Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm thép Việt Nam
LỜI MỞ ĐẦU
Trong nền kinh tế thị trường, cạnh tranh là tất yếu khách quan. Đối với
một doanh nghiệp, điều kiện duy nhất duy trì sự tồn tại và phát triển là phải có
những vị trí nhất định, chiếm lĩnh những phần thị trường nhất định.Muốn vậy
các doanh nghiệp phải luôn luôn vận động biến đổi với tốc độ ít nhất là ngang
bằng với đối thủ cạnh tranh.
Vấn đề này lại càng trở nên gay gắt bức thiết hơn đối với các doanh
nghiệp trong thời kỳ mở cửa hôị nhập kinh tế quốc tế và đặc biệt là khi Vịêt Nam
tham gia AFTA, tiến tới là thành viên của WTO. Sự cạnh tranh của các doanh
nghiệp Vịêt Nam sẽ trở nên khó khăn hơn rất nhiều khi mà các rào cản cạnh
tranh bị xoá bỏ và các nhà đầu tư nước ngoài vào nhiêug hơn.
Nhận thức được điều này, tôi thấy việc nghiên cứu đề tài cạnh tranh có ý
nghĩa thiết thực và rất cần thiết. Qua việc nghiên cứu này chúng ta có thể thấy
được thực trạng và khả năng cạnh tranh của các ngành kinh tế cũng như các sản
phẩm của Vịêt Nam, từ đó đưa ra các giải pháp giúp đẩy mạnh phát triển các
ngành này.
Tuy nhiên đây là một đề tài rất rộng, để việc nghiên cứu hiệu quả hơn,
chúng ta nên đi sâu vào một ngành, một sản phẩm cụ thể nào đó. Như chúng ta
đã biết với mục tiêu sây dựng nước ta thành một nước công nghiệp đến năm
2010, thì sự phát triển của ngành công nghiệp là một trong nhnữg ván đề được
qua tâm hàng đầu. Trong số các sản phẩm công nghiệp thì sản phẩm thép lại
được coi là một sản phẩm chiến lựơc trong quá trình CNH – HĐH đất nước. Do
đó chúng ta cần có những giải pháp để vừa phát triển mạnh ngành này vừa không
để lại những sai lầm sau này mà nền kinh tế phải gánh chịu.
Trong quá trình thực hiện đề tài này, em đã cố gắng hết sức để đạt được
kết quả tốt. Song chắc chắn sẽ không tránh khỏi những khiếm khuyết. Mong các
thầy cô và các bạn đóng góp ý kiến để em đạt được kết quả tốt hơn và em chân
thành cảm ơn các thầy cô đã nhiệt tình hướng dẫn em thực hiện đề tài này, đặc
biệt là thầy giáo: GS.TS. Nguyễn Kế Tuấn
1
Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm thép Việt Nam
CHƢƠNG 1
KHÁI QUÁT VỀ CẠNH TRANH VÀ CẠNH TRANH SẢN
PHẨM
1.1. Khái quát về cạnh tranh
1.1.1. Khái niệm cạnh tranh
Trong thời đại ngày nay người ta luôn đặt ra những câu hỏi về cạnh tranh
trong kinh tế như tại sao lại có khả năng cạnh tranh cao hay thấp? Tại sao lại
thành công hay thất bại trong kinh doanh? Cạnh tranh đã trở thành một trong
những vấn đề được quan tâm nhất của các Chính phủ và nền công nghiệp ở mọi
quốc gia.
Tuy nhiên, không thể dễ dàng để có thể thống nhất được một khái niệm
cạnh tranh nhằm đánh giá chung cho tất cả các doanh nghiệp, các ngành các
doanh nghiệp, các quốc gia… , ở những góc độ xem xét khác nhau thì các mục
cơ bản đặt ra khác nhau. Trong khi đối với một doanh nghiệp mục tiêu chủ yếu
là duy trì sự tồn tại và tìm kiếm lợi nhuận trên cơ sở canh tranh quốc gia hay
quốc tế, thì đối với một quốc gia mục tiêu là nâng cao mức sống và phúc lợi cho
nhân dân.
Khả năng cạnh tranh trước tiên là một khái niệm được dùng hạn chế trong
phạm vi doanh nghiệp. Một doanh nghiệp được coi là có khả năng cạnh tranh và
được đánh giá là có thể đứng vững cùng vơ- các nhà sản xuất khác, với các sản
phẩm thay thế hoặc bằng cánh đưa ra các sản phẩm tương tự với mức giá thấp
hơn cho sản phẩm cúng loại, hoặc bằng cách cung cấp các sản phẩm tương tự
với các đặc tính về chất lượng dịch vụ ngang bằng hay cao hơn. nói chung khi
2
Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm thép Việt Nam
xác định tính cạnh tranh ( khả năng canh tranh ) của mỗi doanh nghiệp của một
ngành cần xét đền tiềm năng sản xuất một hàng hoá hay dich vụ ở mức giá
ngang bằng hay thấp hơn mức giá phổ biến mà không phải có trợ cấp
Nhiều định nghĩa về cạnh tranh đã được các tổ chức kinh tế, nhiều cuộc
họp bàn về kinh tế đưa ra. Trong đó có một định nghĩa mà nó phản ánh được
khái niệm cạnh tranh quốc gia nằm trong mối liên hệ trực tiếp với cạnh tranh
của các doanh nghiệp, và lợi thế cạnh tranh trở thành một nhân tố quan trọng
trong họat động kinh doanh kinh tế, xác định cả mức thu nhập, việc làm và mức
sống. Đó là định nghĩa do diễn đàn cao cấp về cạnh tranh công nghiệp tổ chức
hợp tác và phát triển kinh tế OECD đưa ra, nội dung định nghĩa: “ Khả năng của
các doanh nghiệp, ngành, quốc gia, và vùng việc tạo ra việc làm và thu nhập cao
hơn trong những điều kiện cạnh tranh quốc tế”.
Nhưng cạnh tranh cũng có thể hiểu theo nghĩa cụ thể hơn, trong một phạm
vi hẹp là sự ganh đua giữa các doanh nghiệp trong việc giành lấy một nhân tố
sản xuất, một khách hàng nhằm nâng cao vị thể của mình trên thị trường, để có
thể đạt được một mục tiêu kinh doanh cụ thể nào đó mà doanh nghiệp đã đặt ra.
Song để hiểu rõ hơn về cạnh tranh chúng ta cần thấy được vai trò của cạnh
tranh cũng như những tiêu cực mà nó gây ra. Từ đó hiểu được sự cần thiết của
cạnh tranh trong cơ chế thị trường.
1.1.2. Những tích cực do cạnh tranh tạo ra
Cạnh tranh có thể đưa đến lợi ích cho người này và thiệt hại cho người
khác song xét dưới góc độ toàn xã hội cạnh tranh lhôn có tác động tích cực. Nó
là năng lực phát triển kinh tế thị trường.
Đối với nền kinh tế, cạnh tranh đảm nhận một số chức năng quan trọng.
Tương tự như những nhận định trong lý thuyết về bàn tay vô hình của nhà kinh
tế học AdamSmit. Tầm quan trọng của những chức năng này có thể thay đổi theo
từng thời kỳ.
3
Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm thép Việt Nam
Cạnh tranh điều chỉnh cung cầu hàng hoá trên thịo trường. Khi cung của
hàng hoá nào đó lớn hơn cầu, cạnh tranh giữa những người bán làm cho giá cả
thị trường giảm xuống, chỉ những tổ chức kinh doanh nào đủ khả nanưg cải tiến
công nghệ, trang bị kỹ thuật, phương thức quản lý và hạ được giá bán sản phẩm
mới có thể tồn tại. do đó, cạnh tranh là động lực thúc đẩy việc ứng dụng khoa
học tiên tiến trong sản xuất.
Ngược lại khi cung một hàng hoá nào đó trên thị trường thấp hơn cầu của
hàng háo thì hàng hoá đó trở nên khan hiếm trên thị trường, giá cả tăng lên tạo ra
lợi nhuận cao hơn mức bình quân. Khi đó người kinh doanh sẽ đầu tư vốn xây
dựng thêm cơ sở sản xuât mới hoặc nâng cao năng lực sản xuất cảu những cơ sở
sản xuất sẵn có. Đó là động lực quan trọng nhất làm tăng thêm lượng vốn đầu tư
cho sản xuất kinh doanh nâng cao năng lực sản xuất trong toàn xã hội. Điều quan
trọng là động lực đó hoàn toàn tự nhiên. Không theo và không cần bất cứ một
mẹnh lệnh hành chinh nào cả của cơ quan nhà nước.
Cạnh tranh buộc các chủ thể kinh doanh luôn luôn quan tâm đến cải tiến
công nghệ, trang bị sản xuất và phương thức quản lý nhằm nâng cao chất lượng
sản phẩm hạn giá thành và trên cơ sở đó hạ giá bán của hàng hoá
Trong cạnh tranh tất yếu sẽ có doanh nghiệp ngày càng lớn mạnh nhờ làm
ăn có hiệu quả, đông thời có những doanh nghiệp bị phá sản. Nhưng đối với xã
hội phá sản doanh nghiệp khôn hoàn toàn mang ý nghĩa tiêu cực vì các nguồn
lực của xã hoọi sẽ được chuyển sang cho các nhà kinh doanh khác tiếp tục sử
dụng một cách hiệu quả hơn. vì vậy phá sản không phải là sự huỷ diệt hoàn toàn
mà làa sự huỷ diệt sáng tạo. Việc duy trì các doanh nghiệp kém hiệu qủa còn gây
ra nhiều lãng phí cho xã hội hơ là phá sản.
Do vậy, cạnh tranh hướng việc sử dụng các nguồn lực vào những nơi có
hiệu quả nhất. Đồng thời cạnh tranh tác động một cách tích cực đên phân phối
thu nhập, nó hạn chế hành vi bóc lột trên cơ sở quyền lực thị trường và việc hình
4
Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm thép Việt Nam
thành thu nhập không tương xứng với năng suất. Và là động lực thúc đẩy đổi
mới.
Tuy nhiên bên cạnh những tích cực đó, cạnh tranh cũng gây ra nhiều hạn
chế khó khăn.
1.1.3. Những hạn chế do cạnh tranh gây ra
Như chúng ta đã nhận thấy ở trên, cạnh tranh có rất nhiều tác động tích
cực đến kinh tế – xã hội. Không phải ngẫu nhiên mà hầu hết các nước đều cố
gắng duy trì cơ chế cạnh tranh trong nền kinh tế. Có thể coi cạnh tranh là động
lực thúc đẩy tăng trưởng và tiến bộ kỹ thuật. Do vậy, cạnh tranh tạo điều kiện để
tăng trưởng, để có cuộc sống khá hơn.Mặt này chúng ta không thể phủ nhận và
không thể được loại bỏ. Nhưng mặt khác, cạnh tranh cũng gây ra nhiều tác động
tiêu cực. Cụ thể, có những tác động chính sau:
Cạnh tranh là cản trở mục tiêu công bằng xã hội . cạnh tranh là điều kiện
đem lại hiệu quả của họat động kinh tế. Mà nâng cao hiệu quả họat động kinh tế
là phương sách tốt nhất để giúp cải thiện cuộc sống. Nhưng không phải vì thế mà
không quan tâm đên xây dựng công bằng xã hội. Bởi vì, xét cho cùng sản xuất
nói chung, tăng trưởng nói riêng là nhằm mục đích tối vao phục vụ cuộc sống
con người theo hướng tốt đẹp hơn. Mọi sự tăng trưởng không chỉ cùng muc tiêu
phục vụ con người, sớm hay muộn cũng bị loại bỏ. Lịch sử của các cuộc chiến
tranh và diễn biến đàm phán vũ khí hạt nhân hiện nay là những ví dụ hùng hồn
chứng minh điều đó. Trong khi đó, cạnh tranh nmang bản chất là kẻ mạnh thắng
kẻ yếu, người may mắn thắng kẻ rủi ro, người thông minh thắng kẻ khờ khạo…
Cạnh tranh đối lập với sự hợp tác giúp đỡ, do vậy cơ chế cạnh tranh khong dung
hòa trong nó sự công bằng cho những kẻ có thế lực, điểm xuất phát và lợi thế
khác nhau. Chính vì thế ở các nước Tư Bản phát triển, Nhà nước một mặt
khuyến khích cạnh tranh để tìm kiếm hiệu quả, mặt khác, phải có một cơ chế trợ
cấp, từ thiện nào đó để giúp đỡ người thất nghiệp, người nghèo nhằm tránh xảy
5
Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm thép Việt Nam
ra xung đột gay gắt và mất ổn định xã hội do quá mất công bằng tạo ra. Bên cạnh
đó, luật pháp không bao giờ có thể đảm bảo không có kẽ hở cho cạnh tranh
không lành mạnh tồn tại. để có được lợi thế hơn trong cạnh tranh, các tổ chức
kinh doanh có tiềm lực tài chính mạnh có thể dùng đồng tiền đê làm sai lệch luật
pháp, lái luật pháp đi theo hướng có lợi cho mình, thậm chí tha hoá, vô hiêụ hoá
các cá nhân, tổ chức có ảnh hưởng đến quá trinhf lập pháp và hành pháp. Ngoài
ra các tổ chức kinh doanh có thể sẽ lợi dụng những kẽ hở của luật pháp để kinh
doanh. luật pháp Nhà nước chỉ được xây dựng đồng bộ, đầy đủ nhưng vẫn còn
những kẽ hở, Ở lĩnh vực nào thiếu luật hoặc luật chưa hoàn thiện thì ỏ đó xuất
hiện tình trạng tiêu cực hay “luật rừng”. Khi văn bản luật chồng chéo, không
đồng bộ thì các doanh nghiệp tìm kiếm cách thức tạo ra lợi nhuận, lợi thế nhằm
tháo gỡ khó khăn để doanh nghiệp vươn lên ( các thủ đoạn thường thấy nhất là
lợi dụng sơ hở trong luật thuế, hay trong nghiệp vụ ngân hàng và thế chấp, cho
vay, bảo hiểm…). Những thủ đoạn này dễ thấy nhất ở các quốc gia vừa mới
bứơc vào nền kinh tế thị trường với một hành lang pháp lý còn lỏng lẻo.
Cạnh tranh một tác nhân tác động đến sự phân hoá giàu nghèo tương đối
trong xã hội. Tuỳ thuộc vào năng lực quản lý, vào công nghệ và nhiều yếu tố
biến đổi khác, luôn có hiện tượng một số doanh nghiệp khá lên, một số doanh
nghiệp kém hơn, một số doanh nghiệp khác có nguy cơ phá sản thực sự. Có
nghĩa là sẽ có người mất điều kiện có thu nhập và có người thu nhập nhiều hơn.
Như vậy, cạnh tranh làm sâu sắc hơn sự khác biệt về thu nhập giữa những người,
những tầng lớp, những giới có năng lực, điều kiện và cơ hội khác nhau. Đôi khi
nó tạo a cả sự chênh lệch rất lớn giữa người mất hết và người được cả.
Cạnh tranh có thể dẫn đến độc quyền kinh doanh. Độc quyền trong kinh
doanh là việc một doanh nghiệp hay một tập đoàn kinh tế với những điều kiện
kinh tế, chính trị, xã hội nhất định khống chế thị trường sản xuất và tiêu thụ sản
phẩm hàng hoá, dịch vụ. Đó là ước mơ của hầu hết các doanh nghiệp. Tất cả các
doanh nghiệp đều ước muốn tồn tại và phát triển mà không phải đương đầu với
6
Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm thép Việt Nam
các đối thủ cạnh tranh khác. Độc quyền trong kinh doanh thường gây ra những
hậu quả tiêu cực đối với nên kinh tế quốc dân. Nó là nhân tố kìm hãm động lực
phát triển của nên kinh tế. Bởi lẽ, với thế độc quyền, người sản xuất không cần
quan tâm đến cải tiến kỹ thuật, công nghệ sản xuất và phương thức quản lý mà
vẫn thu được lợi nhuận đặc biệt cao. Độc quyền trong kinh doanh sẽ dẫn đến
hình thành giá cả độc quyền, giá cả lũng đoạn cao, làm ảnh hưỏng đến lợi ích
của người tiêu dùng. Độc quyền trong kinh doanh là yếu tố hạn chế tự do kinh
doanh và văn minh thương mại.
Cạnh tranh là một nguyên nhân làm tăng ô nhiễm môi trường, làm cạn kiệt
tài nguyên thiên nhiên. Cạnh tranh là động lực của đổi mới. Nó thúc đẩy những
thành tựu khoa học công nghệ vào sản xuất. Cùng với những ứng dụng này làm
cho các doanh nghiệp, các ngành phát triển rất nhanh cả về quy mô, phạm vi, tốc
độ và cơ cấu. Năng suất lao động ngày càng cao. Hàng loạt những ngành mới ra
đời. Điều này dẫn đến việc khai thác sử dụng tài nguyên với một khối lượng lớn
hơn trứơc đó rất nhiều lần, làm cho nguồn tài nguyên trở nên cạn kiệt. Cùng với
đó là lượng chất thải từ sản xuất và tiêu dùng ngày càng tăng lên, mứ độ ô nhiễm
môi trường càng trở nên trầm trọng. Trong khi cạnh tranh, các chủ thể kinh tế
thường vì lợi ích trước mắt mà khai thác sử dụng tài nguyên không hợp lý, thậm
chí khai thác bừa bãi. Bên cạnh đó, do chỉ tập trung vào những lợi ích phát triển
kinh tế, nâng cao khả năng cạnh tranh cho sản phẩm của mình trên thị trường,
các chủ thể kinh tế tìm mọi cách giảm chi phí, tăng lợi ích cho mình nên họ ít
quan tâm đến việc tăng cường xử lý chất thẩi để bảo vệ môi trường.
Mặc dù những hạn chế trên, nhữn những lợi ích to lớn mà nó mang lại,
cùng với những lý do khác, cạnh tranh trở thành tất yếu trong cơ chế thị trường
không những đối với từng doanh nghiệp, mà còn đối với từng ngành, từng quốc
gia, khu vực. Do đó vấn đề đặt ra đối với mỗi quốc gia là làm sao vừa duy trì cơ
chế cạnh tranh trong nền kinh tế, vừa nâng cao vị thế của mình trên thị trường
7
Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm thép Việt Nam
quốc tế trong thời đại kinh tế hội nhập hiện nay. Đồng thời có biện pháp khắc
phục được những tiêu cực của cạnh tranh.
1.1.4. Cạnh tranh – Tất yếu trong cơ chế thị trƣờng
Cạnh tranh là một trong những đặc trưng cơ bản của kinh tế thị trường, là
năng lực phát triển của kinh tế thị trường. Trên góc độ doanh nghiệp, trong kinh
tế thị trường, cạnh tranh là sự sống còn của mỗi doanh nghiệp. Điều kiện duy
nhất duy trì sự tồn tại của doanh nghiệp trên thị trường là doanh nghiệp đó phải
có những vị thế nhất định, chiếm lính những phần thị trường nhất định. Sự tồn
tại của doanh nghiệp luôn bị các đối thủ khác bao vây. Vì vậy, để tồn tại trong
thị trường doanh nghiệp luôn phải vận động biến đổi với tốc độ ít nhất là ngang
bằng với đối thủ của mình. Trên thực tế ta thấy rõ những thập kỷ vừa qua, thế
giới kinh doanh sống trong môi trường biến động không ngừng, mà mà những
giao động của nó làm cho các nhà kinh tế phải ngạc nhiên, mọi dự đoán đều
không vượt quá năm năm. Sự cạnh tranh gay gắt giữa các doanh nghiệp, các
quốc gia tăng nhanh. Hầu hết các thị trường đều được quốc tế hoá. Chỉ có những
doanh nghiệp có khả năng cạnh tranh mới có thể tồn tại trong thị trường này. Vì
vây, cạnh tranh là vấn đề tất yếu đối với các doanh nghiệp trong nền kinh tế thị
trường. Nếu không có khả năng cạnh tranh thì sớm muộn sẽ bị đối thủ tiêu diệt.
Trên góc độ quốc gia, việc duy trì cơ chế cạnh tranh sẽ là động lực thúc
đẩy các doanh nghiệp trong nước đầu tư vốn cho sản xuất kinh doanh, cải tiến
đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực quản lý. Từ đó nâng cao năng lực sản xuất
trong toàn xã hội. Đồng thời, nó hướng việc sử dụng các nhân tố sản xuất vào
những nơi có hiệu quả nhất, tạo ra hiệu quả trong việc sử dụng nguồn lực xã hội.
Cạnh tranh cũng tác động tích cực tới phân phối thu nhập. Do đó, cạnh tranh là
điều kiện để nâng cao hiệu quả của họat động kinh tế, cải thiện đời sống nhân
dân.
8
Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm thép Việt Nam
Trong thời đại thị trường được quốc tế hoá hiện nay, và cạnh tranh là điều
kiện để thị trường trong nước ngày càng phát triển. Tạo ra sự thu hút đối với các
nhà đầu tư nước ngoài vào kinh doanh. Đây là điều kiện thúc đẩy phát triển kinh
tế quốc gia. Đồng thời, việc các nhà đầu tư nước ngoài vào kinh doanh sẽ gây ra
ấp lực lớn đối với các doanh nghiệp trong nước. Mục đích của các nhà đầu tư
nước ngoài là lợi nhuận. Do vậy họ sẽ tìm mọi cách để loại bỏ đối thủ của mình
để thu được nhiều lợi nhuận nhất, các doanh nghiệp trong nước muốn tồn tại và
phát triểnbuộc phải nâng cao khả năng cạnh tranh của mình. Đó cũng là hy vọng
của quốc gia, bởi khi các doanh nghiệp trong nước cạnh tranh được với các
doanh nghiệp nước ngoài thì sẽ đem lại nhiều lợi ích cho quốc gia. Đồng thời
cũng tránh được nguy cơ các nhà đàu tư nước ngoài chi phối thị trường và do đó
có thể chi phối các quyết định chính sách của Chính phủ. Bên cạnh đó, các
doanh nghiệp trong nước cần vươn ra thị trường quốc tế, làm cho sản phẩm của
mình cạnh tranh đựơc trên thị trường này, từ đó đẩy mạnh xuất khẩu tăng lợi ích
cho quốc gia.
Sau đây chúng ta sẽ xem xét cạnh tranh trên góc độ cụ thể hơn. Đó là cạnh
tranh sản phẩm.
1.2. Khả năng canh tranh của sản phẩm
1.2.1. Khái niệm về cạnh tranh của sản phẩm
Sản phẩm là kết quả của quá trình sản xuất, là nỗ lực sản xuất của doanh
nghiệp, và nó là cái mà doanh nghiệp hy vọng sẽ đem lại lợi ích cho mình. Các
doanh nghiệp luôn mong muốn sản phẩm của mình tìm được chỗ đứng trên thị
trường, được khách hàng chấp nhận.
Chữ tín của sản phẩm quyết định chữ tín của doanh nghiệp và tạo lợi thế
có tính quyết định trong cạnh tranh. Như vậy, muốn sản phẩm của mình có khả
năng cạnh tranh thì doanh nghiệp cần xây dựng chữ tín cho bsản phẩm đó.
9
Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm thép Việt Nam
Có thể hiểu khái quát khả năng cạnh tranh của sản phẩm là khả năng giành
dật được lợi thế về thị phần so với sản phẩm của đối thủ cạnh tranh.
Cụ thể hơn, khả năng cạnh tranh của sản phẩm là khả năng tạo ra những
lợi thế so với sản phẩm của đối thủ cạnh tranh trong việc đáp ứng các đòi hỏi của
thị trường, và được thị trường chấp nhận.
Do tính chất quyết định của sản phẩm đối với sự tồn tại và phát triển của
doanh nghiệp. Không còn cách nào khác đối với doanh nghiệp là phải tìm mọi
biện pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm mình. Chúng ta sẽ xem
xét một số mặt chủ yếu đánh giá nỗ lực của doanh nghiệp trong việc nâng cao
khả năng cạnh tranh cuả sản phẩm.
1.2.2. Tiêu thức đánh giá khả năng cạnh tranh của sản phẩm
Khả năng cạnh tranh của sản phẩm thường được đánh giá thông qua các
tiêu thức chủ yếu sau:
Chất lượng sản phẩm: Là một trong những nhân tố quan trong nhất quyết
định khả năng cạnh tranh của sản phẩm. Tuỳ theo từng sản phẩm khác nhau với
các đặc điểm khác nhau mà chỉ tiêu phản ánh chất lượng sản phẩm khác nhau.
Nếu tạo ra nhiều lợi thế cho chỉ tiêu này thì sản phẩm càng có nhiều cơ hội giành
thắng lợi trong cạnh tranh trên thị trường. Nếu sự chênh lệch về chất lượng sản
phẩm giữa doanh nghiệp và đối thủ cạnh trạnh lớn hơn chênh lệch về các yếu tố
khác thì khách hàng sẽ đến với sản phẩm của doanh nghiệp nhiều hơn so vơi đối
thủ cạnh tranh. Vì sản phẩm của doanh nghiệp đem lại niều lợi ích hơn cho
người tiêu dùng. Khi đó, việc chiếm được một phần thị trường lớn nằm trong khả
năng của doanh nghiệp.
Bao bì của sản phẩm cũng là một trong những công cụ cạnh tranh trong
kinh doanh. Đặc biệt là đối với những sản phẩm có giá trị sử dụng cao hoặc
lương thực thực phẩm. Cùng với việc thiết kế bao bì cho phù hợp, doanh nghiệp
còn phải lựa chọn cơ cấu sản phẩm cho phù hợp. Cơ cấu thường thay đổi theo sự
10
Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm thép Việt Nam
thay đổi cảu thị trường. Đặc biệt là những cơ cấu có xu hướng phù hợp với ngươì
tiêu dùng. Bao bì hiện nay khồn chỉ có chức năng bảo vệ sản phẩm, tạo ra sự
thuận tiện trong việc bảo quản sử dụng mà còn có chức năng marketing. Nó giúp
cung cấp thông tin về sản phẩm, về doanh nghiệp, là công cụ để gây sự chú ý của
khách hàng, kích thích tiêu thụ, tạo uy tín và ấn tượng cho sản phẩm của doanh
nghiệp. Khi sản phẩm của doanh nghiệp tạo ra được những lợi thế trên so với đối
thủ cạnh tranh thì sản phẩm của doanh nghiệp sẽ có ưu thế trong cạnh tranh.
Nhãn mác, uyb tín cảu sản phẩm là một công cụ dùng để đánh trực tiếp
vào trực giác của người tiêu dùng. Doanh nghiệp xây dựng được uy tín về hình
ảnh, nhãn mác của mình trên thị trường thì doanh ngiệp sẽ thu hút được người
tiêu dùng về phía mình và họ sẽ tìm mua những sản phẩn của doanh nghiệp. Do
vậy, sản phẩm của doanh nghiệp có khả năng cạnh tranh cao.
Giá là một trong những yếu tố ảnh hưởng quan trọng đến khả năng cạnh
tranh của sản phẩm. Nếu như chênh lệch về giá giữa doanh nghiệp và đối thủ
cạnh tranh lớn hơn chênh lệch về giá trị sử dụng sản phẩm của doanh nghiệp so
với đối thủ cạnh tranh thì doanh nghiệp đã đem lại lợi ích cho người tiêu dùng
lớn hơn đối thủ cạnh tranh . Vì lẽ đó, sản phẩm của doanh nghiệp sẽ ngày càng
chiếm được lòng tin của người tiêu dùng và cũng có nghĩa là sản phâmr của
doanh nghiệp có vị thế cạnh tranh ngày càng cao. Tuy nhiên, để đạt được mức
giá thấp doanh nghiệp cần phải xem xét khả năng hạ giá sản phẩm của đơn vị
mình. Có càng hiều khả năng hạ giá sẽ có nhiều lợi thế so với đối thủ cạnh tranh.
Khả năng hạ giá phụ thuộc vào các yếu tố: Chi phí về kinh tế thấp, khả năng bán
hàng tốt, do đó khối lượng hàng bán lớn, khả năng về tài chính.
Hệ thống kênh phân phối và bán hàng cũng có vai trò quan trọng trong
cạnh tranh. Khả năng đa dạng hoá các kênh phân phối phù hợp với sự đa dạng
của cơ cấu sản phẩm tạo ra hiệu quả cao trong tiêu thụh sản phẩm. Việc phân
định đâu là kênh phân phối chủ lực có ý nghĩa trong việc quyết định trong việc
tối thiểu hoá chi phí giành cho tiêu thụ sản phẩm. Đối với các doanh nghiệp sử
11
Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm thép Việt Nam
dụng các đại lý độc quyền thì việc tìm được các doanh nghiệp thương mại làm
đại lý cho doanh nghiệp có đủ sức chi phối được lượng bán hàng trong kênh trên
thị trường có ý nghĩa rất quan trọng, cũng như việc có được kênh phân phối chủ
đạo, chiếm tỷ lệ chính trong tỷ lệ tiêu thụ sản phẩm của mình đối với các doanh
nghiệp sử dụng nhiều kênh phân phối và trực tiếp quản lý các kênh phân phối.
Doanh nghiệp cũng có thể nâng cao khả năng cạnh tranh cho sản phẩm của mình
nếu thành lập được hệ thống bán hàng phong phú, hiện đại, có khả năng kết dính
các kênh phân phối với nhau, có khả năng hợp tác giữa những người bán hàng
trên thị trường, có các dịch vụ trước và sau bán hàng hơp lý, kết hợp hợp lý giữa
phương thức bán và phương thức thanh toán sao cho đảm bảo lợi ích của người
bán và người mua, người tiêu dùng tốt nhất và công bằng nhất.
Tính độc đáo của sản phẩm. Mọi sản phẩm khi xuất hiện trên thị trường
đều mang một chu kỳ sống nhất định, đặc biệt “ vòng đời” của nó sẽ rut ngắn khi
xuất hiện cạnh tranh. Để kéo dài chu kỳ sống của sản phẩm, các doanh nghiệp
dùng nhiều biện pháp trong đó có biện pháp thường xuyên cải tiến mọi mặt cảu
sản phẩm, tạo ra nét độc đáo riêng, liên tiếp tuung ra thị trường những sản phẩm
mới thay thế sản phẩm cũ. Sự thay đổi thường xuyên mẫu mã, nhãn hiệu hàng
hoá cũng như việc không ngừng nâng cao chất lượng, tính năng sản phẩm sẽ tạo
điều kiện cho sự tồn tại và phát triển của các doanh nghiệp trước các đối thủ
cạnh tranh.
Ngoài ra, còn có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của sản
phẩm mà doanh nghiệp cần phải chú ý để có biện pháp hữu hiệu nâng cao khả
năng cạnh tranh của mình.
1.2.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến khả năng cạnh tranh của sản phẩm
Không thiếu những lý giải về khả năng cạnh tranh cũng như những yếu tố
quyết định của cạnh tranh dẫn đến thành công hay thất bại ở một số doanh
nghiệp, một số ngành, một số các quốc gia. Các yếu tố tác động đến khả năng
12
Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm thép Việt Nam
cạnh tranh của sản phẩm có phạm vi rất rộng. Tuy nhiên, thông thường có các
nhân tố chủ yếu sau:
Năng suất lao động. Đây là yếu tố phản ánh trình độ trang bị kỹ thuật công
nghệ cho sản xuất. Nếu máy móc thiết bị được trang bị hiện đại, trình độ tay
nghề của công nhân cao phù hợp với trình độ máy móc thiết bị và có trình độ tổ
chức quản lý tốt thì công việc quản lý kinh doanh sẽ suôn sẻ, năng suất lao động
sẽ cao, tạo ta được nhiều lợi thế so với đối thủ, khẳng định khả năng cạnh tranh
của sản phẩm trên thị trường. Để đạt được điều đó cần phải kết hợp nhuần
nhuyễn cả ban yếu tố trên. Thiếu một trong ba yếu tố đó ( máy móc thiết bị, lao
động và tổ chứ quản lý ) thì khó đạt được một sức cạnh tranh có thể chiến thắng
trên thị trường.
Bối cảnh kinh tế vĩ mô ( khi chúng ta xem xét cạnh tranh quốc tế ). Các
thiết chế chính trị và luật pháp xác lập bôi cảnh tỏng thể. Môi trường chính tị ổn
định và thiết chế chính rị vưng chắc là những điều kiện tiên quyết đối với cạnh
tranh. Các chính sách kinh tế vĩ mô như vai trò hạn chế của Chính phủ trong nền
kinh tế, sự mở cửa các thị trường quốc tế thúc đẩy thị trường trong nước phát
triển. Tuy nhiên, sự vững chắc của các yếu tố trên vẫn chưa đủ để đảm bảo cho
sự cạnh tranh. Vì vậy, muốn có sự gia tăng bền vững trong năng suất và cạnh
tranh chúng ta phải xem xét cách thức mà năng suất có thể được nâng cao trong
doanh nghiệp cũng như ở cấp độ ngành.
Họat động và chiến lược của doanh nghiệp. Họat động hiệu quả là cái đầu
tiên và cơ bản nhất quyết định khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Bên cạnh
đó, là phải có chiến lược hợp lý nhằm tạo ra lợi thế cạnh tranh hiệu quả cho sản
phẩm. Hiện nay ở Việt Nam đang tồn tại xu hướng cạnh tranh dựa trên lợi thếa
lao động rẻ tiền và các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Kết quả của nó là năng suất
thấp. Vì vậy, muốn nâng cao cạnh tranh, chúng ta cần có sự thay đổi về chiến
lược. Lợi thế phải chuyển từ lợi thế so sánh sang lợi thế cạnh tranh dựa trên năng
lực đổi mới của các doanh nghiệp và khả năng của chúng trong việc nâng cấp
hoặc thay đổi các sản phẩm và quy trình.
13
Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm thép Việt Nam
Sự linh họat: Yếu tố này biểu hiện sự nhạy bén của lãnh đạo doanh nghiệp.
Muốn thàng công trong cạnh tranh thì doanh nghiệp ( hay ngành ) phải chủ đọng
dự đoán được những biến động của thị trường, đi trước đối thủ cạnh tranh trong
việc đáp ứng những thay đổi nhu cầu đó. Không chỉ thế, doanh nghiệp cần phải
đưa ra những loại sản phẩm mới thay thế sản phẩm của đối thủe cạnh tranh, thậm
chí phải thường xuyên thay đổi chủng loại sản phẩm của chính mình theo xu
hướng ngày càng tốt hơn về chất lượng rẻ hơn về giá thành.
Vị thế của doanh nghiệp ( ngành ) trên thị trường: Biểu hiện ở thị phần mà
doanh nghiệp chiếm lĩnh, uy tín của doanh nghiệp đối với khách hàng, bạn hàng,
thậm chí là cả với đối thủ cạnh tranh. Đây là tái sản vô hình đặc biệt quan trọng.
Nó tạo ra lợi thế to lớn cho doanh nghiệp trong quá trình cạnh tranh. Nếu doanh
nghiệp có ưu thế hơn đối thủ ở trên thị trường thì doanh nghiệp càng có khả năng
mở rộng được thị phần, nâng cao doanh số, tăng lợi nhuận.
Những nhân tố trên có tác động rất lớn đến việc tạo ra lợi thế cạnh tranh
cho sản phẩm của doanh nghiệp ( hay ngành nào đó ).
CHƢƠNG 2
KHẢ NĂNG CẠNH TRANH HIỆN TẠI CỦA SẢN PHẨM
THÉP VIỆT NAM
Thép không phải là ngành mũi nhọn trong chiến lược phát triển của nước
ta trong 10 năm tới. Song, Thép là một ngành công nghiệp nặng quan trọng của
nên kinh tế quốc dân, đóng vai trò lớn trong quá trình công nghiệp hoá đất nước.
Do đó, chính sách đầu tư phát triểnm ngành Thép rất đáng quan tâm và phải
được tính toán lỹ, có luận cứ khoa học và thực tiễn để vừa đảm bảo cho ngành
Thép phát triển vừa tránh được những rủi ro lớn đối với nền kinh tế đất nước sau
này.
Xuất phát từ vấn đề đó, chúng ta cần xem xét khả năng cạnh tranh hiện
nay của sản phẩm Thép Việt Nam so với các nước khác trên thế giới, tìm ra
14
Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm thép Việt Nam
những điểm manhk điểm yếu để từ đó đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao khả
năng cạnh tranh của sản phẩm này. Điều này lại trở nên quan trọng khi mà thời
điểm Việt Nam phải thực hiện những cam kết của khub vực mậu dịch tự do
ASEAN. Các hàng hoá của Việt Nam nói chung và sản phẩm Thép nói riêng
phải đối mặt với sự cạnh tranh mạnh mẽ của hàng hoá các nước trong khu vực
vào thị trường nước ta khi thuế suất hàng hoá nhập khẩu chỉ còn từ 0 – 5%.
2.1. Khả năng cạnh tranh hiện tại của sản phẩm Thép Việt Nam
Năm 2002 sản lượng Thép cán toàn ngành đạt 2.38 triệu tấn tăng 25.4% so
với năm 2001. Trong đó Tổng công ty Thép Viêt Nam đạt 782 nghìn tấn, khu
vực có vốn đầu tư nước ngoài 1101.5 nghìn tấn, các thành phần khác 501 tấn.
Riêng phôi Thép sản xuất trong nước đạt 450 nghìn tấn, tăng 18% so với năm
2001, trong đó Tổng công ty Thép Việt Nam 390 nghìn tấn.
Sản xuất phôi thép trong nước chỉ mới đáp ứng được trên 10%. Tổng công
suất thiết kế của toan ngành ( 3 triệu tấn/năm ). Hiện trong nước chỉ có Tổng
công ty Thép Việt Nam đầu tư các cơ sở luyện thép quy mô công nghiệp với
công suất 450000 – 500000 tán phôi thép/năm , đáp ứng 50 – 55% nhu cầu cho
các cơ sở cán thép của Tổng công ty.
Trong quý IV năm 2002, nhiều công ty sản xuất thép trong nước và công
ty bthép liên doanh đều kêu là thua lỗ. Nguyên nhân là do giá phôi thép nhập
khẩu liên tục tăng, làm cho giá thành tăng trong khi đó Nhà nước vẫn cố định giá
trần. Chẳng hạn vào đầu năm giá phôi thép chỉ khoảng 180 USD/tấn, thì cuối
năm 2002 đã tăng lên vào khoảng 225 – 240 USD/tấn. Đặc biệt sang những
tháng đầu năm 2003 giá phôi thép đã tăng lên 300 USD/tấn. Điều này làm cho
giá thành sản xuấy thép trong nước bị đẩy lên rất cao, trong khi Nhà nước lại quy
định giá trần thấp ( giá xuất xưởng thép thanh hiện đanh ở mức 4600 – 4700
đồng/kg, trong khi giá trần quy định là 4900 đông/kg ).
15
Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm thép Việt Nam
Một nguyên nhân khá quan trọng khác là do lượng nhập khẩu và sản xuất
trong nước đều tăng mạnh, làm cho lượng tồn kho thép cuộn tăng mạnh. Trong
11 tháng đầu năm 2002, cả nước đã nhập khẩu khoảng 1.969 triệu tấn phôi thép,
trị giá 409 triệu USD, tăng 30% về số lượng và 445% về giá trị ( chủ yếu là do
giá phôi thép trên thị trường thế giới tăng). Trong khi đó, lượng thép thành phẩm
nhập khẩu tăng ít hơn phôi thép nhập khẩu nhưng cũng tăng rất mạnh. Trong 11
tháng đó cả nước nhập khẩu 2.558 triệu tấn thép thành phẩm, trị giá 792 triệu
USD,tăng 28% về số lượng và 37% về giá trị.
Mặt khác giá thuế nhập khẩu phôi thép cũng tăng ( từ 3% lên 7%) vf từ
1/1/2003 tăng lên 10%, tỷ giá giữa đồng Vịêt Nam và đồng USD cũng tăng gần
9%, giá điện, xăng dầu, cước phí vận chuyển cũng tăng lên.
Qua thực tế trên, chúng ta nhận thấy hiện nay sản phẩm thép Việt Nam
dang đứng trước rất nhiều khó khăn, thách thức trong việc sản xuất, tiêu thụ,
cũng như cạn tranh với sản phẩm thép bên ngoài, và cần phải có biện pháp giải
quyết đúng đắn.
Về mặt lý thuyết, khả năng cạnh tranh của sản phẩm phụ thuộc vào ba yếu
tố cơ bản là chất lượng, chi phí và sự khác biệt. Trong trường hợp ngành thép
Việt Nam thì sự khác biệt chủ yếu là xây dựng hình ảnh sản phẩm Thép Việt
Nam. Khi so sánh những yếu tố này giữa sản phẩm thép Việt Nam với sản phẩm
thép của các nước trong khu vực thì chúng ta sẽ thấy được những điểm mạnh,
điểm yếu của sản phẩm thép Việt Nam trong cạnh tranh.
2.1.1. Điểm mạnh
Theo các nhà quản lý tại các công ty liên doanh đánh giá, thì lực lượng lao
động Việt Nam được đoà tạo cơ bản khá tốt so với các nước trong khu vực, có
khả năng sáng tạo và thích nghi cao với công việc mới. Khả năng đó nếu bồi
dưỡng thêm một số kỹ năng thực hành thì họ sẽ trở nên rất giỏi. Chi phí lao động
được coi là một trong những lợi thế cơ bản và lâu dài ở Việt Nam. Tuy nhiên,
16
Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm thép Việt Nam
với sự phát triển của công nghệ hiện đại trong ngành thép, trong tương lai, nhu
cầu sử dụng lao động sẽ ít và yêu cầu lao động có trình độ chuyên môn cao, vai
trò caủa lao động trong lĩnh vực sản xuất thép sẽ giảm xuống. Chính vì vậy, lao
động sẽ không hẳn là một tiềm năng của ngành thép, đặc biệt là trong lĩnh vực
sản xuất thép chất lượng cao.
Nước ta có tiềm năng rất lơn về tài nguyên khoáng sản. Trữ lượng quặng
sắt ở nước ta đã được thăm dò chắc chắn và khai thác có hiệu quả khoảng 500
triệu tấn. Nếu mỗi năm sản xuất 10 triệu tấn gang, sử dụng 8 triệu tấn gang kết
hợp vói thép phế để luyện thì mỗi năm có thể sản xuất khoảng 10 triệu tấn thép.
Thời giam sử dụng mỏ sẽ là 30 năm. chẳng hạn một số mỏ sẽ được tập trung
khai thác như mỏ Thạch Khê (Hà Tĩnh)… Trong thời gian đó liên tục thăm dò
địa chất, chắc chắn sẽ phát hiện thêm nhiều mỏ, quặng mới tạo cơ hội để phát
triển thượng nguồn.
Chúng ta có thị trường trong nước rất lớn , rất đa dạng về gang thép . Thị
trường này bao gồm cả vùng Đông Nam Á rộng lớn nhất là những nươc xung
quanh không có điều kiện phát triển gang thép như ta. Đây vừa là thị trường tiêu
thụ vừa là thị trường cung cấp nguyên liệu cho ngành thép nước ta
Hiện nay, Nhà nước đang thực hiện sự bảo hộ khá cao đối với ngành sản
xuất thép. Thuế suất thuế nhập khẩu đối với thép xây dựng là 40%, của các loại
sắt thép khác là 0 – 20%. Bên cạnh đó, còn có sự bảo hộ bằng hàng rào phi thuế
quan như hạn ngạch, cấm nhập… trong khi thuế suất thuế nhập khẩu đối với các
sản phẩm đầu vào của ngành sản xuất thép ( như phôi thép…) tương đối thấp ( 0
– 5% ). Sự bảo hộ này là nhằm giảm sự cạnh tranh đối với thép Việt Nam. Các
doanh nghiệp thép Việt Nam đang tồn tại nhờ rất nhiều vào sự bảo hộ của Nhà
nước. Tuy nhiên, những sự bảo hộ này không còn là sự thuận lợi của ngành thép
trong tương lai, bởi nó không tồn tại được bao lâu, tối đa là đến năm 2006, khi
mà Việt Nam gia nhập AFTA. Do đó, Nhà nước phải có hướng đầu tư vào bảo
hộ mới đối với ngành thép để ngành này phát triển hiệu quả hơn tron tương lai.
17
Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm thép Việt Nam
Trên đây là một số điểm mạnh của mình mà ngành thép Việt Nam vẫn
chưa khai thác được một cách có hiệu quả, trong khi đó khó khăn tồn tại còn
nhiều.
2.1.2. Điểm yếu
Qua số liệu quan sát cho thấy, chi phí sản xuất một tấn thép cán ở Việt
Nam rất cao so với thế giới. Nếu loại trừ chi phí vận chuyển thì sản phẩm thép
Việt Nam đang ở vị trí bất lợi về mặt chi phí. Các chi phí đầu vào cho quá trình
sản xuất thép ở Việt Nam đều cao hơn so với mức bình quân của thế giới. Chẳng
hạn, mức tiêu hao phôi thép bình quân để sản xuất một tấn thép cán của Tổng
công ty thép Việt Nam là 1.091 – 1.101 kg, trong khi của các công yt liên doanh
VSC là 1.035 – 1.060 kg, và của công ty trung bình trên thế giới là 1.030 kg. Đối
với mức tiêu hao dầu FO bình quân: Của các nhà máy thuộc Tổng công ty thép
Việt Nam là 50 – 60 lít, của các công ty liên doanh VSC là 27 – 45 lít, của công
ty trung bình trên thế giới là 20 – 27 lít. Đối với mức tiêu hao trục cán bình quân:
của các nhà máy thuộc Tổng công ty thép Việt Nam là 2.0 – 3.0 kg, trong khi của
các công ty liên doanh VSC là 0.26 – 0.5 kg, và của công ty trung bình trên thế
giới là 0.2 kg… Và mức tiêu hao vật chất quy ra tiền ( theo giá hiện hành) trung
bình của các nhà máy thuộc Tổng công ty thép Việt Nam khoảng 26.6 USD/tấn
thép cán, của các công ty liên doanh VSC khoảng 18 USD/tấn thép cán, của công
ty trung bình thé giới khoảng 14.3 USD/tấn thép cán. Qua đó chúng ta thấy mức
chênh lệch chi phí sản xuất là rất cao giữa các chủ thể này.
Bên cạnh đó, theo đánh giá của các nhà quản lý thì lực lượng lao động
trong ngành thép có kiến thức chuyên môn còn thấp, trong khi nguồn nhân lực
được đánh giá là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến cạnh tranh. Đây là một trong
những cản trở lớn đối với quá trình đổi mới công nghệ và nâng cao khả năng
cạnh tranh.
18
Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm thép Việt Nam
Một điểm yếu nữa là các ngành công nghiệp hỗ trợ và các ngành công
nghiệp liên quan đến ngành thép chưa phát triển, chưa đáp ứng được nhu cầu của
ngành thép. Các ngành sabr xuất nguyên liệu cho ngành thép chưa phát triển.
Ngành thép chủ yếu vẫn là gia công cán thép, nguyên liệu chủ yếu là nhập ngoại,
do đó chất lượng và giá phụ thuộc bvào thị trường thế giới, không chủ động
được (đặc biệt là phôi thép ). Một số ngành khác có ảnh hưởng trực tiếp đến chi
phí sản xuất và khả năng phát triển của ngành thép như ngành năng lượng lại gây
ra những ảnh hưởng tiêu cực. Giá điện ở Việt Nam đang rất cao so với các nước
trong khu vực ( cao gấp hai lần so với giá điện ở Inonêxia, 1.5 lần so với Thái
Lan ). Ngành công nghiệp khí trong khai thác dầu mỏ chưa phát triển, khó có thể
có được giá khí rẻ cho san xuất thép. Ngành công nghiệp khai khoáng Việt Nam
cũng đang ở tình trạng công nghệ lạc hậu, hiệu suất thấp.
Hệ thống cơ sở hạn tầng kém phát triển. Hệ thống giao thông vận tải ở
nước ta bắt đầu được chú ý xây dựng, nhưng nhìn chung còn chậm phát triển.
Nhiều khu mỏ quặng sắt nằm trong những khu vực đường giao thông khó khăn,
xa khi công nghiệp chế biến, hệ thống cảng biển nước sâu còn thiếu…
Vấn đề này làm tăng chi phí vận chuyển, chậm khả năng phát triển và
giảm khả năng cạnh tranh của ngành thép
Các ngành sử dụng thép làm nguyên liệu đầu vào như công nghiệp ô tô, xe
máy, cơ khí chế tạo, đóng tàu… chưa phát triển ở Việt Nam và cũng đang trong
thời kỳ khó khăn. Do đó, thị trường chưa hấp dẫn các nhà đầu tư sản xuất thép
cao cấp.
Cơ cấu sản xuát thép ở nước ta hiện nay đơn điệu và bất hợp lý. Các nhà
máy luyện thép thì ít ỏi trong khi các nhà máy cán thép đang mọc lên rầm rộ. Ở
nước ta chủ yếu luyện và cán các loại thép cacbon xây dựng thông thường dạng
sợi tròn và sợi vằn. Số lượng cacbon thép này có thể tới 4 triệu tấn/năm, trong
khi lượng sử dụng chỉ bằng 1/2 số đó. Các loại thép hình, thép tấm, thép ống…
19
Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm thép Việt Nam
đều phải nhập khẩu khoảng vài triệu tấn/năm. Vấn đề là ở chỗ nước ta đang nhập
siêu các loại sản phảm này
Qua tình hình trên chúng ta nhận thấy ngành thép Việt Nam đang là ngành
công nghiệp no trẻ, sản phẩm của ngành này đang đứng trước rất nhiều khó khăn
thách thức trong cạnh tranh. Tuy nhiên, hầu hết những khó khăn này xuất phát từ
việc chúng ta đã không đánh giá đúng sức mạnh của bản thân mình: sức mạnh
của nguồn lực tài nguyên, con người, do đó bức tranh về cạnh tranh của sản
phẩm thép Việt Nam vẫn chưa có nhiều gam màu tươi sáng.
2.2.Nguyên nhân
Nguyên nhân chủ yếu dẫn đén chí phí sản xuất sản phẩm thép cao là phần
lớn các nhà máy sản xuất thép của ta có quy mô nhỏ, phân tán. Thực tế cho thấy
rằng, quy mô nhà máy ảnh hưởng rất lớn đến chi phí sản xuất. Công suất trung
bình một nhà máy cán thép ở Việt Nam là khoảng 100 nghìn tấn thép/năm, rất
thấp so với quy mô của các nhà máy sản xuất thép ở khu vực Đông Nam Á (công
suất trung bình khoảng 500 nghìn tấn/năm ). Trong khi thực trạng ngành công
nghiệp thép trên thế giới cho thấy rằng trong điều kiện công nghệ sản xuất chưa
được hiện đại thì quy mô lớn có thể giảm đáng kể chi phí sản xuất, chẳng hạn
như ở Nga, Ucraina, Trung quốc ( chủ yếu là do chi phí cố định giảm do được
dàn trải ).
Một nguyên nhân cơ bản nữa đẩy chi phí sản xuất thép lên cao là công
nghệ sảnt xuất thép ở nước ta được các chuyên gia đánh giá là lạc hậu bình quân
khoảng 10 năm so với thế giới. Qua khảo sát cho thấy rằng trong ngành thép
Việt Nam hiện nay, công nghệ tiên tiến chỉ chiếm khoảng 15% ( tập trung chủ
yếu ở khu vực liên doanh nước ngoài ), công nghệ trung bình khoảng 10%, công
nghệ lạc hậu chiếm tới 75%. Đặc biệt một số doanh nghiệp thép Nhà nước vẫn
còn sử dụng công nghệ lạc hậu từ 30 – 40 năm. Yếu tố này dẫn đến giá thành sản
xuất thép cao. Công nghệ hiện có chỉ sản xuất được các loại thép có chất lượng
20
- Xem thêm -