I. PhÇn më ®Çu
Kh¸i niÖm b¶o hiÓm: B¶o hiÓm lµ mét sù tho¶ thuËn hîp ph¸p th«ng
qua ®ã mét c¸ nh©n hay tæ chøc (ngêi tham gia b¶o hiÓm) chÊp nhËn ®ãng
gãp mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh (phÝ b¶o hiÓm) cho mét tæ chøc kh¸c (ngêi b¶o
hiÓm) ®Ó ®æi lÊy nh÷ng cam kÕt vÒ nh÷ng kho¶n båi thêng hoÆc chi tr¶ khi
cã sù kiÖn quy ®Þnh trong hîp ®ång x¶y ra.
B¶o hiÓm ngµy nay ®îc thùc hiÖn díi h×nh thøc hîp ®ång. Hîp ®ång b¶o
hiÓm lµ sù tho¶ thuËn cã tÝnh chÊt rµng buéc ph¸p lý ®îc lËp b»ng v¨n b¶n,
th«ng qua ®ã ngêi tham gia b¶o hiÓm cam kÕt nép phÝ b¶o hiÓm ®Ó ngêi ®îc
b¶o hiÓm hoÆc mét ngêi thø ba (ngêi ®îc hëng quyÒn lîi b¶o hiÓm) ®îc
nhËn sè tiÒn chi tr¶ hay båi thêng tõ c«ng ty b¶o hiÓm khi ph¸t sinh c¸c sù
kiÖn ®îc b¶o hiÓm theo quy ®Þnh ngêi hîp ®ång.
TÝnh cÇn thiÕt cña c¸c dÞch vô b¶o hiÓm:
+c¬ së lý luËn: C¸c dÞch vô b¶o hiÓm ra ®êi lµ mét hÖ qu¶ tÊt yÕu
cña nhu cÇu ®îc b¶o hiÓm cña d©n chóng. Nhu cÇu b¶o hiÓm lµ nguyÖn väng
cña con ngêi muèn cuéc sèng cña chÝnh b¶n th©n m×nh, cña nh÷ng c¸ nh©n
trong tæ chøc m×nh, gia ®×nh m×nh trong t¬ng lai ®îc ®¶m b¶o. Theo thang
bËc nhu cÇu cña Maslow, nhu cÇu b¶o hiÓm kh«ng ph¶i lµ nhu cÇu c¨n b¶n
nhÊt cña con ngêi nhng lµ nhu cÇu kÒ cËn víi nhu cÇu c¬ b¶n cña con ngêi.
Nhu cÇu b¶o hiÓm lµ mét nhu cÇu ®Æc biÖt mµ ®«i khi ngêi ta lÇm tëng quyÕt
®Þnh mua b¶o hiÓm lµ mét quyÕt ®Þnh tiªu dïng, nhng quyÕt ®Þnh mua b¶o
hiÓm chÝnh lµ mét quyÕt ®Þnh tiÕt kiÖm. C¶ J.M Keynes vµ I. Fisher còng ®Òu
kh¼ng ®Þnh r»ng thu nhËp lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh cña tiªu dïng vµ tiÕt kiÖm.
Ngêi ta sÏ tiÕt kiÖm nhiÒu h¬n khi cã thu nhËp cao h¬n. ChÝnh v× vËy con ngêi ngµy cµng cã nhiÒu nhu cÇu ®îc b¶o hiÓm. Sù ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn
cña c¸c dÞch vô b¶o hiÓm lµ mét tÊt yÕu.
+C¬ së thùc tiÔn: Tai n¹n g©y ra nhiÒu tæn thÊt vÒ tµi chÝnh, tinh thÇn
thËm chÝ lµ c¶ tÝnh m¹ng cho chÝnh b¶n th©n vµ gia ®×nh cña nh÷ng ngêi
kh«ng may gÆp
rñi ro. HiÖn nay, trªn thÕ giíi cã h¬n 700000 ngêi chÕt, h¬n 10.000.000 ngêi
bÞ th¬ng do tai n¹n giao th«ng, thiÖt h¹i kinh tÕ toµn cÇu lµ 5000 tû ®« la.
HiÖn nay nguy c¬ chiÕn tranh vµ nguy c¬ khñng bè, néi chiÕn s¾c téc ë c¸c
níc ch©u Phi, tranh chÊp l·nh thæ gi÷a mét sè quèc gia vïng trung vµ nam
ch©u ¸,...vÉn lu«n thêng trùc x¶y ra, ®e do¹ sù an toµn cña tÊt c¶ mäi ngêi.
VÉn ®ang tõng ngµy cíp ®i sinh m¹ng, tiÒn cña cña rÊt nhiÒu ngêi, thiªn tai
nh lò lôt, b·o, ®éng ®Êt ngµy cµng hoµnh hµnh d÷ déi t¹i nhiÒu níc nh Trung
Quèc, Ên §é, Hi L¹p... Sù æn ®Þnh cuéc sèng cña mçi con ngêi ®ang bÞ ®e
do¹ nghiªm träng. Trong khi ®ã, thu nhËp cña hä ®ang ®îc n©ng lªn ®¸ng kÓ,
nhu cÇu tiÕt kiÖm ®Ó ®¶m b¶o cuéc sèng trong t¬ng lai rÊt ®îc chó träng.
Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, thÞ trêng c¸c lÜnh vùc ®Çu t kh¸c rÊt bÊt æn. C¸c thÞ trêng chøng kho¸n New York , London, Paris... lu«n chao ®¶o bëi sù kiÖn
khñng bè ngµy 11.9.2001, sù kiÖn ph¸ s¶n cña c¸c tËp ®oµn Enron, bª bèi tµi
chÝnh cña Worldcom, th¶m ho¹ tµi chÝnh cña Vivendi... Do vËy c¸c ho¹t
®éng b¶o hiÓm l¹i lµ sù lùa chän an toµn cña nh÷ng ngêi tham b¶o hiÓm. §ã
chÝnh lµ nh÷ng ®ßi hái kh¸ch quan cho sù ra ®êi,tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c
lo¹i h×nh dÞch vô b¶o hiÓm trªn thÕ giíi.
ë ViÖt Nam còng cã rÊt nhiÒu nguy c¬ cã thÓ ¶nh hëng tíi cuéc sèng æn
®Þnh cña con ngêi. Theo thèng kª, n¨m 2000 x¶y ra 22.486 vô tai n¹n, t¨ng
8,5% so víi n¨m 1999. Trong ®ã lµm chÕt 7500 ngêi, t¨ng 12.4% so víi n¨m
tríc, sè ngêi bÞ th¬ng lµ 25.400 ngêi, t¨ng 6.2%. §Æc biÖt tû lÖ tai n¹n giao
th«ng ®ang t¨ng ë møc ®é b¸o ®éng do sè lîng c¸c ph¬ng tiÖn giao th«ng
vËn hµnh trªn c¸c ®êng phè ngµy cµng nhiÒu. Tai n¹n do nh÷ng ngêi ®iÒu
khiÓn m« t«, xe m¸y g©y ra chiÕm 62,3% tæng sè c¸c vô tai n¹n, do l¸i xe «
t« g©y ra chiÕm 26,2%, cßn c¸c ph¬ng tiÖn cßn l¹i g©y ra kho¶ng 11,4%. C¸c
hiÖn tîng thiªn tai lò lôt còng x¶y ra thêng xuyªn h¬n, møc ®é thiÖt h¹i to
lín h¬n, lµm cho mäi ngêi lu«n lu«n lo l¾ng cho cuéc sèng cña b¶n th©n hä,
cña gia ®×nh hä vµ cña c¶ nh÷ng ngêi xung quanh. ChÝnh nhu cÇu ®îc b¶o
hiÓm cña con ngêi lµ c¬ së cho sù ra ®êi cña b¶o hiÓm.
Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
Trong bµi viÕt nµy em ®· sö dông mét sè ph¬ng ph¸p nghiªn cøu c¬ b¶n
sau:
Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch: Dùa vµo c¸c bµi b¸o su tÇm ®îc, em ph©n tÝch ®Ó
thÊy ®îc c¸c tÝnh chÊt ®Æc ®iÓm riªng cã cña b¶o hiÓm.
Ph¬ng ph¸p tæng hîp: toµn bé néi dung bµi viÕt nµy ®îc tæng hîp tõ nhiÒu
bµi b¸o chuyªn ngµnh nhá lÎ, néi dung rêi r¹c.
Ph¬ng ph¸p thèng kª: nhê cã ph¬ng ph¸p thèng kª, em cã thÓ tæng kÕt ®îc c¸c sè liÖu vÒ c¸c ngµnh b¶o hiÓm trong hÖ thèng b¶o hiÓm ViÖt Nam.
Ngoµi ra, em cßn sö dông thªm c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c: ph¬ng ph¸p duy vËt
biÖn chøng, ph¬ng ph¸p m« h×nh hãa…
Néi dung: §Ò ¸n bao gåm c¸c néi dung sau:
Ch¬ng 1: Lý luËn chung.
Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng b¶o hiÓm ViÖt Nam.
Ch¬ng 3: Gi¶i ph¸p.
II.Néi Dung:
Ch¬ng 1: lý luËn chung
1.1. qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ra ®êi cña b¶o hiÓm:
H×nh thøc s¬ khai nhÊt cña b¶o hiÓm ®ã lµ h×nh thøc dù tr÷ ®Ó ®Ò phßng
nh÷ng rñi ro bÊt tr¾c cã thÓ x¶y ra. Sau nµy con ngêi nhËn thÊy dù tr÷ cã tæ
chøc hoÆc dù tr÷ theo nhãm cã hiÖu qu¶ h¬n dù tr÷ c¸ nh©n. Vµo nh÷ng n¨m
2.500 TCN ë Ai CËp nh÷ng ngêi thî ®Ïo ®¸ ®· biÕt thiÕt lËp quü ®Ó gióp ®ì
n¹n nh©n cña c¸c vô tai n¹n. Khi th¬ng nghiÖp ph¸t triÓn, c¸c th¬ng gia, thay
v× tù tÝch cãp, ngêi ta cã thÓ vay tiÒn ®Ó ®ñ tiÒn cho mét chuyÕn hµng. Vay
còng lµ mét h×nh thøc tù b¶o hiÓm khi hä cÇn nh÷ng kho¶n chi tiªu ®ét suÊt.
ë Babylon (n¨m 1700 n¨m TCN) vµ ë Athen (n¨m 500 TCN) ®· xuÊt hiÖn hÖ
thèng vay mîn l·i suÊt cao. Tuy nhiªn h×nh thøc nµy cã thÓ dÉn tíi nh÷ng
kho¶n nî chång chÊt do l·i suÊt cao. V× vËy, sau nµy ®· xuÊt hiÖn h×nh thøc
gãp cæ phÇn. H×nh thøc nµy gi¶m ®îc g¸nh nÆng tæn thÊt cho mét ngêi v× nã
®îc chia cho nhiÒu ngêi cïng g¸nh chÞu. Tuy nhiªn nh÷ng ngêi tham gia gãp
cæ phÇn sÏ mÊt nhiÒu thêi gian ®Ó t×m ®èi t¸c, ph¶i dµn xÕp, tho¶ thuËn chia
sÎ tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi. Nh÷ng h¹n chÕ cña c¸c biÖn ph¸p tù b¶o hiÓm
®· t¹o ®iÒu kiÖn cho h×nh thøc b¶o hiÓm ra ®êi. Nh÷ng tho¶ thuËn b¶o hiÓm
®Çu tiªn xuÊt hiÖn g¾n liÒn víi ho¹t ®éng giao lu, bu«n b¸n b»ng ®êng biÓn.
B¶n hîp ®ång b¶o hiÓm cæ nhÊt cßn lu l¹i ®îc ph¸t hµnh t¹i Genoa- Italia
vµo n¨m 1347. Nh vËy b¶o hiÓm hµng h¶i lµ lo¹i b¶o hiÓm ®Çu tiªn, ®¸nh
dÊu sù ra ®êi cña b¶o hiÓm.
Khi x· héi ph¸t triÓn, c¸c h×nh thøc cæ truyÒn kh«ng cßn ®¶m b¶o an toµn
cho cuéc sèng c¸ nh©n vµ céng ®ång n÷a do vËy c¸c lo¹i b¶o hiÓm kh¸c ®·
ra ®êi. N¨m 1667 c«ng ty b¶o hiÓm ho¶ ho¹n ®Çu tiªn ra ®êi t¹i Anh. N¨m
1762, c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä Equitable lµ c«ng b¶o hiÓm nh©n thä ®Çu
tiªn ra ®êi t¹i Anh. Cuèi thÕ kû 19 hµng lo¹t c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm ®· ra
®êi nh: b¶o hiÓm « t«, b¶o hiÓm m¸y bay, b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù…
1.2 nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt vÒ c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm
1.2.1 nguyªn t¾c c¬ b¶n trong ho¹t ®éng b¶o hiÓm
B¶o hiÓm ho¹t ®éng theo quy luËt sè ®«ng: Quy luËt nµy gióp c¸c nhµ
b¶o hiÓm íc tÝnh x¸c suÊt rñi ro nhËn b¶o hiÓm, nh»m gióp tÝnh phÝ vµ qu¶n
lý c¸c quü dù phßng cña c«ng ty b¶o hiÓm.
Nguyªn t¾c quyÒn lîi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm: QuyÒn lîi cã thÓ ®îc b¶o
hiÓm lµ quyÒn së h÷u, quyÒn chiÕm h÷u, quyÒn sö dông, quyÒn tµi s¶n,
quyÒn vµ nghÜa vô nu«i dìng, cÊp dìng ®èi víi ®èi tîng ®îc b¶o hiÓm.
Nguyªn t¾c trung thùc tuyÖt ®èi:
Thø nhÊt, lµ ®èi víi ngêi tham gia b¶o hiÓm: ®ã chÝnh lµ bæn phËn khai
b¸o ®Çy ®ñ chÝnh x¸c tÊt c¶ c¸c yÕu tè quan träng cã liªn quan ®Ó gióp c«ng
ty b¶o hiÓm gi¶m chi phÝ ®iÒu tra rñi ro.
§èi víi ngêi b¶o hiÓm: C«ng ty b¶o hiÓm cã nhiÖm vô ph¶i cung cÊp ®Çy
®ñ, chÝnh x¸c nh÷ng th«ng tin liªn quan ®Õn hîp ®ång b¶o hiÓm, gi¶i thÝch
c¸c ®iÒu kho¶n, gi¶i ®¸p nh÷ng th¾c m¾c cho kh¸ch hµng.
Nguyªn t¾c “ nguyªn nh©n gÇn”: Nguyªn nh©n gÇn lµ nguyªn nh©n chñ
®éng h÷u hiÖu vµ chi phèi sù viÖc dÉn ®Õn tæn thÊt cho ®èi tîng ®îc b¶o
hiÓm. C«ng ty b¶o hiÓm sÏ båi thêng nÕu nguyªn nh©n gÇn lµ nguyªn nh©n
thuéc tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm.
Nguyªn t¾c båi thêng vµ nguyªn t¾c kho¸n: Nguyªn t¾c båi thêng: Môc
®Ých cña nguyªn t¾c båi thêng lµ kh«i phôc t×nh tr¹ng ban ®Çu hoÆc mét
phÇn theo møc ®é thiÖt h¹i cho ngêi tham gia b¶o hiÓm. Nguyªn t¾c båi thêng chØ ¸p dông cho b¶o hiÓm thiÖt h¹i vµ b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù.
Nguyªn t¾c kho¸n: Ngêi ta ¸p dông nguyªn t¾c kho¸n mµ sè tiÒn ®îc Ên
®Þnh tríc trong c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm vµ t¸ch biÖt víi kh¸i niÖm båi thêng.
Nguyªn t¾c nµy ®îc ¸p dông trong c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm con ngêi vµ b¶o
hiÓm nh©n thä. Nguyªn t¾c thÕ quyÒn ®ßi båi hoµn: Khi rñi ro do mét bªn
thø ba g©y ra vµ ph¶i g¸nh chÞu mét phÇn tæn thÊt th× c«ng ty b¶o hiÓm sÏ
båi thêng ®óng gi¸ trÞ tæn thÊt. Sau khi ®· nhËn ®ñ tiÒn båi thêng, ngêi ®îc
b¶o hiÓm ph¶i uû quyÒn cho c«ng ty ®ßi l¹i phÇn tr¸ch nhiÖm cña bªn thø ba
g©y ra.
Nguyªn t¾c ®ãng gãp tæn thÊt: Nguyªn t¾c nµy quy ®Þnh khi c¸c c«ng ty
cïng b¶o hiÓm cho ®èi tîng b¶o hiÓm bÞ tæn thÊt cã nghÜa vô ®ãng gãp båi
thêng theo tû lÖ phÇn tr¨m tr¸ch nhiÖm ®· nhËn b¶o hiÓm.
1.2.2) c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm c¬ b¶n
C¨n cø vµo tÝnh chÊt ho¹t ®éng, b¶o hiÓm ®îc chia thµnh b¶o hiÓm x· héi
(BHXH), b¶o hiÓm y tÕ (BHYT) vµ b¶o hiÓm th¬ng m¹i (BHTM).
a)b¶o hiÓm x· héi: BHXH lµ lo¹i h×nh b¶o hiÓm ®îc thùc hiÖn kh«ng v×
môc ®Ých lîi nhuËn. BHXH lµ chÝnh s¸ch x· héi cña nhµ níc nh»m t¹o lËp
quü tµi chÝnh tËp trung nh»m tµi trî cho ngêi lao ®éng gÆp rñi ro. BHXH cã
5 chÕ ®é chi tr¶ sau: trî cÊp èm ®au, trî cÊp thai s¶n, trî cÊp tai n¹n lao ®éng
vµ bÖnh nghÒ nghiÖp, chÕ ®é hu trÝ, chÕ ®é tö tuÊt. BHXH ®· më réng quyÒn
cho ngêi lao ®éng, b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých cña ngêi lao ®éng, ®ång thêi b¶o
vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ngêi sö dông lao ®éng, trî gióp c¸c chÝnh
s¸ch kinh tÕ x· héi cña nhµ níc, ®¶m b¶o cho qu¶n lý vµ an ninh l©u dµi cña
nhµ níc. Tuy vËy BHXH vÉn cßn nhiÒu tån t¹i: thø nhÊt, BHXH chØ ¸p dông
®èi víi c¸c ®èi tîng lµ ngêi lao ®éng lµm viÖc trong doanh nghiÖp nhµ níc,
doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã sö dông tõ 10 lao ®éng trë lªn, doanh
nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi, c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp. Thø hai, b¶o
hiÓm chØ giíi h¹n trong 5 chÕ ®é chi tr¶ ®· kÓ trªn, vµ trong mçi chÕ ®é ®ã
cßn h¹n chÕ ph¹m vi ®îc b¶o hiÓm.. Thø ba, møc ®é chi tr¶ BHXH hiÖn nay
vÉn cßn thÊp cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu mong ®îi cña ngêi lao ®éng. Thø t,
thñ tôc chi tr¶ chÕ ®é BHXH cßn mang tÝnh quan liªu, hµnh chÝnh ... g©y khã
kh¨n cho ngêi lao ®éng.
b)B¶o hiÓm y tÕ: Còng gièng nh b¶o BHXH, BHYT ho¹t ®éng kh«ng v×
môc ®Ých kinh doanh. BHYT lµ chÝnh s¸ch x· héi do nhµ níc tæ chøc thùc
hiÖn nh»m huy ®éng sù ®ãng gãp cña ngêi sö dông lao ®éng, ngêi lao ®éng,
c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n ®Ó thanh to¸n chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh. QuyÒn lîi ®îc
b¶o hiÓm cña BHYT ¸p dông cho 2 trêng hîp: kh¸m bÖnh vµ ch÷a bÖnh,
®iÒu trÞ néi tró. BHYT cã ý nghÜa to lín: nã gióp nh÷ng ngêi tham gia b¶o
hiÓm kh¾c phôc khã kh¨n, gãp phÇn gi¶m g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch nhµ níc,
thøc hiÖn c«ng b»ng x· héi, n©ng cao tÝnh céng ®ång vµ g¾n bã mäi thµnh
viªn trong x· héi. §ång thêi BHYT ®· kh¾c phôc ®îc h¹n chÕ cña BHXH lµ:
BHYT ®îc ¸p dông cho mäi ®èi tîng trong x· héi. Tuy nhiªn, BHYT vÉn
cßn mét sè h¹n chÕ: thø nhÊt, kh¸ch hµng cßn Ýt hiÓu biÕt vÒ BHYT. Thø hai,
møc ®é b¶o hiÓm cßn thÊp: b¶o hiÓm y tÕ chi tr¶ 80% chi phÝ kh¸m bÖnh,
20% cßn l¹i ngêi bÖnh tù chi tr¶. Thø ba, thñ tôc qu¶n lý BHYT vÉn cßn rêm
rµ, g©y nhiÒu trë ng¹i cho kh¸ch hµng, chi tr¶ b¶o hiÓm kh«ng ®óng chÕ ®é,
cã sù mÊt c©n ®èi gi÷a chi phÝ cho kh¸m ch÷a bÖnh ngo¹i tró vµ ch÷a bÖnh
néi tró.
c)B¶o hiÓm th¬ng m¹i: BHTM ho¹t ®éng v× môc tiªu lîi nhuËn.
BHTM lµ biÖn ph¸p chia nhá tæn thÊt cña mét hay mét sè Ýt ngêi dùa vµo
mét quü chung b»ng tiÒn ®îc lËp bëi sù ®ãng gãp cña nhiÒu ngêi th«ng qua
ho¹t ®éng cña c«ng ty b¶o hiÓm. Tõ ®©y, nÒn kinh tÕ cßn cã mét nguån ®Çu
t ®¸ng kÓ tõ quü cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm. BHTM ®îc chia thµnh hai lo¹i:
b¶o hiÓm nh©n thä (BHNT) vµ b¶o hiÓm phi nh©n thä(BHPNT):
*) b¶o hiÓm nh©n thä: lµ lo¹i b¶o hiÓm qua ®ã c«ng ty b¶o hiÓm cam kÕt
sÏ tr¶ mét sè tiÒn tho¶ thuËn khi cã sù kiÖn quy ®Þnh x¶y ra liªn quan ®Õn
tÝnh m¹ng vµ søc khoÎ cña con ngêi. BHNT chi tr¶ trong c¸c trêng hîp sau:
chi tr¶ cho ngêi thõa hëng trong trêng hîp ngêi ®îc b¶o hiÓm kh«ng may
qua ®êi, chi tr¶ cho ngêi b¶o ®îc b¶o hiÓm khi hÕt h¹n hîp ®ång, chi tr¶ cho
ngêi b¶o hiÓm khi hä bÞ th¬ng tËt. PhÝ cña mét hîp ®ång BHNT thêng c¨n cø
vµo: tû lÖ tö vong, l·i suÊt kü thuËt (lµ nh÷ng gi¶ ®Þnh vÒ sè l·i mµ c«ng ty
b¶o hiÓm thu ®îc nhê ®Çu t kho¶n phÝ t¹m thêi nhµn rçi vµo c¸c lÜnh vùc ®Çu
t kh¸c), c¸c chi phÝ ho¹t ®éng kh¸c cña c«ng ty
*) b¶o hiÓm phi nh©n thä: BHPNT lµ c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm th¬ng m¹i
kh¸c kh«ng ph¶i lµ BHNT. BHPNT ®îc chia thµnh ba lo¹i h×nh c¬ b¶n
sau:B¶o hiÓm tµi s¶n, b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù vµ b¶o hiÓm con ngêi.
Ngoµi c¸c ®Æc trng gièng nh BHTM nãi chung (xem 1.2.2), BHPNT cßn
cã c¸c ®Æc trng chñ yÕu sau:Ho¹t ®éng BHPNT lµ mét hîp ®ång cã thêi h¹n
ng¾n: thêng lµ mét n¨m hoÆc ng¾n h¬n. BHPNT chØ båi thêng vµ chi tr¶ tiÒn
b¶o hiÓm khi cã rñi ro ®îc b¶o hiÓm x¶y ra.
Ch¬ng 2: thùc tr¹ng ho¹t ®éng b¶o
hiÓm ë ViÖt Nam
2.1 thùc tr¹ng ngµnh b¶o hiÓm XHVN:
2.1.1) nguån thu:
BHXH ViÖt nam lµ mét quü BHXH ®îc qu¶n lý thèng nhÊt vµ sö dông ®Ó
chi tr¶ 5 chÕ ®é BHXH (xem phÇn 1.2.4). Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, BHXH
ViÖt Nam ®· tõng thùc hiÖn c¶ theo 2 m« h×nh: nhµ níc thùc hiÖn toµn bé
(bao cÊp) vµ nhµ níc tæ chøc cã sù tham gia cña giíi chñ vµ giíi. Theo nghÞ
®Þnh 12/CP ngµy 26/1/1995 cña chÝnh phñ vÒ viÖc ban hµnh ®iÒu lÖ quy ®Þnh:
®èi tîng tham gia BHXH ®îc më réng cho c¶ nh÷ng ngêi lao ®éng trong c¸c
doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cã sö dông tõ 10 lao ®éng trë lªn.
Còng theo quy ®Þnh nµy, quü BHXH ®îc h×nh thµnh tõ: sù ®ãng gãp cña ngêi lao ®éng 5% tiÒn l¬ng, ngêi sö dông lao ®éng 15% quü l¬ng. Sè d BHXH
n¨m 2002 lµ 25.000 tû ®ång. Sè ngêi tham gia BHXH n¨m 2002 lµ 4,8 triÖu
ngêi. Ngoµi ra, BHXH cßn cã nguån thu tõ lîi nhuËn ®Çu t. L·i thu tõ ®Çu t
cña quü BHXH n¨m 2002 lµ 1.100 tû ®ång.
2.1.2)Chi:
Tõ nguån thu nãi trªn quü BHXH ViÖt Nam ®· sö dông ®Ó chi tr¶ c¸c lo¹i
chi phÝ. Sè ngêi ®îc hëng chÕ ®é BHXH n¨m 2002 kho¶ng 190.950 ngêi. §ã
lµ chi tr¶ cho c¸c ®èi tîng ®îc hëng BHXH tõ sau 1/1/1995, v× nh÷ng ®èi t-
îngvÒ hu. Trong nhiÒu n¨m gÇn ®©y, BHXH ViÖt Nam ®· cè g¾ng tù c©n ®èi
thu chi ®Ó gi¶m nguån trî cÊp tõ Ng©n s¸ch nhµ níc. Tuy vËy, tõ n¨m 2002,
hµng n¨m quü BHXH thu kh«ng ®ñ chi, ph¶i dïng quü BHXH tån tÝch cña
nh÷ng n¨m tríc ®Ó chi tiªu. Dù b¸o ®Õn kho¶n n¨m 2035 th× quü BHXH sÏ
hÕt kh¶ n¨ng chi tr¶.
HiÖn nay, BHXH cßn ®ang nç lùc ®ãng gãp vai trß trong qu¸ tr×nh c¶i
c¸ch tiÒn l¬ng ë ViÖt Nam. Bëi v× quü BHXH ®ãng gãp ®îc sö dông ®Ó chi
tr¶ 5 chÕ ®é(xem 1.2.3.a) trong ®ã cã chÕ ®é hu trÝ vµ tö tuÊt. N©ng cao møc
sèng cña nh÷ng ngêi lao ®éng ®· th«i lao ®éng th× BHXH lµ mét môc tiªu
träng yÕu.
Bªn c¹nh tÊt c¶ nh÷ng vai trß quan träng trªn ®©y, BHXH vÉn cßn tån t¹i
rÊt nhiÒu h¹n chÕ: h¹n chÕ trong quy chÕ qu¶n lý thu BHXH, h¹n chÕ ë quy
chÕ qu¶n lý chi tr¶ c¸c chÕ ®é BHXH, h¹n chÕ vÒ quy chÕ b¶o toµn vµ t¨ng
trëng quü, h¹n chÕ trong quy chÕ c©n ®èi quü.
2.2) thùc tr¹ng ngµnh bHYT:
Qua ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ 10 n¨m thùc hiÖn chÝnh s¸ch BHYT(1992-2002)
chóng ta cã thÓ ®a ra mét sè nhËn xÐt kh¸i qu¸t sau:
Sè ngêi tham gia b¶o hiÓm tuy cã xu híng t¨ng nhanh:
ChÝnh s¸ch B¶o hiÓm y tÕ (BHYT) sau gÇn 10 n¨m triÓn khai thùc hiÖn ®·
thu ®îc nh÷ng kÕt qu¶ rÊt quan träng . Sè ngêi tham gia BHYT t¨ng nhanh
tõng n¨m, tÝnh ®Õn thêi ®iÓm n¨m 2002 ®· cã 12,7 triÖu ngêi tham gia b¶o
hiÓm y tÕ ,chiÕm 16% d©n sè trong c¶ níc. Ngoµi khu vùc BHYT b¾t buéc,
cßn cã trªn 4,2 triÖu ngêi ®ang tham gia c¸c ch¬ng tr×nh BHYT x· héi tù
nguyÖn
sö dông quü BHYT
NhiÒu n¨m qua, nguån thu BHYT ®· gÇn b»ng 1/3 Ng©n S¸ch
Sè ng êi tham gia BHYT ®Õn n¨m 2002
12.7
15
9.7
10
5
3.8
Sè ng êi (triÖu)
0
0
1992 1993 1998 2002
Nhµ níc dµnh cho ngµnh y tÕ vµ 50% Ng©n s¸ch dµnh cho lÜnh vùc ®iÒu trÞ.
Trªn 90% bÖnh nh©n ch¹y thËn chu kú t¹i c¸c trung t©m läc m¸u lµ ngêi cã
thÎ BHYT.
Hµng n¨m thanh to¸n quü BHYT cho hµng ngµn ngêi m¾c bÖnh, víi
chi phÝ tíi hµng chôc triÖu ®ång mét ngêi. Ngoµi nh÷ng dÞch vô y tÕ thiÕt
yÕu ,ngêi cã b¶o hiÓm BHYT cßn ®îc quü BHYT thanh to¸n chi phÝ cho c¸c
dÞch vô y tÕ kü thuËt cao nh c¸c kü thuËt chuÈn ®o¸n h×nh ¶nh hiÖn ®¹i (siªu
©m mµu ,chôp ¶nh c¾t líp vi tÝnh CT Scaner, céng hëng tõ h¹t nh©n
MRI...c¸c ph¬ng ph¸p ®iÒu trÞ chi phÝ cao (thËn nh©n t¹o ,®iÒu trÞ ung th,mæ
tim...)
HÖ thèng BHYT vµ c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh ®· phèi hîp ®Ó t¨ng cêng tiÕp cËn dÞch vô y tÕ cho ngêi tham gia BHYT, ®¶m b¶o cho bÖnh nh©n
BHYT ®îc ch¨m sãc søc khoÎ ngay t¹i y tÕ tuyÕn x·. §Õn cuèi n¨m 2002,
kho¶ng 50% tr¹m y tÕ x· trong toµn quèc ®· tæ chøc kh¸m ch÷a bÖnh th«ng
thêng cho ngêi cã thÎ BHYT.
BHYT vµ c¸c bÖnh viÖn ë mét sè thµnh phè lín ®· triÓn khai thÝ ®iÓm
c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh trong tiÕp nhËn vµ kh¸m bÖnh, kª ®¬n cÊp thuèc
cho bÖnh nh©n BHYT. QuyÒn lîi bÖnh nh©n BHYT ngµy cµng ®îc t¨ng cêng
vµ ®¶m b¶o h¬n.
2.3) b¶o hiÓm th¬ng m¹i:
2.3.1 viÖc h×nh thµnh ngµnh b¶o hiÓm ë ViÖt Nam:
C«ng ty b¶o hiÓm ®Çu tiªn ®îc thµnh lËp ë ViÖt Nam lµ c«ng ty b¶o hiÓm
ViÖt Nam (B¶o ViÖt)-tiÒn th©n cña tæng c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam ngµy
nay. B¶o ViÖt ®îc thµnh lËp theo quy ®Þnh sè 179/CP ngµy 17/45/1964 cña
chÝnh phñ vµ chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng ngµy 15/01/1965. B¶o ViÖt cã trô
së chÝnh t¹i Hµ Néi vµ mét chi nh¸nh t¹i H¶i Phßng. B¶o ViÖt ho¹t ®éng kh¸
thµnh c«ng trªn thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam.
2.3.2) hÖ thèng c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ë ViÖt nam.
a) c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nhµ níc:
TÝnh ®Õn th¸ng 5/2003, ViÖt Nam cã 18 doanh nghiÖp kinh doanh b¶o
hiÓm: 3 doanh nghiÖp nhµ níc, chiÕm 75% thÞ phÇn, 5 c«ng ty cæ phÇn, 5
c«ng ty liªn doanh, 5 c«ng ty 100% vèn níc ngoµi. Díi ®©y lµ mét sè c«ng
ty ®iÓn h×nh.
*) Tæng c«ng ty b¶o hiÓm B¶o ViÖt: hiÖn nay B¶o ViÖt lµ c«ng ty b¶o
hiÓm lín nhÊt ViÖt nam cã chi nh¸nh vµ ®¹i lý réng kh¾p trªn c¶ níc. Sè vèn
cña b¶o hiÓm còng rÊt lín, tÝnh riªng sè quü dù phßng b¶o hiÓm còng chiÕm
trªn 2200 tû ®ång.
*) c«ng ty b¶o hiÓm thµnh phè Hå ChÝ Minh (B¶o Minh)
B¶o Minh ®îc thµnh lËp theo quy ®Þnh sè 1164 TC/Q§/TCCB ngµy
28/11/1994 vµ chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng ngµy 20/12/1994. B¶o Minh ®îc
thµnh lËp víi sè vèn ®¨ng ký kinh doanh lµ 40 tû ®ång.
b) c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cæ phÇn:
*) C«ng ty b¶o hiÓm Petrolimex (PJICO) : c«ng ty b¶o hiÓm
Petrolimex lµ c«ng ty cæ phÇn ®Çu tiªn ho¹t ®éng trong ngµnh b¶o hiÓm ®îc
thµnh lËp ngµy 15/06/1995 víi sè vèn kinh doanh ban ®Çu lµ 55 tû ®ång.
c) c¸c c«ng ty b¶o hiÓm liªn doanh: Gåm 5 c«ng ty:
*) C«ng ty liªn doanh b¶o hiÓm quèc tÕ VIA : C«ng ty nµy chÝnh thøc
®i vµo ho¹t ®éng ngµy 5/8/1996. VIA lµ kÕt qu¶ cña sù liªn kÕt thµnh lËp bëi
3 c«ng ty: B¶o ViÖt- ViÖt Nam, commercial union-UK vµ Tokyo Marine and
Fire insurance Co.-NhËt B¶n. Vèn ®¨ng ký kinh doanh cña c«ng ty lµ
6000.000 ®« la Mü. Trong ®ã B¶o ViÖt gãp 51% vèn, 49% cßn l¹i chia ®Òu
cho c¶ hai c«ng ty níc ngoµi. TÝnh ®Õn n¨m 2000 thÞ phÇn b¶o hiÓm cña
c«ng ty chiÕm 2%. C«ng ty VIA chØ tham gia b¶o hiÓm phi nh©n thä.
*)c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n b¶o hiÓm nh©n thä B¶o Minh-CMG :
§©y lµ c«ng Ty liªn doanh gi÷a tËp ®oµn CMG (óc) vµ c«ng ty b¶o hiÓm
thµnh phè Hå ChÝ Minh. C«ng ty chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng ngµy
12/11/1999 víi thêi h¹n ho¹t ®éng 30 n¨m. Sè vèn ®¨ng ký kinh doanh cña
c«ng ty lµ 10.000.000 USD.
d) C¸c c«ng ty b¶o hiÓm 100% vèn níc ngoµi:
*) C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n BHNT Chinfon-Manulife : ®©y lµ
c«ng ty 100% vèn níc ngoµi liªn doanh gi÷a tËp ®oµn Chinhfon-§µi Loan vµ
tËp ®oµn Manulife-Cana®a. C«ng ty liªn doanh nµy chÝnh thøc ®i vµo ho¹t
®éng tõ ngµy 12/6/1999, cã thêi h¹n ho¹t ®éng 50 n¨m. Vèn ®¨ng ký kinh
doanh cña c«ng ty lµ 10.000.000 ®« la Mü. LÜnh vùc ho¹t ®éng lµ thÞ trêng
BHNT.
*) C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n BHNT Prudential : ®©y lµ mét c«ng ty
100% vèn níc ngoµi cña Anh Quèc, chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng tõ ngµy
29/10/1999. Vèn ®¨ng ký kinh doanh 14.000.000 ®« la Mü, ho¹t ®éng trong
thêi h¹n 50 n¨m. Prudential cã tèc ®é khai th¸c t¬ng ®èi tèt, chñ tr¬ng
khuyÕn khÝch ®¹i lý ®i vÒ c¸c ®Þa ph¬ng khai th¸c vµ tuyªn truyÒn qu¶ng
c¸o.
*) C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n BHNT quèc tÕ Mü (AIA) : lµ mét
c«ng ty 100% vèn níc ngoµi cña Mü, ®i vµo ho¹t ®éng tõ ngµy 22/2/2000
víi sè vèn ®¨ng ký kinh doanh lµ 14.000.000 ®« la Mü, cã thêi h¹n ho¹t
®éng 50 n¨m.
Ngoµi ra cßn mét sè c«ng ty b¶o hiÓm míi ®îc cÊp giÊy phÐp kinh doanh
nh: c«ng ty liªn hiÖp b¶o hiÓm UIC, c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt-óc c«ng ty b¶o
hiÓm dÇu khÝ, c«ng ty cæ phÇn b¶o hiÓm B¶o Bu, c«ng ty m«i giíi b¶o hiÓm
B¶o ViÖt-Inchcape, c«ng ty cæ phÇn b¶o hiÓm B¶o Long, c«ng ty Allianz,
c«ng ty 100% vèn níc ngoµi Groupama-Gan ho¹t ®éng trªn lÜnh vùc b¶o
hiÓm n«ng nghiÖp (cÊp cuèi n¨m 2001), c«ng ty liªn doanh b¶o hiÓm gi÷a
ng©n hµng ®Çu t vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam víi mét ®èi t¸c cña ¤xtraylia ®ang
chê giÊy phÐp thµnh lËp…
2.3.3) m«i trêng ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm
ViÖt nam.
a) ViÖt Nam lµ mét thÞ trêng b¶o hiÓm tiÒm n¨ng:
Thø nhÊt, ViÖt Nam lµ mét con sè c¸c quèc gia ®«ng d©n trªn thÕ giíi,
n¨m 1999 d©n sè ViÖt Nam vµo kho¶ng 76 triÖu d©n. §©y lµ mét ®iÒu kiÖn
rÊt thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña b¶o hiÓm. Thªm vµo ®ã, mçi ngêi kh¸c
nhau ë nh÷ng ®é tuæi kh¸c nhau, giíi tÝnh kh¸c nhau… l¹i cã nh÷ng nhu
cÇu b¶o hiÓm kh¸c nhau nªn thÞ trêng b¶o hiÓm sÏ kh«ng ngõng thay ®æi vµ
ph¸t triÓn.
Thø hai, nguån tiÒn do d©n n¾m gi÷ chiÕm 1 tû lÖ t¬ng ®èi lín kho¶ng 6-8
tû ®« la, trong ®ã cã kho¶ng 64% lµ n¾m gi÷ díi d¹ng bÊt ®éng s¶n. Do ®ã
nhu cÇu b¶o hiÓm tµi s¶n l¹i nhiÒu.
Thø ba, níc ta ®ang bíc vµo giai ®o¹n ®æi míi toµn diÖn, ®êi sèng nh©n
d©n kh«ng ngõng ®îc c¶i thiÖn, c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi quèc doanh
®îc thµnh lËp. V× ®iÒu nµy nªn tµi s¶n cña con ngêi së h÷u sÏ t¨ng lªn, c¸c
nguy c¬ rñi ro ®èi víi con ngêi vµ tµi s¶n cña hä còng t¨ng lªn. Tõ ®ã nhu
cÇu b¶o hiÓm còng t¨ng.
Thø t, ViÖt Nam lµ d©n téc cã truyÒn thèng “t¬ng th©n t¬ng ¸i”, “l¸ lµnh
®ïm l¸ r¸ch”. Tinh thÇn t¬ng th©n t¬ng ¸i còng chÝnh lµ néi dung cña b¶o
hiÓm, v× vËy nÐt v¨n ho¸ ViÖt Nam chÝnh lµ mét thuËn lîi cña b¶o hiÓm.
b) b¶o hiÓm ViÖt Nam ®· cã 1 hiÖp héi riªng:
C¸c c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam thèng nhÊt thµnh lËp hiÖp héi b¶o hiÓm
ViÖt Nam tõ ngµy 9/7/1999 theo quy ®Þnh cña bé trëng. HiÖp héi cã 13 c«ng
ty thµnh viªn gåm 7 c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam, 3 c«ng ty liªn doanh, 3
c«ng ty 100% vèn níc ngoµi. HiÖp héi b¶o hiÓm thùc hiÖn chøc n¨ng cÇu nèi
gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm, thùc
hiÖn quy chÕ tù qu¶n, duy tr× m«i trêng c¹nh tranh lµnh m¹nh vµ thóc ®Èy
hîp t¸c trong kinh doanh gi÷a c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm.
c) B¶o hiÓm ViÖt Nam ®· cã hµnh lang ph¸p lý riªng:
Nhµ níc ViÖt Nam ®· cã c¸c th«ng t híng dÉn thi hµnh luËt kinh doanh
b¶o hiÓm b¶o vÖ lîi Ých cña ngêi ®îc b¶o hiÓm, ngêi kinh doanh b¶o hiÓm vµ
c«ng chóng. Mét sè c¸c luËt vµ v¨n b¶n díi luËt vÒ kinh doanh c¸c lo¹i h×nh
b¶o hiÓm cã thÓ ®îc kÓ ®Õn lµ:
LuËt d©n sù ngµy 9/11/1995 liªn quan ®Õn hîp ®ång b¶o hiÓm ( môc 11,
ch¬ng 2 tõ ®iÒu 271 ®Õn ®iÒu 584).
LuËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam ngµy 12/11/1996 (bæ sung, söa ®æi
ngµy 9/6/2000) liªn quan ®Õn doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi b¶o hiÓm
tµi s¶n vµ tr¸ch nhiÖm víi c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ViÖt Nam ( ®iÒu 28
ch¬ng 4)
Ngoµi ra cßn cã c¸c v¨n b¶n ph¸p lý kh¸c nh nghÞ ®Þnh sè 72/1998/N§CP, nghÞ ®Þnh sè 92/1998/N§-CP, th«ng t sè 71/2001/TT-BTC, th«ng t sè
72/2002/TT-BTC … §ã chÝnh lµ c¬ së ph¸p lý cho ho¹t ®éng kinh doanh
b¶o hiÓm ë ViÖt Nam.
2.3.4) ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm:
C¸c c«ng ty BHTM lµ c¸c c«ng ty tµi chÝnh phi ng©n hµng, do vËy nghiªn
cøu ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty nµy chÝnh lµ nghiªn cøu ho¹t ®éng thu chi
ng©n quü cña chóng.
a) ë nghiÖp vô thu: phÇn lín nguån thu cña c¸c c«ng ty BHTM ®îc
h×nh thµnh tõ thu phÝ b¶o hiÓm, vµ mét phÇn tõ lîi nhuËn tõ ®Çu t.
*) LÜnh vùc BHNT:
Trªn thÞ trêng BHNT cã sù ®ua tranh s«i ®éng cña 5 c«ng ty lín ®ã lµ:
c«ng ty b¶o hiÓm B¶o ViÖt, Manulife, Prudential, B¶o Minh-CMG vµ AIA.
Doanh thu phÝ b¶o hiÓm cña c¸c c«ng ty BHNT ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ. N¨m
2001 ®¹t 2.775 tû ®ång chiÕm 55% phÝ b¶o hiÓm toµn thÞ trêng, ®¹t 0.55%
GDP, n¨m 2002 ®¹t kho¶ng 4.500 tû ®ång, n¨m 2001 t¨ng trëng115.6% so
víi n¨m 2000, n¨m 2002 t¨ng trëng 67,6% so víi n¨m 2001. Nh vËy, doanh
thu phÝ BHNT chiÕm 58,6% tæng doanh thu phÝ toµn thÞ trêng, ®¹t gÇn 1%
GDP, phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2005 ®¹t 2% GDP. Theo ®¸nh gi¸, doanh thu phÝ
BHNT cã kh¶ n¨ng ®¹t 18.000 tû ®ång vµo n¨m 2007. NÕu tÝnh theo sè hîp
®ång BHNT th× c¸c con sè còng ph¶n ¸nh tèc ®é t¨ng trëng t¬ng ®èi nhanh
trong n¨m 2001 chØ cã kho¶ng 387.500 hîp ®ång BHNT ®îc ký kÕt vµ duy
tr× th× tÝnh ®Õn ngµy cuèi 2002 trªn toµn thÞ trêng cã kho¶ng 2.346.700 hîp
®ång BHNT ®ang cã hiÖu lùc, ®¹t tèc ®é t¨ng trëng 19,41%.. Riªng c«ng ty
BHNT 100% vèn níc ngoµi Prudential ®· ®¹t ®îc 1000000 hîp ®ång vµo
cuèi th¸ng 12 n¨m 2002. B×nh qu©n cø 25 ngêi d©n l¹i cã 1 hîp ®ång BHNT.
Tuy nhiªn nh÷ng con sè ®¹t ®îc vÉn cßn lµ kh¸ khiªm tèn ®èi víi mét thÞ trêng BHNT ®Çy tiÒm n¨ng nh ViÖt Nam.
*)LÜnh vùc BHPNT:
Tèc ®é t¨ng trëng cña BHPNT phô thuéc nhiÒu vµo c¸c yÕu tè kh¸ch
quan: ®ã lµ tû lÖ rñi ro vµ møc ®é khèc liÖt cña nã. N¨m 2002, tæng doanh
thu íc ®¹t 3.180 tû ®ång. §¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña ngµnh b¶o hiÓm ViÖt Nam
ngêi ta cã thÓ ®¸nh gi¸ theo thÞ phÇn ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm.
Trong n¨m 2002, trËt tù cña c¸c c«ng ty trªn thÞ trêng ®· cã sù thay ®æi ®¸ng
kÓ. Nhãm thø nhÊt gåm 4 c«ng ty b¶o hiÓm ®øng ®Çu vÒ thÞ phÇn, nãi chung
kh«ng cã sù thay ®æi vÒ vÞ trÝ nhng thÞ phÇn cña B¶o ViÖt ®· gi¶m kho¶ng
9,5%, thÞ phÇn cña PVIC t¨ng 7%. Nhãm 2 gåm 3 c«ng ty b¶o hiÓm tiÕp
theo. Trong nhãm nµy ®· cã sù thay ®æi vÞ trÝ Allianz ®· bøt ph¸ vÞ trÝ tõ thø
7 lªn thø 5, ®Èy PTI vµ UIC xuèng thø 6 vµ thø 7. ThÞ phÇn cña c¸c c«ng ty
b¶o hiÓm ViÖt Nam trong n¨m 2002 ®îc thÓ hiÖn trong biÓu ®å sau:
ThÞ phÇn cña c¸c c«ng ty
BHPNT n¨m 2002
ThÞ phÇn cña c¸c c«ng ty BHNT
n¨m 2002
Ngoµi nguån thu tõ phÝ b¶o hiÓm c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cßn cã thÓ thu tõ
c¸c ho¹t ®éng ®Çu t. Tû suÊt lîi nhuËn ë thÞ trêng ViÖt Nam thÊp, nhng víi
sè lîng vèn nhµn rçi t¬ng ®èi lín, nªn lîi nhuËn thu tõ ®Çu t cña c¸c c«ng ty
b¶o hiÓm còng t¬ng ®èi lín.
b)Sö dông vèn:
C¸c c«ng ty b¶o hiÓm huy ®éng vèn b»ng c¸c b¸n c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm
vµ ph¶i thùc hiÖn thanh to¸n cho nh÷ng ngêi ®îc b¶o hiÓm khi nh÷ng ®iÒu
quy ®Þnh trong hîp ®ång x¶y ra. V× vËy viÖc sö dông vèn cña c¸c c«ng ty
b¶o hiÓm t¬ng ®èi ®a d¹ng vµ phøc t¹p:
*) NghiÖp vô chi tr¶ b¶o hiÓm: ®Ó t¹o ®îc ch÷ tÝn trong kinh doanh
b¶o hiÓm viÖc chi tr¶ b¶o hiÓm ®óng chÕ ®é, ®óng thêi h¹n lu«n lµ yÕu tè
hµng ®Çu. §èi víi c¸c c«ng ty BHNT viÖc chi tr¶ cã tÝnh chÊt dµi h¹n vµ t¬ng
®èi æn ®Þnh, ngo¹i trõ 1 sè rñi ro ph¸t sinh. Trong n¨m 2002 ®· cã nhiÒu hîp
®ång BHNT ®¸o h¹n céng víi nh÷ng rñi ro ®èi víi kh¸ch hµng, tæng sè tiÒn
chi tr¶ cña c¸c c«ng ty BHNT B¶o ViÖt lµ 150 tû ®ång. §èi víi lÜnh vùc
BHPNT, viÖc chi tr¶ diÔn ra kh¸ thêng xuyªn vµ kh«ng æn ®Þnh. T×nh h×nh
tæn thÊt x¶y ra trong n¨m 2002 kh«ng cã biÕn ®éng lín so víi n¨m 2001,
tæng sè tiÒn båi thêng c¶ n¨m 2002 kho¶ng 1.200 tû ®ång, chiÕm 37% tæng
doanh thu phÝ b¶o hiÓm.
*) NghiÖp vô ®Çu t:
C¸c c«ng ty b¶o hiÓm lµ 1 kªnh huy ®éng vèn kh«ng thÓ thiÕu cña nÒn
kinh tÕ vµ hiÖn ®ang ®îc khai th¸c mét c¸ch hiÖu qu¶ ë nhiÒu níc. Tæng kÕt
n¨m 2002 cho thÊy c¬ cÊu ®Çu t cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm kh¸ ®a d¹ng vµ
®¶m b¶o c¸c nguyªn t¾c ®Çu t lµ: ®¶m b¶o an toµn cho quü dù phßng, danh
môc ®Çu t cã kh¶ n¨ng sinh lêi, c«ng cô ®Çu t ph¶i cã kh¶ n¨ng thanh kho¶n
cao. Danh môc ®Çu t cho thÊy t¹i ViÖt Nam mèi quan hÖ gi÷a ng©n hµng vµ
c¸c c«ng ty b¶o hiÓm rÊt g¾n bã v× cã ®Õn 52,9% sè vèn nhµn rçi cña c¸c
c«ng ty ®îc göi t¹i c¸c ng©n hµng. C¸c kho¶n môc ®Çu t kh¸c lµ: gãp vèn
liªn doanh: 7.2%, ®Çu t bÊt ®éng s¶n 6.8%, cho vay trùc tiÕp 4.7%, ®Çu t tr¸i
phiÕu 29.2%.
Cïng víi B¶o ViÖt, sù tham gia ®Çu t trë l¹i nÒn kinh tÕ cña c¸c c«ng ty
b¶o hiÓm ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc sím h×nh thµnh thÞ trêng vèn ë ViÖt
Nam. Tèc ®é t¨ng trëng vèn ®Çu t trë l¹i nÒn kinh tÕ cña c¸c c«ng ty b¶o
hiÓm kh¸ nhanh, trong giai ®o¹n tõ 1996-2002 kho¶ng 125,3%/ n¨m lµm cho
thÞ trêng vèn thªm s«i ®éng:
512.1
112.16
Tèc ®é t¨ng vèn ®Çu t trë l¹i nÒn
kinh tÕ cña c¸c doanh nghiÖp b¶o
hiÓm(%)
45.578
67.834
64.012
65.775
9.6491
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
Ho¹t ®éng ®Çu t tµi chÝnh ®· t¹o nªn phÇn lín lîi nhuËn cho c¸c doanh
nghiÖp b¶o hiÓm vµ trë thµnh x¬ng sèng n©ng ®ì cho c¸c doanh nghiÖp b¶o
hiÓm. N¨m 2002, B¶o ViÖt tham gia ®Çu t vµo dù ¸n nhµ m¸y xi m¨ng Th¨ng
Long t¹i Hoµnh Bå, Qu¶ng Ninh víi tæng sè vèn ®Çu t xÊp xØ 350 triÖu USD
víi t c¸ch lµ cæ ®«ng s¸ng lËp gãp 30% vèn chñ së h÷u. Ngoµi ra cã thÓ kÓ
tíi mét sè ho¹t ®éng ®Çu t cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm kh¸c nh gãp vèn
vµo quü hç trî ®Çu t quèc gia, ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn ¸ ch©u, khu
vui ch¬i gi¶i trÝ díi níc Hå T©y. HiÖn nay, tæng nguån dù phßng cña c¸c
doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä cã thÓ ®Çu t 6000 tû ®ång.
§¸nh gi¸ mét c¸ch tæng quan, BHTM ViÖt Nam trong n¨m 2002 cã møc
t¨ng trëng kho¶ng 48,5%. N¨m 2003, møc t¨ng BHNT dù kiÕn kho¶ng 50%,
møc t¨ng chung cña thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam dù kiÕn ë møc 38% so víi
tæng phÝ víi tæng phÝ b¶o hiÓm trªn 10.590 tû ®ång (b¨ng 1,8% GDP n¨m
2003).
2.3.5) nh÷ng tån t¹i cña b¶o hiÓm th¬ng m¹i
Bªn c¹nh nh÷ng tiÕn bé cña ngµnh b¶o hiÓm ViÖt Nam, chóng ta cßn cã
thÓ nhËn thÊy nh÷ng tån t¹i cña b¶o hiÓm ViÖt Nam.
Thø nhÊt, thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam míi b¾t ®Çu ®îc khai th¸c, tû lÖ
doanh thu phÝ chiÕm tû träng trong GDP cßn thÊp, sè ngêi tham gia b¶o
hiÓm cßn Ýt. Sè phÝ BHNT chØ chiÕm 1% GDP n¨m 2002 (rÊt nhá so víi 45% GDP cña c¸c níc trong khu vùc vµ 13-15% GDP ë c¸c níc ph¸t triÓn).
Tû lÖ ngêi tham gia BHNT míi lµ 3% (trong khi ë NhËt B¶n tû lÖ nµy lµ
100%). PhÇn ®«ng d©n chóng cha hiÓu râ vÒ nghiÖp vô b¶o hiÓm. C¸c lo¹i
h×nh b¶o hiÓm cßn ë d¹ng s¬ khai, mét sè s¶n phÈm b¶o hiÓm míi ®ang ë
giai ®o¹n thÝ ®iÓm, cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ vµ d©n c.
Thø hai, thÞ trêng b¶o hiÓm mÆc dï ®¹t møc t¨ng trëng cao nhng l¹i kh«ng
chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè hiÖu qña vµ bÒn v÷ng. §iÒu ®ã thÓ hiÖn ë chç: nhiÒu
s¶n phÈm mang tÝnh tiÕt kiÖm cao, ®îc tÝnh phÝ víi l·i suÊt kü thuËt cao
trong khi l·i suÊt ®Çu t thùc tÕ cã thÓ thÊp h¬n l·i suÊt ®· ®a vµo tÝnh phÝ nªn
cã thÓ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm kh«ng ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n trong t¬ng
lai.
Thø ba, thÞ trêng ®Çu t ViÖt Nam míi ë giai ®o¹n h×nh thµnh trong cßn
thiÕu c«ng cô ®Çu t dµi h¹n, g©y khã kh¨n cho vÊn ®Ò t¸i ®Çu t më réng vèn
cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm dÉn ®Õn c¬ cÊu ®Çu t cña c¸c doanh nghiÖp b¶o
hiÓm cßn Ýt nhiÒu bÊt hîp ph¸p hîp lý ®em l¹i tû suÊt sinh lêi kh«ng cao, kh¶
n¨ng më réng nguån quü cßn h¹n chÕ.
Thø t, hÖ thèng ph¸p luËt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm cßn
cha ®ång bé, mét sè quy ®Þnh cÇn thiÕt cßn thiÕu, mét sè quy ®Þnh cha râ
rang, cha t¹o ra sù linh ®éng lín nhÊt cã thÓ cho ho¹t ®éng cña c¸c doanh
nghiÖp b¶o hiÓm, hiÖu lùc thùc thi c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt cña c¸c c¬ quan
chøc n¨ng cßn cha cao.
Thø n¨m, nh÷ng hiÖn tîng c¹nh tranh thiÕu lµnh m¹nh nh th«ng tin thÊt
thiÖt, kinh doanh theo kiÓu “chép giËt”, ®¹i lý chiÕm ®o¹t, chiÕm dông phÝ
b¶o hiÓm cña kh¸ch hµng, ®¹i lý v× lîi Ých cña b¶n th©n mµ t vÊn bÊt lîi cho
kh¸ch hµng…§Æc biÖt lµ hiÖn tîng trôc lîi b¶o hiÓm ®ang trë thµnh mét lo¹i
téi ph¹m míi ë ViÖt Nam. VÝ dô nh khai b¶o kh«ng trung thùc khi mua b¶o
hiÓm, tai n¹n råi míi mua b¶o hiÓm. C«ng ty PJC ®Çu n¨m 2003 ®ang ph¶i
®èi ®Çu víi 2 vô trôc lîi b¶o hiÓm, ®ã lµ: vô t¹i n¹n t¹i ®Ìo giã-B¾c K¹n vµ
vô ®¾m tµu c¸ Nam H¶i t¹i Nam §Þnh. Hai vô viÖc nµy hiÖn ®ang ®îc c¬
quan c«ng an lµm râ.
Thø s¸u, ho¹t ®éng m«i giíi b¶o hiÓm vµ nhîng t¸i b¶o hiÓm cßn Ýt s«i
®éng: hai c«ng ty m«i giíi b¶o hiÓm cha thùc hiÖn ®óng chøc n¨ng cña
m×nh. Trong khi c«ng ty t¸i b¶o hiÓm quèc gia Vinare míi chØ bíc ®Çu gióp
c¸c c«ng ty b¶o hiÓm gèc ®µm ph¸n vµ thu xÕp c¸c ho¹t ®éng t¸i b¶o hiÓm
trong n¨m 2002 cho c¸c ho¹t ®éng b¶o hiÓm vÒ n¨ng lîng vµ hµng kh«ng.
Ho¹t ®éng t¸i b¶o hiÓm míi chØ chó träng thu xÕp c¸c hîp ®ång nhîng t¸i
b¶o hiÓm b¾t buéc mµ cha quan t©m nhiÒu ®Õn ho¹t ®éng nhËn t¸i b¶o hiÓm
tõ thÞ trêng ngoµi vÒ ViÖt Nam, vµ cha quan t©m ®Õn viÖc khai th¸c vµ nhËn
t¸i b¶o hiÓm tù nguyÖn.
Thø b¶y, tr×nh ®é c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé ®¹i lý b¶o hiÓm cßn thÊp, uy tÝn
vµ tr¸ch nhiÖm nghÒ nghiÖp cha cao. ThËm chÝ, ë ViÖt Nam vÉn cßn tån t¹i
nhiÒu c¸n bé b¶o hiÓm c©u kÕt víi ngêi tham gia b¶o hiÓm khai t¨ng tæn
thÊt, khai sai lÖch nguyªn nh©n g©y ra tai n¹n ®Ó rót tiÒn tõ quü b¶o hiÓm,
nhiÒu c¸n bé cßn cã th¸i ®é lµm viÖc h¸ch dÞch, s¸ch nhiÔu, g©y khã kh¨n
cho ngêi tham gia b¶o hiÓm, lµm mÊt lßng tin cña nh©n d©n.
Trªn ®©y míi chØ lµ mét sè vÊn ®Ò næi cém cßn tån t¹i trong hÖ thèng
BHTM ViÖt Nam. §Ó kh¾c phôc c¸c yÕu kÐm nµy, cÇn ph¶i cã nh÷ng cè
g¾ng tõ phÝa nhµ níc vµ tõ phÝa c¸c c«ng ty b¶o hiÓm.
Ch¬ng 3: Gi¶i ph¸p cho BHTM ViÖt Nam.
3.1 nh÷ng gi¶i ph¸p tõ phÝa nhµ níc:
3.1.1) nhµ níc cÇn hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, n©ng
cao tr¸ch nhiÖm c¬ quan qu¶n lý kinh doanh b¶o hiÓm:
Nhµ níc tiÕp tôc hoµn thiÖn m«i trêng ph¸p luËt cho ho¹t ®éng cña c¸c
doanh nghiÖp b¶o hiÓm, t¹o ®iÒu kiÖn c¹nh tranh b×nh ®¼ng. §ång thêi tiÕn
hµnh qu¶n lý gi¸m s¸t chÆt chÏ nh»m ®¶m b¶o cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t
triÓn æn ®Þnh n©ng cao n¨ng lùc tµi chÝnh, n¨ng lùc kinh doanh … Trªn c¬ së
c¸c luËt ®· ®Ò ra, nhµ níc cÇn t¨ng cêng vµ bæ sung lùc lîng c¸n bé lµm
c«ng t¸c qu¶n lý nhµ níc vÒ ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm. Bé phËn nµy
cÇn ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c phßng ban chøc n¨ng chuyªn gi¸m s¸t vµ qu¶n lý
tõng lÜnh vùc chuyªn m«n cô thÓ.
3.1.2) t¨ng cêng n¨ng lùc cña hiÖp héi b¶o hiÓm ViÖt
Nam:
. Trong nh÷ng n¨m tríc m¾t, tèi thiÓu hiÖp héi ph¶i cã 10 c¸n bé chuyªn
tr¸ch giái vÒ chuyªn m«n vµ ngo¹i ng÷. §Ó thu hót ®îc nh©n tµi th× c¬ chÕ tµi
chÝnh ph¶i hîp lý, tiÒn l¬ng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn hiÖp héi tèi thiÓu
ph¶i b»ng tiÒn l¬ng b×nh qu©n cña c¸n bé c¸c c«ng ty thµnh viªn. §i liÒn víi
c¬ chÕ tµi chÝnh, tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cña hiÖp héi ph¶i ®ñ m¹nh ®Ó xö
ph¹t c¸c thµnh viªn vi ph¹m. MÆt kh¸c, c¸c c«ng ty lµ héi viªn ph¶i ®îc hëng mét sè u ®·i tõ chÝnh s¸ch qu¶n lý cña nhµ níc ®Ó thu hót thµnh viªn
tham gia hiÖp héi, ®Èy lïi c¸c hiÖn tîng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh.
3.1.3) cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch nh»m ph¸t triÓn ngµnh
hiÓm
Tríc hÕt, ®ã lµ chÝnh lµ chÝnh s¸ch héi nhËp cho c¸c doanh nghiÖp b¶o
hiÓm:
Nãi chung, møc ®é më cöa cña thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam cßn h¹n chÕ,
sè lîng doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã vèn ®Çu t níc ngoµi cßn Ýt. ViÖc héi nhËp
quèc tÕ trong lÜnh vùc b¶o hiÓm còng cã rÊt nhiÒu Ých lîi ®Õn sù ph¸t triÓn
cña ngµnh b¶o hiÓm. Nhµ níc khi x©y dùng chÝnh s¸ch më cöa cÇn ph¶i ®¶m
b¶o mét sè nguyªn t¾c nh: më cöa ®Ó t¹o m«i trêng c¹nh tranh lµnh m¹nh
nhng vÉn ph¶i b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm trong níc, gi÷
æn ®Þnh vÒ m«i trêng chÝnh s¸ch ®Ó t¹o niÒm tin cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t,
®Æt qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ trong lÜnh vùc b¶o hiÓm trong khu«n khæ héi
nhËp tµi chÝnh quèc tÕ ViÖt Nam.
Thø hai, nhµ níc nªn cã c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¸c ®¹i lý b¶o hiÓm:
ViÖt Nam cÇn cã thªm nh÷ng quy ®Þnh chÆt chÏ vµ cô thÓ h¬n vÒ tiªu
chuÈn, ®iÒu kiÖn, ®µo t¹o, s¸t h¹ch, cÊp chøng chØ hµnh nghÒ ®¹i lý nh»m
tiªu chuÈn ho¸ ®éi ngò ®¹i lý b¶o hiÓm ViÖt Nam ngang tÇm víi tiªu chuÈn
khu vùc vµ thÕ giíi. Khi quy ®Þnh møc hoa hång tèi ®a ¸p dông cho toµn thÞ
trêng, nhµ níc cÇn x¸c ®Þnh møc hoa hång cña c¸c nghiÖp vô sao cho ®¶m
b¶o tÝnh hîp lý vµ c«ng b»ng ®ång thêi t¹o sù linh ho¹t tèi ®a cho c¸c doanh
nghiÖp trong viÖc chi tr¶ hoa hång.
Thø ba, nhµ níc cÇn quan t©m ®Õn l·i suÊt kü thuËt cña c¸c c«ng ty b¶o
hiÓm: Nhµ níc cã thÓ ®a ra mét møc l·i suÊt tham kh¶o ®Ó gióp c¸c doanh
nghiÖp x¸c ®Þnh ®îc l·i suÊt kü thuËt thÝch hîp ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n
cña doanh nghiÖp trong t¬ng lai tr¸nh trêng hîp l·i suÊt kü thuËt ®a vµo qu¸
cao, dÉn tíi kh«ng c©n ®èi ®îc thu chi trong dµi h¹n.
Thø t, nhµ níc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t: C¸c chÝnh
s¸ch nh thùc hiÖn u ®·i thuÕ thu nhËp tõ ho¹t ®éng ®Çu t cña doanh b¶o hiÓm
®èi víi mét lÜnh vùc ®Çu t cÇn khuyÕn khÝch nh ®Çu t vµo thÞ trêng chøng
kho¸n, tham gia b¶o l·nh ph¸t hµnh vµ kinh doanh chøng kho¸n, mua tr¸i
phiÕu chÝnh phñ… Nhµ níc cã thÓ chñ tr¬ng ph¸t hµnh thªm c¸c lo¹i tr¸i
phiÕu chÝnh phñ cã kú h¹n dµi 15 n¨m, 20 n¨m, 25 n¨m…®Ó c¸c doanh
nghiÖp b¶o hiÓm cã nhiÒu c¬ héi lùa chän trong chiÕn lîc ®Çu t dµi h¹n.
3.1.4) sö dông chÝnh s¸ch thuÕ ®Ó ph¸t triÓn thÞ trêng
b¶o hiÓm:
Ngêi ta ®· chøng minh ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña chÝnh s¸ch thuÕ
nÕu cã thÓ gi¶m thuÕ thu nhËp mét c¸ch hîp lý. Ngêi ®Çu tiªn thùc hiÖn
thµnh c«ng chñ tr¬ng nµy lµ cè tæng thèng Mü, Kennedy. N¨m 1964, «ng
thùc hiÖn gi¶m thuÕ thu nhËp . HiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi ngay lËp tøc ®· thÓ
hiÖn sau ®ã: GDP t¨ng tõ 5,3% tõ n¨m 1964 lªn 6% vµo n¨m 1965, tû lÖ thÊt
nghiÖp gi¶m tõ 5,7% n¨m 1963 xuèng 4,5% n¨m 1965. Do vËy, ®Ó ph¸t triÓn
thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam, nhµ níc ta cã thÓ miÔn gi¶m mét phÇn thu
nhËp ®èi víi nh÷ng c¸ nh©n tham gia b¶o hiÓm nh©n thä tríc khi tÝnh thu
nhËp chÞu thuÕ c¸ nh©n. Khi miÔn gi¶m mét phÇn thu nhËp tríc thuÕ khi tÝnh
thu nhËp chÞu thuÕ sÏ t¸c ®éng m¹nh ®Õn t©m lý cña ngêi cã thu nhËp cao.
Do ®ã, nhu cÇu thùc tÕ vÒ b¶o hiÓm sÏ t¨ng, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cã thªm
nguån thu phÝ. Tõ ®ã sÏ t¨ng ®Çu t trë l¹i nÒn kinh tÕ thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t
triÓn l©u dµi.
Nhµ níc còng nªn thay ®æi c¶ thuÕ thu nhËp cña ®¹i lý b¶o hiÓm. HiÖn
nay quy ®Þnh ®¸nh thuÕ 5% trªn hoa hång cña c¸c ®¹i lý dï hoa hång. ThËm
chÝ mét sè ®¹i lý kh«ng ®¹t møc l¬ng tèi thiÓu vÉn bÞ khÊu trõ 5%. Thªm vµo
®ã, ®Ó ®¹t ®îc hoa hång, ®¹i lý b¶o hiÓm ph¶i bá ra kh¸ nhiÒu chi phÝ nh chi
phÝ ®i l¹i, tiÕp thÞ… nªn khi x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp cho ®¹i lý còng ph¶i cã
c¸ch x¸c ®Þnh phï hîp.
3.1.5) nhµ níc cÇn cã biÖn ph¸p n©ng cao chÊt lîng
ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty m«i giíi.
HiÖn t¹i, thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam cã 2 c«ng ty m«i giíi lµ AONInchinbrok vµ VIETQUOC. Song c¶ hai ®Òu cha thùc hiÖn tèt ®îc chøc n¨ng
t vÊn cho c¸c c¸ nh©n vµ nh÷ng doanh nghiÖp tham gia b¶o hiÓm. C¸c c«ng
ty m«i giíi b¶o hiÓm ViÖt Nam thiªn vÒ sö dông mèi quan hÖ víi kh¸ch
hµng ë gãc ®é nµy, gãc ®é kh¸c ®Ó giíi thiÖu cho doanh nghiÖp b¶o hiÓm tr¶
phÝ m«i giíi cao h¬n. Do vËy, nhµ níc t¹o ra sù c¹nh tranh gi÷a c¸c c«ng ty
m«i giíi, quy ®Þnh møc phÝ m«i giíi t¬ng ®èi ngang b»ng cho c¸c c«ng ty ¸p
dông. HiÖp héi b¶o hiÓm còng ph¶i tham gia qu¶n lý c¸c c«ng ty m«i giíi ®Ó
c«ng ty m«i giíi lµ mét ®Þa chØ ®¸ng tin cËy cña kh¸ch hµng.
3.2) gi¶i ph¸p tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp :
3.2.1) c¸c doanh nghiÖp ph¶i n©ng cao chÊt lîng dÞch
vô:
C¸c c«ng ty b¶o hiÓm ph¶i ph¸t triÓn vµ cung cÊp dÞch vô theo híng cung
cÊp dÞch vô tæng hîp. Tøc lµ, cung cÊp c¸c dÞch vô b¶o hiÓm kÌm theo c¸c
dÞch vô kh¸c nh dÞch vô tµi chÝnh, dÞch vô t vÊn ®Çu t, dÞch vô t vÊn tiªu
dïng, t vÊn y tÕ, t vÊn luËt… §ång thêi, c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®a d¹ng ho¸
c¸c lo¹i s¶n phÈm dÞch vô, ®a ra nhiÒu møc phÝ b¶o hiÓm hîp lý phï hîp víi
c¸c møc thu nhËp.
C¸c doanh nghiÖp ph¶i ®a d¹ng ho¸ c¸c kªnh ph©n phèi s¶n phÈm b¶o
hiÓm, khi cung cÊp s¶n phÈm ph¶i lµm cho kh¸ch hµng thÊy ®îc ý nghÜa thùc
sù cña s¶n phÈm, gióp hä thÊy râ sù kh¸c nhau gi÷a b¶o hiÓm vµ c¸c h×nh
thøc tiÕt kiÖm kh¸c nh tiÒn göi ng©n hµng… Doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã thÓ
sö dông c¸c kªnh ph©n phèi nh: ph©n phèi qua c¸c tæ chøc ng©n hµng, c¸c tæ
chøc tµi chÝnh, b¸n hµng qua internet, qua th trùc tiÕp… §Æc biÖt lµ sö dông
c¸c ®¹i lý. §¹i lý b¶o hiÓm lµ mét nghÒ mµ thu nhËp hoµn toµn phô thuéc
vµo hoa hång cña nh÷ng hîp ®ång b¸n ®îc. C¸c c«ng ty b¶o hiÓm cÇn cã c¸c
biÖn ph¸p ®Ó ph¸t triÓn hÖ thèng ®¹i lý, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c ®¹i lý ho¹t ®éng
cã hiÖu qu¶ nh: quy ®Þnh møc phÝ phï hîp, ph©n bè m¹ng líi c¸c ®¹i lý phï
hîp, tr¸nh chång chÐo thÞ trêng, ®µo t¹o nghiÖp vô cho c¸c ®¹i lý…
3.2.2) c¸c doanh nghiÖp cÇn t¨ng cêng ®µo t¹o, båi dìng ®éi ngò c¸n bé:
C¸n bé b¶o hiÓm lµ ngêi x©y dùng uy tÝn, tªn tuæi cho c¸c doanh nghiÖp
b¶o hiÓm v× vËy c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®µo t¹o båi dìng nghiÖp vô, phong
c¸ch phôc vô, d¹o ®øc nghÒ nghiÖp, thùc hiÖn tiªu chuÈn ho¸ ®éi ngò c¸n bé,
®¹i lý, kiÖn toµn bé m¸y tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp nh»m xo¸
bá hoµn toµn c¸c hiÖn tîng tiªu cùc nh ¨n chÆn tiÒn b¶o hiÓm cña kh¸ch
hµng, ®ång lo· víi kh¸ch hµng ®Ó trôc lîi b¶o hiÓm, v× lîi Ých cña b¶n th©n
mµ t vÊn bÊt lîi cho kh¸ch hµng… §Ó b¶o hiÓm cã thÓ cung cÊp cho thÞ tr êng nh÷ng dÞch vô víi chÊt lîng tèt, n©ng cao uy tÝn cña ngµnh.
3.2.3) c¸c doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng chiÕn lîc ®Çu t
hîp lý, danh môc ®Çu t phï hîp:
Mét chiÕn lîc ®Çu t ®óng ®¾n sÏ cã t¸c dông lµm t¨ng kh¶ n¨ng mang l¹i
lîi nhuËn cña ®ång vèn bá ra, t¨ng kh¶ n¨ng chi tr¶ cho ngêi ®îc b¶o hiÓm,
n©ng cao phóc lîi cho toµn x· héi. C¸c doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng c¸c
chiÕn lîc ®Çu t tµi chÝnh trong mçi giai ®o¹n cho tõng lo¹i tµi s¶n ®Çu t trùc
tiÕp, ®Çu t gi¸n tiÕp. §ång thêi thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Çu t mét c¸ch
linh ho¹t trong c¸c tµi s¶n ®Çu t.
C¸c doanh nghiÖp cÇn n©ng cao tÝnh chuyªn nghiÖp trong ho¹t ®éng ®Çu t.
C¸c doanh nghiÖp cÇn cã 1 ®éi ngò c¸n bé chuyªn nghiÖp, am hiÓu vÒ thÞ trêng tµi chÝnh vµ ®Çu t tµi chÝnh ®Ó thùc hiÖn ho¹t ®éng ®Çu t. Thªm vµo ®ã,
c¸c doanh nghiÖp nªn thµnh lËp c¸c ®Þnh chÕ ®Çu t ®éc lËp díi h×nh thøc
c«ng ty ®Çu t hay quü ®Çu t do c«ng ty b¶o hiÓm së h÷u toµn bé hay n¾m gi÷
sè cæ phÇn chi phèi hay mua cæ phÇn trong nh÷ng tæ chøc ®Çu t kh¸c.
Trong ®Çu t, doanh nghiÖp b¶o hiÓm còng cÇn x¸c ®Þnh râ nguån vèn ®Çu
t c¬ cÊu lîng tiÒn t¹m thêi cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä vµ phi
nh©n thä lµ kh¸c nhau, lu«n tån t¹i 2 luång tiÒn: ng¾n h¹n (phi nh©n thä) vµ
- Xem thêm -
.DOC 
24 
142 
83 
