµ ®i ng-îc xu thÕ thêi ®¹i vµ khã tr¸nh khái
t×nh tr¹ng l¹c hËu, chËm ph¸t triÓn. Tr¸i l¹i, më cöa vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ,
tuy cã thÓ ph¶i tr¶ gi¸ nhÊt ®Þnh (nh- chóng ta ®· xem xÐt mÆt tr¸i cña toµn cÇu
ho¸) song ®ã lµ yªu cÇu tÊt yÕu h-íng tíi sù ph¸t triÓn cña mçi n-íc. ViÖt Nam
còng kh«ng n»m ngoµi quy ho¹ch chung nµy.
Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét néi dung c¨n b¶n cña toµn cÇu ho¸, néi
dung thø hai lµ tù do ho¸ kinh tÕ. Nh- vËy, nªn hiÓu toµn cÇu ho¸ lµ mét qu¸
tr×nh quèc tÕ kinh tÕ bao gåm hai qu¸ tr×nh ph¸t triÓn song song (®· nªu trªn tù
do ho¸ kinh tÕ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ) th× toµn cÇu ho¸ cã nghÜa lµ c¸c quan
hÖ kinh tÕ kh«ng nh÷ng ®-îc tù do ph¸t triÓn trªn ph¹m vi toµn cÇu mµ cßn ph¶i
tu©n theo nh÷ng cam kÕt toµn cÇu ®a d¹ng. Do ®ã §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®· x¸c
®Þnh t- t-ëng ®óng ®¾n cho nÒn kinh tÕ n-íc ta. Chñ ®éng héi nhËp, chØ cã chñ
®éng héi nhËp th× n-íc ta míi gi÷ g×n ®-îc b¶n s¾c d©n téc trong tèc ®é toµn cÇu
ho¸ hiÖn nay. ChØ cã chñ ®éng héi nhËp míi ®ãn b¾t ®-îc nh÷ng nguy c¬ tiÒm
Èn vµ giµnh lÊy nh÷ng c¬ héi quý b¸o ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ toµn
cÇu ®a d¹ng, phong phó. ChØ cã chñ ®éng héi nhËp, §¶ng vµ Nhµ n-íc míi cã
®-îc nh÷ng quyÕt ®Þnh s¸ng suèt trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ g¾n liÒn
víi toµn cÇu ho¸ vÒ chÝnh trÞ, v¨n ho¸, x· héi.
Khi nghiªn cøu cuéc khñng hoµn kinh tÕ Th¸i Lan n¨m 1997, c¸c nhµ
kinh tÕ häc cho r»ng: toµn cÇu ho¸ tù b¶n th©n nã kh«ng lµ nguyªn nh©n cña
cuéc khñng ho¶ng mµ chÝnh lµ c¸i c¸ch thøc ng-êi ta ®iÒu hµnh qu¸ tr×nh cña
cuéc khñng ho¶ng toµn cÇu ho¸. Tham gia vµo mét nÒn kinh tÕ thÕ giíi réng lín
h¬n cã thÓ lµ mét sù trî gióp cho nÒn kinh tÕ trong n-íc ph¸t triÓn song ch¾c
ch¾n r»ng: thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña c¸c n-íc chñ yÕu dùa vµo c«ng nh©n cña
11
n-íc ®ã dùa bµo c¸c chÝnh s¸ch vµ ®Çu t- cña ChÝnh phñ. C¸c nhµ kinh tÕ häc
còng ®· kh¼ng ®Þnh: c¸c n-íc mµ hiÖn nay ®ang vÊp ph¶i v« vµn khã kh¨n trong
qu¸ tr×nh héi nhËp th× kh«ng ph¶i lµ hä kh«ng biÕt lîi dông hiÖn t-îng toµn cÇu
ho¸ mµ bëi v× hä ®· kh«ng thÓ trang bÞ cho m×nh mét c¸ch kÞp thêi nh÷ng thÓ
chÕ vµ nh÷ng c¸n bé ®iÒu hµnh cÇn thiÕt ®Ó lµm chñ qu¸ tr×nh héi nhËp toµn cÇu.
LÊy Th¸i Lan lµm vÝ dô. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù sôp ®æ nÒn
kinh tÕ n¨m 1997 lµ do Th¸i Lan ®· kh«ng lµm chñ ®-îc dßng vèn tõ n-íc
ngoµi. Tõ nh÷ng n¨m 1990 Th¸i Lan ®· dì bá hÕt mäi hµng rµo kiÓm so¸t ngÆt
nghÌo sù dÞch chuyÓn t- b¶n qua biªn giíi, do ®ã dßng ch¶y t- b¶n ®· µo ¹t vµo
Th¸i Lan d-íi h×nh thøc ®Çu t- ng¾n h¹n, vµ sau ®ã l¹i rót ra hÕt søc nhanh
chãng g©y nªn sù rèi lo¹n thÞ tr-êng tµi chÝnh. Do ®ã c¸c nhµ kinh tÕ ®· ®-a ra
c¸c biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó cÇn thiÕt, tiÕp tôc mét chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« lµnh
m¹nh, c¶i c¸ch thÓ chÕ vµ lµm chñ dßng ch¶y t- b¶n quèc tÕ. Nh- vËy cã nghÜa
lµ Th¸i Lan ph¶i tham giatt quèc tÕ mét c¸ch æn ®Þnh tèc ®é võa ph¶i vµ thùc sù
chñ ®éng trong qu¸ tr×nh héi nhËp ®ã b»ng nh÷ng hµnh lang thÓ chÕ. Bëi v× nÕu
kh«ng chñ ®éng th× sù tù do ho¸ sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng v« ChÝnh phñ, nÒn kinh tÕ
kh«ng tån t¹i vµ ph¸t triÓn l©u dµi ®-îc.
Bëi v× Th¸i Lan còng lµ mét quèc gia thuéc Ch©u ¸, cïng chung nh÷ng
®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ x· héi víi ViÖt Nam, còng vÊp ph¶i nh÷ng khã kh¨n mµ
n-íc ta ®ang tr¶i qua. Cho nªn nÒn kinh tÕ Th¸i Lan lµ mét bµi häc ®¾t gi¸ ®èi
víi n-íc ta vÒ vÊn ®Ò héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Vµ còng tõ ®ã ®Ó thÊy r»ng chñ
®éng héi nhËp kinh tÕ toµn cÇy lµ con ®-êng ®óng ®¾n lµ sîi chØ ®á xuyªn suèt
qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña n-íc ta.
2.2. Néi dung vµ h×nh thøc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
Víi kim chØ nam nh- trªn, viÖc nghiªn cøu néi dung vµ h×nh thøc héi nhËp
kinh tÕ quèc tÕ kh«ng chØ lµ nhu cÇu cÊp b¸ch mµ cßn lµ nhiÖm vô quan träng sù
ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-íc.
2.2.1. Néi dung héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ hiÖn nay.
Tæ chøc th-¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) hiÖn nay cã thÓ lµ mét tæ chøc kinh tÕ
toµn cÇu cã søc m¹nh nhÊt víi c¸c HiÖp nghÞ cã néi dung cã tÝnh chÊt chi phèi
c¸c kinh tÕ quèc tÕ thÓ hiÖn râ nhÊt néi dung héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ hiÖn nay.
12
C¸c vÊn ®Ò mang tÝnh nguyªn t¾c ®-îc rót tõ ®-îc cam kÕt «ng ®µm ph¸n (diÔn
ra tõ khi hiÖp ®Þnh chung vÒ th-¬ng m¹i vµ thiÕc quan GATT n¨m 1947 t¹i
Genev¬i cho ®Õn nay). §ã lµ:
VÒ th-¬ng m¹i hµng ho¸.
Thø nhÊt lµ, gi¶m thuÕ nhËp khÈu vµ bá hµng rµo phi quan thuÕ. ThuÕ
nhËp khÈu cao vµ c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ thùc tÕ lµ hµng rµo ng¨n c¶n qu¸
tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña c¸c quèc gia. C¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ ®· ph¸t
triÓn hÕt søc tinh vi vµ ®a d¹ng vµ kh«ng cã c¸ch nµo ®Þnh l-îng ®-îc c¸c hµng
rµo ®a d¹ng nµy. ë kh«ng Ýt c¸c n-íc, møc thuÕ nhËp khÈu thÊp nh-ng hµng rµo
phi quan thuÕ tinh vi ®· kh«ng cho hµng ho¸ nhËp vµo. ChÝnh v× vËy, ng-êi ta ®·
kÕt luËn lµ ph¶i sím xo¸ bá hµng rµo nµy vµ quy vÒ biÖn ph¸p b¶o hé duy nhÊt lµ
thuÕ nhËp khÈu. Víi hµng rµo nµy, ng-êi ta cã thÓ ®Þnh l-îng cao thÊp, cam kÕt
h¹ dÇn hµng rµo vµ quan träng lµ cã thÓ kiÓm so¸t viÖc thùc hiÖn cam kÕt. Møc
thuÕ suÊt ®èi víi hµng nhËp khÈu tõ c¸c n-íc c«ng nghiÖp sÏ gi¶m tõ 6,3%
xuèng 3,9%. §èi víi møc gi¶m thuÕ quan c¸c thµnh viªn WTO (tøc lµ GATT)
cam kÕt thùc hiÖn tù do ho¸ th-¬ng m¹i vµ dÞch vô, chèng b¸n ph¸ gi¸, ®¶m b¶o
quyÒn së h÷u trÝ tùu...
Thø hai lµ c«ng nhËn quyÒn kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña c¸c chñ thÓ vµ
c¸ nh©n trong vµ ngoµi n-íc trªn l·nh thæ cña m×nh.
LÊy Mü vµ ViÖt Nam lµm vÝ dô. Nguyªn t¾c nµy cho phÐp c¸c C«ng ty
ViÖt Nam sang Mü kinh doanh xuÊt nhËp khÈu vµ ng-îc l¹i víi tÊt c¶ mäi quyÒn
nh- C«ng ty cña n-íc së t¹i, cã nghÜa lµ sÏ thiÕt lËp mét m«i tr-êng kinh doanh
b×nh ®¼ng ë mäi quèc gia, t¹o ra mét thÕ giíi t-¬ng ®èi thèng nhÊt víi c¸c chsñ
thÓ kinh doanh vµ quyÒn ho¹t ®éng toµn cÇu. §©y lµ con ®-êng ph¸t triÓn bëi ¸p
lùc c¹nh tranh sÏ t¨ng lªn, ®éng lùc ph¸t triÓn sÏ t¨ng c-êng. Bëi v× sù xuÊt hiÖn
cña c¸c C«ng ty n-íc ngoµi hïng m¹nh vµo ho¹t ®éng th× buéc c¸c C«ng ty
trong n-íc ph¶i v-¬n m×nh ®Ó tån taÞ vµ ph¸t triÓn.
VÒ th-¬ng m¹i dÞch vô:
HiÖp ®Þnh dÞch vô cña WTO quy ®Þnh c¸c n-íc më cöa thÞ tr-êng dÞch vô
cho nhau theo 4 ph-¬ng thøc: (1) cung cÊp dÞch vô qua biªn giíi tõ l·nh thæ cña
n-íc thµnh viªn nµy sang l·nh thæ thµnh viªn kh¸c. (2) tiªu dïng ngoµi l·nh thæ.
13
(3) hiÖn diÖn th-¬ng m¹i cña C«ng ty mét n-íc thµnh viªn l·nh thæ mét thµnh
viªn kh¸c víi c¸c h×nh thøc lËp liªn doanh, chi nh¸nh, C«ng ty 100% vèn ®Çu tn-íc ngoµi. (4) hiÖn diÖn chñ nh©n, di chuyÓn t- nh©n. WTO còng ®· quy ®Þnh:
khi ®µm ph¸n më cöa thÞ tr-êng dÞch vô, c¸c n-íc ph¸t triÓn theo ph-¬ng ph¸p
lo¹i trõ tøc lµ kh«ng chÊp nhËn dÞch vô nµo th× ®-a ra ®µm ph¸n, cßn c¸c n-íc
®ang ph¸t triÓn ®-îc quyÒn chØ ®-a ra ®µm ph¸n lÜnh vùc nµo ®-îc chän më cöa.
VÒ ®Çu t-, WTO ch-a cã ®-îc mét hiÖp ®Þnh chung mµ míi chØ cã mét sè
quy ®änh vÒ ®Çu t- cã liªn quan ®Õn th-¬ng m¹i.
WTO còng ®· cã nh÷ng quy ®Þnh trong c¸c lÜnh vùc kh¸c.
HiÖp ®Þnh vÒ b¶o vÖ quyÒn së h÷u tr× trÖ.
Quy ®Þnh kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia ¸p dông cho
c¸c ®Çu t- vµ dÞch vô tøc lµ kh«ng ph©n biÖt ®èi xö hµng nhËp khÈu hµng s¶n
xuÊt trong n-íc.
Quy ®Þnh vÒ viÖc c«ng bè c«ng khai vµ minh h¹ch tÊt c¶ c¸c chÝnh s¸ch
kinh tÕ, th-¬ng m¹i cña c¸c n-íc thµnh viªn.
Cho phÐp c¸c n-íc cã hµnh ®éng tù vÖ trong tr-êng hîp cÇn thiÕt ®Ó b¶o
vÖ c¸n c©n thanh to¸n, ngµnh c«ng nghiÖp non trÎ bÞ bªn ngoµi tÊn c«ng.
Quy ®Þnh vÒ chÕ ®é -u ®·i cho c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn, nh÷ng n-íc cã
nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi vÒ lé tr×nh thùc hiÖn cam kÕt, cã thÓ kÐo dµi 5 n¨m.
C¸c quèc gia muèn tham gia nhËp WTO ph¶i ®µm ph¸n, néi dung chñ yÕu
cña ®µm ph¸n lµ lé tr×nh dµi, ng¾n thùc hiÖn c¸c vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c nªu
trªn chung kh«ng thÓ ®µm ph¸n kh«ng thùc hiÖn.
2.2.2. C¸c h×nh thøc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
Víi sù ph¸t triÓn ngµy cµng ®a d¹ng, phøc t¹p cña c¸c quan hÖ kinh tÕ th×
còng thÓ hiÖn ngµy cµng nhiÒu c¸c h×nh thøc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. ë ®©y chØ
nªu lªn ba h×nh thøc c¬ b¶n, chñ yÕu hiÖn nay.
1 - C¸c hiÖp nghÞ kinh tÕ th-¬ng m¹i song ph-¬ng.
§©y lµ h×nh thøc héi nhËp quèc tÕ phæ biÕn nhÊt vµ quan träng nhÊt
kh«ng chØ ®èi víi c¸c n-íc ph¸t triÓn mµ ®èi víi c¶ c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn. Mü
lµ n-íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhÊt, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ víi vai trß chi
phèi song chñ yÕu vµ tr-íc hÕt vÉn ®-a vµo c¸c hiÖp nghÞ kinh tÕ th-¬ng m¹i hai
14
bªn: Mü - NhËt, Mü - Ch©u ¢u.... NhËt B¶n hay c¸c n-íc NIESS còng vËy. C¸c
quèc gia nµy, tay kh«ng tham gia vµo c¸c khèi kinh tÕ song c¸c quan hÖ hai bªn
cña hä còng ®ñ søc t¹o ra c¹nh tranh nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cã lîi cho hä trong
c¹nh tranh quèc tÕ. VÝ dô, c¸c quèc gia ký hiÖp ®Þnh kinh tÕ, th-¬ng m¹i víi
Mü, dï chØ lµ quan hÖ gi÷a hai n-íc nh-ng tæng l-îng thÞ tr-êng hµng ho¸ dÞch
vô ®Çu t- ®· kh«ng thua kÐm bÊt kú mét khèi kinh tÕ nµo. MÆc dï vËy c¸c hiÖp
®Þnh kinh tÕ dï cã réng lín ®Õn ®©u vÉn cã nh÷ng h¹n chÕ, ®ã lµ khi ph¶i ®èi
diÖn víi c¸c vÊn ®Ò mang tÝnh toµn cÇu, nh÷ng khèi kinh tÕ hïng m¹nh.
2 - C¸c khèi kinh tÕ khu vùc.
HiÖn nay, trªn thÕ giíi cã thÓ kÓ ®Õn hµng chôc khèi kinh tÕ khu vùc kh¸c
nhau, nh-ng ho¹t ®éng næi bËt h¬n c¶ lµ: EU (Liªn minh Ch©u ¢u) NAFTA
(Khèi kinh tÕ B¾c Mü), AFTA (khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN), APEC (DiÔn
®·n kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng).... Tuy nhiªn møc ®é hîp t¸c cña c¸c
khèi kinh tÕ nµy kh¸c nhau. Cã khi chØ dõng l¹i ë møc ®é tháa thuËn bu«n b¸n,
cã khèi ®· tho¶ thuËn xo¸ bá hoµn toµn hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan
trong khèi, cã khèi ®· lËp ra liªn minh thuÕ quan, t¹o lËp ra c¶ mét thÞ tr-êng
chung cho phÐp tù do th-¬ng m¹i hµng ho¸, dÞch vô vèn, lao ®éng. NÊc thang
ph¸t triÓn cao nhÊt hiÖn nay cña c¸c khèi kinh tÕ lµ liªn minh kinh tÕ. Liªn minh
Ch©u ¢u (EU) b¾t ®Çu ho¹t ®éng tõ n¨m 1992 víi c¸c chÝnh s¸ch: tiÒn tÖ, tµi
chÝnh, th-¬ng m¹i c«ng nghÖ, an ninh chung, quèc héi, toµ ¸n, ®ång tiÒn chung...
ViÖc ra ®êi c¸c khèi kinh tÕ cã t¸c ®éng quan träng, thóc ®Èy tù do ho¸
th-¬ng m¹i ®Çu ra, thóc ®Èy qu¸ tr×nh më cöa thÞ tr-êng c¸c quèc gia, t¹o lËp ra
nh÷ng khu vùc thÞ tr-êng réng lín, thóc ®Èy qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ tiªn tiÕn...
3 - Nh÷ng tæ chøc kinh tÕ toµn cÇu:
Thø nhÊt lµ c¸c tæ chøc kinh tÕ cã t¸c dông ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ kinh tÕ
toµn cÇu hiÖn cã: Tæ chøc Th-¬ng m¹i thÕ giíi (WTO); Quü tiÒn tÖ quèc tÕ
(IMF), Ng©n hµng thÕ giíi (WB), mét sè tæ chøc kinh tÕ cña Liªn hiÖp quèc:
VNDP, G8 (G7 Nga), Tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ DECD... Ho¹t ®éng
næi bËt nhÊt hiÖn nay vÉn lµ WTO, IMF, WB. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay míi chØ cã
nh÷ng cam kÕt quèc tÕ vÒ th-¬ng m¹i hµng ho¸ lµ t-¬ng ®èi cã hiÖu lùc, cßn c¸c
lÜnh vùc chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, ®Çu t- chu chuyÓn vèn, b¶o vÖ, tiªu chuÈn vÒ lao
15
®éng vµ di chuyÓn lao ®éng quèc tÕ, chèng tham nhòng.... vÉn cÇn cã luËt lÖ toµn
cÇu h÷u hiÖu h¬n. Ngay c¶ ho¹t ®éng cña IMF vµ WB còng chØ kiÓm so¸t mét
phÇn dßng vèn, tiÒn tÖ chÝnh thøc cña Nhµ n-íc, cßn viÖc bu«n b¸n tiÒn tÖ, vµ
dßng vèn t- nh©n vÉn vËn ®éng ngoµi vßng kiÓm so¸t. Do ®ã viÖc c¶i tæ thÝch
hîp nh÷ng tæ chøc nµy lµ ®iÒu cÇn thiÕt trong thêi gian tíi.
Thø hai lµ c¸c tæ chøc kinh doanh toµn cÇu: ®ã lµ c¸c C«ng ty xuyªn quèc
gia víi c¸c con sè ®¸ng kÓ: 60.000 C«ng ty xuyªn quèc gia víi 500.000 chi
nh¸nh, n¾m 25% s¶n xuÊt thÕ giíi, 50% mËu dÞch quèc tÕ, 90% víi ®Çu t- trùc
tiÕp, trªn 80% b¶n quyÒn kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi. C¸c ®Æc tr-ng míi hiÖn nay
cña c¸c C«ng ty xuyªn quèc gia lµ: (1) lµn sãng s¸t nhËp gia t¨ng, chøng tá søc
c¹nh tranh toµn cÇu ngµy cµng m¹nh, ®ßi hái vèn, c«ng nghÖ m¹ng l-íi ph©n
phèi ngµy cµng cao; (2) c¸c C«ng ty nhá vµ võa còng gia t¨ng ho¹t ®éng xuyªn
quèc gia, ®Æc biÖt trong dÞch vô; (3) ë c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn xuÊt hiÖn c¸c
C«ng ty xuyªn quèc gia cña m×nh ho¹t ®éng ë nhiÒu n-íc; (4) c¸c C«ng ty
xuyªn quèc gia ë c¸c n-íc ph¸t triÓn. NÕu kh«ng cã c¸c C«ng ty xuyªn quèc
gia th× sù héi nhËp chØ dõng l¹i ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, thu hót n-íc ngoµi
vµo n-íc m×nh. Do ®ã cã thÓ dù b¸o: c¸c C«ng ty xuyªn quèc gia sÏ lµ h×nh
thøc doanh nghiÖp c¬ b¶n trong t-¬ng lai.
2.3. Mét sè lîi Ých b-íc ®Çu n-íc ta ®¹t ®-îc trong tiÕn tr×nh héi nhËp
kinh tÕ quèc tÕ.
MÆc dï vÊp ph¶i rÊt nhiÒu khã kh¨n, song nh×n l¹i nh÷ng n¨m qua, tiÕn
tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vÉn kh«ng ngõng ®-îc më réng vµ b-íc ®Çu ®·
®-a l¹i nh÷ng lîi Ých ®¸ng kÓ, kh«ng thÓ phñ nhËn cho ®Êt n-íc.
Mét lµ, th«ng qua c¸c hiÖp -íc song ph-¬ng vµ ®a ph-¬ng, cho ®Õn nay,
n-íc ta ®· cã quan hÖ víi 165 n-íc trªn thÕ giíi (t¹i thêi ®iÓm n¨m 2000 lµ 154
n-íc), kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng tõ 677,8 nóp/USD n¨m 1986 lªn 14,3 tû USD
n¨m 2000, n¨m 2001 t¨ng 4,5%. Trong cïng thêi gian kim ng¹ch nhËp khÈu
t¨ng t-¬ng øng tõ 1,83 tû nóp/USD lªn 15,2 tû USD. Tõ chç nhËp siªu t-¬ng ®èi
lín vµo nöa nh÷ng n¨m 80 ®Õn nay c¸n c©n xuÊt - nhËp gÇn ®¹t c©n b»ng, tõ
cuèi nh÷ng n¨m 90, n-íc ta ®· cã nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu ®¹t trªn 1 tû USD
nh-: dÇu th«, g¹o, hµng dÖt may, giµy dÐp, chÕ biÕn thuû s¶n...
16
Cuèi n¨m 2001, hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i ViÖt - Mü chÝnh thøc hiÖu lùc më ra
cho hµng ho¸ dÞch vô ViÖt Nam mét thÞ tr-êng réng më vµ ®Çy th¸ch thøc cïng
thêi gian nµy viÖc Trung Quèc gia nhËp WTO, t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam x©m
nhËp thÞ tr-êng víi 1,3 tû d©n. vµ ch¾c ch¾n c¬ héi më réng thÞ tr-êng ra khu
vùc tõng b-íc thÕ giíi vÉn ch-a dõng ë ®ã.
Hai lµ, song song víi viÖc x©m nhËp thÞ tr-êng quèc tÕ, ViÖt Nam ®· t¨ng
kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t- tõ n-íc ngoµi. KÓ tõ khi cã luËt ®Çu t- n-íc ngoµi
t¹i ViÖt Nam ®-îc chÝnh thøc ban hµnh ®Çu n¨m 1988 vµ tõng b-íc ®-îc ®iÒu
chØnh ®Õn cuèi n¨m 2000 ®· cã trªn 700 C«ng ty thuéc 62 n-íc vµ vïng l·nh thæ
®Çu t- trùc tiÕp vµo n-íc t¨ víi h¬n 3.000 dù ¸n, cã tæng sè vèn ®¨ng ký trªn 36
tû USD trong ®ã vèn ®· thùc hiÖn 17 tû USD.
MÆc dï do khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ trong khu vùc vµ sù chËm ®æi
míi trong chÝnh s¸ch kinh tÕ, song sù ®ãng gãp cña khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu
t- n-íc ngoµi vÉn cã xu h-íng gia t¨ng nh÷ng n¨m gÇn ®©y, cô thÓ lµ tû träng
cña khu vùc nµy trong GDP t¨ng lªn, 6,3% n¨m 1995; 7,4% n¨m 1996; 9,1%
n¨m 1997; 9,8% n¨m 1998; 10% n¨m 1999; trªn 10% n¨m 2000 vµ ®Õn hÕt ngµy
30/10/2001 c¶ n-íc thªm 1,9 tû USD vèn ®Çu t- n-íc ngoµi t¨ng 200% vÒ vèn
so víi cïng kú n¨m 2000. Bªn c¹nh ®ã, ngoµi thóc ®Èy t¨ng tr-ëng kinh tÕ, c¸c
dù ¸n cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi t¹o ra kho¶ng 35 viÖc lµm trùc tiÕp vµ hµng chôc
v¹n viÖc lµm gi¸n tiÕp.
HiÖn nay ViÖt Nam ®-îc ®¸nh gi¸ lµ ®Æc ®iÓm an toµn nhÊt khu vùc Ch©u
¸ - Th¸i B×nh D-¬ng. §©y cã ph¶i lµ c¬ héi cho dßng ch¶y vèn ®Çu t- n-íc
ngoµi vµo ViÖt Nam t¨ng lªn?
Ba lµ, kh«ng chØ c¸c dßng vèn trùc tiÕp, nhiÒu tiÕn bé kü thuËt vµ c«ng
nghÖ míi ®-îc ®-a vµo n-íc ta. Trong nh÷ng dù ¸n liªn doanh hoÆc 100% vèn
n-íc ngoµi thuéc c¸c ngµnh b-u chÝnh viÔn th«ng, dÇu khÝ, ®iÖn, ®iÖn tö, dÖt
may, da giµy... c¸c c«ng nghÖ ®-îc chuyÓn giao lµ t-¬ng ®èi hiÖn ®¹i. MÆc dï
vÉn cã nh÷ng c«ng nghÖ trung b×nh kh«ng cßn phï hîp víi c¸c n-íc Mü, NhËt...
nh-ng vÉn cã hiÖu qu¶ ë n-íc ta trong mét sè ngµnh sù kh¸c do yªu cÇu sö
dông lao ®éng cña c¸c c«ng nghÖ ®ã cao, cã kh¶ n¨ng t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm
míi.
17
Qu¶ thùc thu hót vèn ®Çu t- trùc tiÕp ®ång thêi tiÕp nhËn chuyÓn giao
c«ng nghÖ vµ sö dông nã cã hiÖu qu¶ lµ con ®-êng thÝch hîp víi tr×nh ®é ViÖt
Nam hiÖn nay h¬n c¶, mÆc dï n-íc ta vÉn cã kh¶ n¨ng nhËp khÈu c«ng nghÖ tõ
bªn ngoµi vµo.
Bèn lµ, më cöa vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cßn t¹o ®iÒu kiÖn giao l-u c¸c
nguån lùc gi÷a n-íc ta vµ thÕ giíi trong ®ã nguån nh©n lùc trÝ tuÖ vµ tay nghÒ
cao cã tÇm quan träng ®Æc biÖt trong sù ph¸t triÓn. Nguån nh©n lùc ViÖt Nam
kh¸ dåi dµo: song l¹i ®ang cã nh÷ng h¹n chÕ nªn ®· ®-a ®Õn t×nh tr¹ng hiÖn nay
lµ: thõa nhiÒu lao ®éng gi¶n ®¬n ch-a ®-îc ®µo t¹o nh-ng l¹i thiÕu nghiªm träng
lao ®éng kü thuËt biÕt kinh doanh. Trong t×nh h×nh nµy, th«ng qua con ®-êng héi
nhËp kinh tÕ quèc tÕ, mèi n¨m n-íc ta xuÊt khÈu tõ 24 - 25 ngµn lao ®éng ®ång
thêi thùc hiÖn hîp ®ång gia c«ng chÕ biÕn xuÊt khÈu. Do ®ã ®· gi¶m bít søc Ðp
vÒ viÖc lµm trong n-íc l¹i võa häc hái nh÷ng kinh nghiÖm vÒ qu¶n lý ®iÒu hµnh
c«ng nghÖ tiªn tiÕn.
C¶ bèn thµnh qu¶ b-íc ®Çu trong tiÕn tr×nh chñ ®éng héi nhËp nãi trªn ®Òu
lµ nh÷ng nh©n tè míi cña t¨ng tr-ëng kinh tÕ, ®ång thêi mang l¹i nh÷ng lîi Ých
quan träng cho nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc. Chóng l¹i tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh t- t-ëng
®óng ®¾n chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña §¶ng, Nhµ n-íc, lµ nguån cæ
®«ng cho nh÷ng b-íc ®i tiÕp theo trong tiÕn tr×nh héi nhËp, tham gia toµn cÇu
ho¸.
18
Ch-¬ng II
tiÕn tr×nh thùc tr¹ng héi nhËp kinh tÕ
quèc tÕ cña ViÖt Nam
1. TiÕn tr×nh héi nhËp trong thêi gian võa qua cña ViÖt Nam
Nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy ta míi nhËn thÊy r»ng: chÝnh s¸ch më cöa héi nhËp
kinh tÕ quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n-íc kh«ng ph¶i lµ mét ®iÒu hoµn toµn míi mÎ
®èi víi §¶ng vµ Nhµ n-íc ta. Nã chÝnh lµ sù kÕ thõa, ph¸t triÓn vµ vËn ®éng s¸ng
t¹o vµ tõng hoµn c¶nh, tõng giai ®o¹n cña ®Êt n-íc nh÷ng luËn ®iÓm mµ Chñ tÞch
Hå ChÝ Minh nªu lªn ngay tõ khi n-íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ võa míi ra
®êi. Trong bµi tr¶ lêi pháng vÊn cña c¸c nhµ b¸o ngµy 23 th¸ng 10 n¨, 1945,
Ng-êi ®· nãi: "Chóng ta hoan nghªnh nh÷ng ng-êi Ph¸p muèn ®em t- b¶n xø ta
khai th¸c nh÷ng nguån nguyªn liÖu ch-a cã ai khai th¸c.... Chóng ta sÏ mêi
nh÷ng nµh chuyªn m«n Ph¸p, còng nh- Mü, Nga hay Tµu ®Õn ®©y gióp viÖc cho
chóng ta trong viÖc kiÕn thiÕt quèc gia..." cuèi n¨m 1946 trong "Lêi kªu gäi
Liªn hiÖp quèc" Ng-êi l¹i viÕt "Trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña m×nh, nh©n d©n
ViÖt Nam sÏ tu©n thñ nh÷ng nguyªn t¾c d-íi ®©y":
1) §èi víi Lµo vµ Miªn (Campuchia), n-íc ViÖt Nam lu«n t«n träng nÒn
®éc lËp cña hai n-íc ®ã vµ bµy tá lßng mong muèn hîp t¸c trªn c¬ së b×nh ®¼ng
tuyÖt ®èi gi÷a c¸c n-íc cã chñ quyÒn.
2) §èi víi c¸c n-íc d©n chñ, n-íc ViÖt Nam s½n sµng thùc thi chÝnh s¸ch
më cöa vµ hîp t¸c trong mäi lÜnh vùc:
Mét lµ n-íc ViÖt Nam dµnh sù tiÕp nhËn thuËn lîi cho ®Çu t- cña nhµ tb¶n, nhµ kü thuËt n-íc ngoµi trong tÊt c¶ c¸c ngµnh kü nghÖ cña m×nh.
Hai lµ, n-íc ViÖt Nam s½n sµng më réng c¸c c¶ng, s©n bay vµ ®-êng x¸
giao th«ng cho viÖc bu«n b¸n qu¸ c¶nh quèc tÕ.
Ba lµ, n-íc ViÖt Nam tham gia mét tæ chøc hîp t¸c quèc tÕ d-íi sù l·nh
®¹o cña Liªn hiÖp quèc.
Tuy nhiªn trong thêi gian ®ã, do hoµn c¶nh lÞch sö, quan hÖ quèc tÕ cña
n-íc ta chØ giíi h¹n trong Héi ®ång t-¬ng trî kinh tÕ (SEV) khèi liªn kÕt kinh
19
tÕ x· héi chñ nghÜa. Cã nghÜa lµ ViÖt Nam chØ cã quan hÖ kinh tÕ víi c¸c n-íc x·
héi chñ nghÜa, mµ chñ yÕu lµ n-íc ta dùa vµo sù gióp ®ì cña hä, ®Æc biÖt lµ Liªn
Bang X« ViÕt.
TiÕp theo ®ã lµ hai cuéc kh¸ng chiÕn tr-êng kú thÇn th¸nh chèng Ph¸p
vµ chèng Mü cña d©n ta. Mäi nguån lùc, søc ng-êi, søc cña ®Óu ®-îc tËp trung
tèi ®a cho chiÕn tranh, c¸c vÊn ®Ò kh¸c t¹m thêi g¸c l¹i.
§Õn khi ®Êt n-íc hoµn toµn gi¶i phãng, n-íc ta l¹i tËp trung kh«i phôc
nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung cã sù gióp ®ì to lín cña x· héi
chñ nghÜa trong Hîp ®ång t-¬ng trî kinh tÕ (SEV)?
§ång thêi nhËn thÊy xu thÕ toµn cÇu ho¸ ®ang ngµy cµng t¨ng lªn, c¸c
quèc gia ë møc ®é nµy hay møc ®é kh¸c ®Òu tuú thuéc vµo nhau, do ®ã nÕu n-íc
nµo ®ãng cöa víi thÕ giíi lµ ®i ng-îc xu thÕ cña thêi ®¹i mµ më cöa vµ héi nhËp
kinh tÕ quèc tÕ lµ yªu cÇu tÊt yÕu h-íng tíi sù ph¸t triÓn. §¹i héi VI cña §¶ng
(12 - 1986), trong khi quyÕt ®Þnh chuyÓn tõ m« h×nh kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp
trung quan liªu bao cÊp sang m« h×nh kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ
nghÜa, th× còng ®ång thêi chñ tr-¬ng: ViÖt Nam ph¶i tham gia ngµy cµng réng
r·i vµo sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, tÝch cùc ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ vµ
khoa häc, kü thuËt víi c¸c n-íc, c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ t- nh©n n-íc ngoµi trªn
nguyªn t¾c b×nh ®¼ng cïng cã lîi.
Tuy nhiªn trong t×nh h×nh cuéc chiÕn tranh l¹nh lóc ®ã tiÕp diÔn, Mü vÉn
ngoan cè kÐo dµu viÖc bao v©y, cÊm vËn chèng l¹i n-íc ta th× viÖc thùc hiÖn
chÝnh s¸ch më cöa vµ héi nhË kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam nh÷ng n¨m tiÕp theo
®ã chñ yÕu nghiªng vÒ mét phÝa - Liªn X« vµ c¸c n-íc chñ nghÜa x· héi trong
Héi ®ång t-¬ng trî kinh tÕ (SEU).
Ph¶i tr¶i qua gÇn 5 n¨m ®æi míi, nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi
chñ nghÜa ë n-íc ta b¾t ®Çu vËn hµnh cã kÕt qu¶, ®ång thêi ®øng tr-íc thùc tÕ
cña c¸c n-íc x· héi chñ nghÜa §«ng ¢u ®· sôp ®æ, Liªn X« còng ®ang tr-ît dµi
tíi bê vùc cña sù tan r·, ®¹i héi VII cña §¶ng (6 - 1991) míi ®Ò ra c¸c luËn ®iÓm
cã ý nghÜa ph-¬ng ch©m chØ ®¹o, tæng qu¸t cho viÖc thÞ tr-êng chÝnh s¸ch më
cöa vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ réng r·i ë n-íc ta. "ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi
tÊt c¶ c¸c n-íc trong céng ®ång thÕ giíi, phÊn ®Êu v× hoµ b×nh ®éc lËp vµ ph¸t
20