Tài liệu Chiến lược huy động và phát triển nguồn vốn tại sgd i nhđt&ptvn

tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh Lêi më ®Çu Kinh nghiÖm cña nh÷ng quèc gia ph¸t triÓn nhanh trªn thÕ giíi ®· kh¼ng ®Þnh tÝch tô vµ tËp trung vèn ®Æc biÖt lµ tÝch tô vµ tËp trung vèn trong n­íc cã vai trß quan träng trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. ë ViÖt Nam, tèc ®é t¨ng tr­ëng cña c¶ nÒn kinh tÕ nãi chung vµ c¸c nghµnh c«ng nghiÖp nãi riªng trong t­¬ng lai tÊt nhiªn chñ yÕu vÉn ph¶i ®ùa vµo l­îng ®Çu t­ lín. ChØ trªn c¬ së cã mét l­îng ®Çu t­ m¹nh tõ nÒn kinh tÕ, th«ng qua qu¸ tr×nh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn hay huy ®éng vèn tõ c¸c Ng©n Hµng, míi cã thÓ ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, trang bÞ cho c¸c nghµnh c«ng nghiÖp cã kÜ thuËt cao ... Trong nh÷ng n¨m tr­íc ®©y do c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp chi phèi, qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn kh«ng ®­îc quan t©m ®Èy m¹nh. B©y giê khi ®Êt n­íc ®· chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, cã ®iÒu kiÖn ®Ó tÝch tô vµ tËp trung vèn nh­ng thùc tÕ trong nh÷ng n¨m võa qua cho thÊy, vÊn ®Ò bøc xóc cña nÒn kinh tÕ n­íc ta lµ thiÕu vèn ®Ó trang bÞ vµ ®æi míi nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò trªn lµ do t×nh tr¹ng thiÕu vèn, mµ cô thÓ lµ thiÕu vèn tiÒn ®ång trong hÖ thèng Ng©n Hµng ViÖt Nam. Do ®ã, c¸c NHTM ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vèn cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c dù ¸n ®Çu t­ ... Tõ thùc tÕ trªn vµ trong thêi gian thùc tËp t¹i SGD I NH§T&PTVN em nhËn thÊy c«ng t¸c huy ®éng vèn trong Ng©n Hµng cã mét vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng trong ho¹t ®éng Ng©n Hµng nãi riªng vµ trong sù nghiÖp thùc hiÖn c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc nãi chung. H¬n n÷a, SGD I NH§T&PTVN lµ mét NHTM quèc doanh, cã nhiÖm vô trùc tiÕp kinh doanh víi nghiÖp vô chñ yÕu lµ huy ®éng vèn vµ cho vay ®Çu t­ ph¸t triÓn ®èi víi c¸c dù ¸n thuéc nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ ... do ®ã nhu cÇu vÒ vèn ®Ó ®¸p øng cho ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n Hµng lµ rÊt lín. V× c¸c lÝ do ®ã, em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi “ChiÕn l­îc huy ®éng vµ ph¸t triÓn nguån vèn t¹i SGD I NH§T&PTVN” §Ò tµi kh«ng ®i s©u vµo viÖc ®Ò ra chiÕn l­îc vµ ph©n tÝch tÊt c¶ c¸c b­íc chiÕn l­îc vÒ qu¶n lÝ vµ huy ®éng vèn, mµ chØ lµ nh÷ng ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ mang tÝnh ®Þnh tÝnh, kh¸i qu¸t c¨n b¶n dùa trªn c¬ së lÝ thuyÕt liªn quan ®Õn nguån vèn vµ thùc tiÔn t¹i SGD. §Ò tµi ®· ®­îc hÖ thèng hãa nh÷ng vÊn ®Ò lÝ thuyÕt c¬ b¶n vÒ vèn vµ chiÕn l­îc huy ®éng vèn cña Ng©n Hµng. §©y lµ c¬ së ®Ó ph©n tÝch thùc tr¹ng c«ng t¸c huy ®éng vèn t¹i SGD I NH§T&PTVN. Tõ ®ã, em ®· rót ra nh÷ng thµnh tùu, h¹nn chÕ vµ nguyªn nh©n ®Ó ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p, chiÕn Lª Minh §øc Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A 1 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh l­îc nh»m huy ®éng vµ ph¸t triÓn nguån vèn. §ång thêi, em còng ®­a ra mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi Nhµ n­íc, NHNN còng nh­ ®èi víi NH§T&PTVN nh»m ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi cña c¸c gi¶i ph¸p vµ hç trî cho c«ng t¸c huy ®éng vèn cña NHTM. Ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, bè côc cña chuyªn ®Ò gåm 4 ch­¬ng: Ch­¬ngI: LÝ luËn chung vÒ vèn Vµ chiÕn l­îc huy ®éng vèn cña Ng©n Hµng Ch­¬ngII: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ Ng©n Hµng th­¬ng m¹i vµ huy ®éng vèn cña Ng©n Hµng Ch­¬ng III: Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lÝ huy ®éng vèn t¹i SGD I NH§T&PTVN Ch­¬ng IV: Gi¶i ph¸p t¨ng c­êng c«ng t¸c huy ®éng vèn vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn nguån vèn t¹i SGD I NH§T&PT VÊn ®Ò trªn lµ mét lÜnh vùc nghiªn cøu phøc t¹p, ®an xen nhiÒu yÕu tè vÜ m« vµ vi m«, mang tÝnh kh¸ch quan vµ chñ quan. B¶n th©n em trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ t×m hiÓu c¶ vÒ lÝ luËn lÉn thùc tiÔn cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh, kh«ng tr¸nh khái tiÕu sãt. Em rÊt mong ®­îc sù tham gia ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy gi¸o h­íng dÉn GS .TS Cao Cù Béi vµ ®¬n vÞ thùc tËp. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o h­íng dÉn GS .TS Cao Cù Béi, c¸c anh chÞ phßng nguån vèn kinh doanh SGD I NH§T&PTVN ®· tËn t×nh gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi nµy. Lª Minh §øc Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A 2 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh Ch­¬ng1 lý luËn chung vÒ vèn Vµ chiÕn l­îc huy ®éng vèn cña ng©n hµng 1. Kh¸i niÖm vÒ vèn vµ vai trß cña nã ®èi víi nÒn kinh tÕ 1.1 Kh¸i niÖm vÒ vèn: Vèn lµ toµn bé nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó cÊu thµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Vèn hiÓu theo nghÜa hÑp lµ tiÒm lùc tµi chÝnh cña mçi c¸ nh©n, doanh nghiÖp vµ mçi Quèc Gia. Vèn hiÓu theo nghÜa réng lµ bao gåm nguån nh©n lùc, tµi lùc chÊt x¸m, tiÒn b¹c vµ c¶ quan hÖ ®· tÝch lòy cña mét c¸ nh©n hay mét Quèc gia. Bµi häc cña c¸c quèc gia ph¸t triÓn trªn thÕ giíi ®· kh¼ng ®Þnh tÝch tô vµ tËp trung vèn ®Æc biÖt lµ vèn trong n­íc cã mét vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng trong sù nghiÖp hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. Tõ xa x­a c¸c nhµ kinh tÕ ®· ®¸nh gi¸ cao vai trß cña vèn ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét quèc gia ch¼ng h¹n, luËn ®iÓm “ Lao ®éng lµ cha, ®Êt ®ai lµ mÑ” cña mäi cña c¶i vËt chÊt ®· ®­îc nhµ kinh tÕ häc ng­êi Anh Uyliam Petty ®­a ra tõ thÕ kØ XVI. §iÒu ®ã chøng tá r»ng, ngay tõ khi ®ã ng­êi ta ®· nhËn thøc râ nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi. §ã lµ nguån lùc con ng­êi vµ ®Êt ®ai, tµi nguyªn thiªn nhiªn. KÕ thõa nh÷ng t­ t­ëng cña c¸c nhµ kinh tÕ cæ ®iÓn, C. M¸c ®· tr×nh bµy quan ®iÓm cña m×nh vÒ vai trß cña vèn qua c¸c häc thuyÕt: TÝch lòy, tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn, t¸i s¶n xuÊt t­ b¶n x· héi, häc thuyÕt ®Þa t« … §Æc biÖt M¸c ®· chØ nguån gèc chñ yÕu cña vèn tÝch lòy lµ lao ®éng th¨ng d­ do nh÷ng ng­êi lao ®éng t¹o ra, vµ nguån vèn ®ã khi ®em dïng vµo viÖc më réng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt th× nã vËn ®éng nh­ thÕ nµo. Khi nghiªn cøu nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa, M¸c ®· t×m thÊy nh÷ng qui luËt vËn ®éng cña t­ b¶n (Vèn) mµ qui luËt nµy nÕu ta tr×u t­îng nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ vÒ mÆt x· héi th× sÏ thÊy: SL§ … SX …H’ - T' T - H TLSX C«ng thøc ®ã ®· chØ ra r»ng bÊt k× mét doanh nghiÖp nµo muèn thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh còng ®Òu ph¶i tr¶i qua ba giai ®o¹n: Mua - s¶n xuÊt Lª Minh §øc Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A 3 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh b¸n hµng. Vµ ®iÒu quan träng cho mçi ng­êi s¶n xuÊt, mçi doanh nghiÖp ph¶i biÕt t×m c¸ch cÊu tróc mét c¸ch kh«n ngoan c¸c yÕu tè cña tiÒn vèn, ®Çu t­ (khi chuyÓn hãa thµnh søc lao ®éng vµ t­ liÖu s¶n xuÊt) nh»m t¹o ra nhiÒu cña c¶i nhÊt cho mçi c¸ nh©n, mçi doanh nghiÖp vµ c¶ x· héi. C«ng thøc ®ã còng chØ ra r»ng trong dßng ch¶y liªn tôc cña vèn ®Çu t­ nÕu nh­ h×nh th¸i nµo trong ba h×nh th¸i trªn ch­a ®i vµo chu tr×nh vËn ®éng liªn tôc cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, trong tr­êng hîp nh­ vËy th× ®ång vèn ®ã vÉn ®ang ë d¹ng tiÒm n¨ng chø nã ch­a ®em l¹i nh÷ng lîi Ých thiÕt thùc cho mçi c¸ nh©n mçi doanh nghiÖp vµ toµn x· héi. TÝch lòy vèn theo M¸c lµ “sö dông gi¸ trÞ thÆng d­ lµm t­ b¶n, hay chuyÓn hãa gi¸ trÞ thÆng d­ trë l¹i thµnh t­ b¶n …” vµ M¸c ®· kh¼ng ®Þnh “sù c¹nh tranh b¾t buéc nhµ t­ b¶n nÕu muèn duy tr× t­ b¶n cña m×nh th× ph¶i lµm cho t­ b¶n ngµy cµng t¨ng lªn vµ h¾n kh«ng thÓ nµo tiÕp tôc lµm cho t­ b¶n ®ã ngµy mét t¨ng lªn ®­îc, nÕu kh«ng cã mét sù tÝch lòy ngµy cµng nhiÒu thªm” M¸c cßn chØ ra nh÷ng nh©n tè qui ®Þnh qui m« cña tÝch lòy, bao gåm: Khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ (lîi nhuËn ), n¨ng suÊt lao ®éng x· héi vµ qui m« vèn ban ®Çu (l­îng t­ b¶n øng tr­íc)… Vèn lµ mét nh©n tè quan träng trong ba nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù t¨ng tr­ëng vÒ kinh tÕ gåm: Lao ®éng, vèn, c«ng nghÖ. §èi víi n­íc ta lao ®éng dåi dµo nh­ng vèn khan hiÕm, c«ng nghÖ l¹c hËu. TÊt nhiªn muèn ®æi míi c«ng nghÖ th× cÇn ph¶i cã vèn. Tèc ®é t¨ng tr­ëng cña c«ng nghiÖp nãi riªng vµ cña c¶ nÒn kinh tÕ nãi chung trong t­¬ng lai tÊt nhiªn chñ yÕu vÉn ph¶i dùa vµo l­îng ®Çu t­ lín. ChØ trªn c¬ së cã mét l­îng ®Çu t­ m¹nh tõ viÖc tÝch lòy néi bé nÒn kinh tÕ, th«ng qua qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn c¶ c¸c doanh nghiÖp còng nh­ cña c¶ céng ®ång d©n c­, míi cã thÓ trang bÞ cho nghµnh c«ng nghiÖp cã kÜ thuËt cao, sö dông nhiÒu nh©n c«ng vµ khai th¸c mét c¸ch hiÖu qu¶ nguån tµi nguyªn ®Êt n­íc. Mèi quan hÖ gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi tÝch tô vµ tËp trung vèn rÊt chÆt chÏ. Sù t¨ng tr­ëng võa lµ nguyªn nh©n võa lµ kÕt qu¶ cña tÝch tô vµ tËp trung vèn. Thùc tiÔn trong nh÷ng n¨m qua cho thÊy, vÊn ®Ò bøc xóc cña nÒn kinh tÕ n­íc ta lµ thiÕu vèn ®Ó trang bÞ vµ ®æi míi c«ng nghÖ hiªn ®¹i. MÆt kh¸c, hiÖu qu¶ sö dông ®ång vèn còng ch­a cao, ®Æc biÖt lµ ë c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. V× vËy, con ®­êng tÝch tô vµ tËp trung vèn ®Æc biÖt lµ vèn trong n­íc cã hiÖu qu¶ lµ bµi to¸n cÇn ph¶i th¸o gì ®Ó t¨ng tèc nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vµ Ng©n Hµng ®ãng mét vai trß quan träng ®Ó thùc hiÖn vÊn ®Ò nµy. 1. 2 Vai trß cña vèn ®èi víi nÒn kinh tÕ: ChÝnh v× vèn cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc t¹o ra mäi cña c¶i vËt chÊt vµ Lª Minh §øc Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A 4 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh nh÷ng tiÕn bé x· héi, v× thÕ nã lµ nh©n tã v« cïng quan träng ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh øng dông tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, chuyÓn dÞch c¬ cÊu vµ ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Nhê ®ã, ®êi sèng cña nh©n d©n ngµy mét n©ng cao c¸c nguån lùc vÒ con ng­êi, tµi nguyªn vµ c¸c mèi bang giao còng ®­îc khai th¸c hiÖu qu¶ h¬n. Tõ ®ã t¸c ®éng m¹nh ®Õn c¬ cÊu kinh tÕ cña ®Êt n­íc ®­îc chuyÓn dÞch nhanh chãng theo h­íng c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa, lµm cho nÒn kinh tÕ cã c¸c nghµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô chiÕm tØ lÖ cao h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu. CjÝnh ®iÒu ®ã ®· dÉn tíi nÒn kinh tÕ sÏ cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao vµ æn ®Þnh. §Êt n­íc chóng ta sau 10 n¨m ®æi míi nÒn kinh tÕ ®· cã nhiÒu chuyÓn biÕn quan träng vµ ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu lín lao, nh­ng chóng ta vÉn lµ n­íc nghÌo møc sèng vÉn cßn thÊp, tÝch tô vµ tËp trung vèn trong nÒn kinh tÕ vÉn cßn qu¸ thÊp. Trong khi ®ã nhu cÇu vèn ®Çu t­ cho c¶ nÒn kinh tÕ nãi chung lµ rÊt lín vµ cÊp b¸ch. Theo sè liÖu th«ng kª cho thÊy tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cña toµn x· héi n¨m 1995 ­íc tÝnh kho¶ng h¬n 62 000 tØ ®ång, trong ®ã nguån vèn do Nhµ n­íc ®Çu t­ chiÕm kho¶ng 43%. §Î thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh kinh tÕ quan träng cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Õn n¨m 2010 chóng ta ph¶i huy ®éng ®­îc mét sè vèn Ýt nhÊt lµ 55 ®Õn 60 tØ USD trong thêi k× 2003 – 2010 trong ®ã nguån vèn tÝch lòy tõ trong n­íc tõ 25 ®Õn 30 tØ USD. V× vËy, trong qu¸ tr×nh t¹o c¸c tiÒn dÒ cho CNH-H§H còng nh­ ®Ó triÓn khai CNH-H§H kh«ng thÓ thiÕu vai trß cña vèn. MÆt kh¸c, muèn ph¸t huy nguån nh©n lùc, n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o båi d­ìng nh©n tµi ®Ó ph¸t huy tèi ®a cho c«ng cuéc CNH-H§H còng cÇn ph¶i cã vèn ®Çu t­ cho sù nghiÖp gi¸o dôc, ®Èy nhanh øng dông khoa häc kÜ thuËt, c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt, còng nh­ viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cµng kh«ng thÓ thiÕu vai trß cña vèn. ChÝnh nh÷ng ®iÒu ®ã cã thÓ rót ra kÕt luËn r»ng: TÝch tô vµ tËp trung vèn trong nÒn kinh tÕ nãi chung vµ tÝch tô vµ tËp trung vèn trong Ng©n Hµng lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyªt cho qu¸ tr×nh CNH-H§H, nhÞp ®é CNH-H§H nhanh hay chËm chÝnh lµ do nguån vèn quyÕt ®Þnh. 2. ChiÕn l­îc qu¶n lÝ, huy ®éng vèn vµ vai trß cña nã ®èi víi ho¹t ®éng Ng©n Hµng 2.1 NhËn ®Þnh chung vÒ chiÕn l­îc: 2.1.1 ChiÕn l­îc lµ g× ? “ChiÕn l­îc lµ mét ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng tæng qu¸t, víi sù ®¶m b¶o ngÇm ®Þnh vÒ c¸c nguån lùc cho môc ®Ých ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu trong tõng giai ®o¹n” Lª Minh §øc Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A 5 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh Môc tiªu lµ c¸i ®Ých cuèi cïng mµ tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng ®Òu ph¶i h­íng vµo nh»m ®¹t ®­îc c¸c kÕt qu¶ chung.ViÖc x¸c lËp c¸c môc tiªu lµ c¬ së cho viÖc quyÕt ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch vµ sÏ ¶nh h­ëng ®Õn c¬ c¸u tæ chøc cña Ng©n Hµng. C¸c môc tiªu sÏ cã thÓ thay ®æi nh­ng nã lu«n lµ xuÊt ph¸t ®iÓm lµ nÒn t¶ng cña viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ ®­a ra chiÕn l­îc. Môc ®Ých cña chiÕn l­îc lµ th«ng qua mét hÖ thèng vµ chÝnh s¸ch môc tiªu chñ yÕu ®­îc x¸c ®Þnh ®Ó t¹o lËp mét h×nh ¶nh vÒ thÓ lo¹i c¬ së kinh doanh nµo ®ã. ChiÕn l­îc kh«ng v¹ch ra mét c¸ch lµm thÕ nµo ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu, nh­ng chóng h­íng cho ta mét bé khung ®Ó h­íng dÉn t­ duy vµ hµnh ®éng. ViÖc x©y dùng vµ th«ng tin vÒ chiÕn l­îc lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng quan träng nhÊt cña ng­êi qu¶n lÝ. Mét tæ chøc kh«ng cã chiÕn l­îc còng nh­ gièng nh­ ®i vµo mét khu rõng rËm mµ kh«ng cã la bµn hay b¶n ®å. ViÖc thiÕu mét chiÕn l­îc hay mét chiÕn l­îc sai lÇm lµ nguyªn nh©n cña hÇu hÕt c¸c thÊt b¹i trong kinh doanh. 2.1.2 ChiÕn l­îc trong ho¹t ®éng Ng©n Hµng: Khi c¸c môc tiªu vµ chÝnh s¸ch cña Ng©n Hµng ®· h×nh thµnh b­íc tiÕp theo lµ ph¶i ®¹t ®Õn mét chiÕn l­îc nh»m ®¹t ®Õn c¸c môc ®Ých vµ môc tiªu nµy. Trong khi môc tiªu cho ta mét sù lùa chän kh¸ch hµng vÒ chÊt l­îng, ph­¬ng h­íng vµ b­íc tiÕn cña Ng©n Hµng, th× chiÕn l­îc sÏ lµ kÕ ho¹ch, qua ®ã mét Ng©n Hµng cã thÓ nhËn ra c¸c môc tiªu ®· ®­îc ho¹ch ®Þnh râ rµng. NÕu môc tiªu cña Ng©n Hµng lµ gia t¨ng thÞ phÇn th× chiÕn l­îc; sÏ cã nhiÖm vô lµm sao ®¹t ®­îc vÊn ®Ò nµy. ViÖc gia t¨ng kªu gäi mét nhãm kh¸ch hµng míi lµ chiÕn l­îc ®a d¹ng hãa c¸c lo¹i h×nh kh¸ch hµng, … Trong khi chuyÓn tõ môc tiªu sang chiÕn l­îc, c¸c yÕu tè cÇn ®­îc xem xÐt lµ tiÒm lùc cña Ng©n Hµng vµ m«i tr­êng t­¬ng lai. TiÒm lùc cña Ng©n Hµng nh­ qui m« vµ tæng sè tµi s¶n, c¸c tiÖn nghi Ng©n Hµng, danh tiÕng, tiÒm lùc tµi chÝnh vµ ®éi ngò nh©n sù… TÊt c¶ c¸c nh©n tè nµy sÏ ¶nh h­ëng ®Õn h×nh thøc chiÕn l­îc mµ Ng©n Hµng ¸p dông. C¸c môc tiªu cña Ng©n Hµng ¶nh h­ëng ®Õn sù tæng hîp vµ ®¸nh gi¸, ®Õn l­ît nã sù tæng hîp vµ ®¸nh gi¸ l¹i ¶nh h­ëng ®Õn chiÕn l­îc vµ môc tiªu. Lª Minh §øc Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A 6 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh LËp kÕ ho¹ch ë mét Ng©n Hµng Môc tiªu cña Ng©n Hµng C¸c C¸c nguån nguånlùclùc cña cña Ng©n Hµng Ng©n Hµng Tæng hîp vµ ®¸nh gi¸ ChiÕn l­îc Dù b¸o Error! * ChiÕn l­îc vµ mèi quan hÖ: §èi víi mét doanh nghiÖp, c¸c chiÕn l­îc chñ yÕu nh»m ®­a ra ®Þnh h­íng tæng thÓ cho doanh nghiÖp bao gåm: Tæng thÓ c¸c chiÕn l­îc t¹i mét doanh nghiÖp ChiÕn l­îc t¨ng tr­ëng ChiÕn l­îc kh¸ch hµng ChiÕn l­îc kinh doanh Doanh nghiÖp M« h×nh ho¹t ®éng ChiÕn l­îc c¹nh tranh ChiÕn l­îc tµi chÝnh ChiÕn l­îc marketing ChiÕn l­îc quan hÖ x· héi Ng©n Hµng lµ mét tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ nªn bªn c¹nh bªn c¹nh nh÷ng chiÕn l­îc trªn cßn cã nh÷ng chiÕn l­îc kinh doanh víi mét lo¹t c¸c chiÕn l­îc Lª Minh §øc Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A 7 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh bé phËn mang tÝnh chÊt nghiÖp vô nh­: chiÕn l­îc huy ®éng vèn, chiÕn l­îc t¨ng d­ nî quèc doanh, chiÕn l­îc sö dông vèn vay ®Çu t­. Nh­ vËy, cïng nh»m h­íng ®Õn c¸c môc tiªu, nhiÖm vô ®· ®Æt ra mµ gi÷a c¸c môc tiªu nµy kh«ng ph¶i bao giê còng dÔ thèng nhÊt. Do vËy, cã thÓ chØ cã mét chiÕn l­îc tháa m·n tèt nhÊt toµn bé c¸c môc tiªu trong v« sè chiÕn l­îc chØ ®¸p øng phÇn nµo môc tiªu ®Ò ra ®ã. Nh×n chung, c¸c chiÕn l­îc trong mét Ng©n Hµng cã quan hÖ kh¨ng khÝt víi nhau, hç trî nhau ph¸t triÓn. Trong chiÕn l­îc kinh doanh cña m×nh Ng©n Hµng kh«ng thÓ bá qua mét chiÕn l­îc kinh doanh quan träng ®ã lµ chiÕn l­îc huy ®éng vµ ph¸t triÓn nguån vèn. 2. 2 C¸c giai ®o¹n cña kÕ ho¹ch hãa chiÕn l­îc trong Ng©n Hµng th­¬ng m¹i: KÕ ho¹ch hoa chiÕn l­îc ®ã lµ thµnh phÇn c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh qu¶n lÝ chiÕn l­îc ho¹t ®éng Ng©n Hµng. KÕ ho¹ch hãa chiÕn l­îc ®­îc hiÓu lµ qu¸ tr×nh ngiªn cøu nh÷ng chiÕn l­îc ®Æc biÖt gãp phÇn ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu cña tæ chøc trªn c¬ së duy tr× sù phï hîp chiÕn l­îc gi÷a c¸c môc tiªu ®ã Néi dung vµ giai ®o¹n kÕ ho¹ch hãa chiÕn l­îc ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c b­íc sau: Giai ®o¹n 1, Qu¸ tr×nh kÕ ho¹ch hãa chiÕn l­îc b¾t ®Çu tõ viÖc ®Æt ra c¸c nhiÖm vô cña Ng©n Hµng, lùa chän c¸c môc tiªu … Giai ®o¹n 2, Giai ®o¹n kÕ ho¹ch hãa tiÕp sau lµ cô thÓ hãa c¸c nhiÖm vô trong c¸c môc tiªu cña Ng©n Hµng. Giai ®o¹n 3, C«ng viÖc cña giai ®o¹n nµy lµ ph©n tÝch t×nh h×nh c¬ së cña thÞ tr­êng vµ t×m kiÕm ph¸t hiÖn thÞ tr­êng. Nã ®ßi hái viÖc x¸c ®Þnh thÞ tr­êng phôc vô, ®¸nh gi¸ c¸c ®Æc tÝnh s¶n xuÊt thÞ tr­êng cña c¸c ph©n ®o¹n thÞ tr­êng vµ ®¸nh gi¸ møc ®é hÊp dÉn cña thÞ tr­êng. Ngoµi ra, ë ®©y cßn t×m kiÕm, ph¸t hiÖn c¸c nhu cÇu cña kh¸ch hµng, x¸c ®Þnh c¸c s¶n phÈm Ng©n Hµng tháa m·n nhu cÇu kh¸ch hµng, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng vµ sù hîp lÝ ®èi víi Ng©n Hµng trong viÖc tháa m·n nhu cÇu ®ã; x¸c ®Þnh c¸c ph­¬ng tiÖn cÇn thiÕt ®èi víi Ng©n Hµng vµ t×m kiÕm c¸c ph­¬ng tiÖn ®ã. ViÖc ®¸nh gi¸ c¸c ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt – thÞ tr­êng cña c¸c ph©n ®o¹n thÞ tr­êng diÔn ra theo 4 h­íng: - §¸nh gi¸ c¸c ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng - §¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu dÞch vô Lª Minh §øc Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A 8 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh - §¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu c¹nh tranh - Ph©n tÝch c¸c ®Æc ®iÓm m«i tr­êng Trªn c¬ së c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch c¸c ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt – thÞ tr­êng mµ ®¸nh gi¸ møc ®é hÊp dÉn cña thÞ tr­êng th«ng qua c¸c chØ tiªu sau: Qui m« thÞ tr­êng, tèc ®é ph¸t triÓn, tèc ®é ph¸t triÓn dù tÝnh, tæng l­îng kh¸ch hµng, tÇn sè sö dông dÞch vô, c¸c ®Æc ®iÓm tµi chÝnh cña kh¸ch hµng, sè l­îng vµ møc ®é tËp trung ®èi thñ c¹nh tranh, c¸c chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« … Giai ®o¹n 4, cña kÕ ho¹ch hãa – ®¸nh gi¸ c¸c yÕu tè t¸c ®éng tíi chiÕn l­îc cña Ng©n Hµng vµ ph©n tÝch c¸c ¶nh h­ëng cña chóng. Cã hai lo¹i yÕu tè t¸c ®éng tíi chiÕn l­îc Ng©n Hµng: §ã lµ c¸c yÕu tè vÜ m« vµ vi m«. Giai ®o¹n 5, lµ viÖc ®¸nh gi¸ c¸c kh¶ n¨ng vµ nguy c¬, bao gåm 3 kh©u: - Ph¸t hiÖn c¸c nguy c¬ vµ kh¶ n¨ng - Ph¸t hiÖn c¸c mÆt m¹nh vµ yÕu cña Ng©n Hµng - Ph©n tÝch ¶nh h­ëng t­¬ng lai cña c¸c mÆt m¹nh vµ yÕu cña Ng©n Hµng cña c¸c kh¶ n¨ng vµ nguy c¬. Giai ®o¹n 6, cña kÕ ho¹ch hãa chiÕn l­îc cã 4 ph­¬ng ¸n ®Æt ra cho Ng©n Hµng, ®ã lµ: Ph¸t triÓn, ph¸t triÓn h¹n chÕ, ph¸t triÓn gi¶m vµ kÕt hîp c¶ 3 ph­¬ng ¸n trªn. Giai ®o¹n 7, Nh÷ng ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng thay ®æi còng nh­ c¸c qu¸ tr×nh cô thÓ hãa c¸c kÕ ho¹ch chiÕn l­îc b»ng c¸c kÕ ho¹ch thùc hiÖn ®ßi hèic nh÷ng thay ®æi chiÕn l­îc. Giai ®o¹n 8, x¸c ®Þnh c¸c kÕt qu¶ tµi chÝnh cña dù ¸n 2. 3 VÞ trÝ chiÕn l­îc huy ®éng vèn trong ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n Hµng: Nh­ chóng ta ®· t×m hiÓu ë trªn, chiÕn l­îc qu¶n lÝ vµ huy ®éng vèn lµ mét chiÕn l­îc lín, ®ßi hái cã sù trî gióp cña nhiÒu chÝnh s¸ch vÖ tinh nh­ chiÕn l­îc kh¸ch hµng, chiÕn l­îc ®a d¹ng hãa s¶n phÈm, chiÕn l­îc huy ®éng vèn trung, dµi h¹n, chiÕn l­îc c«ng nghÖ hãa c¸c tiÖn Ých Ng©n Hµng …Nh÷ng chiÕn l­îc nµy còng biÕn ®æi qua tõng thêi k×, giai ®o¹n cô thÓ (3 hay 5 n¨m) phô thuéc vµo chu k× vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ, ®iÒu kiÖn vÜ m« vµ b¶n th©n ho¹ch ®Þnh cña Ng©n Hµng. N»m trong chiÕn l­îc huy ®éng nguån cã thÓ lµ chiÕn l­îc huy ®éng nguån vèn tõ d©n c­, tõ c¸c tæ chøc kinh tÕ, chiÕn l­îc gia t¨ng vèn chñ së h÷u, gia t¨ng vèn cÊp hai … Lª Minh §øc Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A 9 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh §Ó cho ho¹t ®éng kinh doanh ®­îc tr«i ch¶y vµ ®óng h­íng mét Ng©n Hµng cÇn ®Ò ra c¸c chiÕn l­îc ®Ó cã ®­îc sè vèn cÇn thiªt sau khi c©n nh¾c vÒ t¸c ®éng cña nh÷ng nguån vèn kh¸c nhau ®Õn chi phÝ huy ®éng vèn vµ rñi ro Ng©n Hµng. V× nh÷ng lÝ do trªn, mét chiÕn l­îc qu¶n lÝ huy ®éng vµ ph¸t triÓn nguån vèn sÏ ®ãng mét vai trß quan träng trong ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n Hµng. ViÖc ®­a ra mét chiÕn l­îc huy ®éng vèn hîp lÝ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tu©n theo ®Çy dñ 8 giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh kÕ ho¹ch hãa chiÕn l­îc mµ cã thÓ rót ng¾n ®i mét sè b­íc. C¨n cø vµo t×nh h×nh ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh cña tõng ng©n hµng mµ cã thÓ ®­a ra chiÕn l­îc cô thÓ phï hîp. 3. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn qui m« vµ chÊt l­îng vèn huy ®éng 3.1 Nh©n tè chñ quan: 3.1.1 ChÝnh s¸ch l·i suÊt: L·i suÊt huy ®éng lµ tØ lÖ phÇn tr¨m cña sè tiÒn cã ®­îc so víi sè tiÒn gèc mµ ng­êi göi tiÒn nh©n ®­îc tõ Ng©n Hµng. §iÒu ®Çu tiªn mµ bÊt k× mét c¸ nh©n. tæ chøc kinh tÕ nµo còng muèn tham kh¶o khi göi tiÒn vµo Ng©n Hµng ®ã lµ l·i suÊt. V× vËy, chÝnh s¸ch l·i suÊt lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch quan träng nhÊt t¸c ®oäng tíi chÝnh s¸ch huy ®éng vèn cña Ng©n Hµng. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i Ng©n Hµng cø ®­a ra møc l·i suÊt cao lµ cã thÓ thu hót ®­îc nhiÒu vèn. VÊn ®Ò ë chç víi møc l·i suÊt cô thÓ do Ng©n Hµng ®­a ra sÏ ®em l¹i cho ng­êi göi tiÒn møc lîi tøc thùc tÕ lµ bao nhiªu. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ møc l·i suÊt mµ Ng©n Hµng ®­a ra ph¶i lu«n lín h¬n tØ lÖ l¹m ph¸t. Do ®ã Ng©n Hµng ph¶i dù ®o¸n chÝnh x¸c tØ lÖ l¹m ph¸t cña nÒn kinh tÕ trong n¨m ®Ó cã thÓ møc l·i suÊt huy ®éng hîp lÝ. L·i suÊt ë møc huy ®éng hîp lÝ còng ph¶i lµ møc l·i suÊt huy ®éng ®¶m b¶o cho søc mua t­¬ng ®èi cña gi÷a c¸c lo¹i tiÒn kh«ng bÞ thay ®æi. Cã nghÜa lµ ph¶i céng thªm vµo ®ã nh÷ng yÕu tè biÕn ®éng cña tØ gi¸. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy kh«ng ph¶i lµ mét viÖc ®¬n gi¶n, võa cã tÝnh khoa häc võa cã tÝnh nghÖ thuËt. Ng©n Hµng ph¶i rÊt khÐo lÐo míi cã thÓ cã ®­îc mét chÝnh s¸ch l·i suÊt hîp lÝ, linh ho¹t phï hîp víi t×nh h×nh thÞ tr­êng vµ mong muèn cña Ng©n Hµng vÒ qui m« vµ chÊt l­îng nguån vèn cña Ng©n Hµng, võa ®¶m b¶o lîi Ých cña ng­êi göi tiÒn, lîi Ých cña Ng©n Hµng, gióp Ng©n Hµng ®¹t hiÖu qu¶ cao trong c«ng t¸c huy ®éng vèn. 3.1.2 C¸c h×nh thøc huy ®éng vèn vµ c¸c dÞch vô do Ng©n Hµng cung øng: Mét Ng©n Hµng cã c¸c h×nh thøc vµ k× h¹n huy ®éng vèn phong phó, linh ho¹t thuËn tiÖn h¬n sÏ thu hót kh¸ch hµng míi vµ duy tr× nh÷ng kh¸ch hµng hiÖn cã Lª Minh §øc Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A 10 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh h¬n nh÷ng Ng©n Hµng kh¸c. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay ngµy cµng cã nhiÒu Ng©n Hµng tham gia thÞ tr­êng, kh¸ch hµng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó t×m cho m×nh mét sù lùa chän tèt nhÊt. V× vËy, dÞch vô Ng©n Hµng chÝnh lµ mét yÕu tè thu hót kh¸ch hµng. 3.1.3 ChiÕn l­îc Marketing Ng©n Hµng: §©y lµ nh÷ng chÝnh s¸ch nh»m ®Ó kh¸ch hµng biÕt ®Õn ho¹t ®éng cña Ng©n Hµng, thÊy ®­îc lîi Ých khi giao dÞch víi Ng©n Hµng. Lµm nhiÒu ng­êi biÕt ®Õn Ng©n Hµng g©y uy tÝn víi thÞ tr­êng g¾n bã víi kh¸ch hµng hiÖn t¹i vµ thu hót thªm kh¸ch hµng míi. Sù tËn t×nh, chu ®¸o trong phôc vô kh¸ch hµng, thñ tôc ®¬n gi¶n nhanh chãng, chÝnh x¸c còng lµ mét yÕu tè gióp duy tr× kh¸ch hµng cò vµ thu hót kh¸ch hµng míi, t¹o nªn bé mÆt Ng©n Hµng. 3.2 Nh©n tè kh¸ch quan: 3.2.1 M«i tr­êng kinh tÕ - x· héi: C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, chÝnh trÞ – x· héi cña Nhµ n­íc, sù t¨ng tr­ëng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, phong tôc tËp qu¸n cña ®Êt n­íc ... ®Òu ¶nh h­ëng m¹nh mÏ tíi ho¹t ®éng cña Ng©n Hµng. V× vËy, nhµ qu¶n trÞ Ng©n Hµng ph¶i dù ®o¸n ®­îc diÔn biÕn cña thÞ tr­êng, n¾m b¾t ®­îc thêi c¬ ®Ó ®­a ra c¸c kÕ ho¹ch chiÕn l­îc ph¸t triÓn Ng©n Hµng trong tõng thêi k×, giai ®o¹n vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn l©u dµi. 3.2.2 M«i tr­êng c¹nh tranh: Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¹nh tranh lµ mét qui luËt tÊt yÕu, Ng©n Hµng lµ mét nghµnh cã møc ®é c¹nh tranh cao. Trong nh÷ng n¨m qua, thÞ tr­êng tµi chÝnh ngµy cµng trë nªn ®«ng ®óc do sù tham gia cña nhiÒu lo¹i h×nh Ng©n Hµng vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh phi Ng©n Hµng. HiÖn nay, ë ViÖt Nam cã 4 Ng©n Hµng quèc doanh, 54 Ng©n Hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn, 4 Ng©n Hµng liªn doanh víi n­íc ngoµi, 23 chi nh¸nh cña Ng©n Hµng n­íc ngoµi, trªn 800 quÜ tÝn dông nh©n d©n … Trong khi ®ã, nguån vèn nhµn rçi trong d©n c­ vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ lµ cã giíi h¹n vµ c¸c Ng©n Hµng t¨ng ®­îc tèi ®a thÞ phÇn huy ®éng vèn cña m×nh. H×nh thøc c¹nh tranh kh«ng ®a d¹ng nh­ c¸c nghµnh, c¸c lÜnh vùc kh¸c còng lµm cho tÝnh c¹nh tranh cña Ng©n Hµng cao h¬n. C¸c NHTM chñ yÕu c¹nh tranh b»ng hai h×nh thøc lµ l·i suÊt vµ dÞch vô Ng©n Hµng. HiÖn nay, ë n­íc ta c¸c Ng©n Hµng chñ yÕu c¹nh tranh b»ng h×nh thøc l·i suÊt, cßn h×nh thøc c¹nh tranh b»ng dÞch vô th× ch­a phæ biÕn. Do ®ã, mçi Ng©n Hµng ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc møc l·i suÊt thÕ nµo lµ hîp lÝ nhÊt, hÊp dÉn nhÊt, kÕt hîp víi danh tiÕng vµ uy tÝn cña Ng©n Hµng ®Ó t¨ng thÞ phÇn huy ®éng vèn cña ®¬n vÞ m×nh. §iÒu nµy lµ rÊt khã kh¨n v× nÕu l·i suÊt huy ®éng cao th× l·i suÊt cho vay còng ph¶i t¨ng lªn, l·i suÊt huy ®éng thÊp th× kh«ng hÊp dÉn kh¸ch hµng. Lª Minh §øc Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A 11 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh Ch­¬ng II nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ Ng©n Hµng th­¬ng m¹i vµ huy ®éng vèn cña Ng©n Hµng 1. Tæng quan vÒ Ng©n Hµng th­¬ng m¹i (NHTM) 1.1 Kh¸i niÖm vµ mét sè lo¹i h×nh Ng©n Hµng: 1.1.1 Kh¸i niÖm: Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ mét doanh ngiÖp ®Æc biÖt ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ, tÝn dông. ë c¸c n­íc kh¸c nhau, quan niÖm vÒ NHTM còng cã mét sè ®iÓm kh¸c nhau. Tuy nhiªn, ®iÓm chung lµ ®Òu coi NHTM lµ mét doanh nghiÖp chuyªn kinh doanh tiÒn tÖ vµ cung cÊp c¸c dÞch vô tµi chÝnh cho nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. ë ViÖt Nam, theo ph¸p lÖnh “Ng©n Hµng, hîp t¸c x· tÝn dông vµ c«ng ti tµi chÝnh ban hµnh th¸ng 5 n¨m 1990” ®· ghi: “Ng©n Hµng lµ tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ mµ ho¹t ®éng chñ yÕu vµ th­êng xuyªn lµ nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng víi tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ sè tiÒn ®ã ®Ó cho vay thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu, lµm ph­¬ng tiÖn thanh to¸n”. “LuËt tæ chøc tÝn dông” ®­îc Quèc héi th«ng qua th¸ng 12 n¨m 1997 x¸c ®Þnh” Ng©n Hµng lµ tæ chøc tÝn dông ®­îc thùc hiÖn toµn bé c¸c ho¹t ®éng Ng©n Hµng vµ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cã liªn quan”, trong ®ã “ ho¹t ®éng Ng©n Hµng lµ ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ vµ dÞch vô Ng©n Hµng víi néi dung th­êng xuyªn lµ nhËn tiÒn göi, sö dông sè tiÒn nµy cÊp tÝn dông vµ cung øng dÞch vô thanh to¸n”. 1.1.2 Mét sè lo¹i h×nh Ng©n Hµng ë n­íc ta: Theo tÝnh chÊt vµ môc tiªu ho¹t ®éng, Ng©n Hµng gåm cã c¸c lo¹i h×nh sau: - Ng©n Hµng th­¬ng m¹i:(cßn gäi lµ Ng©n Hµng tiÒn göi hay Ng©n Hµng tÝn dông víi nghiÖp vô truyÒn thèng lµ huy ®éng vèn phÇn lín d­íi h×nh thøc ng¾n h¹n vµ cho vay ng¾n h¹n d­íi h×nh thøc chiÕt khÊu th­¬ng phiÕu. Tuy nhiªn do thÞ tr­êng ngµy cµng ph¸t triÓn, dÇn dÇn c¸c Ng©n Hµng nµy ®i vµo kinh doanh tæng hîp, lµm c¶ nghiÖp vô huy ®éng vèn vµ cho vay trung, dµi h¹n vµ lµm nh­ tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô, dÞch vô Ng©n Hµng. - Ng©n Hµng ph¸t triÓn: NÐt ®Æc tr­ng næi bËt lµ nh÷ng Ng©n Hµng tËp trung huy ®éng vèn trung, dµi h¹n v× sù ph¸t triÓn (kh«ng chØ duy tr× qui Lª Minh §øc Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A 12 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh m«, chÊt l­îng cò). Ho¹t ®éng cña c¸c Ng©n Hµng nµy chñ yÕu qua ®Çu t­ trùc tiÕp c¸c dù ¸n lín. - Ng©n Hµng ®Çu t­: Ho¹t ®éng víi môc tiªu ®Çu t­ trung, dµi h¹n còng v× sù ph¸t triÓn nh­ng th«ng qua c¸c h×nh thøc ®Çu t­ gi¸n tiÕp qua giÊy tê cã gi¸. Ho¹t ®éng cña Ng©n Hµng nµy gÇn gòi víi nghiÖp vô chøng kho¸n. C¸c läai giÊy tê cã gi¸ ®­îc më réng th× lo¹i Ng©n Hµng nµy còng phong phó vµ ph¸t triÓn. - Ng©n Hµng chÝnh s¸ch: Th«ng th­êng lµ nh÷ng Ng©n Hµng th­¬ng m¹i 100% vèn Nhµ n­íc hoÆc Ng©n Hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn Nhµ n­íc (gåm së h÷u Nhµ n­íc vµ së h÷u cña c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc doanh), ®­îc lËp ra ®Ó phôc vô mét sè chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc nh­ Ng©n Hµng ng­êi nghÌo, Ng©n Hµng ph¸t triÓn nhµ ë, Ng©n Hµng xuÊt nhËp khÈu ...). Lo¹i Ng©n Hµng nµy ho¹t ®éng kh«ng v× nôc tiªu lîi nhuËn. Nã ®­îc t¹o vèn d­íi h×nh thøc ®Æc thï ®Ó cho vay ­u ®·i nh­ng ®­îc Nhµ n­íc bï phÇn chªnh lÖch l·i suÊt. - Ng©n Hµng hîp t¸c: (Hay gäi réng ra lµ nh÷ng tæ chøc tÝn dông hîp t¸c) lµ nh÷ng tæ chøc tÝn dông thuéc së h÷u tËp thÓ, ®­îc c¸c thµnh viªn tù nguyÖn lËp nªn kh«ng ph¶i v× môc tiªu lîi nhuËn mµ v× môc tiªu t­¬ng trî lÉn nhau nhiÖm vÒ vèn vµ dÞch vô Ng©n Hµng. Nã cã thÓ cã nhiÒu h×nh thøc tõ thÊp ®Õn cao, nh­ hîp t¸c tÝn dông, quÜ tÝn dông nh©n d©n, Ng©n Hµng hîp t¸c ... Nã cã thÓ lµ tæ chøc tÝn dông hîp t¸c ®éc lËp ë tõng m¾t, kh©u vµ cã sù liªn kÕt toµn hÖ thèng (nh­ quÜ tÝn dông nh©n d©n). 1.2 Vai trß vµ chøc n¨ng c¬ b¶n cña Ng©n Hµng th­¬ng m¹i: 1.2.1 Vai trß: Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, Ng©n Hµng cã vai trß hÕt søc quan träng thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ. Tr­íc hÕt, Ng©n Hµng ®ãng mét vai trß to lín trong viÖc thu hót, huy ®éng, tÝch tô vµ tËp trung c¸c nguån tµi chÝnh nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ, gãp phÇn quan träng tµi trî cho nhu cÇu vÒ vèn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Ng©n Hµng cã kh¶ n¨ng chuyÓn hãa c¸c kho¶n tiÒn göi nhá lÎ cã thêi h¹n ng¾n thµnh c¸c kho¶n tÝn dông lín cã thêi h¹n dµi h¬n, tµi tr¬ kÞp thêi cho c¸c nhu cÇu ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi . Ng©n Hµng lµ cÇu nèi gi÷a tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­. Trong khi thùc hiÖn chøc n¨ng trung gian tµi chÝnh, Ng©n Hµng thu hót nh÷ng kho¶n tiÕt kiÖm trong d©n c­ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ®Çu t­ më réng n¨ng lùc ho¹t ®éng. Ho¹t ®éng cña Ng©n Hµng cã hiÖu qu¶ sÏ kÝch thÝch gi¶m bít nhu Lª Minh §øc Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A 13 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh cÇu cao cÊp, dµnh tiÒn cho viÖc ®Çu t­ gãp phÇn tµi trî cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Ng©n Hµng ®ãng vai trß quan träng thóc ®Èy n©ng cao sö dông c¸c nguån tµi nguyªn, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi, dÔ dµng cho viÖc lu©n chuyÓn vèn vµ sù di chuyÓn vèn tõ lÜnh vùc kinh doanh kÐm hiÖu qu¶ sang lÜnh vùc kinh doanh cã hiÖu qu¶. Bëi v× viÖc huy ®éng vèn vµ sö dông vèn trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh diÔn ra trªn c¬ së quan hÖ cung cÇu vµ khi sö dông bÊt k× nguån vèn nµo còng ®Òu ph¶i tr¶ gi¸ nhÊt ®Þnh. §iÒu ®ã buéc ng­êi cÇn vèn ph¶i lùa chän c¸c ph­¬ng ¸n kinh doanh tèi ­u, lùa chän h×nh thøc vµ thêi ®iÓm thÝch hîp ®Ó gi¶m chi phÝ. Víi chøc n¨ng lµm trung gian thanh to¸n, Ng©n Hµng ®· rót ng¾n tèc ®é l­u th«ng hµng hãa tiÒn tÖ. HÖ thèng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµm gi¶m thêi gian vµ chi phÝ thanh to¸n. Thªm vµo ®ã, c¸c kho¶n tiÒn nhµn rçi trong x· héi ®­îc Ng©n Hµng huy ®éng vµ ®Çu t­ trë l¹i s¶n xuÊt kinh doanh, qua ®ã ®Èy nhanh tèc ®é l­u chuyÓn hµng hãa tiÒn tÖ t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ ph¸t triÓn. Ng©n Hµng gãp phÇn ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc liªn tôc, kh«ng bÞ ®øt qu·ng th«ng qua viÖc cung cÊp vèn ®Çu t­. Do tÝnh biÕn ®éng th­êng xuyªn cña nhu cÇu vèn trong kinh doanh, t¹i mét thêi ®iÓm lu«n lu«n tån t¹i nh÷ng doanh nghiÖp c¸ nh©n cã vèn nhµn rçi. Ng©n Hµng ®ãng vai trß lµ cÇu nèi, thu hót vèn ®Çu t­ tõ nh÷ng n¬i thõa vèn chuyÓn sang nh÷ng n¬i thiÕu vèn, tõ ®ã ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh diÔn ra liªn tôc. Ng©n Hµng gãp phÇn thùc hiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ cña Nhµ n­íc, ®iÒu tiÕt vµ kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thÞ tr­êng vèn, ®iÒu hßa ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi. Ch¼ng h¹n, Nhµ n­íc cã thÓ thay ®æi tiÒn göi dù tr÷ b¾t buéc ®èi víi c¸c Ng©n Hµng ®Ó thay ®æi l­îng cung tiÒn, thùc hiÖn ®iÒu hßa l­u th«ng tiÒn tÖ. 1.2.2 Chøc n¨ng: *Chøc n¨ng trung gian tµi chÝnh: §©y lµ chøc n¨ng quan träng, ph¶n ¸nh râ nÐt nhÊt b¶n chÊt cña Ng©n Hµng th­¬ng m¹i lµ tæ chøc chuyªn nghÒ kinh doanh tiÒn tÖ. C¸c NHTM, bé phËn chñ yÕu cña hÖ thèng trung gian tµi chÝnh lµ kªnh dÉn vèn quan tréng tõ nh÷ng thùc thÓ cã vèn nhµn rçi ®Õn c¸c thùc thÓ cã nhu cÇu vèn. Víi chøc n¨ng trung gian tµi chÝnh, NHTM cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi møc rñi ro, chuyÓn ®æi k× h¹n, gi¶m chi phÝ giao dÞch, cung cÊp th«ng tin dÞch vô. Nhê ®ã mµ NHTM ®· ®¸p øng ®­îc nh÷ng nhu cÇu vèn Ng©n Hµng cÇn thiÕt ph¶i bæ sung cho c¸c doanh nghiÖp ®Ó ®¶m b¶o s¶n xuÊt, t¸i s¶n xuÊt ®­îc liªn Lª Minh §øc Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A 14 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh tôc. MÆt kh¸c NHTM ®¸p øng nhu cÇu vèn dµi h¹n gióp cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ tµi s¶n cè ®Þnh, ®æi míi c¶i tiÕn c«ng nghÖ kÜ nghÖ lµm t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh. * Chøc n¨ng trung gian thanh to¸n vµ chñ thÓ cho c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ Khi thùc hiÖn chøc n¨ng lµm trung gian thanh to¸n, NHTM cung cÊp cho kh¸ch hµng cña c¸c ph­¬ng tiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt nh­: ñy nhiÖm thu, ñy nhiÖm chi, sÐc thÎ tÝn dông ... Nhê ®ã mµ nhu cÇu tiÒn mÆt cho chi tr¶ ngµy cµng gi¶m, tiÕt kiÖm ®­îc nhiÒu thêi gian vµ chi phÝ cho x· héi. HÖ thèng NHTM hiÖn nay ®· thu hót ®­îc sè l­îng lín c¸c tæ chøc, c¸ nh©n më tµi kho¶n t¹i Ng©n Hµng, ®Æc biÖt lµ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn. Qua viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô thanh to¸n Ng©n Hµng trë thµnh thñ quÜ cña kh¸ch hµng thùc hiÖn thu, chi theo lÖnh cña chñ tµi kho¶n. C¸c doanh nghiÖp, c¸c c¸ nh©n kh«ng cßn cÇn ph¶i dïng tiÒn mÆt ®Ó trao ®æi víi nhau n÷a, mµ mäi viÖc thanh to¸n ®Òu ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸ch më tµi kho¶n ë Ng©n Hµng vµ trªn c¬ së ®ã ra lÖnh trªn c¸c Ng©n Hµng thùc hiÖn c¸c kho¶n chi tr¶, ®ång thêi ñy nhiÖm cho Ng©n Hµng thu nhËn c¸c kho¶n tiÒn th«ng qua viÖc trÝch tiÒn tõ tµi kho¶n ng­êi nµy sang tµi kho¶n ng­êi kh¸c. Ngµy nay, khi hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c ph¸t triÓn cao, c¸c NHTM ®Òu ®­îc tin häc hãa, th× c«ng t¸c thanh to¸n bï trõ gi÷a c¸c vïng l·nh thæ, gi÷a c¸c quèc gia ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch nhanh chãng, chÝnh x¸c hiÖu qu¶. * Chøc n¨ng t¹o tiÒn: Chøc n¨ng nµy ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c ho¹t ®éng tÝn dông vµ ®Çu t­ cña c¸c NHTM trong mèi quan hÖ víi NHNN qua vÊn ®Ò DTBB. Khi NHTM cÊp vèn tÝn dông cho kh¸ch hµng A, lËp tøc sè tiÒn nµy cã thÓ chuyÓn thµnh tiÒn göi cña kh¸ch hµng B (më t¹i mét Ng©n Hµng bÊt k×) NHTM l¹i dïng nguån vèn nµy cho c¸c ®èi t­îng kh¸c vay. Nh­ vËy, tõ mét ®ång vèn kÝ th¸c ban ®Çu, hÖ thèng NHTM cã thÓ t¹o ra mét sè vèn tÝn dông lín h¬n nhiÒu lÇn ®Î ra béi sè tÝn dông. §©y chÝnh lµ kh¶ n¨ng t¹o tiÒn cña NHTM, ®Ó kiÓm so¸t kh¶ n¨ng nµy, luËt ph¸p cho phÐp NHNN ®­îc quyÒn, buéc c¸c NHTM ph¶i kÝ göi t¹i NHNN mét phÇn cña tæng sè tiÒn hä nhËn ®­îc tõ nh÷ng kh¸ch hµng göi tiÒn gäi lµ dù tr÷ b¾t buéc. Theo thuyÕt t¹o tiÒn: khi mét khèi l­îng tiÒn göi t¨ng lªn, kh¶ n¨ng cho vay cña toµn bé hÖ thèng NHTM sÏ t¨ng lªn nhiÒu lÇn. Ng­îc l¹i khi bít ®i mét l­îng tiÒn göi kh¶ n¨ng cho vay cña toµn bé hÖ thèng NHTM sÏ gi¶m ®i nhiÒu lÇn. Cô thÓ: Lª Minh §øc Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A 15 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp Kh¶ n¨ng më réng Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh = Sè tiÒn göi huy ®éng * tiÒn göi cña Ng©n Hµng ban ®Çu HÖ sè nh©n më réng tiÒn tÖ 1 HÖ sè nh©n më réng tiÒn tÖ = ------------------------TØ lÖ DTBB Chøc n¨ng t¹o tiÒn cña hÖ thèng NHTM liªn qua chÆt chÏ tíi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña NHNN. Th«ng qua hÖ thèng NHTM, NHNN cã thÓ t¨ng hoÆc gi¶m l­îng tiÒn cung øng b»ng c¸ch thay ®æi tØ lÖ DTBB. * Chøc n¨ng kh¸c: Ngoµi c¸c chøc n¨ng chñ yÕu nh­ trªn, NHTM cßn tham gia vµo nhiÒu dÞch vô kh¸c: T­ vÊn cho kh¸ch hµng trong lÜnh vùc kinh doanh chøng kho¸n, dÞch vô ñy th¸c, dÞch vô b¶o qu¶n an toµn c¸c tµi s¶n cã gi¸, dÞch vô kinh doanh ngo¹i hèi ... nh»m hç trî vµ më réng ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM trong thÞ tr­êng tµi chÝnh. 1.2.3 Ho¹t ®éng c¬ b¶n cña Ng©n Hµng: Cã thÓ kh¸i l­îc ho¹t ®éng Ng©n Hµng theo ba lo¹i nghiÖp vô chÝnh: nghiÖp vô huy ®éng vèn, sö dông vèn vµ nghiÖp vô trung gian. NghiÖp vô huy ®éng vèn cña NHTM ®­îc thùc hiÖn qua hµnh vi më tµi kho¶n ®Ó thùc hiÖn thanh to¸n cho kh¸ch hµng, hoÆc huy ®éng c¸c lo¹i tiÒn göi cã k× h¹n, kh«ng k× h¹n cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, d©n c­ (huy ®éng vèn mét c¸ch bÞ ®éng), ph¸t hµnh k× phiÕu, tr¸i phiÕu, ®i vay c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c, vay NHTW (huy ®éng vèn chñ ®éng)... ®©y lµ nguån gèc c¬ b¶n ®Ó NHTM ph¸t ra tÝn dông vµo nÒn kinh tÕ, cßn phÇn vèn tù cã cña NHTM chñ yÕu lµ phôc vô cho viÖc x©y dùng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt, mua s¾m trang thiÕt bÞ m¸y mãc... Nh­ vËy, cã thÓ nãi NHTM kinh doanh b»ng nguån vèn huy ®éng lµ chñ yÕu tïy theo luËt ph¸p mçi n­íc mµ NHTM ®­îc huy ®éng mét tØ lÖ cao hay thÊp. Th«ng th­êng vèn huy ®éng cña NHTM gÊp 20 lÇn vèn tù cã hay vèn tù cã cña NHTM ®­îc qui ®Þnh b»ng hay lín h¬n 5% vèn huy ®éng mµ NHTM ®­îc,phÐp huy ®éng. Nh­ vËy, b»ng nghiÖp vô huy ®éng vèn cã thÓ nãi NHTM ®· n¾m trong tay mét bé phËn rÊt lín cña c¶i x· héi vÒ mÆt gi¸ trÞ, tøc lµ vèn ®iÒ lÖ. §Ó huy ®éng ®­îc sè tiÒn nh­ vËy, c¸c NHTM ®· ph¶i bá ra mét kho¶n chi phÝ nhÊt ®Þnh, ®ã lµ tiÒn l·i ph¶i tr¶ cho ng­êi göi tiÒn vµ c¸c chi phÝ qu¶n lÝ kh¸c. Lª Minh §øc Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A 16 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh Khi ®· huy ®éng ®­îc nguån vèn trong tay, ®Ó cã thÓ t¹o ra lîi nhuËn, NHTM ph¶i tiÕn hµnh kinh doanh d­íi h×nh thøc sö dông vèn huy ®éng ®­îc nh­ng chñ yÕu lµ cÊp tÝn dông, c¸c NHTM sö dông nguån vèn ®ã ®Ó kinh doanh d­íi d¹ng ®Çu t­ kh¸c nh­: kinh doanh ngo¹i tÖ, kinh doanh chøng kho¸n ®Çu t­ vèn trùc tiÕp vµo c¸c doanh nghiÖp d­íi d¹ng vèn gãp ... NghiÖp vô sö dông cã hiÖu qu¶, gãp phÇn më réng quan hÖ tÝn dông víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, thu hót ®­îc nhiÒu kh¸ch hµng ®Õn quan hÖ giao dÞch víi Ng©n Hµng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó më réng nghiÖp vô huy ®éng vèn. Bªn c¹nh ®ã NHTM còng cã thÓ t¹o ra doanh thu cho m×nh b»ng viÖc c¸c nghiÖp vô ®­îc phÐp nh­ thanh to¸n, chuyÓn hé tiÒn, t­ vÊn kh¸ch hµng ... vµ thu phÝ dÞch vô. Ngµy nay, do nhu cÇu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, ®ßi hái ho¹t ®éng dÞch vô Ng©n Hµng ngµy cµng ph¶i më réng vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. C¸c Ng©n Hµng ph¶i ®Çu t­ trang thiÕt bÞ, c¬ së vËt chÊt, ¸p dông c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo ho¹t ®éng Ng©n Hµng ... ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng, ®ång thêi n©ng cao lîi nhuËn cho m×nh. C¸c ho¹t ®éng cña Ng©n Hµng cã quan hÖ t¸c ®éng tíi nhau v× vËy Ng©n Hµng ph¶i thùc hiÖn ®ång bé thèng nhÊt tÊt c¶ c¸c kh©u cã nh­ vËy míi ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ vµ cña mçi Ng©n Hµng. 2. Vèn, c«ng t¸c qu¶n lÝ vµ huy ®éng vèn cña Ng©n Hµng 2.1 C¬ cÊu vèn vµ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn cña Ng©n Hµng: Còng gièng nh­ mäi ho¹t ®éng kinh tÕ kh¸c, Ng©n Hµng muèn ho¹t ®éng ®­îc tr­íc hÕt ph¶i cã vèn. Nh­ng Ng©n Hµng lµ mét doanh nghiÖp ®Æc biÖt kinh doanh “tiÒn tÖ” do ®ã, nhu cÇu vÒ vèn cña NHTM lµ rÊt lín vµ viÖc tao vèn cho Ng©n Hµng lµ vÊn ®Ò quan träng hµng ®Çu trong ho¹t ®éng kinh doanh Ng©n Hµng. Vèn kinh doanh cña c¸c Ng©n Hµng th­¬ng m¹i lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé c¸c tµi s¶n cã cña Ng©n Hµng. Vèn kinh doanh cña NHTM ®­îc h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau lµ vèn tù cã, vèn huy ®éng, c¸c lo¹i vèn kh¸c. 2.1.1 Vèn tù cã: VÒ mÆt kinh tÕ, vèn tù cã lµ vèn do c¸c chñ së h÷u ®ãng gãp vµ ®­îc t¹o ra trong qu¸ tr×nh kinh doanh ®­îc thÓ hiÖn ë d¹ng lîi nhuËn gi÷ l¹i. Vèn tù cã gåm: Vèn ®iÒu lÖ, c¸c quÜ dù tr÷, c¸c tµi s¶n nî kh¸c. Vèn lµ yÕu tè quan träng trong viÖc ®¶m b¶o ho¹t ®éng Ng©n Hµng. Qui m« vèn tù cã lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh qui m« vèn huy ®éng vµ qui m« c¸c ho¹t ®éng. Lª Minh §øc Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A 17 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh Vèn tù cã cßn lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n c¸c tØ sè ho¹t ®éng cña nghµnh. HÇu hÕt ë c¸c n­íc ®Òu qui ®Þnh møc tæng tµi s¶n tèi ®a Ng©n Hµng cã thÓ cã so víi vèn tù cã, mét sè n­íc cßn giíi h¹n kh¶ n¨ng huy ®éng vèn tiÒn göi, kh¶ n¨ng hïn vèn... ë ViÖt Nam, theo chÕ ®é kÕ to¸n, tµi chÝnh hiÖn hµnh vèn tù cã cña NHTM bao gåm c¸c thµnh phÇn: - Vèn ph¸p ®Þnh: Lµ sè vèn tèi thiÓu ph¶i cã ®Ó thµnh lËp Ng©n Hµng. - Vèn ®iÒu lÖ: Lµ vèn do Nhµ n­íc cÊp, do c¸c cæ ®«ng ®ãng gãp. Ngoµi ra, vèn tù cã cña NHTM cßn bao gåm: lîi nhuËn tÝch lòy, quÜ ph¸t triÓn kÜ thuËt nghiÖp vô Ng©n Hµng, qòi khen th­ëng, quÜ phóc lîi, quÜ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. 2.1.2 Vèn huy ®éng: * Vèn tiÒn göi: TiÒn göi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ TiÒn göi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ lµ sè tiÒn t¹m thêi nhµn rçi ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc göi t¹i Ng©n Hµng. Nã bao gåm mét bé phËn vèn tiÒn tÖ t¹m thêi nhµn rçi ®­îc gi¶i phãng ra khái qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn vèn. Doanh nghiÖp ch­a cã nhu cÇu sö dông (vèn l­u ®éng) hoÆc sö dông cho nh÷ng môc tiªu ®Þnh s½n vµo mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh (c¸c quÜ: quÜ ®Çu t­ ph¸t triÓn, quÜ dù tr÷ tµi chÝnh, quÜ dù tr÷ tµi chÝnh, quÜ phóc lîi, quÜ khen th­ëng …) Vèn tiÒn göi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, Ng©n Hµng huy ®éng d­íi hai h×nh thøc: - TiÒn göi kh«ng k× h¹n (tiÒn göi thanh to¸n) TiÒn göi thanh to¸n lµ lo¹i tiÒn göi mµ khi göi tiÒn vµo ng­êi göi cã thÓ rót ra bÊt k× lóc nµo, vµ Ng©n Hµng cã tr¸ch nhiÖm ph¶i tháa m·n nhu cÇu cña kh¸ch hµng. Khi göi tiÒn, kh¸ch hµng ®­îc h­ëng l·i suÊt vµ khi cã nhu cÇu sö dông th× hä cã thÓ rót tiÒn ra nªn vÉn cã thÓ tháa m·n... nhu cÇu vÒ vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh. §ång thêi, kh¸ch hµng cßn cã thÓ sö dông tiÒn göi nµy ®Ó phôc vô cho c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt qua Ng©n Hµng. - TiÒn göi cã k× h¹n: lµ lo¹i tiÒn göi mµ khi göi tiÒn cã sù tháa thuËn vÒ thêi h¹n rót tiÒn. VÒ nguyªn t¾c, ng­êi göi tiÒn chØ cã thÓ rót tiÒn ra theo thêi h¹n ®· tháa thuËn. Tuy nhiÖn, trªn thùc tÕ do qu¸ tr×nh c¹nh tranh, ®Ó thu hót tiÒn göi c¸c Ng©n Hµng th­êng cho phÐp kh¸ch hµng ®­îc rót tiÒn ra tr­íc thêi h¹n nh­ng kh«ng ®­îc h­ëng l·i, hoÆc chØ ®­îc h­ëng mét møc l·i suÊt thÊp h¬n. - Tµi kho¶n NOW vµ tµi kho¶n NOW ®Æc biÖt: Lª Minh §øc Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A 18 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh Tµi kho¶n NOW lµ tµi kho¶n tiÒn göi sÐc cã h­ëng l·i, kh«ng cã k× h¹n vµ Ng©n Hµng ph¶i chi tr¶ khi kh¸ch hµng yªu cÇu. Tµi kho¶n NOW ®Æc biÖt t­¬ng tù nh­ tµi kho¶n NOW nh­ng ®­îc tr¶ l·i cao h¬n, th­êng kÌm theo ®ã lµ sè d­ tèi thiÓu cao h¬n vµ mét sè h¹n chÕ kh¸c. TiÒn göi d©n c­: TÒn göi d©n c­ lµ mét bé phËn thu nhËp b»ng tiÒn cña d©n c­ göi t¹i Ng©n Hµng. Cã c¸c h×nh thøc: - TiÒn göi tiÕt kiÖm: ®©y lµ h×nh thøc huy ®éng truyÒn thèng cña Ng©n Hµng. Trong h×nh thøc huy ®éng nµy, ng­êi göi tiÒn khi göi ®­îc giao ®­îc giao cÇm sæ tiÕt kiÖm, sæ nµy coi nh­ giÊy chøng nhËn göi tiÒn vµo quÜ tiÕt kiÖm cña Ng©n Hµng. ViÖc huy ®éng vèn tiÒn göi cña kh¸ch hµng ®em l¹i cho Ng©n Hµng mét nguån vèn ®Ó kinh doanh vµ n¾m b¾t ®­îc nh÷ng th«ng tin t­ liÖu chÝnh x¸c vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸c c¸ nh©n cã quan hÖ tÝn dông víi Ng©n Hµng. T¹o ®iÒu kiÖn cho Ng©n Hµng cã c¨n cø ®Ó qui ®Þnh møc vèn ®Çu t­ cho vay víi nh÷ng kh¸ch hµng ®ã. H¬n n÷a, viÖc huy ®éng vèn tiÒn göi cña Ng©n Hµng cßn cã ý nghÜa quan träng trong viÖc æn ®Þnh l­u th«ng tiÒn tÖ, gãp phÇn æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. * Vèn huy ®éng qua c¸c chøng tõ cã gi¸: §©y chÝnh lµ viÖc c¸c NHTM huy ®éng vèn qua h×nh thøc ph¸t hµnh c¸c chøng chØ tiÒn göi CDs, k× phiÕu, tr¸i phiÕu Ng©n Hµng ®Ó huy ®éng vèn. §Æc ®iÓm chung cña lo¹i vèn nµy lµ l·i suÊt cao h¬n tiÒn göi tiÕt kiÖm. Môc ®Ých huy ®éng lµ ®Ó ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n lín. §©y lµ kho¶n tiÒn Ng©n Hµng ®i vay, nguån vèn nµy ®­îc huy ®éng víi nhiÒu k× h¹n kh¸c nhau nh­: ng¾n h¹n, trung h¹n, dµi h¹n. Lo¹i vèn th­êng ®­îc huy ®éng d­íi h×nh thøc ph¸t hµnh k× phiÕu cã môc ®Ých vµ tr¸i phiÕu trung, dµi h¹n. 2.1.3 Vèn vay: Trong tr­êng hîp cã khã kh¨n tµi chÝnh, thiÕu hôt dù tr÷, thiÕu hôt thanh kho¶n… ®Ó ®¸p øng nhu cÇu nµy c¸c NHTM cã thÓ vay m­în lÉn nhau trªn thÞ tr­êng liªn Ng©n Hµng vay c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c hoÆc vay NHNN ®Ó gi¶i quyÕt kÞp thêi khã kh¨n vÒ tµi chÝnh. C¸c kho¶n vay nµy ®Òu ph¶i cã thÕ chÊp b»ng c¸c chøng t­ cã gi¸, sè d­ t¹i NHNN hoÆc Ýt nh©t còng ph¶i cã ®­îc sù b¶o l·nh cña NHNN. Kho¶n vay nµy ®· trë thµnh nguån vèn quan träng do sù biÕn ®éng th­êng xuyªn gi÷a viÖc huy ®éng vµ sö dông vèn. Tuy nhiªn, do tÝnh chÊt vay nãng cña nã nªn l·i suÊt th­êng kh¸ cao. Lª Minh §øc Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A 19 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh 2.1.4 Nguån vèn ®iÒu hßa trong hÖ thèng: C¸c NHTM ho¹t ®éng trªn c¸c ®Þa bµn kh¸c nhau nªn lu«n lu«n xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng ë Ng©n Hµng nµy thõa vèn trong khi ë Ng©n Hµng kh¸c l¹i thiÕu vèn. Së dÜ cã hiÖn t­îng nµy lµ do: VÒ phÝa Ng©n Hµng thõa vèn cã thÓ cã sù biÕn ®éng lín ë ®Çu ra dÉn ®Õn viÖc kh«ng më réng ®­îc ho¹t ®éng trong khi vÉn ph¶i duy tr× viÖc huy ®éng vèn. Cßn vÒ phÝa Ng©n Hµng thiÕu vèn do thÞ tr­êng ®Çu ra më réng trong khi thÞ tr­êng ®Çu vµo kh«ng thÓ më réng ®­îc n÷a. Lóc nµy NHNN hoÆc c¸c héi së chÝnh sÏ thùc hiÖn viÖc ®iÒu phèi chuyÓn vèn, tõ n¬i nµy sang n¬i kh¸c tõ n¬i thõa vèn sang n¬i thiÕu vèn. ChÝnh v× thÕ ®©y lµ nguån vèn kh¸ quan träng, nã gióp Ng©n Hµng cã thÓ më réng ®­îc thÞ tr­êng ®Çu ra trong khi thÞ tr­êng ®Çu vµo cßn bÞ h¹n chÕ. 2.1.5 Vèn tµi trî ñy th¸c: §©y lµ nguån vèn mµ Ng©n Hµng nhËn lµm Ng©n Hµng ®¹i lÝ, nhËn ñy th¸c cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong vµ ngoµi n­íc ®Ó cho vay trung, dµi h¹n thùc hiÖn nh÷ng ch­¬ng tr×nh dù ¸n cã môc tiªu ®Þnh tr­íc trong s¶n xuÊt kinh doanh. Th«ng qua nghiÖp vô nµy Ng©n Hµng sÏ ®­îc h­ëng phÝ hoa hång vµ Ng©n Hµng kh«ng cã tr¸ch nhiÖm thÈm ®Þnh nh÷ng kh¸ch hµng lo¹i nµy. Nguån vèn lo¹i nµy rÊt ®a d¹ng, phong phó víi ®Æc ®iÓm lµ l·i suÊt rÊt thÊp, thêi gian tr¶ nî th­êng dµi (víi vèn ODA lµ 30-40 n¨m). §©y lµ nghiÖp vô mang tÝnh chÊt trung gian cña NHTM mµ qua ®ã NHTM cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu tÝn dông cho nÒn kinh tÕ. Th«ng th­êng vèn tµi trî gåm ba kho¶n: mét kho¶n tµi trî kh«ng hoµn l¹i, mét kho¶n cho vay l·i suÊt thÊp vµ mét thêi gian ©n h¹n. Thêi gian tõ lóc vay cho lóc tr¶ nî coi nh­ b»ng kh«ng. Ng©n Hµng nhËn lµm ®¹i lÝ sÏ trén ba kho¶n trªn ®Ó cã mét l·i suÊt hßa ®ång céng víi phÝ Ng©n Hµng ®Ó cho vay l¹i. 2.1.6 Nguån vèn trong thanh to¸n: Trong qu¸ tr×nh lµm trung gian thanh to¸n NHTM còng cã mét kho¶n vèn gäi lµ kho¶n vèn trong thanh to¸n nh­ vèn trªn tµi kho¶n tiÒn göi më th­ tÝn dông, tµi kho¶n tiÒn göi b¶o chi sÐc vµ c¸c kho¶n tiÒn phong táa do c¸c Ng©n Hµng chÊp nhËn c¸c hèi phiÕu th­¬ng m¹i. 2.2 ý nghÜa cña viÖc qu¶n lÝ nguån vèn: Huy ®éng vèn víi møc chi phÝ hîp lÝ ®· trë nªn quan träng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. DÉu r»ng sö dông vèn nh­ thÕ nµo vÉn lµ yÕu tè quan träng, song trong ®iÒu kiÖn m«i tr­êng hiÖn nay víi c¸c ®iÒu kiÖn thay ®æi liªn tôc c¹nh tranh gay g¾t h¬n ®Ó thu hót nguån tiÕt kiÖm, ®¸p øng nhu cÇu sö dông vèn t¨ng cao trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn nhanh chãng, viÖc chèng ®ì c¸c cuéc khñng ho¶ng lín, nhá ®ang ®Æt c¸c NHTM tr­íc nh÷ng th¸ch thøc lín. ViÖc qu¶n lÝ tµi Lª Minh §øc Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A 20