BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG………………..
LUẬN VĂN
Hoàn thiện tổ chức kế toán tập hợp chi
phí sản xuất và tnh1 giá thànhs ản phẩm
tại Công ty Seasafico Hà Nội
Lêi më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
§Ó cã mét xu h-íng phï hîp víi tiªu chuÈn chung cña chuÈn mùc kÕ to¸n
quèc tÕ, Nhµ n-íc ®· ban hµnh c¸c chuÈn mùc vµ th«ng t- h-íng dÉn kÕ to¸n. Bëi
®øng tr-íc nh÷ng thay ®æi cña nÒn kinh tÕ nh- hiÖn nay ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp
ph¶i lu«n t×m tßi vµ lùa chän ph-¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh cho phï hîp, ®¸p øng
®-îc nhu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ tr-êng, v× môc tiªu hµng ®Çu cña c¸c doanh
nghiÖp lµ tèi ®a hãa lîi nhuËn. §Ó ®¹t ®-îc ®iÒu ®ã th× c¸ch lùa chän tèi -u nhÊt lµ
tæ chøc qu¶n lý tèt quy tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm nh»m gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt vµ h¹
gi¸ thµnh s¶n phÈm xuèng møc thÊp nhÊt cã thÓ. Tuy nhiªn, lµm sao ®Ó h¹ gi¸
thµnh nh-ng vÉn ®¶m b¶o ®-îc chÊt l-îng cña s¶n phÈm, t¹o vÞ thÕ c¹nh tranh, ®Èy
m¹nh tiªu thô, t¨ng nhanh vßng quay vèn vµ ®em l¹i lîi nhuËn cµng nhiÒu cho
doanh nghiÖp. Do ®ã, doanh nghiÖp cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
NhiÖm vô cña c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt mµ cßn ph¶i
t×m c¸ch kiÓm so¸t chÆt chÏ c¸c chi phÝ ph¸t sinh ë tõng bé phËn trong doanh
nghiÖp. Th«ng qua sè liÖu do phßng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm cung cÊp, c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp sÏ biÕt ®-îc chi phÝ vµ gi¸
thµnh thùc tÕ cña mçi lo¹i s¶n phÈm còng nh- kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp m×nh. §Ó tõ ®ã cã nh÷ng quyÕt ®Þnh qu¶n lý kÞp thêi trong viÖc ph©n
tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn ®Þnh møc, dù to¸n chi phÝ, sö dông nguån nh©n
lùc cho phï hîp. ChÝnh v× lÏ ®ã mµ viÖc tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét yªu cÇu cÊp thiÕt vµ lu«n lµ mét trong
nh÷ng vÊn ®Ò thêi sù ®-îc c¸c doanh nghiÖp quan t©m.
Sau thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty Seasafico Hµ Néi vµ nhËn thøc ®-îc tÇm
quan träng cña ®Ò tµi, víi mong muèn n©ng cao kiÕn thøc lý luËn vµ thùc tiÔn cña
b¶n th©n. Em ®· chän ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Seasafico Hµ Néi” lµm khãa luËn tèt nghiÖp.
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K
1
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
Lµm râ nh÷ng nhËn thøc chung nhÊt vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
M« t¶ vµ ph©n tÝch thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Seasafico Hµ Néi.
§Ò xuÊt mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp
chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Seasafico Hµ Néi.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty
Seasafico Hµ Néi.
4. Phương pháp nghiên cứu đề tài
- Ph-¬ng ph¸p chung: Bao gåm c¸c ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n (ph-¬ng
ph¸p chøng tõ, ph-¬ng ph¸p tµi kho¶n, ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸, ph-¬ng ph¸p tæng
hîp c©n ®èi), c¸c ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch kinh doanh (ph-¬ng ph¸p so s¸nh, ph-¬ng
ph¸p liªn hÖ…), ph¬ng ph¸p nghiªn cøu tµi liÖu…
- Ph-¬ng ph¸p kü thuËt trong tr×nh bµy: KÕt hîp gi÷a m« t¶ vµ ph©n tÝch,
gi÷a luËn gi¶i víi b¶ng, biÓu vµ s¬ ®å.
5. Kết cấu của khóa luận
Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, khãa luËn tèt nghiÖp gåm nh÷ng néi dung
chÝnh sau:
Ch-¬ng 1: Lý luËn chung vÒ tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm t¹i C«ng ty Seasafico Hµ Néi.
Ch-¬ng 3: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Seasafico Hµ Néi
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K
2
Ch-¬ng 1
Lý luËn chung vÒ tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
vµ tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
1.1. Bản chất và nội dung kinh tế của chi phí sản xuất
1.1.1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt
Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng hãa lµ sù kÕt hîp cña ba yÕu tè: T- liÖu lao ®éng,
®èi t-îng lao ®éng vµ søc lao ®éng. §ång thêi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®ã l¹i tiªu hao
chÝnh c¸c yÕu tè trªn. §Ó ®o l-êng nh÷ng hao phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra
trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh th× c¸c chi phÝ chi ra cuèi cïng nh- chi phÝ vÒ ®èi
t-îng lao ®éng (nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu), chi phÝ vÒ t- liÖu lao ®éng (nhµ
xëng, m¸y mãc thiÕt bÞ…), vµ chi phÝ vÒ søc lao ®éng ®Òu ®-îc biÓu hiÖn b»ng
th-íc ®o gi¸ trÞ (hay cßn gäi lµ th-íc ®o tiÒn tÖ).
VËy chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao
®éng sèng vµ lao ®éng vËt hãa mµ doanh nghiÖp ph¶i chi ra cã liªn quan ®Õn qu¸
tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.
1.1.2. B¶n chÊt, néi dung cña chi phÝ s¶n xuÊt
Chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm tiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n
xuÊt vµ qu¶n lý ph©n x-ëng, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh... vµ chi phÝ nguyªn vËt liÖu chi phÝ lín nhÊt cÊu thµnh lªn s¶n phÈm. Ngoµi ra cßn mét sè kho¶n chi phÝ thùc tÕ
lµ mét phÇn gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o ra (c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng nh- BHXH, BHYT,
KPC§), c¸c kho¶n liªn quan ®Õn viÖc thuª tµi s¶n, tiÒn thuª tµi s¶n.
Chi phÝ cña doanh nghiÖp lu«n ®-îc ®o l-êng, tÝnh to¸n b»ng tiÒn vµ g¾n víi
mét thêi gian nhÊt ®Þnh (th¸ng, quý, n¨m). XÐt trªn ph-¬ng diÖn doanh nghiÖp th×
chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm toµn bé c¸c kho¶n chi mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó
thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. §é lín cña chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ®¹i l-îng
x¸c ®Þnh phô thuéc vµo hai nh©n tè chÝnh sau:
- Khèi l-îng lao ®éng vµ t- liÖu s¶n xuÊt ®· tiªu hao vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm
trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh.
- Gi¸ c¶ c¸c t- liÖu s¶n xuÊt ®· tiªu dïng vµ tiÒn l-¬ng cña mét ®¬n vÞ lao
®éng ®· hao phÝ.
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K
3
Thùc chÊt cña chi phÝ s¶n xuÊt lµ sù chuyÓn dÞch vèn, chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña
c¸c yÕu tè ®Çu vµo vµ ®-îc tËp hîp cho tõng ®èi t-îng tÝnh gi¸.
1.2. Bản chất và chức năng của giá thành sản phẩm
1.2.1. Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao
®éng sèng vµ lao ®éng vËt hãa cã liªn quan ®Õn khèi l-îng c«ng viÖc (s¶n phÈm,
c«ng viÖc, lao vô) ®· hoµn thµnh.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh vÒ chÊt l-îng
ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trªn tÊt c¶ c¸c mÆt kinh tÕ, kü thuËt, tæ chøc vµ hiÖu
qu¶ cña c«ng t¸c tæ chøc qu¶n lý, sö dông vËt t-, lao ®éng, tiÒn vèn cña doanh
nghiÖp. §ång thêi gi¸ thµnh s¶n phÈm cßn lµ c¨n cø quan träng ®Ó doanh nghiÖp
x¸c ®Þnh gi¸ b¸n cña s¶n phÈm vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña b¶n
th©n doanh nghiÖp.
1.2.2. B¶n chÊt, chøc n¨ng cña gi¸ thµnh s¶n phÈm
Sù vËn ®éng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp bao gåm hai mÆt ®èi
lËp nhau nh-ng cã liªn quan mËt thiÕt víi nhau. Mét mÆt lµ c¸c chi phÝ mµ doanh
nghiÖp ®· chi ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, mét mÆt lµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt thu
®-îc s¶n phÈm míi. Nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh
®¸p øng ®-îc nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi cÇn ®-îc tÝnh gi¸ thµnh, hay nãi c¸ch
kh¸c cÇn ph¶i tÝnh nh÷ng chi phÝ ®· bá ra ®Ó s¶n xuÊt chóng.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm thÓ hiÖn tr×nh ®é quy m« tæ chøc, ®Çu t- vÒ kü thuËt
c«ng nghÖ cña nÒn s¶n xuÊt, lµ chØ tiªu c¬ b¶n ®Ó lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt s¶n phÈm.
Cã thÓ nãi b¶n chÊt cña gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ sù chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè
chi phÝ vµo nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm cã hai chøc n¨ng chñ yÕu sau: Chøc n¨ng bï ®¾p chi phÝ
vµ chøc n¨ng lËp gi¸
- Chøc n¨ng bï ®¾p chi phÝ, thÓ hiÖn toµn bé chi phÝ mµ doanh nghiÖp ®· chi
ra ®Ó hoµn thµnh mét khèi l-îng s¶n phÈm nhÊt ®Þnh ph¶i bï ®¾p b»ng chÝnh sè
tiÒn thu ®-îc vÒ tiªu thô, b¸n s¶n phÈm vµ cã l·i.
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K
4
- Chøc n¨ng lËp gi¸ thÓ hiÖn gi¸ b¸n s¶n phÈm phô thuéc nhiÒu vµo quy luËt
cung cÇu trªn thÞ tr-êng. Gi¸ b¸n lµ biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña s¶n phÈm, ph¶i ®-îc dùa
trªn c¬ së gi¸ thµnh ®Ó x¸c ®Þnh. Th«ng qua gi¸ b¸n cña s¶n phÈm mµ ®¸nh gi¸
møc ®é bï ®¾p chi phÝ vµ hiÖu qu¶ cña chi phÝ.
Nh- vËy, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu kinh tÕ quan träng ®èi víi c¸c
doanh nghiÖp s¶n xuÊt còng nh- ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Gi¸ thµnh
s¶n phÈm cao hay thÊp, t¨ng hay gi¶m cã thÓ ®ång nghÜa víi viÖc l·ng phÝ hay tiÕt
kiÖm lao ®éng x· héi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nãi c¸ch kh¸c gi¸ thµnh s¶n phÈm
cao hay thÊp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cña viÖc qu¶n lý sö dông vËt t-, lao ®éng, tiÒn vèn
cña doanh nghiÖp.
Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm
VÒ b¶n chÊt, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai mÆt biÓu hiÖn cña
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Chóng gièng nhau vÒ chÊt v× ®Òu cïng biÓu hiÖn
b»ng tiÒn nh÷ng hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®·
bá ra nh-ng kh¸c nhau vÒ mÆt l-îng.
- Nãi ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt lµ giíi h¹n cho chóng mét thêi kú nhÊt ®Þnh,
kh«ng ph©n biÖt lµ cho lo¹i s¶n phÈm nµo, ®· hoµn thµnh hay ch-a, cßn khi nãi ®Õn
gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm lµ x¸c ®Þnh mét l-îng chi phÝ s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh tÝnh
cho mét ®¹i l-îng kÕt qu¶ hoµn thµnh nhÊt ®Þnh.
- Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã thÓ kh¸c nhau khi cã s¶n phÈm
dë dang ®Çu kú hoÆc cuèi kú. Sù kh¸c nhau vÒ mÆt l-îng vµ mèi quan hÖ gi÷a chi
phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm thÓ hiÖn ë c«ng thøc tæng qu¸t sau ®©y:
Z
Trong ®ã:
= D®k
+
C
-
Dck
Z : Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm
D®k: TrÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú
Dck : TrÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú
C : Tæng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K
5
1.3. Phân loại chi phí sản xuất
Chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i, cã tÝnh chÊt, néi
dung kinh tÕ vµ c«ng dông kh¸c nhau. §Ó thuËn tiÖn cho c«ng t¸c qu¶n lý, h¹ch
to¸n, kiÓm tra chi phÝ còng nh- phôc vô cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh, chi
phÝ s¶n xuÊt ®-îc ph©n lo¹i theo nh÷ng tiªu thøc sau:
1.3.1. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ
C¨n cø vµo néi dung vµ tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ, chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc
ph©n thµnh c¸c yÕu tè chi phÝ. Mçi yÕu tè chi phÝ chi bao gåm nh÷ng chi phÝ cã
cïng néi dung kinh tÕ, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t sinh ë lÜnh vùc nµo, môc
®Ých vµ t¸c dông cña nã ra sao. C¸ch ph©n lo¹i nµy cßn gäi lµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n
xuÊt theo yÕu tè. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc chia thµnh n¨m
yÕu tè chi phÝ sau:
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu: Bao gåm toµn bé chi phÝ vÒ c¸c nguyªn vËt liÖu
chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ vµ chi phÝ nguyªn vËt liÖu kh¸c.
- Chi phÝ nh©n c«ng: Bao gåm toµn bé sè tiÒn l-¬ng, phô cÊp vµ c¸c kho¶n
trÝch trªn tiÒn l-¬ng theo quy ®Þnh cña lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n
phÈm, thùc hiÖn c«ng viÖc, lao vô trong kú.
- Chi phÝ khÊu hao m¸y mãc, thiÕt bÞ: YÕu tè chi phÝ nµy bao gåm khÊu hao
cña tÊt c¶ tµi s¶n cè ®Þnh dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú cña
doanh nghiÖp.
- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Bao gåm toµn bé sè tiÒn doanh nghiÖp ®· chi
tr¶ vÒ c¸c lo¹i dÞch vô mua tõ bªn ngoµi nh ®iÖn, níc, ®iÖn tho¹i,… phôc vô ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
- Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Lµ toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ngoµi c¸c yÕu tè chi phÝ ®· nªu trªn.
C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông rÊt lín trong viÖc qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt.
Nã cho biÕt kÕt cÊu, tû träng cña tõng yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt chiÕm trong tæng sè.
Tõ ®ã gióp cho c«ng t¸c ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù
to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè ë b¶ng thuyÕt minh
b¸o c¸o tµi chÝnh. §ång thêi nã cßn cung cÊp tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp dù to¸n chi
phÝ s¶n xuÊt, kÕ ho¹ch cung øng vËt t-, tÝnh to¸n nhu cÇu vèn l-u ®éng cho kú sau.
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K
6
1.3.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc chia thµnh c¸c kho¶n môc
kh¸c nhau. Mçi kho¶n môc chi phÝ bao gåm nh÷ng chi phÝ cã cïng môc ®Ých vµ
c«ng dông, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã cã néi dung kinh tÕ nh- thÕ nµo. ChÝnh v×
vËy, ph©n lo¹i chi phÝ theo c¸ch nµy cßn ®-îc gäi lµ ph©n lo¹i chi phÝ theo kho¶n
môc. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc chia thµnh c¸c kho¶n môc sau:
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (CP NVLTT): Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc
tiÕp lµ toµn bé chi phÝ nguyªn vËt liÖu ®-îc sö dông trùc tiÕp cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
chÕ t¹o s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô.
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp (CP NCTT): Bao gåm tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n
ph¶i tr¶ trùc tiÕp cho c«ng nh©n s¶n xuÊt, c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng cña c«ng nh©n
s¶n xuÊt nh- B¶o hiÓm x· héi (BHXH), B¶o hiÓm y tÕ (BHYT), Kinh phÝ c«ng
®oµn (KPC§).
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung (CP SXC): Lµ c¸c kho¶n chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc
phôc vô vµ qu¶n lý s¶n xuÊt trong ph¹m vi c¸c ph©n x-ëng, ®éi s¶n xuÊt.
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo tiªu thøc nµy cã t¸c dông phôc vô cho viÖc
qu¶n lý chi phÝ theo ®Þnh møc, lµ c¬ së cho kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh theo kho¶n môc, lµ c¨n cø ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸
thµnh vµ ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt cho kú sau.
1.3.3. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ víi khèi l-îng s¶n
phÈm, c«ng viÖc, lao vô s¶n xuÊt trong kú
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc chia lµm 2 lo¹i:
- Chi phÝ kh¶ biÕn (biÕn phÝ): Lµ chi phÝ cã sù thay ®æi vÒ l-îng t-¬ng quan
tû lÖ thuËn víi sù thay ®æi cña khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt theo kú. Thuéc lo¹i
chi phÝ nµy lµ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
- Chi phÝ bÊt biÕn (®Þnh phÝ): lµ chi phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè dï cã sù
thay ®æi trong møc ®é ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt hoÆc khèi l-îng s¶n phÈm, c«ng
viÖc, lao vô s¶n xuÊt trong kú.
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo tiªu thøc nµy cã t¸c dông lín ®èi víi qu¶n trÞ
kinh doanh, ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn vµ phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý cÇn
thiÕt ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh.
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K
7
1.4. Phân loại giá thành sản phẩm
1.4.1. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm theo thêi ®iÓm tÝnh gi¸ thµnh
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc chia thµnh 3 lo¹i:
- Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ kÕ
ho¹ch vµ sè l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt kÕ ho¹ch. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®-îc
tiÕn hµnh tr-íc khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp trong
mét thêi kú.
- Gi¸ thµnh thùc tÕ: Lµ gi¸ thµnh ®-îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt
thùc tÕ ®· ph¸t sinh vµ tËp hîp trong kú còng nh- sè l-îng s¶n phÈm thùc tÕ ®· s¶n
xuÊt vµ tiªu thô trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ chØ cã thÓ tÝnh to¸n sau khi kÕt thóc qu¸
tr×nh s¶n xuÊt vµ ®-îc tÝnh to¸n cho c¶ chØ tiªu tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ.
- Gi¸ thµnh ®Þnh møc: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh dùa trªn chi phÝ ®Þnh
møc ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. §Þnh møc chi phÝ ®-îc x¸c ®Þnh trªn c¬
së c¸c ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt cña tõng doanh nghiÖp trong mét thêi kú nhÊt
®Þnh vµ chØ tÝnh ®-îc trong tr-êng hîp doanh nghiÖp ®· x©y dùng ®-îc hÖ thèng
®Þnh møc chi phÝ cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc ®-îc thùc
hiÖn tr-íc khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
1.4.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph¹m vi víi c¸c chi phÝ cÊu
thµnh nªn s¶n phÈm
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc chia thµnh 2 lo¹i:
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm: Gåm c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm nh- chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc
tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho nh÷ng s¶n phÈm, c«ng vô ®· hoµn thµnh.
Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm ®-îc sö dông h¹ch to¸n thµnh phÈm, tÝnh gi¸ vèn
hµng b¸n vµ l·i gép ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
- Gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm tiªu thô: Bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt tÝnh cho
sè s¶n phÈm tiªu thô céng víi chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ph¸t
sinh trong kú tÝnh cho sè s¶n phÈm nµy. Nh- vËy, gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm tiªu
thô chØ tÝnh vµ x¸c ®Þnh cho sè s¶n phÈm do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®· tiªu thô, nã
lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n x¸c ®Þnh møc lîi nhuËn thuÇn tr-íc thuÕ cña doanh nghiÖp.
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K
8
1.5. Đối tượng tập hợp chi phí, đối tượng tính giá thành và kỳ tính giá thành
1.5.1. §èi t-îng tËp hîp chi phÝ
§èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi, giíi h¹n c¸c chi phÝ ph¸t sinh
trong kú cÇn ®-îc tËp hîp theo c¸c ph¹m vi, giíi h¹n ®ã nh»m ®¸p øng nhu cÇu
kiÓm tra, ph©n tÝch chi phÝ vµ yªu cÇu tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi
t-îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ kh©u ®Çu tiªn cÇn thiÕt cña c«ng t¸c kÕ to¸n tËp
hîp chi phÝ. Cã x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ phï hîp víi
®Æc ®iÓm t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm quy tr×nh s¶n xuÊt vµ ®¸p øng
®-îc yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp míi gióp cho viÖc kÕ to¸n
tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®¹t hiÖu qu¶ tèt nhÊt.
C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ: ®Æc ®iÓm tæ
chøc s¶n xuÊt kinh doanh, qu¶n lý tæ chøc kinh doanh, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n
xuÊt, lo¹i h×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, kh¶ n¨ng tr×nh ®é vµ yªu cÇu qu¶n lý cña doanh
nghiÖp. Dùa vµo c¨n cø nµy ®Ó cã thÓ x¸c ®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt hay tõng giai ®o¹n, tõng ph©n
x-ëng, tõng tæ ®éi s¶n xuÊt. Còng cã thÓ lµ tõng nhãm s¶n phÈm, tõng c«ng tr×nh
x©y dùng, tõng ®¬n ®Æt hµng, tõng chi tiÕt s¶n phÈm.
Nh- vËy thùc chÊt cña viÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt lµ viÖc x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ ®èi t-îng chÞu chi phÝ.
1.5.2. §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh
§èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô mµ doanh
nghiÖp ®· s¶n xuÊt hoµn thµnh ®ßi hái ph¶i tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ.
Lùa chän ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh cÇn c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n phÈm, c«ng
t¸c tæ chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm, yªu cÇu qu¶n lý còng
nh- tÝnh chÊt cña tõng lo¹i s¶n phÈm cô thÓ trong doanh nghiÖp. Do ®ã, ®èi t-îng
tÝnh gi¸ thµnh th-êng trïng víi ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ nh-ng ph¶i lµ nh÷ng s¶n
phÈm, c«ng viÖc, lao vô ®· hoµn thµnh.
VÒ mÆt tæ chøc s¶n xuÊt: NÕu tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× tõng s¶n phÈm,
c«ng viÖc s¶n xuÊt lµ mét ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh. NÕu tæ chøc s¶n xuÊt hµng lo¹t
th× tõng lo¹i s¶n phÈm lµ mét ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh. NÕu tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu
(khèi l-îng lín) th× mçi lo¹i s¶n phÈm s¶n xuÊt lµ mét ®èi t-îng tÝnh gi¸.
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K
9
VÒ mÆt quy tr×nh c«ng nghÖ: NÕu quy tr×nh s¶n xuÊt ®¬n gi¶n th× ®èi t-îng
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ s¶n phÈm ®· hoµn thµnh ë cuèi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. NÕu
qu¸ tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p (kiÓu liªn tôc) th× ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ
thµnh phÈm ë giai ®o¹n cuèi cïng hoÆc b¸n thµnh phÈm.
ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh ®óng vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn, ®Æc
®iÓm cña doanh nghiÖp gióp cho c«ng t¸c theo dâi, kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ
ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cã hiÖu qu¶, ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp.
1.5.3. Kú tÝnh gi¸ thµnh
Kú tÝnh gi¸ thµnh lµ thêi kú bé phËn kÕ to¸n cÇn ph¶i tiÕn hµnh c«ng viÖc
tÝnh gi¸ cho ®èi t-îng tÝnh gi¸. Gi¸ thµnh s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô kh«ng thÓ
tÝnh vµo bÊt kú thêi ®iÓm nµo mµ ph¶i phô thuéc vµo chu kú s¶n xuÊt dµi h¹n hay
ng¾n h¹n vµ ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸
thµnh cho phï hîp.
- Kú tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ theo th¸ng, quý, n¨m.
- Kú tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ khi hoµn thµnh xong ®¬n ®Æt hµng hoÆc hoµn
thµnh xong c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh.
1.5.4. Mèi quan hÖ gi÷a ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
§èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã
mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. VÒ b¶n chÊt, chóng ®Òu lµ ph¹m vi giíi h¹n ®Ó tËp
hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ cïng phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, ph©n tÝch, kiÓm tra chi
phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tuy nhiªn, gi÷a chóng vÉn cã sù kh¸c biÖt
- X¸c ®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ x¸c ®Þnh ph¹m vi, giíi h¹n
tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú.
- X¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ x¸c ®Þnh ph¹m vi, giíi h¹n cña chi phÝ
liªn quan ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt ®· hoµn thµnh cña quy tr×nh s¶n xuÊt.
- Trong thùc tÕ cã nh÷ng tr-êng hîp mét ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ lµ mét ®èi
t-îng tÝnh gi¸ thµnh, hoÆc mét ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ bao gåm nhiÒu ®èi t-îng
tÝnh gi¸ thµnh vµ ng-îc l¹i.
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K
10
1.6. Phương pháp và trình tự hạch toán chi phí sản xuất
1.6.1. Ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
Ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph-¬ng ph¸p sö dông ®Ó tËp hîp vµ
ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo kho¶n môc chi phÝ trong ph¹m vi, giíi h¹n mèi quan
hÖ gi÷a chi phÝ víi ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ. Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt chñ yÕu
sö dông hai ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt sau:
1.6.1.1. Ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trùc tiÕp
Ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông ®èi víi c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®èi
t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ ®· x¸c ®Þnh. Ph-¬ng ph¸p nµy ®ßi hái ngay tõ kh©u
h¹ch to¸n ban ®Çu, c¸c chøng tõ kÕ to¸n ph¶i ghi chÐp riªng rÏ chi phÝ s¶n xuÊt cho
tõng ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh. C¨n cø vµo nh÷ng chøng tõ gèc ®ã, kÕ to¸n tËp hîp
chi phÝ s¶n xuÊt cho tõng ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh liªn quan. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i
lóc nµo còng sö dông ®-îc ph-¬ng ph¸p nµy. Trªn thùc tÕ cã rÊt nhiÒu chi phÝ liªn
quan ®Õn c¸c ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh nh-ng kh«ng thÓ theo dâi riªng ®-îc. TËp
hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp tèn nhiÒu thêi gian c«ng søc nh-ng
chÝnh x¸c, hiÖu qu¶.
1.6.1.2. Ph-¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp
Ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc ¸p dông khi mét lo¹i chi phÝ cã liªn quan ®Õn nhiÒu
®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt nh-ng kh«ng thÓ tËp hîp trùc tiÕp cho
tõng ®èi t-îng ®-îc. Tr-êng hîp nµy ph¶i lùa chän tiªu chuÈn hîp lý ®Ó tiÕn hµnh
ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi t-îng liªn quan theo c«ng thøc:
C
H
=
T
Trong ®ã
H: HÖ sè ph©n bæ chi phÝ
C: Tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp cÇn ph©n bæ
T: Tæng ®¹i l-îng cña tiªu thøc ph©n bæ cña c¸c ®èi t-îng
Ph-¬ng ph¸p nµy gióp cho kÕ to¸n ®ì vÊt v¶ h¬n, kh«ng ph¶i theo dâi chi
tiÕt, cô thÓ cho tõng ®èi t-îng. Tuy nhiªn viÖc ph©n bæ gi¸n tiÕp cã tÝnh chÝnh x¸c
kh«ng cao do phô thuéc chñ yÕu vµo viÖc lùa chän tiªu thøc ph©n bæ. Do ®ã doanh
nghiÖp cÇn lùa chän tiªu thøc ph©n bæ hîp lý.
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K
11
1.6.2. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
1.6.2.1. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp lµ c¸c chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, nöa
thµnh phÈm mua ngoµi, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu sö dông trùc tiÕp cho viÖc s¶n xuÊt,
chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô cña doanh nghiÖp.
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp th-êng chiÕm tØ träng lín trong tæng l-îng
chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp. CP NVLTT th-êng
®-îc qu¶n lý theo c¸c ®Þnh møc chi phÝ do doanh nghiÖp x©y dùng.
§Ó kÕ to¸n chi phÝ NVLTT, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 621 - Chi phÝ nguyªn
vËt liÖu trùc tiÕp. KÕt cÊu chñ yÕu cña tµi kho¶n nµy nh- sau:
Bªn Nî: TrÞ gi¸ vèn nguyªn liÖu, vËt liÖu sö dông trùc tiÕp cho s¶n xuÊt, chÕ
t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn lao vô dÞch vô trong kú.
Bªn Cã: - TrÞ gi¸ vèn nguyªn liÖu, vËt liÖu sö dông kh«ng hÕt, nhËp l¹i kho.
- KÕt chuyÓn CP NVLTT sang tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh.
- KÕt chuyÓn chi phÝ NVLTT v-ît trªn møc b×nh th-êng.
Tµi kho¶n 621 kh«ng cã sè d- cuèi kú
Sơ đồ 1.1: Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp
VËt liÖu dïng kh«ng hÕt, nhËp l¹i kho
TK 152
TK 621
XuÊt kho vËt liÖu
TK 154
KÕt chuyÓn CP NVLTT
cho s¶n xuÊt s¶n phÈm
TK 111, 112, 331
TK 632
VËt liÖu mua vÒ xuÊt th¼ng
cho s¶n xuÊt s¶n phÈm
TK 133
KÕt chuyÓn GVHB
PhÇn CP NVLTT v-ît trªn
møc b×nh th-êng
ThuÕ GTGT
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K
12
1.6.2.2. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nh©n c«ng liÖu trùc tiÕp
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc
tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm hoÆc trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lo¹i lao vô, dÞch vô gåm: tiÒn
l-¬ng chÝnh, tiÒn l-¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o
hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn theo sè tiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt.
Gièng nh- chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, CP NCTT th-êng lµ c¸c kho¶n
chi phÝ trùc tiÕp nªn nã ®-îc tËp hîp trùc tiÕp vµo c¸c ®èi t-îng chi phÝ liªn quan.
Trong tr-êng hîp kh«ng tËp hîp trùc tiÕp ®-îc th× CP NCTT còng ®-îc tËp hîp
chung sau ®ã kÕ to¸n sÏ tiÕn hµnh ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng theo mét tiªu chuÈn
ph©n bæ hîp lý. C¸c tiªu chuÈn th-êng ®-îc sö dông ®Ó ph©n bæ CP NCTT lµ: Chi
phÝ tiÒn l-¬ng ®Þnh møc (hoÆc kÕ ho¹ch), giê c«ng ®Þnh møc, giê c«ng thùc tÕ, khèi
l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt…
§Ó kÕ to¸n CP NCTT, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 622 – Chi phÝ nh©n c«ng
trùc tiÕp, kÕt cÊu c¬ b¶n cña tµi kho¶n nµy nh- sau:
Bªn Nî: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp tham gia qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm
Bªn Cã: - KÕt cÊu chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
- KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp v-ît trªn møc b×nh th-êng.
Tµi kho¶n 622 kh«ng cã sè d- cuèi kú
Sơ đồ 1.2: Kế toán chi phí nhân công trực tiếp
TK 334
TK 622
TK 154
TiÒn l-¬ng & phô cÊp CNTTSX
TK 335
KÕt chuyÓn CP NCTT
L-¬ng phÐp
TrÝch tr-íc
thùc tÕ ph¶i tr¶
l-¬ng nghØ phÐp
TK 632
TK 338
C¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng cña
KÕt chuyÓn GVHB
c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt
PhÇn CP NCTT v-ît trªn
møc b×nh th-êng
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K
13
1.6.2.3. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung
Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c phôc vô cho
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¸t sinh ë c¸c ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt ngoµi chi phÝ
nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
Chi phÝ s¶n xuÊt chung ®-îc tæ chøc tËp hîp theo tõng ph©n x-ëng, ®éi s¶n
xuÊt, qu¶n lý chi tiÕt theo tõng yÕu tè chi phÝ, mÆt kh¸c chi phÝ s¶n xuÊt chung cßn
®-îc tæng hîp theo chi phÝ cè ®Þnh vµ chi phÝ biÕn ®æi. Cuèi kú sau khi ®· tËp hîp
®-îc chi phÝ s¶n xuÊt chung theo tõng ph©n x-ëng, kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
trong ph©n x-ëng theo nh÷ng tiªu chuÈn ph©n bæ hîp lý. ViÖc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh
chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh vµo chi phÝ chÕ biÕn s¶n phÈm cßn ph¶i c¨n cø vµo møc
c«ng suÊt ho¹t ®éng thùc tÕ cña m¸y mãc thiÕt bÞ.
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh ®-îc ph©n bæ vµo chi phÝ chÕ biÕn cho mçi
®¬n vÞ s¶n xuÊt ®-îc dùa trªn c«ng suÊt b×nh th-êng cña m¸y mãc s¶n xuÊt.
Tr-êng hîp møc s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt cao h¬n c«ng suÊt b×nh th-êng th× chi
phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh ph©n bæ theo chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh.Tr-êng hîp møc
s¶n xuÊt thÊp h¬n c«ng suÊt b×nh th-êng, th× chØ ®-îc ph©n bæ theo c«ng suÊt b×nh
th-êng, phÇn chi phÝ chung kh«ng ®-îc ph©n bæ, ®-îc ghi nhËn lµ chi phÝ s¶n xuÊt,
kinh doanh trong kú.
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung biÕn ®æi ®-îc ph©n bæ hÕt trong kú theo chi phÝ
thùc tÕ ph¸t sinh.
§Ó kÕ to¸n CP SXC, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 627 – Chi phÝ s¶n xuÊt chung,
kÕt cÊu c¬ b¶n cña tµi kho¶n nµy nh- sau:
Bªn Nî: TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh trong kú
Bªn Cã: - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung ( nÕu cã).
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung ®-îc ph©n bæ, kÕt chuyÓn chi phÝ chÕ biÕn
cho c¸c ®èi t-îng chÞu chi phÝ.
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung kh«ng ®-îc ph©n bæ, kÕt chuyÓn vµo chi
phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.
Tµi kho¶n 627 kh«ng cã sè d- cuèi kú
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K
14
Sơ đồ 1.3: Kế toán chi phí sản xuất chung
TK 334, 338
TK 627
Chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý
TK 154
KÕt chuyÓn CP SXC
ph©n x-ëng
TK 152, 153
TK 632
Chi phÝ vËt liÖu, c«ng cô
CP SXC cè ®Þnh kh«ng
dông cô
ph©n bæ
TK 214
Chi phÝ khÊu hao TSC§
TK 111, 112, 311
Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi,
chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
TK 133
ThuÕ GTGT
1.7. Phương pháp tính giá thành sản phẩm
Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ ph-¬ng ph¸p sö dông sè liÖu vÒ chi
phÝ s¶n xuÊt ®· ®-îc tËp hîp trong kú ®Ó tÝnh to¸n ra tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh
®¬n vÞ thùc tÕ cña s¶n phÈm theo tõng kho¶n môc chi phÝ cho tõng ®èi t-îng tÝnh
gi¸ thµnh.
C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®Æc
®iÓm cña s¶n phÈm, yªu cÇu qu¶n lý s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh… c¸c doanh nghiÖp ph¶i
lùa chän cho m×nh mét ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm thÝch hîp. ViÖc lùa
chän ®óng ®¾n ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh sÏ gãp phÇn vµo viÖc h¹ gi¸ thµnh s¶n
phÈm, ®Èy m¹nh tiªu thô, t¨ng nhanh vßng quay vèn vµ ®em l¹i lîi nhuËn ngµy
cµng nhiÒu cho doanh nghiÖp.
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K
15
1.7.1. Ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp (Ph-¬ng ph¸p gi¶n ®¬n)
Ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp ¸p dông trong tr-êng hîp doanh nghiÖp cã quy tr×nh
c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, chu kú s¶n xuÊt ng¾n, ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt th-êng lµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh, kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi kú b¸o c¸o.
Theo ph-¬ng ph¸p nµy, gi¸ thµnh ®-îc tÝnh nh- sau:
Tæng gi¸ thµnh
s¶n phÈm
Chi phÝ s¶n
Chi phÝ s¶n xuÊt
Chi phÝ s¶n
= xuÊt dë dang + thùc tÕ ph¸t sinh - xuÊt dë dang
hoµn thµnh
®Çu kú
trong kú
cuèi kú
Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ
=
s¶n phÈm
Sè l-îng s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú
1.7.2. Ph-¬ng ph¸p hÖ sè
Ph-¬ng ph¸p hÖ sè ®-îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp cïng sö dông
chung mét lo¹i nguyªn liÖu, qua mét quy tr×nh s¶n xuÊt thu ®-îc nhiÒu lo¹i s¶n
phÈm cã quy c¸ch, phÈm chÊt kh¸c nhau. §èi t-îng tËp hîp chi phÝ lµ c¶ quy tr×nh
s¶n xuÊt, gi÷a c¸c s¶n phÈm x©y dùng ®-îc hÖ sè quy ®æi cho nhau. §Ó tÝnh gi¸
thµnh cho tõng lo¹i s¶n phÈm, kÕ to¸n ph¶i quy tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau
vÒ s¶n phÈm chuÈn. Sau ®ã ¸p dông c«ng thøc tÝnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ cho s¶n phÈm
chuÈn. Cuèi cïng, c¨n cø vµo hÖ sè quy ®æi vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ chuÈn ë trªn ®Ó tÝnh
gi¸ thµnh thùc tÕ cho tõng s¶n phÈm cô thÓ.
Tæng sè s¶n
phÈm tiªu chuÈn
Z ®¬n vÞ
=
(
Sè l-îng hoµn thµnh
HÖ sè quy ®æi
cña tõng lo¹i s¶n phÈm
x
cña tõng lo¹i
)
Tæng gi¸ thµnh cña c¸c lo¹i s¶n phÈm chÝnh hoµn thµnh trong kú
s¶n phÈm =
Tæng sè s¶n phÈm tiªu chuÈn
tiªu chuÈn
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña
tõng lo¹i s¶n phÈm
=
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n
phÈm tiªu chuÈn
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K
x
HÖ sè quy ®æi cña
tõng lo¹i s¶n phÈm
16
1.7.3. Ph-¬ng ph¸p tû lÖ
Ph-¬ng ph¸p nµy th-êng ®-îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp sö dông cïng
mét nguyªn vËt liÖu qua cïng mét giai ®o¹n s¶n xuÊt l¹i thu ®-îc nhiÒu lo¹i s¶n
phÈm cã phÈm cÊp kh¸c nhau. Chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc tËp trung cho c¶ giai ®o¹n s¶n
xuÊt, nh-ng gi÷a c¸c s¶n phÈm kh«ng x¸c ®Þnh ®-îc hÖ sè quy ®æi ®Ó tÝnh theo
ph-¬ng ph¸p hÖ sè.
§Ó tÝnh ®-îc gi¸ thµnh s¶n phÈm, kÕ to¸n sö dông nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau
nh- gi¸ thµnh kÕ ho¹ch, chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, träng lîng s¶n phÈm…
Th«ng th-êng kÕ to¸n sö dông gi¸ thµnh kÕ ho¹ch hoÆc gi¸ thµnh ®Þnh møc ®Ó tÝnh
tû lÖ chi phÝ vµ dùa vµo ®ã tÝnh to¸n ra gi¸ thµnh thùc tÕ cho tõng lo¹i s¶n phÈm.
Theo ph-¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh theo c«ng thøc sau:
Tû lÖ
chi phÝ
Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ cña tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm
=
Tæng gi¸ thµnh kÕ ho¹ch (®Þnh møc) cña tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm
Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ
cña tõng lo¹i s¶n phÈm
=
Tæng gi¸ thµnh kÕ ho¹ch
(®Þnh møc) cña tõng lo¹i s¶n phÈm
x tû lÖ chi phÝ
§Ó x¸c ®Þnh tõng kho¶n môc cña gi¸ thµnh thùc tÕ th× lÊy gi¸ thµnh thùc tÕ
®· ®-îc x¸c ®Þnh nh©n víi tû lÖ phÇn tr¨m (%) cña tõng kho¶n môc trong cÊu thµnh
cña gi¸ thµnh kÕ ho¹ch.
1.7.4. Ph-¬ng ph¸p ph©n b-íc
Ph-¬ng ph¸p ph©n b-íc ¸p dông cho nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm
theo quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p, qu¸ tr×nh chÕ biÕn s¶n phÈm ph¶i tr¶i qua nhiÒu
giai ®o¹n c«ng nghÖ, nhiÒu b-íc chÕ biÕn nèi tiÕp nhau, mçi b-íc t¹o ra mét b¸n
thµnh phÈm. B¸n thµnh phÈm cña mçi b-íc l¹i lµ ®èi t-îng chÕ biÕn cña b-íc tiÕp
theo, cø nh- vËy cho ®Õn b-íc cuèi cïng ®Ó t¹o ra thµnh phÈm hoµn chØnh. C¸c giai
®o¹n c«ng nghÖ cã thÓ ®-îc thùc hiÖn ë mét hoÆc nhiÒu ph©n x-ëng s¶n xuÊt, mçi
giai ®o¹n c«ng nghÖ cã thÓ t¹o ra b¸n thµnh phÈm cho b-íc sau hoÆc chØ tham gia
vµo qu¸ tr×nh chÕ biÕn cã tÝnh chÊt liªn tôc ®Ó t¹o ra s¶n phÈm hoµn chØnh.
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K
17
Khi thùc hiÖn ph-¬ng ph¸p ph©n b-íc th× ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt ®-îc tæ chøc chi tiÕt theo tõng giai ®o¹n c«ng nghÖ hoÆc theo tõng ph©n
x-ëng s¶n xuÊt riªng biÖt cã thÓ tham gia vµo quy tr×nh t¹o nªn s¶n phÈm hoµn
chØnh. §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ nöa thµnh phÈm hoÆc chi tiÕt s¶n phÈm
cña tõng giai ®o¹n c«ng nghÖ hoÆc ph©n x-ëng s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm hoµn thµnh.
ViÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i g¾n liÒn víi chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµ
chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp th× tiÕn hµnh quy n¹p trùc tiÕp vµo ®èi t-îng chÞu chi
phÝ, cßn chi phÝ s¶n xuÊt chung nÕu cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng chÞu chi phÝ
th× ph¶i tËp hîp theo tõng ph©n x-ëng, tæ ®éi s¶n xuÊt vµ sau ®ã tiÕn hµnh ph©n bæ
theo tiªu chuÈn phï hîp.
§Ó tÝnh gi¸ thµnh, kÕ to¸n thùc hiÖn mét trong hai ph-¬ng ¸n sau
* Ph-¬ng ¸n 1: TÝnh gi¸ thµnh theo ph-¬ng ph¸p ph©n b-íc cã tÝnh gi¸
thµnh b¸n thµnh phÈm (gäi lµ ph-¬ng ¸n kÕt chuyÓn tuÇn tù chi phÝ s¶n xuÊt). Tr×nh
tù tÝnh gi¸ thµnh ®-îc thùc hiÖn theo s¬ ®å sau:
Gi¸ trÞ s¶n
phÈm dë dang
®Çu b-íc 1
+
Chi phÝ s¶n
xuÊt ph¸t sinh
trong b-íc 1
+
Chi phÝ s¶n
xuÊt ph¸t sinh
trong b-íc 2
-
Gi¸ trÞ s¶n
phÈm dë dang
cuèi b-íc 1
=
Gi¸ thµnh b¸n
thµnh phÈm 1
-
Gi¸ trÞ s¶n
phÈm dë dang
cuèi b-íc 2
=
Gi¸ thµnh b¸n
thµnh phÈm 2
+
Gi¸ trÞ s¶n
phÈm dë dang
®Çu b-íc 2
…….
Gi¸ thµnh b¸n
thµnh phÈm 2
+
Gi¸ trÞ s¶n
phÈm dë dang
®Çu b-íc n
+
Chi phÝ s¶n
xuÊt ph¸t sinh
trong b-íc n
-
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K
Gi¸ trÞ s¶n
phÈm dë dang
cuèi b-íc n
=
Gi¸ thµnh
thµnh phÈm
18
* Ph-¬ng ¸n 2: TÝnh gi¸ thµnh theo ph-¬ng ph¸p ph©n b-íc kh«ng tÝnh gi¸
thµnh b¸n thµnh phÈm (gäi lµ ph-¬ng ¸n kÕt chuyÓn song song chi phÝ s¶n xuÊt).
Tr×nh tù tÝnh gi¸ thµnh ®-îc thùc hiÖn theo s¬ ®å sau:
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp b-íc 1 tÝnh
cho thµnh phÈm
Chi phÝ chÕ biÕn b-íc 1 tÝnh cho thµnh phÈm
Gi¸ thµnh
thµnh
phÈm
…….
Chi phÝ chÕ biÕn b-íc n tÝnh cho thµnh phÈm
Theo s¬ ®å trªn:
Tæng gi¸ thµnh
thµnh phÈm
=
Tæng chi phÝ s¶n xuÊt cña mçi b-íc tÝnh cho
thµnh phÈm
Ngoµi nh÷ng ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· tr×nh bµy ë trªn cßn
mét sè ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh kh¸c nh-: Ph-¬ng ph¸p lo¹i trõ s¶n phÈm phô,
ph-¬ng ph¸p tæng hîp chi phÝ, ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng,
ph-¬ng ph¸p gi¸ thµnh ®Þnh møc. Mçi ph-¬ng ph¸p cã mÆt m¹nh yÕu kh¸c nhau v×
vËy mµ doanh nghiÖp cÇn vËn dông mét c¸ch khÐo lÐo vµo doanh nghiÖp m×nh ®Ó
®em l¹i lîi Ých tèi ®a, cã vËy th× doanh nghiÖp míi cã thÓ tån t¹i vµ ®øng v÷ng
trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng.
1.8. Đánh giá sản phẩm dở dang
S¶n phÈm dë dang lµ s¶n phÈm ®· ®i qua mét hoÆc mét sè c«ng ®o¹n cña
quy tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm (trõ c«ng ®o¹n cuèi cïng), nã cã thÓ b¸n ra ngoµi gäi
lµ “b¸n thµnh phÈm” hoÆc chuyÓn vµo chu kú sau ®Ó tiÕp tôc lµm ra thµnh phÈm.
Tïy thuéc vµo t×nh h×nh cô thÓ tæ chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ, tÝnh
chÊt cÊu thµnh chi phÝ s¶n xuÊt, tr×nh ®é qu¶n lý doanh nghiÖp mµ sö dông c¸c
ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang thÝch hîp. Sau ®©y lµ c¸c ph-¬ng ph¸p
®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang mµ c¸c doanh nghiÖp th-êng ¸p dông:
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K
19
- Xem thêm -