mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
ảnh báo chí từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu, có những đóng
góp quan trọng cho việc cung cấp thông tin một cách toàn diện, sống động trên
báo in - một kênh thông tin quan trọng vào hiệu quả. ảnh báo chí xuất hiện từ
cuối thế kỷ XIX, tuy ra đời muôn hơn nhiều so với các thể loại báo chí khác
nhưng nó vẫn khẳng định được vị trí quan trọng của mình.
Trong thời đại bùng nổ thông tin hiện nay, con người tìm đến các phương
tiện thông tin đại chúng với mong muốn làm sao để trong một khoảng thời gian
ngắn nhất có thể tiếp nhận được một lượng thông tin nhiều nhất. Trong sự cạnh
tranh với phát thanh, truyền hình và báo trực tuyến, báo in ngày càng có xu
hướng sử dụng nhiều ảnh. Vai trò của ảnh báo chí và chú thích ảnh vì thế càng
trở nên quan trọng trên báo in hiện đại.
Tuy có vị trí quan trọng như vậy nhưng chú thích ảnh lại chưa được quan
tâm thoả đáng. Tình trạng chú thích hời hợt, tuỳ tiện trong sử dụng chú thích ảnh
trên nhiều tờ báo, tạp chí hiện nay cho thấy các cơ quan báo chí, những người
làm báo, đặc biệt là phóng viên ảnh chưa nhận thức đúng tầm quan trọng và hiệu
quả của việc sử dụng chú thích ảnh.
Báo Hà Giang, cơ quan của Đảng bộ Tỉnh Hà Giang thành lập từ năm
1964. Báo Hà Giang rất chú ý đến việc sử dụng ảnh trên báo và báo đã thực sự
có những tấm ảnh chất lượng. Báo có một số phóng viên và cộng tác viên có
chuyên môn cao, những tác giả này đã đem tới tờ báo nhiều bức ảnh phản ánh
sinh động, toàn diện mọi mặt hoạt động trên địa bàn tỉnh. Có những bức ảnh đã
thực sự tạo được ấn tượng với độc giả. Tuy nhiên, nhiều bức ảnh chưa thực sự
thuyết phục và khiếm khuyết của nó chính là sự yếu kém từ những lời chú thích
ảnh.
Từ những lý do khoa học và thực tiễn trên tác giả của tiểu luận mạnh dạn
chọn vấn đề: “ảnh và chú thích ảnh trên báo Hà Giang” làm đề tài nghiên.
2. Đối tượng và mục đích nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của tiểu luận này là ảnh báo chí. Trong mỗi tác
phẩm ánh báo chí bao giờ cũng có hai phần riêng biệt: Phần ảnh và phần chú
thích. Trong tiệu luận này tác giả tập trung nghiên cứu về chú thích ảnh, mối liên
hệ giữa chú thích ảnh với ảnh và nội dung bài viết và chỉ nghiên cứu trên một tờ
báo cụ thể, báo Hà Giang.
Phạm vi nghiên cứu là khảo sát chú thích ảnh trên nguồn tư liệu chính là
báo Hà Giang trong năm 2008. Nhìn chung, hiện tại một số báo Hà Giang sử
dụng từ 10 đến 15 ảnh trong đó có khá nhiều bức ảnh thực sự mang đến cho bạn
đọc những thông tin rất đáng chú ý. Nhưng ở số báo nào cũng có những bức ảnh
bộc lộ đầy đủ cả ưu, nhược điểm của loại hình này trên tờ báo lớn nhất của tỉnh.
3. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài, tác giả tiểu luận đã khảo sát báo Hà Giang trong năm
2008 để tổng hợp rồi phân tích những bức ảnh có chất lượng tốt và chưa tốt. Bên
cạnh đó, còn sử dụng các phương pháp khảo sát, phân tích, so sánh với một số tờ
báo có uy tín khác để đánh giá, đưa ra ý nghĩa của các bức ảnh, rút ra những vấn
đề định tính trên cơ sở những định lương được đưa ra trước đó.
Ngoài ra, chỉ ra nguyên nhân của những bức ảnh và những chú thích ảnh
chưa đạt chất lượng, đưa ra những giải pháp để nâng cao chất lượng của chú
thích ảnh trên báo chí nói riêng và chất lượng ảnh, nội dung của tờ báo nói
chung.
4. Kết cấu của tiểu luận
Ngoài phần mở đầu và kết luận, kết cấu tiểu luận này gồm có 3 chương
nội dung cơ bản:
Chương 1: Lý luận chung về ảnh và chú thích ảnh trên báo chí
Chương 2: Khảo sát mối quan hệ giữa ảnh, chú thích ảnh báo Hà Giang
Chương 3: Nguyên nhân và giải pháp nâng cao chất lượng ảnh trên báo
Hà Giang
Chương 1
lý luận chung về ảnh và chú thích ảnh trên báo chí
1. Khái niệm ảnh báo chí
Bức ảnh đầu tiên trên thế giới mang tính thời sự được ghi lại năm từ năm
1842. Đó là bức ảnh chụp đám cháy lớn ở Hamburg do một nhiếp ảnh người Đức
thể hiện. Những mãi đến cuối thể kỷ XIX, những bức ảnh thời sự phản ánh sinh
động tâm tư, cuộc sống của con người mới xuất hiện trên những tờ báo và tạp
chí. Từ đó đến nay, ảnh luôn có mặt trên báo in và có ý nghĩa quan trọng đối với
việc thực hiện nhiệm vụ thông tin toàn diện của các tờ báo.
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn ảnh báo chí, tác giả tiểu luận
xin nêu ra ở đây một khái niệm về “ảnh báo chí” (mang tính chính thức) như sau:
“ảnh báo chí là một loại hình thông tin của báo chí, phản ánh khách quan mọi
mặt của đời sống xã hội bằng ảnh đơn hay một nhóm ảnh đề làm rõ các vấn đề
và sự kiện, có tính định hướng nhằm đem lại cho bạn đọc một lượng thông tin và
một giá trị thẩm mỹ”.
Ngày nay, trong điều kiện khoa học kỹ thuật ngày càng phát triển, ảnh báo
chí được sử dụng phong phú về số lượng trên báo in, báo trực tuyến. Trong phạm
vi tiểu luận này tác giả chỉ đề cập đến chú thích của ảnh trên báo in.
2. Mối quan hệ thổng thể giữa ảnh báo chí và bài báo, tờ báo
2.1. Mối quan hệ giữa ảnh và chú thích ảnh
Có thể hiểu, chú thích ảnh là thuật ngữ chỉ phần chữ đặt bên cạnh tấm ảnh.
Phần chữ viết ấy là một bộ phận cấu thành tác phẩm ảnh. Vì vậy chú thích ảnh
có vai trò vô cùng quan trọng với nội dung bức ảnh. Vì vậy chú thích ảnh có vai
trò quan trọng với nội dung bức ảnh. Nó là một bộ phận không thể thiếu cấu
thành của mỗi bức ảnh. Thông thường, chú thích chỉ chiếm lượng diện tích trên
báo bằng 20% bức ảnh. Bức ảnh càng lớn thì diện tương quan diện tích in ấn
giữa chú thích với ảnh càng lớn. Chú thích ảnh phải luôn luôn gắn liền với nội
dung bức ảnh, chú thích ảnh trên báo phải gắn liền với nội dung bức ảnh và một
phần phụ thuộc vào vị trí trình bày của chính bức ảnh ấy.
Một yêu cầu tất yếu với một tác phẩm ảnh báo chí là hình ảnh trong bức
ảnh phải thể hiện được phần điển hình, phần bản chất nhất của nhân vật, sự việc,
sự kiện. Nội dung tư tưởng của tác phẩm ảnh báo chí phải được người đọc nhận
biết trước hết thông qua hình ảnh. Ngoài phần “linh hồn” đó, người xem ảnh còn
muốn biết cụ thể hơn về đối tượng, bức ảnh được chụp ở đâu, sự việc xảy ra như
thế nào, kết thúc ra sao?... Các câu hỏi ấy tất yếu sẽ được nảy sinh trong quá
trình tiếp nhận thông tin của người đọc, nhưng thường nằm ngoài khả năng cung
cấp của hình ảnh. Nó được đặt ra cho chú thích ảnh - nhiệm vụ cầm đèn soi sáng
những góc khuất chưa thấu suốt của thông tin.
Theo tâm lý tiếp nhận thông tin của bạn đọc, trước một bài báo, việc xem
ảnh là những động tác đầu tiên, đó là thông tin thị giác. Chú thích ảnh và ảnh là
cái “mở” và có thể nói là để khích thích tính tò mò của độc giả xem tiếp nội
dung, sự kiện đó. Chú thích ảnh và ảnh sẽ thực hiện nhiệm vụ nêu lên một khía
cạnh quan trọng nào đó trong nội dung bài viết. Xem ảnh, đọc chú thích sẽ giúp
cho bạn đọc có cái nhìn cơ bản và hấp dẫn người ta tìm hiểu vấn đề cần quan
tâm. Giữa hình ảnh và chú thích phải gắn bó chặt chẽ với nhau, hỗ trợ nhau
nhằm tái hiện được một phần cốt yếu nhất của sự kiện, sự việc.
Chú thích ảnh bao giờ cũng phải thật đầy đủ, rõ ràng, chính xác và ngắn
gọn. Một chú thích thông thường chỉ là một câu. Ngôn ngữ của chú thích ảnh là
ngôn ngữ cô đọng, là kết tinh của sự chọn lọc khắc nghiệt và đầy ắp thông tin
trong đầy con chữ. Chú thích đòi hỏi phải đáp ứng được những yêu cầu bổ xung
thông tin cho những gì ảnh không nói hết được.
2.2. Mối quan hệ giữa ảnh và nội dung bài viết
Nội dung bài viết sẽ tăng được sự chú ý của bạn đọc nếu có bức ảnh có
chất lượng cộng với tít dẫn phù hợp, đúng nội dung. Bao giờ ảnh, tít dẫn và nội
dung bài viết cũng có mối quan hệ mật thiết tạo nên sức mạnh bổ trợ cho nhau
tạo thành một tác phẩm báo chí hoàn hảo, có chất lượng tốt.
Một số báo sẽ không thể không có một bức ảnh nào. Nếu chỉ có chữ không
thì số báo đó trở thành một quấn sách khổ lớn chứ không phảI một tờ báo. Qua
khảo sát trên báo Hà Giang, bình quân mỗi số báo đều có khoảng từ 10 đến 15
ảnh mang những nội dung thông tin khác nhau, phản ánh những mảng đời sống
khác nhau phục vụ cho các bài báo. Nhưng bức ảnh đó sẽ có ít giá trị nếu không
có sự đóng góp của nội dung bài báo được đặt ở vị trí xung quanh bức ảnh. Bức
ảnh không những góp phần bổ xung thông tin cho bài viết, mà còn góp phần làm
tăng giá trị thẩm mỹ của trang báo.
Nhìn chung, ảnh báo chí luôn góp phần quan trọng không những làm hấp
dẫn mà còn góp phần vào việc cung cấp thông tin bổ sung cho từng bài viết.
Ngày nay, rất nhiều tờ báo luôn sử dụng những bức ảnh “Đinh” trên trang nhất,
nhiều khi chiếm tới 1/2 diện tích của trang báo, thậm chí có tờ báo còn in ảnh
chàn hết diện tích trang 1. Bên cạnh những tấm ảnh in cỡ lớn đó là những tít dẫn
được trau chuốt và độc đáo, gây được sự hiếu kỳ cho độc giả theo dõi số báo như
các báo: Lao động, tuổi trẻ, nông nghiệp Việt Nam, tiền phong…
Có thể khẳng định một bức ảnh dù lớn cũng chỉ ghi lại khoảnh khắc ấy
chứ không thể mang được sức khái quát cao. Trong thông tin bằng hình ảnh,
thông tin tự nó đòi hỏi phải có sự gọi tên. Tít dẫn và nội dung bài viết cùng kết
hợp với hình ảnh sẽ giúp người xem hiểu rõ hơn tính nhất quán giữa thông tin
bằng hình ảnh và thông tin bằng ngôn từ (bài viết).
2.3. Mối quan hệ giữa chú thích ảnh và nội dung bài viết
ảnh báo chí là sự kết hợp máu thịt giữa hai loại hình ngôn ngữ: Ngôn ngữ
hình ảnh và ngôn ngữ văn bản. Hình ảnh chủ yếu thông tin bằng hình. Tít dẫn
theo hình ảnh thông tin bằng chữ viết, thông tin văn bản. Mỗi phần có vai trò và
lợi thế riêng. Nhờ bức ảnh báo chí sử dụng theo bài báo sẽ phát huy được vai trò.
Có được một bức ảnh có chất lượng tốt, độc đáo, bài báo đó coi như đã tìm thấy
một giá trị mới.
Hình ảnh của bức ảnh báo chí có vai trò vô cùng quan trọng trong tác
phẩm báo chí. Hình ảnh bao giờ cũng có khả năng kèm theo chức năng minh
chứng, giải thích, bổ sung hoặc làm thay đổi ý nghĩa ban đầu của thông báo mà
người xem thấy trong nội dung bài viết. Nhờ có bức ảnh có chất lượng người ta
hiểu sâu hơn được những tính trừu tượng và trả lời những điều cần thiết về thông
tin trong nội dung tác phẩm báo chí. Bức ảnh sẽ thực hiện vai trò là minh chứng
cho thông tin mà thông tin trong tít và nội dung bài viết đã nêu ra. ảnh phải làm
phong phú, làm cho nội dung tăng tính chân thật, tôn thêm tính hấp dẫn và giá
trị cho tác phẩm báo chí.
Mối quan hệ giữa ảnh với tác phẩm báo chí là rất quan trọng khi nhìn vào
một trang báo hay một tác phẩm báo chí, nếu không có một bức ảnh thì sẽ thật
rối mắt, tạo sự khó chịu cho độc giả. Mà đã là ảnh báo chí thực sự có chất lượng
tốt đi kèm với nội dung bài báo đó thì bao giờ cũng tôn vinh bài báo đó lên một
chân giá trị mới.
2.4. Mối quan hệ giữa chú thích ảnh với trang báo
Xem ảnh và chú thích, người đọc có thể hiểu được sự kiện trong ảnh có ý
nghĩa chính trị, xã hội như thế nào. Một bức ảnh thời sự tốt có chú thích ngắn
gọn, rõ ràng có thể thay thế cho một mẩu tin, một bài báo, một bài bình luận. Có
nhiều trường hợp đăng trên báo một tấm ảnh tốt còn hiệu quả hơn nhiều với việc
sử dụng bài viết dài dòng.
Giá trị trước hết của ảnh báo chí là truyền đạt lại cho người xem những
hiểu biết quan trọng của đời sống xã hội hiện tại. Mỗi số báo Hà Giang hiện nay
bình quân sử dụng từ 10 đến 15 ảnh, phản ánh những mảng hoạt động khác nhau
trong phạm vi toàn tỉnh. Từ hình ảnh hoạt động của lãnh đạo Tỉnh uỷ, UBND
Tỉnh cho đến hình ảnh hoạt động của những người công nhân, nông dân trên mặt
trận mà họ công tác… Nhu cầu nhận thức đòi hỏi con người phải nắm bắt được
những thông tin mới nhất, những sự kiện mới nhất trong cuộc đấu tranh chung
của thời đại. Báo chí, trong đó có ảnh báo chí luôn đề cập tới nó, phân tích giá trị
của nó và truyền đạt tới người xem bằng ngôn ngữ hình tượng của nhiếp ảnh.
Một trang báo sẽ hấp dẫn nếu có sự bắt mắt của một chú thích độc đáo, sát thực
với nội dung tác phẩm.
3.Tầm quan trọng của chú thích ảnh
Chú thích ảnh có một vai trò quan trọng không thể thiếu đối với bức ảnh
báo chí. Mỗi một cấu trúc của ảnh báo chí bao giờ cũng là sự tổng hoà, bổ sung
cho nhau của hai yếu tố hình ảnh và chú thích ảnh. Về bản chất, chú thích có
nhiệm vụ móc nối với ảnh, xây dựng trên ảnh, làm cho cái mới của đối tượng,
bản chất của nó trở thành một thể thống nhất để người xem dễ chấp nhận. Chú
thích sẽ đảm nhận chức năng giải thích, bổ sung cần thiết, kịp thời thông tin cho
bức ảnh.
Chú thích ảnh có 3 chức năng chính:
Thứ nhất, chú thích bổ sung thông tin cho hình ảnh, hoàn chỉnh bức ảnh
báo chí.
Thứ hai, chú thích làm tăng tính cụ thể, làm rõ chủ đề, ý đồ chụp ảnh của
phóng viên.
Thứ ba, chú thích nâng cao tầm khái quát của bức ảnh, “chắp cánh” cho
bức ảnh bay cao, bay xa trong lòng bạn đọc.
Chú thích ảnh là yếu tố quan trọng không thể thiếu trong mỗi bức ảnh báo
chí, giúp cho người đọc nhìn rõ được lối đi. trong mỗi bức ảnh báo chí, chú thích
ảnh không những hỗ trợ đắc lực cho phần hình ảnh, mà còn góp phần quan trọng
trong việc làm cho bức ảnh hoàn chỉnh hơn. Nó không phải là thành phần phụ
của ảnh mà quan hệ chặt chẽ, gắn bó hữu cơ với nhau.
Hình ảnh dù có ghi lại được khoảnh khắc điển hình nhất thì nó cũng chỉ có
thể ghi lại duy nhất và trung thực hình ảnh ấy. Trong phương pháp thông tin
bằng hình ảnh, thông tin tự nó đòi hỏi phảI có sự gọi tên, địa điẻm xảy ra sự việc,
ý nghĩa của sự kiện đó. Chú thích ảnh giúp người xem hiểu rõ hơn tính nhất quán
giữa thông tin bằng hình ảnh và thông tin bằng ngôn từ.
4. Yêu cầu đối với chú thích ảnh tốt
Để làm tốt được chức năng của mình chú thích ảnh phải đạt được những
yêu cầu thông tin cơ bản của nó là: phù hợp với nội dung ảnh, mang tính cụ thể,
cung cấp thông tin mới cho ảnh và độc đáo, hiệu quả, tác động cao.
Phù hợp với nội dung ảnh
Một chú thích ảnh phù hợp với nội dung của ảnh sẽ tăng thêm giá trị của
bức ảnh rất nhiều và buộc độc giả phải quan tâm hơn tới nội dung vấn đề mà tác
giả muốn truyền đạt trên mặt báo. Đứng ở vị trí được quan tâm thứ 3, sau tít và
ảnh, chú thích ảnh cũng không nằm ngoài yêu cầu phải phù hợp với nội dung
ảnh để cung cấp cho độc giả lượng thông tin trong một thời gian ngắn nhất.
Trong một dung lượng ngôn từ ít ỏi, chú thích cần ăm ắp những thông tin và phù
hợp với bức ảnh, đáp ứng nhu cầu thông tin cao nhất của độc giả.
Một đặc điểm đồng thời cũng là yêu cầu của một chú thích ảnh tốt phảI là
cụ thể mang đến cho người đọc những thông tin cụ thể ở đâu, bao giờ, khi nào,
có những ai tham gia và diễn biến ra sao một cách ngắn gọn nhất. Nếu là phóng
sự ảnh hoặc ảnh minh hoạ cho phóng sự thì chú thích lại càng phải cụ thể. Còn
là ảnh tư liệu thì chú thích ảnh cũng phải đáp ứng được yêu cầu rõ ràng về mặt tư
liệu và chú thích cụ thể là một yêu cầu không phải bàn cãi. Một bức ảnh khác
nhau sẽ có nhiều ý kiến khác nhau, nhưng một chú thích cụ thể sẽ là góc định
hướng cho ý kiến độc giả tán thành theo.
Cung cấp thông tin mới cho ảnh
Chú thích ảnh có nội dung thông tin mới mà không phải thuật lại ảnh, văn
phong ngắn gọn, dễ hiểu, hấp dẫn để thu hút người đọc tiếp nhận thông tin và
hiểu đúng bản chât của thông tin đó. Cái mới luôn là yếu tố hạt nhân làm nên sự
hấp dẫn của báo chí. Một chú thích ảnh hay, có thông tin mới để gây ấn tượng sẽ
tăng thêm giá trị của bức ảnh rất nhiều và buộc độc giả phải quan tâm hơn nội
dung vấn đề mà tác giả muốn truyền đạt trên báo chí. Như vậy, yêu cầu của một
chú thích ảnh tốt không phải miêu tảnhững gì hình ảnh đã cho người xem biết
mà phải tạo ra một lượng thông tin mới, lôi cuốn người đọc. Tuy nhiên, cũng
không phải vì thế mà chú thích ảnh đặt người đọc vào thế tiếp nhận thông tin
một cách thụ động, mất đi khả năng tư duy độc lập của tác giả.
Chương 2
Khảo sát mối quan hệ giữa ảnh, chú thích ảnh trên
báo Hà Giang.
1. Sơ lược về báo Hà Giang
Báo Hà Giang, cơ quan của Đảng bộ tỉnh Hà Giang là tờ báo được thành
lập từ năm 1964. Trụ sở báo đặt tại Số 5, đường Nguyễn Huệ, phường Nguyễn
Trãi - thị xã Hà Giang. Có thể khẳng định tờ báo này đã đóng góp những thành
tích quan trọng vào việc xây dựng tỉnh Hà Giang ngày càng vững mạnh, phát
triển. Tờ báo đã thực sự trở thành vũ khí sắc bén trên mặt trận chính trị, tư tưởng
của Đảng bộ tỉnh. Trong những năm đầu thành lập, cả toà soạn chỉ có 8 người,
vừa làm phóng viên, biên tập viên vừa làm công tác hành chính trị sự. Số lượng
phát hành những năm đầu mỗi tuần một số. Sau đó, do củng cố dần về nhân lực
nên báo Hà Giang tăng dần về số lượng phát hành, thời lượng phát hành hàng
tuần của báo là 2 số.
Đến nay, số cán bộ, phóng viên, biên tập viên đã không ngừng lớn mạnh
cả về chất và lượng, nâng tổng số lên 35 người và phần cơ bản đều có trình độ
Đại học. Do vậy đến nay báo đã phát hành mỗi tuần 3 số vào các ngày thứ Ba,
thứ Năm, thứ Bảy. Bước đầu đủ phục vụ cho 70 vạn người dân trong tỉnh. Để
nâng cao nội dung, chất lượng cho tờ Hà Giang, toà soạn mở thêm một số
chuyên mục như: Quốc phòng, An ninh, Công đoàn, BHXH, Pháp luật và đời
sống… Cùng với tờ Hà Giang khổ rộng phát hành rộng rãi toàn tỉnh, toà soạn
còn xuất bản tờ Hà Giang Cực Bắc thay cho tờ Hà Giang bằng tiếng Mông trước
đây, khổ 24 x 34cm với thể loại tin ngắn và các bài “Người tốt, việc tốt” chuyên
phục vụ cho đồng bào các dân tộc vùng cao, bước đầu nâng cao trình độ dân trí
của đồng bào các dân tộc.
Toà soạn xuất bản cùng một lúc 2 tờ báo đòi hỏi lượng tin, bài nhiều hơn,
nội dung, chất lượng phong phú hơn, đa dạng hơn so với trước. Vì vậy phóng
viên, biên tập viên ý thức được rằng mỗi người làm báo phải có tính năng động,
sáng tạo trong nghề nghiệp sao cho tờ báo xuất bản đúng kỳ, phục vụ kịp thời
bạn đọc trong thời kỳ đổi mới. Trong năm 2008 báo Hà Giang đã phát hành 170
số, một số báo Xuân được gộp từ 4 số, số lượng ảnh sử dụng trên báo trong 1
năm qua cũng khoảng 3.000 bức. Báo có một số phóng viên tiêu biểu như: Trung
Thu, Ngọc Quỳnh, Đức Dũng, Hữu Thụy, Thiên Thanh… Những tác giả này đã
đem tới tờ báo nhiều bức ảnh phản ánh sinh động và toàn diện về mọi mặt hoạt
động trên địa bàn tỉnh.
2. Thực trạng của việc sử dụng chú thích ảnh trên báo Hà Giang
2.1. Chú thích ảnh chất lượng tốt, phù hợp với ảnh và nội dung bài viết
- chú thích ảnh phù hợp với nội dung ảnh
ảnh tin “Đảm bảo hệ thống thoát nước trước mùa mưa lũ trên quốc lộ 4C”
số ra ngày 31/05/2008, đã mang đầy đủ thông tin, thể hiện một cách cụ thể về
những chi tiết với chú thích: “Công nhân Hạt 8 (Đồng Văn) xây rãnh thoát nước
trên quốc lộ 4C”. Trong ảnh là hình ảnh rất đông công nhân đang bê đá, xây rãnh
để đẩy nhanh tiến độ xây dựng. Chú thích này đã làm rõ thêm mối quan hệ giữa
con người, đối tượng, hành động và toàn bộ sự kiện.
- Chú thích ảnh phù hợp với nội dung tít trong bài
Bức ảnh “Người dân xã Chế Là (Xín Mần) thu hái chè” đăng ngày
14/06/2008. Chú thích này liên quan trực tiếp tới nội dung của tít, bổ sung bằng
hình ảnh cụ thể cho ý nghĩa của tít “Cần giải pháp hỗ trợ cho ngành trồng - Chế
biến - Xuất khẩu chè”. Phần nội dung sẽ mang lại những thông tin cụ thể cho
người đọc.
Số 886, ra ngày 30/08/2008 sử dụng bức ảnh “Những giọt nước mắt sau lũ
ở thôn Chất Tiến” của tác giả Huy Toán. Đây là bức ảnh chụp những người dân
Cao Bồ khóc người thân bị chết và mất tích ở thôn Chất Tiến. Chú thích ảnh này
mang những thông tin về những gì lũ quét đã gây ra, nỗi đau của người bị mất đi
người thân vẫn giàn giụa mước mắt trên đống ngổn ngang sau lũ.
- Chú thích ảnh phù hợp với nội dung Sapo
Bài viết “Quy hoạch phát triển công nghiệp - hướng đi phù hợp trong phát
triển kinh tế”, số 847, ra ngày 31/05/2008 có đăng bức ảnh về một loại sản phẩm
của công ty TNHH Lương Xuân An với lời chú thích “Sản phẩm hàng TTCN do
Công ty Lương Xuân An sản xuất đang được tiêu thụ mạnh trên thị trường”. Chú
thích ảnh dạng này mang nội dung thông tin khác với nội dung thông tin thể hiện
trong bài viết. Bài viết sẽ là nơi cung cấp thêm thông tin cho chú thích ảnh và
Sapo.
- Chú thích ảnh xuất phát từ một chi tiết quan trọng nhất của ảnh
Bức ảnh đăng trên báo Hà Giang, ngày 22/07/2008 với lời chú thích
“Công nhân Công ty TNHH Hà Trung nâng cấp tuyến đường Phố Cổ, thị trấn
Đồng Văn (Đồng Văn)”. Nội dung chú thích này tập trung vào nội dung quan
trọng nhất của ảnh là một số công nhân đang nâng cấp, sửa chữa tuyến đường.
Nội dung của bài viết sẽ bổ sung thêm thông tin cho bức ảnh, lời chú thích như
vậy cũng tạm thời chấp nhận được bởi nó giúp người ta phân biệt được rõ ràng
những gì đang diễn ra.
Bài viết “Yên Cường - tiềm năng bao giờ trở thành động lực?” của tác giả
Thiên Thanh, đăng ngày 02/08/2008. Là bài viết khá tốt để đăng trên một tờ báo
cấp tỉnh trong đó có sự đóng góp không nhỏ của bức ảnh minh hoạ. Xã Yên
Cường (huyện Bắc Mê) là xã có nhiều lợi thế để phát triển hinh tế - xã hội.
Nhưng những tiềm năng đó vẫn chỉ là… tiềm năng, chưa trở thành động lực bởi
tư duy hàng hoá còn ở đâu chưa đến với mảnh đất này. Tác giả chọn chụp ao cá
của gia đình ông Dìm Văn Thỉnh với những con cá bống nặng 4 - 5 kg. Người
đọc có thể hình dung được đằng sau hình ảnh áy là sự phức tạp trong việc trao
đổi thị trường để trở thành hàng hoá lại rất hãn hữu, cho thấy tư duy của nền
kinh tế hàng hoá nơi đây chưa thực sự phát triển vì người dân vẫn quen với tư
duy kinh tế tự cung tự cấp, sản phẩm làm ra chủ yếu để tiêu thụ trong dân.
Trên báo Hà Giang có phóng sự ảnh nhưng nó xuất hiện rất thưa. Số báo
ngày 02/12/2008, đăng một phóng sự với tựa đề “Tìm lại “bộ mặt” sân vận động
C10”. Đây là phóng sự tập hợp 5 bức ảnh có cùng chủ đề về việc người dân lấn
chiếm làm mái che sang không gian sân, trực tiếp xả nước, rác thải vào sân hoặc
do đường thoát nước hư hỏng làm ô nhiễm môi trường xung quanh. 5 ảnh nhưng
chỉ có 03 lời chú thích ngắn gọn như sau: Chú thích thứ nhất dành cho ảnh 1 và
2, ghi “Các hộ dân lấn chiếm không gian sân để cơi nới nhà cửa, làm mái che”.
Chú thích thứ hai dành cho ảnh 3, ghi “Đục tường làm nơi thoát nước và rác
thải” và chú thích thứ ba dành cho ảnh 4 và 5 ghi “Khu vực cống thoát nước
ngoài cổng phụ của sân, đâu rồi nắp cống?!”. Đây đều là những chú thích giản
đơn nhưng vẫn làm rõ được thông tin từ những bức ảnh có chung một chủ đề.
2.2. Chú thích ảnh không phù hợp với ảnh và nội dung bài viết
Như phần trên của tiểu luận này tác giả đã phân tích, chú thích ảnh có vai
trò vô cùng quan trọng với nội dung bức ảnh. Nó là một bộ phận không thể thiếu
cấu thành của mỗi bức ảnh. Những bức ảnh minh hoạ cho sự kiện nếu có chú
thích ảnh rõ ràng, trong sáng càng tăng giá trị của bức ảnh đó, ngoài ra nó còn
làm tăng thêm tính chân thực của bài viết.
Mặc dù vậy nhưng trên báo Hà Giang hiện nay, bên cạnh những bức ảnh
có nội dung tốt, lời chú thích mượt mà, đúng và còn làm tăng thêm thông tin cho
những bức ảnh thì vẫn còn có những bức ảnh Ban biên tập dùng những lời chú
thích hời hợt, không đúng với nội dung của nó.
Báo Hà Giang số 865, ra ngày 12/07/2008 có sử dụng một bức ảnh chụp
mấy người nông dân đang nhìn những cây lúa trên đồng. Bức ảnh có dòng chú
thích “Nông dân xã Quyết Tiến (Quản Bạ) nhổ mạ, tích cực cấy lúa vụ mùa kịp
thời vụ”. Với bức ảnh như vậy, nên có lời chú thích mang thông tin về tình hình
mùa vụ và giống lúa thì tốt hơn. nếu chú thích như trên thì phải chụp người dân
đang trực tiếp cúi nhổ mạ, cấy lúa thì độc giả khi nhìn vào bức ảnh sẽ thấy được
sự vất vả “một nắng hai sương” để làm ra hạt thóc và như thế bức ảnh mới thuyết
phục được họ.
Số 862, ra ngày 05/07/2008 sử dụng bức ảnh chụp với dòng chữ “Thu
hoạch lạc ở Thuận Hoà (Vị Xuyên), năng suất đạt 18 tạ/ha”. Trong góc độ của
phần tiểu luận này, tác giả xin không nói nhiều về kĩ thuật chụp ảnh hay khoảnh
khắc chụp bức ảnh đó, chỉ nói sâu về lời chú thích. Tuy nhiên, để “nâng tầm”
cho bức ảnh thì khâu “chế biến” cũng đặc biệt quan trọng. Trong bức ảnh này,
nội dung của chú thích nói về việc thu hoạch lạc đạt năng suất cao nên cho độc
giả thấy được những hạt lạc mới được thu hoạch lên, chứ không nên chỉ cho thấy
toàn lá… lạc.
Theo nhận định, đánh giá của tác giả tiểu luận, bức ảnh đó không nên chú
thích như vậy mà nên chú thích với nội dung để lột tả về việc thu hoạch đạt năng
suất cao như thế là nhờ cách chăm sóc đúng kĩ thuật nên năng suất ắt sẽ cao thì
hợp lý hơn.
Việc tăng cường bác sĩ cho tuyến xã đang được quan tâm chú trọng đến vì
đây là vấn đề còn nhiều khó khăn. Báo Hà Giang số 853, ra ngày 14/06/2008
trên trang nhất đăng ảnh bác sĩ đang cho một cháu nhỏ uống thuốc. Đây là bức
ảnh khá tốt thể hiện sự yêu nghề và tận tụy với công việc của những người bác
sĩ. Tuy nhiên, bức ảnh không hề ăn nhập với chú thích của bức ảnh “Cán bộ y,
bác sĩ trạng y tế xã Tân Bắc (Quang Bình) thường xuyên làm tốt công tác khám
chữa bệnh”. Nhìn tấm ảnh, bạn đọc thấy rõ ngay bác sĩ đang chăm sóc cho bệnh
nhân chứ không phải khám bệnh như nội dung trong chú thích ảnh. Lỗi ở tấm
ảnh này là do người biên tập đưa ra lời chú thích không phù hợp với những gì
thấy được trong tấm ảnh.
Một tháng có một số Hà Giang Cực Bắc (4 trang) nêu lên những sự kiện
nổi bật nhất trong tháng. Nếu một số báo thường ngày ban biên tập chuẩn trong 2
ngày để hoàn thiện nội dung thì Hà Giang Cực Bắc, ban biên tập chuẩn bị đến 10
ngày. Mỗi số sử dụng khoảng 20 ảnh, trong đó có khá nhiều ảnh đẹp. Đây là số
báo được in mầu, trình bày hấp dẫn với những bài viết và những bức ảnh được
tuyển chọn khá kỹ trong tháng. Mặc dù vậy, trong nó lại chứa đựng khá nhiều sai
sót trong việc sử dụng và chú thích những bức ảnh.
Trên tờ Hà Giang Cực Bắc, số 170 ra tháng 7 năm 2008 đăng bức ảnh bà
con đang chờ mua phân bón, giống cây trồng nhưng lại có chú thích “Bà con các
hộ nghèo xã Mậu Duệ (Yên Minh) vay vốn ngân hàng chính sách xã hội huyện
để phát triển kinh tế gia đình”. Đây là một chú thích hoàn toàn khác so với nội
dung bức ảnh đưa ra. Độc giả nào cũng có thể dễ dàng nhận thấy nội dung bức
ảnh đưa ra và lỗi trong việc chú thích một đằng ảnh một kiểu. Độc giả họ sẽ nghĩ
gì với chú thích như thế (?!). Nguyên nhân là do sự ẩu thả hay sự yếu kém trong
nghiệp vụ.
Cũng trong số bào này trên trang 3 có sử dụng bức ảnh chụp nhiều lao
động đang sơ chế quả bộp. Đây là bức ảnh có chất lượng được gắn với nội dung
bài viết như vậy là quá tốt. Nhưng ban biên tập lại chú thích “Nhiều lao động
nhàn rỗi tham gia sơ chế quả bộp tại Công ty TNHH Vạn Đạt, thôn Đông Các II,
thị trấn Vị Xuyên (Vị Xuyên)”, chú thích như thế độc giả rất dễ hiểu nhầm. Rõ
ràng trong ảnh họ đang làm việc, bức ảnh có tầm quy mô để phát triển kinh tế
như thế sao có thể là “nhàn rỗi”. Với bức ảnh này, nếu chú thích việc sơ chế quả
bộp tại Công ty TNHH Vạn Đạt đã tạo việc làm tại chỗ cho nhiều lao động nhàn
rỗi địa phương. Chỉ trong 4 trang của tờ Hà Giang Cực Bắc số 170 này mà có
đến 3 bức ảnh tác giả tiểu luận này thấy không hợp lý, đó là một con số quá
nhiều trong một tờ báo. Vậy, trong một số báo Xuân thì số bức ảnh không phù
hợp đó lên tới con số là bao nhiêu (?), tác giả xin không đề cập tới.
2.3 Chú thích ảnh không phù hợp với tít dẫn và nội dung bài báo
Trước tiên, ta phải tìm hiểu mối quan hệ giữa tít dẫn và nội dung bài báo.
Ttong mỗi bài báo, tít báo có chức năng tổng kết thông tin trong cả nội dung của
bài báo đó. Tuỳ theo ý tưởng của tác giả, đề dùng tít báo phân định mức độ quan
trọng của nội dung bài báo đó, nó là những yếu tố nhìn thấy, bắt mắt nhất trong
một trang báo hay một bài báo. Nhìn một bài báo hay một trang báo, thường độc
giả chỉ cần nhìn tít báo để lựa chọn thông tin cần đọc. Nó có sức mạnh thu hút
độc giả xem bài báo đó, bởi nó khái quát tới mức tinh xảo đến từng con chữ, hàm
chứa nội dung bài báo đó. Do vậy trong góc độ của phần tiểu luận này, tác giả
chỉ cần phân tích chú thích ảnh có phù hợp với tít dẫn hay không, bởi nội dung
bài báo cũng không nằm ngoài nội dung của tít dẫn.
Điểm lại báo Hà Giang chúng ta thấy bất cứ sự kiện chính trị lớn nào trong
tỉnh cũng đều được thông tin một cách đầy đủ và bao giờ cũng có ảnh đi kèm.
Trong những năm vừa qua, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước ta qua các
thời kỳ như: Lê Khả Phiêu, Nông Đức Mạnh, Trần Đức Lương, Nguyễn Tấn
Dũng… đều đã lần lượt về thăm tỉnh và đều có ảnh về hoạt động của các đồng
chí trên báo Hà Giang. Có thể khẳng định ảnh minh họa về các hoạt động chính
trị đều được sử dụng khá tốt và đúng lúc, đúng chỗ. Rồi những ảnh về hoạt động
của các đồng chí lãnh đạo chủ chốt của Tỉnh cũng được thông tin đầy đủ.
Mặc dù những ảnh thông tin chính trị báo Hà Giang đăng tải bao giờ cũng
rất phù hợp với tít và nội dung của sự kiện đó. Tuy vậy, những tin, bài về hoạt
động kinh tế, văn hoá xã hội có ảnh đi kèm lại không được như vậy. Rất nhiều
tin, bài về các lĩnh vực này không có ảnh phù hợp đăng kèm.
Số 856, ra ngày 21/06/ 2008 đăng bức ảnh những người nông dân đang
chăm sóc cây ngô. Góc bức ảnh có chú thích “Chăm sóc cây ngô vụ đông ở xã
Trung Thành (Vị Xuyên)” của tác giả Tứ Cường. Bức ảnh này được minh hoạ
vào bài có tít dẫn “Quang Bình khuyến khích nông dân trồng cây vụ đông”. bức
ảnh này so với nội dung tin đi kèm nghe chừng hợp chủ đề nhưng đây lại là hai
địa phương khác nhau nên mặc dù có hợp về nội dung cũng không thểt cho gộp
vào như thế được.
Số 875, ra ngày 05/08/2008 sử dụng bức ảnh “Người dân xóm Chủng Pả,
thị trấn Mèo Vạc chăm sóc đợt 1 cho lúa vụ mùa” đi kèm để minh hoạ cho tin
“Bắc Quang tích cực chăm sóc lúa mùa”. Nhìn tổng thể trang báo, đây là một
trang trình bày có thảm mĩ tốt, xem nội dung của ảnh và nội dung của bài viết
cũng rất hợp chủ đề, nhưng lại vẫn ở hai địa phương khác nhau.
Hay trong số báo 857, ra ngày 24/06/2008 đưa tin “Hiệu quả mô hình nuôi
ao cá ở thôn Tà Muồng” nhưng lại có ảnh minh hoạ là “Mô hình sản xuất giống
dưa chuột tại Thôn Tha, xã Phương Độ (TX Hà Giang). Đó là một cách thể hiện
rất vô lý, không hợp với cách trình bày của báo chí hiện nay!
Hiện tượng “Râu người nọ cắm cằm người kia” đã trở thành chuyện
thường xuyên xảy ra trên báo Hà Giang. Trên trang nhất, số báo ra ngày
05/08/2008 có đăng bức ảnh “Nông dân xã Bản Rịa (Quang Bình) gieo trồng đậu
tương vụ hè - thu”. Nhưng điều băn khoăn là không hiểu sao Ban biên tập lại cho
dùng ảnh này làm minh hoạ đi kèm với tin “Đảng bộ Sở Tài chính: Hội nghị
Đảng viên giữa nhiệm kỳ 2005 – 2008”. Rõ ràng nội dung của bức ảnh và nội
dung bài viết đó là hoàn toàn không có gì khớp nhau nhưng Ban biên tập lại gộp
vào một. Điều này làm cho độc giả khi xem báo rất khó hiểu.
Số 930 ra ngày 11/12/2008 trên trang nhất sử dụng một bức ảnh tương đối
lớn. Lúc đầu khi xem thoáng qua trang báo tác giả tiểu luận đã cảm thấy mừng vì
thẩm mỹ của trang báo có một chút bứt phá, nhưng đến khi xem lại nội dung đã
làm cho tác giả thực sự… mất hứng. Bức ảnh chụp hồ treo Há Pống Cáy với chú
thích “Hồ treo Há Pống Cáy, xã Sủng Trà (Mèo Vạc) đảm bảo nước sinh hoạt
cho người dân trong mùa khô” trên bức ảnh có dòng tít lớn “Thành công ngô vụ
2 nới đá núi”. Nội dung của bài báo và tít báo thì nói một đằng, còn ảnh lại có
nội dung một nẻo. Nội dung thì nói về thành công ngô vụ 2 mang hiệu quả kinh
tế cao cho người nông dân nhưng lại đưa bức ảnh minh hoạ về việc xây dựng hồ
nước sinh hoạt cho người dân. Đây đúng là hết sức vô lý!
Giả sử, cũng trong chú thích bức ảnh trên, Ban biên tập tổng hợp một chú
thích sâu hơn, trong chú thích có thêm một số thông tin, sau đó đóng khung bức
ảnh và thông tin đó lại như một dạng tin ảnh độc lập nằm cạnh một bài báo đó thì
lại rất tốt. Đó là cách khai thác thông tin và sử dụng trên các báo mà Thông tấn
xã Việt Nam vẫn thường làm. Còn nếu như báo Hà Giang đã làm thì bức ảnh đó
không thể đứng độc lập mà nó phải minh họa cho bài viết, do vậy xem một cách
tổng thể thì không ổn chút nào.
Nhìn chung, cách lựa chọn và sử lý ảnh trên báo Hà Giang được thực hiện
chưa bài bản, nếu không dám nói là ẩu. Có quá nhiều bài viết, nội dung đưa về
hoạt động của cơ quan, đơn vị này nhưng ảnh lại đưa ở một địa phương khác.
Đây là điểm yếu lớn nhất của việc sử dụng ảnh báo chí trên báo Hà Giang từ
trước tới nay.
So sánh với báo Tin Tức của Thông tấn xã Việt Nam số 2688 ra thứ Sáu,
ngày 25/01/2008 có đăng một bức ảnh khổ lớn về hình ảnh một phụ nữ đẩy một
xe than tổ ong. Góc tấm ảnh lớn là một ảnh nhỏ chụp một người nông dân dong
chiếc xe đạp chở vài cành đào tết. Chỉ cần nhìn hình bức ảnh thôi, người đọc
cũng hiểu ra đây là tầng lớp lao động nghèo đang mưu sinh trong dịp cận kề với
cái tết. Trên cùng của bức ảnh lớn còn là một tít bài được in to, rõ ràng với nội
dung: “Người nghèo nhọc nhằn lo tết”. Bên dưới bức ảnh còn được in một sapo
tóm tắt nội dung bài viết về không khí người dân Thủ Đô mua sắm tết. Mặc dù
trong dòng chảy vội vã ấy, vần còn có những lớp người nghèo nông thôn bán
hàng dong, đánh giầy cùng những lao động vẫn cần mẫn bám trụ lại nơi phồn
hoa phố thị kiếm thêm vài đồng bạc để cho cái tết của gia đình nghèo đỡ đạm
bạc. Xem bức ảnh này bên những dòng tít và dòng tóm tắt nội dung, ta thấy nó
có sự gắn kết là một, nó bổ trợ thông tin cho nhau nhưng lại không hề thừa tẹo
nào, nếu thiếu đi một trong những yếu tố đó, ắt tác phẩm báo chí sẽ kém phần
hấp dẫn bạn đọc. Đây là một sự trình bày và sắp xếp nội dung bài báo rất sát với
nội dung của bức ảnh nên càng làm tăng tính thuyết phục của tác phẩm báo chí,
bạn đọc mới xem qua bức ảnh nhưng cũng có thể hiểu được nội dung bài báo đó
nói lên vấn đề gì. Quả là một cách sắp xếp nội dung rất khoa học của Ban biên
tập báo.
Tình trạng sử dụng ảnh lẫn lộn lung tung đó khiến cho tính minh họa của
ảnh giảm đi rõ rệt. Đã đành là những bức ảnh đó có cùng chủ đề, nhưng đã minh
họa cho tin, bài ổ địa phương, đơn vị nào thì nên sử dụng đúng ảnh ở nơi đó.
Nguyên tắc này có lẽ báo Hà Giang hoặc đã “quên” mất, hoặc là do thiếu ảnh
nên họ chấp nhận chắp vá một cách đại khái như vậy. Hiện tượng đó đã trở thành
thông lệ trên báo Hà Giang, điều hạn chế được Ban biên tập chấp nhận nên họ
không đưa ra giải pháp để khắc phục.
Chương 3
Nguyên nhân và giải pháp nâng cao chất lượng ảnh
trên báo hà giang
1. Nguyên nhân
Nhìn chung, trên các số bào Hà Giang đã phát hành trong năm 2008 vừa
qua đã có những sự thay đổi về nội dung cũng như cách trình bày trang báo. Tính
thẩm mỹ trên từng trang báo đã được cải thiện đáng kể so với những ngày đầu
mới thành lập. Đến nay, trên báo đã xuất hiện nhiều bài viết cũng như những bức
ảnh có chất lượng, năm 2008 trên trang báo cũng đã xuất hiện những chùm ảnh
hoặc những phóng sự ảnh có chất lượng. Tuy vậy, cách lựa chọn và xử lý thông
tin trên ảnh của báo Hà Giang vẫn còn cẩu thả, chưa mang tính khoa học. Rất
nhiều bài viết, nội dung đưa một đằng nhưng ảnh lại đưa một nẻo, bài viết viết
về hoạt động của cơ quan đơn vị này nhưng ảnh minh họa lại lấy ở một địa
phương đơn vị khác. Thậm chí, có những bức ảnh không được Ban biên tập chú
thích đúng như nội dung trong ảnh nên hiệu quả mà nó mang lại không cao, có
khi còn bị phản tác dụng. Đây là điểm yếu lớn nhất của việc sử dụng ảnh trên
báo Hà Giang mà tiểu luận này đã đề cập.
Nguyên nhân của tình trạng này có lẽ do một số vấn đề sau:
- Cả cơ quan báo hiện không có phóng viên chuyên ảnh. Vì vậy việc tác
nghiệp, ghi lại nhiều sự kiện là rất khó. Trong một ngày sẽ diễn ra nhiều hoạt
động tại nhiều nơi trong tỉnh nên toà soạn phải phân công các phóng viên đi tác
nghiệp, các phóng viên ở báo Hà Giang chỉ có trình độ chuyên sâu về viết bài
nên khi tác nghiệp ảnh sẽ không có được những bức ảnh có chất lượng cũng là lẽ
đương nhiên. Do có ít người chụp trong khi số lượng cộng tác viên ảnh không
lớn nên số lượng ảnh báo chí của báo Hà Giang nghèo nàn. Khi chọn ảnh có thể
vì những lý do “nghèo nàn” đó mà ban biên tập ít có sự lựa chọn.
- Hiện nay, cả cơ quan báo Hà Giang chỉ có một người được đào tạo
chuyên sâu về ngành nhiếp ảnh, nhưng cũng chưa thực sự phát huy được hiệu
quả. Vì vậy sẽ còn xuất hiện nhiều bức ảnh có chất lượng không tốt. Người cầm
máy không biết chộp lấy những khoảnh khắc xuất thần của nguyên mẫu nên vẫn
còn những bức ảnh “vô hồn”, một trong những cái “cần” của ảnh báo chi. Một
thực tế thường thấy đa số các tác giả chỉ đi chụp sau đó ghi đầy đủ họ tên, địa chỉ
và nội dung của bức ảnh đó rồi mang về nộp cho toà soạn mà không có những
thông tin cần thiết đề cấu thành một tin ảnh đầy đủ. Do cách làm quá dễ dãi của
những người cầm máy ở báo Hà Giang như vậy nên những bức ảnh sử dụng trên
báo không có những thông tin chiều sâu nên nó nghiễm nhiên trở thành những
bức ảnh chỉ có vai trò minh họa cho bài viết.
- Cũng do lượng phóng viên ảnh không có nên không có sự phối hợp về
nội dung thông tin giữa bài và ảnh. Phóng viên thực hiện nội dung bài viết nhưng
không có phóng viên ảnh tác nghiệp cùng nên không có được những bức ảnh đi
kèm với bài viết. Từ những khó khăn đó nên Ban biên tập không có ảnh để sử
dụng theo bài. Do vậy đã dấn đến tình trạng “râu người nọ cắm cằm người kia”.
- Mặc dù những thiếu sót như trên vẫn có thể khắc phục được một phần
nào nếu Ban biên tập cũng là những người có nghiệp vụ sâu về ảnh báo chí. Nếu
thấy phóng viên đi tác nghiệp về nộp những bức ảnh không có đủ những thông
tin cần thiết thì sẽ không sử dụng và phải có những biện pháp nhắc nhở hoặc
kiểm điểm để những phóng viên đó rút kinh nghiệm. Theo tác giả tiểu luận này,
nếu nói về nghệ thuật chụp ảnh báo chí thì mới cần nhiều đến nghiệp vụ chuyên
sâu về ảnh báo chí. Đối với người phóng viên đã có nghiệp vụ về báo chí, biết
cầm máy ảnh đi tác nghiệp cho ra được những bức ảnh báo chí để sử dụng, lại
thiếu đi những thông tin về bức ảnh thì chẳng qua đó là sự cẩu thả, dễ dãi của
người cầm máy.
Một minh chứng cho thấy, nhiều bức ảnh lỗi hoàn toàn do Ban biên tập.
Qua khảo sát trên báo Hà Giang trong thời gian thực hiện tiểu luận, hầu như số
báo nào cũng có những bức ảnh không phù hợp với nội dung của bài viết. Nếu số
lượng “râu người nọ cắm cằm người kia” thi thoảng mới xuất hiện thì có thể do
khách quan đổ lỗi từ phía phóng viên. Tình trạng này nó đã trở thành hệ thống,
bởi trong suốt thời gian dài như vậy thì không có lý do gì để đổ lỗi cho việc
không có ảnh đi cùng nội dung bài viết. Có thể đây lại là một cách làm “chẳng
giống ai” của Ban biên tập báo Hà Giang.
2. Giải pháp
2.1. Cơ chế chính sách
2.1.1. Đối với phóng viên ảnh
- Xem thêm -