Tài liệu Kc106 kthh

lêi nãi ®Çu Tõ khi hoµ b×nh ®éc lËp l¹i n¨m 1954, miÒn B¾c níc ta ®· bíc vµo thêi kú qu¸ ®é tiÕn lªn CNXH víi ®Æc ®iÓm nh Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· nãi "§Æc ®iÓm to nhÊt cña ta trong thêi kú qu¸ ®é lµ tõ mét níc n«ng nghiÖp l¹c hËu tiÕn th¼ng lªn CNXH kh«ng ph¶i qua giai ®o¹n ph¸t triÓn TBCN". Tõ n¨m 1975, sau khi ®Êt níc ®· hoµn toµn ®éc lËp vµ c¶ níc thèng nhÊt, c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ ®· hoµn toµn th¾ng lîi trªn ph¹m vi c¶ níc th× c¶ níc cïng tiÕn hµnh c¸ch m¹ng XHCN, cïng qu¸ ®é tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi. §¶ng ta tõ ®¹i héi VI ®· më ra m« h×nh kinh tÕ míi ®ã lµ m« h×nh kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc. §Æc biÖt Hå ChÝ Minh ®· nhÊn m¹nh, thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë níc ta lµ mét thêi kú lÞch sö mµ: " NhiÖm vô quan träng nhÊt cña chóng ta lµ ph¶i x©y dùng nÒn t¶ng vËt chÊt vµ kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi,… tiÕn dÇn lªn chñ nghÜa x· héi, cã c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, cã v¨n ho¸ khoa häc tiªn tiÕn. Trong qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa, chóng ta phØa c¶i t¹o nÒn kinh tÕ cò vµ x©y dùng nÒn kinh tÕ míi, mµ x©y dùng lµ nhiÖm vô chñ chèt vµ l©u dµi". NÒn kinh tÕ míi ®ã lµ ph¶i xo¸ bá nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng víi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ cã sù tiÕt cña nhµ níc. Trong nÒn kinh tÕ "më" ®ã kh«ng thÓ thiÕu ®îc kinh tÕ hµng ho¸ ®ã lµ mét m« h×nh kinh tÕ kÝch thÝch tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o cña chñ thÓ kinh tÕ. Song trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng khã kh¨n khi qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi. Nh©n ®©y, trong bµi tiÓu luËn: "NÒn kinh tÕ hµng ho¸ níc ta trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ", t«i xin ®îc chØ ra nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ nh÷ng ®iÓm h¹n chÕ cña NÒn kinh tÕ hµng ho¸ níc ta trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, cïng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ ph¬ng híng ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ ë níc ta. Mong thÇy c« vµ bÌ b¹n bæ sung vµ ®ãng gãp ý kiÕn. 1 I. Kinh tÕ hµng ho¸, ®Æc ®iÓm vµ xu híng cña nã trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ Trªn b×nh diÖn chung cña quèc tÕ hiÖn nay, kh«ng cã mét níc nµo nÒn kinh tÕ hµng ho¸ hay kinh tÕ thÞ trêng l¹i vËn ®éng hoµn toµn theo kinh tÕ thÞ trêng "hoµn h¶o" hoµn toµn do "bµn tay v« h×nh" theo c¸ch nãi cña A.smith nµh kinh tÕ chÝnh trÞ häc t s¶n cæ ®iÓn Anh, ë thÕ kû XVIII vµ XIX. Tr¸i l¹i, chóng ®Òu vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña c¸c doanh nghiÖp lín vµ nhµ níc, víi møc ®é vµ ph¹m vi kh¸c nhau, tuú thuéc ®iÒu kiÖn lÞch sö cña níc. Do vËy, cã thÓ hiÓu kinh tÕ hµng ho¸ lµ m« h×nh kinh tÕ mµ trong ®ã hÇu hÕt c¸c quan hÖ kinh tÕ ®îc thùc hiÖn trªn thÞ trêng díi h×nh th¸i hµng ho¸ vµ dÞch vô; vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc. Kinh tÕ hµng ho¸ tån t¹i trong nhiÒu h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. ë níc ta, nh÷ng ®iÒu kiÖn chung cña kinh tÕ hµng ho¸ vÉn cßn, nÒn kinh tÕ hµng ho¸ tån t¹i lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. ThËt vËy. - Ph©n c«ng lao ®éng x· héi víi t c¸ch lµ c¬ së cña trao ®æi, ch¼ng nh÷ng kh«ng mÊt ®i tr¸i l¹i, ngµy mét ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. Sù chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c h¸o lao ®éng ®· vît khái biªn giíi quèc gia vµ ngµy cµng mang tÝnh quèc tÕ. - Trong nÒn kinh tÕ ®· vµ ®ang t«n t¹i, nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau vÒ t liÖu s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm lao ®éng. Tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt gi÷a c¸c ngµnh, gi÷a c¸c xÝ nghiÖp trong cïng mét h×nh thøc së h÷u vÉn cha ®Òu nhau. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, gi÷a c¸c doanh nghiÖp cßn cã sù t¸ch biÖt vÒ kinh tÕ nhÊt ®Þnh. ViÖc h¹ch to¸n kinh doanh, ph©n phèi vµ trao ®æi cßn cÇn thiÕt ph¶i th«ng qua h×nh th¸i hµng ho¸ tiÒn tÖ ®Ó thùc hiÖn. Trªn con ®êng ®i cña lÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ ë c¸c níc x· héi chñ nghÜa ®· xuÊt hiÖn m« h×nh "kinh tÕ chØ huy" hay m« h×nh ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp. M« h×nh nµy xÐt vÒ mÆt thùc chÊt cã sù xo¸ bá c¸c thµnh phÇn kinh tÕ víi t c¸ch lµ c¬ së kinh tÕ ®ã quan hÖ hµng ho¸ hay kinh tÕ thÞ trêng. Trong mÊy thËp niªn gÇn ®©y, kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn m¹nh mÏ nhê t¸c ®éng vµ thóc ®Èy cña c«ng nghÖ míi vµ lùc lîng s¶n xuÊt míi. V× vËy, xu thÕ chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng ho¸ 2 ®ang cã søc hÊp dÉn m¹nh mÏ ®èi víi c¸c nhµ so¹n th¶o chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi hiÖn nay ë c¸c níc x· héi chñ nghÜa. ë níc ta, §¶ng vµ nhµ níc ®· x¸c ®Þnh ph¬ng híng ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc. TÊt nhiªn, kinh tÕ hµng ho¸ hay kinh tÕ thÞ trêng bªn c¹nh mÆt tÝch cùc lµ chñ yÕu vÉn cßn nh÷ng khuyÕt tËt nhÊt ®Þnh, kh«ng ®îc lý tëng ho¸ mét chiÒu trong qu¸ tr×nh tiÕp tôc më réng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸. ë níc ta, ®· vµ ®ang tõng bíc qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa, xu híng vËn ®éng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ g¾n liÒn víi c¸c ®Æc ®iÓm sau ®©y. 1. NÒn kinh tÕ níc ta trong ®ang qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn tõ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ kÐm ph¸t triÓn mang nÆng tÝnh tù tóc tù cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn cao. §iÓm xuÊt ph¸t cña ®Æc ®iÓm nµy g¾n liÒn víi thùc tr¹ng kinh tÕ biÓu hiÖn ë c¸c mÆt: - KÕt cÊu h¹ tÇng vËt chÊt vµ x· héi thÊp kÐm. - Tr×nh ®é c¬ së vËt chÊt vµ c«ng nghÖ trong c¸c doanh nghiÖp l¹c hËu, kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh. - HÇu nh kh«ng cã ®éi ngò nhµ doanh nghiÖp cã tÇm cì. - Thu nhËp cña ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng vµ n«ng d©n thÊp kÐm, søc mua hµng ho¸ cña x· héi vµ d©n c thÊp nªn nhu cÇu t¨ng chËm, dung lîng thÞ trêng trong níc cßn h¹n chÕ. Nh÷ng biÓu hiÖn trªn, mét mÆt ph¶n ¸nh tr×nh ®é thÊp kÐm vÒ dung lîng cung cÇu hµng ho¸ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ trêng. MÆt kh¸c, nã còng t¹o ra ¸p lùc, buéc chóng ta ph¶i v¬n lene vîg qua thùc tr¹ng trªn, ®a nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn c¶ vÒ sè lîng lÉn chÊt lîng vµ n©ng dÇn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ë níc ta. 2. NÒn kinh tÕ hµng ho¸ dùa trªn c¬ së nÒn kinh tÕ tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn. 3 TiÕp cËn ®Æc ®iÓm nµy cña kinh tÕ hµng ho¸ theo c¸c khÝa c¹nh sau: - NÒn kinh tÕ tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn víi nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau; vÒ t liÖu s¶n xuÊt lµ c¬ së kinh tÕ, g¾n liÒn víi tù tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸. - Thùc tr¹ng kinh tÕ hµng ho¸ kÐm ph¸t triÓn ë níc ta do nhiÒu nh©n tè, song nh©n tè g©y hËu qu¶ nÆng nÒ nhÊt lµ sù nhËn thøc kh«ng ®óng dÉn ®Õn n«n nèng xo¸ bá nhanh c¸c thÇn phÇn kinh tÕ, thùc chÊt lµ xo¸ bá ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸, lµm mÊt kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ t¸c dông cña kinh tÕ hµng ho¸. - NÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ nguån lùc tæng hîp to lín vÒ nhiÒu mÆt cã kh¶ n¨ng ®a nÒn kinh tÕ vît khái t×nh tr¹ng thÊp kÐm, ®a nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn c¶ trong ®iÒu kiÖn vèn ng©n s¸ch nhµ níc cßn h¹n hÑp. - Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ chÞu t¸c ®éng cña sù thay ®æi c¬ cÊu ngµnh theo híng ngµnh kinh tÕ dÞch vô ph¸t triÓn nhanh chãng, do vËy lao ®éng dÞch cã kh¶ n¨ng thu hót nguån lao ®éng kh«ng nhá. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cã kh¶ n¨ng më réng, cã t¸c dông lµm cho kinh tÕ hµng ho¸ vµ dÞch vô ph¸t triÓn, c¬ cÊu c«ng - n«ng nghiÖp vµ dÞch vô sím hoµn thµnh theo ®Þnh híng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ mµ ®¹i héi §¶ng lÇn thø VIII ®· ®Ò ra. - §Æc ®iÓm nµy g¾n liÒn víi 2 khÝa c¹nh sau ®©y: + Mét lµ: Nã ®¶m b¶o cho mäi ngêi mäi doanh nghiÖp dï ë thµnh phÇn kinh tÕ nµo ®Òu ®îc tù do kinh doanh theo ph¸p luËt, ®îc ph¸p luËt b¶o hé quyÒn së h÷u vµ quyÒn thu nhËp hîp ph¸p. + Hai lµ: C¸c chñ thÓ kinh tÕ ®Òu ®îc ho¹t ®éng (kinh doanh) theo c¬ chÕ tù chñ, hîp t¸c, c¹nh tranh víi nhau vµ ®Ó b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt. 3. NÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn theo c¬ cÊu kinh tÕ "më" gi÷a níc ta víi c¸c níc trªn thÕ giíi. - C¬ cÊu kinh tÕ "khÐp kÝnh" thêng g¾n liÒn víi nÒn kinh tÕ phong kiÕn g¾n víi s¶n xuÊt nhá, víi t×nh tr¹ng "bÕ quan to¶ c¶ng", tù cung tù cÊp, quÈn quanh trong luü tre lµng. Sù ra ®êi nÒn kinh tÕ hµng hãa T B¶n chñ nghÜa ®· lµm cho thÞ trêng d©n téc ho¹t ®éng trong sù g¾n bã víi thÞ trêng thÕ giíi. NÒn 4 kinh tÕ hµng ho¸ nµy cã bíc ph¸t triÓn nhanh chãng (tÊt nhiªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng nhîc ®iÓm nhÊt ®Þnh). - NÒn kinh tÕ hµng ho¸ víi c¬ cÊu kinh tÕ "më" ra ®êi b¾t nguån tõ quy luËt ph©n bè vµ ph¸t triÓn kh«ng ®Òu vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, søc lao ®éng vµ thÕ m¹nh gi÷a c¸c níc; tõ c¸c níc ph©n c«ng vµ hîp t¸c lao ®éng quèc tÕ; ®êi sèng mang tÝnh quèc tÕ ho¸… nãi chung hiÖn nay, nÒn kinh tÕ hµng ho¸ cña bÊt cø níc nµo, muèn ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh vµ hiÖu qu¶ lín, còng ph¶i x©y dùng theo c¬ cÊu kinh tÕ më cöa. - NÒn kinh tÕ hµng ho¸ theo c¬ cÊu "më" thÝch øng víi chiÕn lîc thÞ trêng "híng ngo¹i". Th«ng qua ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu dùa vµo thÕ m¹nh gi÷a c¸c níc; n¾m b¾t ®îc nh÷ng ngµnh, mÆt hµng "mòi nhän", cã t¬ng lai g¾n víi c«ng nghÖ míi;cãmÉu m· míi, c¬ cÊu phong phó, chÊt lîng cao vµ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng nhÊt lµ thÞ trêng quèc tÕ. 4. Ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa víi vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ níc vµ sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc. a. Vai trß ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cña kinh tÕ nhµ níc. - Trong c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc víi b¶n chÊt vèn cã cña nã l¹i n¾m gi÷ c¸c ngµnh, lÜnh vùc then chèt vµ träng yÕu, nªn trë thµnh nh©n tè kinh tÕ ®¶m b¶ocho kinh tÕ hµng ho¸ cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. - CÇn ý thøc r»ng tÝnh hiÖn thùc cña vai trß ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cña kinh tÕ nhµ níc chØ ®îc kh¼ng ®Þnh khi nã ph¸t huy ®îc søc m¹nh tæng hîp cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c; khi nã sím ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý thoe híng n¨ng suÊt, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶, ®øng v÷ng vµ chiÕn th¾ng trong m«i trêng hîp t¸c vµ c¹nh tranh gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ . b. Vai trß qu¶n lý cña nhµ níc nh©n tè ®¶m b¶o cho ®Þnh híng XHCN cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸. - Sù ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ bªn c¹nh mÆt tÝch cùc, ®em l¹i sù ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, t¨ng trëng kinh tÕ cao (®©y lµ mÆt chñ yÕu) cña nã, mÆt kh¸c, nã kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khuyÕt tËt vÒ mÆt x· héi nh: Ph¸ s¶n, khñng ho¶ng, ph©n ho¸ giµu nghÌo, lõa ®¶o, gi¶ dèi, ¸p bøc, bÊt c«ng, tµn ph¸ 5 m«i trêng…. nh÷ng khuyÕt tËt nµy ®ßi hái cã sù qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« cña nhµ níc. - NÒn kinh tÕ hµng ho¸ hay kinh tÕ thÞ trêng gi÷a c¸c níc ngoµi sù kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn vÒ sù ph©n phèi lîi Ých kinh tÕ gi÷a c¸c tÇng líp d©n c do kinh tÕ hµng ho¸ ®em l¹i nh»m môc ®Ých g×, cã lîi cho ai? Cßn cã sù kh¸c biÖt kh«ng kÐm phÇn quan träng lµ ë tr×nh ®é qu¶n lý theo c¬ chÕ thÞ trêng cña nhµ níc. Nh÷ng sù kh¸c nhau nµy l¹i ®îc quyÕt ®Þnh bëi tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ nhµ níc vµ tÝnh chÊt cña nhµ níc ë mçi níc. ë nh÷ng níc cã nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®¹t tr×nh ®é ph¸t triÓn: nhê biÕt sö dông nhiÒu thµnh tùu khoa häc, c«ng nghÖ; ®iÒu chØnh l¹i c¸c quan hÖ së h÷u; sö dông nhiÒu c«ng cô tÝnh to¸n vµ nhiÒu lý thuyÕt qu¶n lý kinh tÕ hiÖn ®¹i l¹i tr¶i qua nhiÒu thÕ kû h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, nªn ®· ®a kinh tÕ hµng ho¸ tõ h×nh th¸i tÕ bµo sang h×nh th¸i bao trïm, t¹o ra nh÷ng mét kiÓu nhµ níc mµ sù t¸c ®éng vÜ m« cña nã vµo nÒn kinh tÕ lu«n tu©n thñ c¸c quy luËt kinh tÕ cña thÞ trêng, ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ kh¸ cao t¹o ®iÒu kiÖn kh¾c phôc khuyÕt tËt vÒ mÆt x· héi cña nã. -Níc ta do chÞu ¶nh hëng l©u ngµy cña c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu, bao cÊp, nªn hÖ thèng ng©n hµng, tÝnh dông, thuÕ, gi¸ c¶, quü b¶o hiÓm… víi t c¸ch lµ nh÷ng c«ng cô ®Ó nhµ níc ®iÒu hµnh vÜ m« nÒn kinh tÕ hµng ho¸, nhng l¹i cha ®ång bé; x· héi cha quen tËp qu¸n chÊp hµnh luËt ph¸p trong ho¹t ®éng kinh doanh bé m¸y nhµ níc hiÓu biÕt Ýt vÒ c¬ chÕ thÞ trêng, thiÕu c¸c chiÕn lîc kinh tÕ mang tÝnh khoa häc vµ thùc tiÔn cßn lóng tóng trong c¸ch qu¶n lý vÜ m«. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, phÊn ®Êu n©ng cao n¨ng lùc vµ t¨ng cêng c¸c c«ng cô vµ do ®ã n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« cña nhµ níc lµ xu híng vËn ®éng kh¸ch quan cña níc ta tríc m¾t lÉn l©u dµi. ChÝnh v× thÕ mµ §¶ng ta chñ tr¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. ë nhµ níc "cña d©n, do d©n, v× d©n díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh nhÊt b¶o ®¶m tÝnh ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa". Nhê kÕt qu¶ cña sù ®æi míi cña thËp niªn gÇn ®©y, vai trß qu¶n lý cña nhµ níc ®· ®îc t¨ng cêng. B»ng c¸c c«ng cô ph¸p luËt, kÕ ho¹ch, c¸c thiÕt chÕ vÒ tµi chÝnh, tiÒn tÖ vµ nh÷ng ph¬ng tiÖn vËt chÊt kh¸c, Nhµ níc t¹o ®iÒu kiÖn khuyÕn khÝch 6 ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc cña kinh tÕ hµng ho¸; ng¨n ngõa, h¹n chÕ tÝnh tù ph¸t vµ c¸c khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ trêng. Cã htÓ nãi c¸c ®Æc ®iÓm cña kinh tÕ hµng ho¸ nh ®· ph©n tÝch ë trªn cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cña sù phana tÝch thùc tr¹ng vµ xu híng vËn ®éng néi t¹i cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ ë níc ta hiÖn nay vµ trong t¬ng lai. C¸c ®Æc ®iÓm nµy b¾t nguån tõ sù chi phèi cña c¸c quy luËt kinh tÕ cña kinh tÕ hµng ho¸ (quy luËt tiÒn tÖ, quy luËt lu th«ng tiÒn tÖ, quy luËt c¹nh tranh vµ quy luËt cung cÇu hµng ho¸); b¾t nguån tõ vai trß ®Þnh híng cña kinh tÕ nhµ níc vµ vai trß qu¶n lý cña Nhµ níc ë níc ta. Nhµ níc cña d©n do d©n v× d©n quyÕt ®Þnh. II. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ níc ta trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 1. Kh¸i niÖm vÒ héi nhËp: Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ qu¸ tr×nh g¾n bã mét c¸ch h÷u c¬ nÒn kinh tÕ quèc gia víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi gãp phÇn khai th¸c c¸c nguån lùc bªn trong mét c¸ch cã hiÖu qu¶. 2. Néi dung cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ: 2.1. Nguyªn t¾c cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ: BÊt k× mét quèc gia nµo khi tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ trong khu vùc còng nh trªn thÕ giíi ®Òu ph¶i tu©n thñ theo nh÷ng nguyªn t¾c cña c¸c tæ chøc ®ã nãi riªng vµ nguyªn t¾c cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nãi chung. Sau ®©y lµ mét sè nguyªn t¾c c¬ b¶n cña héi nhËp: - Kh«ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c quèc gia; tiÕp cËn thÞ trêng c¸c níc, c¹nh tranh c«ng b»ng, ¸p dông c¸c hµnh ®éng khÈn cÊp trong trêng hîp cÇn thiÕt, dµnh u ®·i cho c¸c níc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn. §èi víi tõng tæ chøc cã nguyªn t¾c cô thÓ riªng biÖt. 2.2. Néi dung cña héi nhËp (chñ yÕu lµ néi dung héi nhËp WTO): 7 Néi dung cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ më cöa thÞ trêng cho nhau, thùc hiÖn thuËn lîi ho¸, tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ ®Çu t: - VÒ th¬ng m¹i hµng ho¸: c¸c níc cam kÕt b·i bá hµng rµo phi thuÕ quan nh QUOTA, giÊy phÐp xuÊt khÈu..., biÓu thuÕ nhËp khÈu ®îc gi÷ hiÖn hµnh vµ gi¶m dÇn theo lÞch tr×nh tho¶ thuËn... - VÒ th¬ng m¹i dÞch vô, c¸c níc më cöa thÞ trêng cho nhau víi c¶ bèn ph¬ng thøc: cung cÊp qua biªn giíi, sö dông dÞch vô ngoµi l·nh thæ, th«ng qua liªn doanh, hiÖn diÖn - VÒ thÞ trêng ®Çu t: kh«ng ¸p dông ®èi víi ®Çu t níc ngoµi yªu cÇu vÒ tØ lÖ néi ®Þa ho¸, c©n b»ng xuÊt nhËp khÈu vµ h¹n chÕ tiÕp cËn nguån ngo¹i tÖ, khuyÕn khÝch tù do ho¸ ®Çu t... 3. Vai trß cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®èi víi ViÖt Nam: Trong thêi ®¹i ngµy nay, më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ®· vµ ®ang lµ 1 trong nh÷ng vÉn ®Ò thêi sù ®èi víi hÇu hÕt c¸c níc. Níc nµo ®ãng cöa víi thÕ giíi lµ ®i ngîc xu thÕ chung cña thêi ®¹i, khã tr¸nh khái r¬i vµo l¹c hËu. Tr¸i l¹i, më cöa héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ tuy cã ph¶i tr¶ gi¸ nhÊt ®Þnh song ®ã lµ yªu cÇu tÊt yÕu ®èi víi sù ph¸t triÓn cña mçi níc. Bëi víi nh÷ng tiÕn bé trªn lÜnh vùc khoa häc c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ truyÒn th«ng vµ tin häc, th× gi÷a c¸c quèc gia ngµy cµng cã mèi liªn kÕt chÆt chÏ, nhÊt lµ trªn lÜnh vùc kinh tÕ. Xu híng toµn cÇu ho¸ ®îc thÓ hiÖn râ ë sù ph¸t triÓn vît bËc cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. VÒ th¬ng m¹i: trao ®æi bu«n b¸n trªn thÞ trêng thÕ giíi ngµy cµng gia t¨ng. Tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai, gi¸ trÞ trao ®æi bu«n b¸n trªn thÞ trêng toµn cÇu ®· t¨ng 12 lÇn. C¬ cÊu kinh tÕ cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ. C«ng nghiÖp nhêng chç cho dÞch vô. VÒ tµi chÝnh, sè lîng vèn trªn thÞ trêng chøng kho¸n thÕ giíi ®· t¨ng gÊp 3 lÇn trong 10 n¨m qua. Sù ra ®êi vµ ngµy cµng lín m¹nh cña c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ lµ mét phÇn cña quèc tÕ ho¸. Nã gãp phÇn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ cña c¸c níc ph¸t triÓn m¹nh h¬n n÷a. Tuy nhiªn trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ c¸c níc giµu lu«n cã nh÷ng lîi thÕ vÒ lùc lîng vËt chÊt vµ kinh nghiÖm qu¶n lý. Cßn c¸c níc nghÌo cã nÒn kinh tÕ yÕu kÐm dÔ bÞ thua thiÖt, thêng ph¶i tr¶ gi¸ ®¾t trong qu¸ tr×nh héi nhËp. 8 Lµ mét níc nghÌo trªn thÕ giíi, sau mÊy chôc n¨m bÞ chiÕn tranh tµn ph¸, ViÖt Nam b¾t ®Çu thùc hiÖn chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ trêng, tõ mét nÒn kinh tÕ tù tóc nghÌo nµn b¾t ®Çu më cöa tiÕp xóc víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng réng lín ®Çy rÉy nh÷ng søc Ðp, khã kh¨n. Nhng kh«ng v× thÕ mµ chóng ta bá cuéc. Tr¸i l¹i, ®øng tríc xu thÕ ph¸t triÓn tÊt yÕu, nhËn thøc ®îc nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc mµ héi nhËp ®em l¹i, ViÖt Nam, mét bé phËn cña céng ®ång quèc tÕ kh«ng thÓ khíc tõ héi nhËp. ChØ cã héi nhËp ViÖt Nam míi khai th¸c hÕt nh÷ng néi lùc s½n cã cña m×nh ®Ó t¹o ra nh÷ng thuËn lîi ph¸t triÓn kinh tÕ. ChÝnh v× vËy mµ ®¹i héi §¶ng VII cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam n¨m 1991 ®· ®Ò ra ®êng lèi chiÕn lîc: “ Thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸, ®a ph¬ng ho¸ quan hÖ quèc tÕ, më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i “. §Õn ®¹i héi ®¶ng VIII, nghÞ quyÕt TW4 ®· ®Ò ra nhiÖm vô: ” gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ, ®i ®«i víi tranh thñ tèi ®a nguån lùc tõ bªn ngoµi, x©y dùng mét nÒn kinh tÕ míi, héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi “. 3.2 Thêi c¬ ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp: Tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam ph¸t triÓn mét c¸ch nhanh chãng. Nh÷ng c¬ héi cña héi nhËp ®em l¹i mµ ViÖt Nam tËn dông ®îc mét c¸ch triÖt ®Ó sÏ lµm bµn ®¹o ®Ó nÒn kinh tÕ sím s¸nh vai víi c¸c cêng quèc n¨m ch©u. 3.2.1 Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ gãp phÇn më réng thÞ trêng xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam: Néi dung cña héi nhËp lµ më cöa thÞ trêng cho nhau, v× vËy, khi ViÖt Nam gia nhËp c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ sÏ më réng quan hÖ b¹n hµng. Cïng víi viÖc ®îc hëng u ®·i vÒ thuÕ quan, xo¸ bá hµng rµo phi thuÕ quan vµ c¸c chÕ ®é ®·i ngé kh¸c ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho hµng ho¸ cña ViÖt Nam th©m nhËp thÞ trêng thÕ giíi. ChØ tÝnh trong ph¹m vi khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA) kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ta sang c¸c níc thµnh viªn còng ®· t¨ng ®¸ng kÓ. N¨m 1990, ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu sang ASEAN ®¹t 348,6 triÖu USD, nhng ®Õn n¨m 1998 ®¹t 2349 triÖu USD. NÕu thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c cam kÕt trong AFTA th× ®Õn n¨m 2006 hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã xuÊt xø tõ níc ta sÏ ®îc tiªu thô trªn tÊt c¶ c¸c thÞ trêng c¸c níc ASEAN. NÕu sau 2000 n9 íc ta gia nhËp WTO th× sÏ ®îc hëng u ®·i dµnh cho níc ®ang ph¸t triÓn theo quy chÕ tèi huÖ quèc trong quan hÖ víi 132 níc thµnh viªn cña tæ chøc nµy. Do vËy, hµng cña ta sÏ xuÊt khÈu vµo c¸c níc ®ã dÔ dµng h¬n. §èi víi c¸c níc EU còng vËy, tiÒm n¨ng më réng thÞ trêng hµng ho¸ ViÖt Nam t¹i c¸c níc ®ã lµ rÊt lín. DÜ nhiªn níc ta cã b¸n ®îc hµng ra bªn ngoµi hay kh«ng cßn phô thuéc vµo chÊt lîng, gi¸ c¶, mÉu m·...hay nãi c¸ch kh¸c lµ søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam ra sao? NÕu hµng ho¸ ViÖt Nam cã mÉu m· ®Ñp, chÊt lîng tèt, gi¸ thµnh rÎ...th× viÖc chiÕm lÜnh thÞ trêng thÕ giíi lµ tÊt yÕu. Nhng do hiÖn nay níc ta cßn thiÕu vèn, khoa häc kÜ thuËt cha ®îc c¶i tiÕn ®ång bé, do ®ã chÊt lîng hµng ho¸ cha cao, gi¸ thµnh cha rÎ, mÆc dï cã ®îc hëng nh÷ng u ®·i vÒ thuÕ. 3.2.2 Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ còng gãp phÇn t¨ng thu hót ®Çu t níc ngoµi, viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nî quèc tÕ: - Thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi: Tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ c¬ héi ®Ó thÞ trêng níc ta ®îc më réng, ®iÒu nµy sÏ hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t. Hä sÏ mang vèn vµ c«ng nghÖ vµo níc ta sö dông lao ®éng vµ tµi nguyªn s½n cã cña níc ta lµm ra s¶n phÈm tiªu thô trªn thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi víi c¸c u ®·i mµ níc ta cã c¬ héi më réng thÞ trêng, kÐo theo c¬ héi thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi. §©y còng lµ c¬ héi ®Ó doanh nghiÖp trong níc huy ®éng vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ h¬n. HiÖn nay ®· cã trªn 70 níc vµ vïng l·nh thæ cã dù ¸n ®Çu t vµo ViÖt Nam, trong ®ã cã nhÒu c«ng ty vµ tËp ®oµn lín, cã c«ng nghÖ tiªn tiÕn. §iÒu nµy gãp phÇn lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong níc theo híng c«ng nghiÖp, ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt vµ t¹o nªn c«ng ¨n viÖc lµm. Tuy nhiªn kÓ tõ gi÷a n¨m 1997 ®Õn nay, do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ, ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµo níc ta cã híng suy gi¶m. Tuy vËy, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi vÉn t¨ng nhanh. NÕu nh n¨m 1991 ®¹t 52 triÖu USD th× n¨m 1997 lµ 1790 triÖu USD. - ViÖn trî ph¸t triÓn ODA: TiÕn hµnh b×nh thêng ho¸ quan hÖ tµi chÝnh cña ViÖt Nam, c¸c níc tµi trî vµ c¸c thÓ chÕ tµi chÝnh tiÒn tÖ quèc tÕ ®· th¸o gì tõ n¨m 1992 ®· ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ, gãp phÇn quan träng 10 vµo viÖc x©y dùng vµ n©ng cÊp hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng. TÝnh ®Õn 1999, tæng sè vèn viÖn trî ph¸t triÓn cam kÕt ®· ®¹t 13,04 tØ USD. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn ODA cßn béc lé nhiÒu yÕu kÐm, nhÊt lµ t×nh tr¹ng gi¶i ng©n chËm vµ viÖc n©ng cao hiªu qu¶ cña viÖc sö dông nguån vèn ODA. - Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ còng gãp phÇn gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò nî ViÖt Nam: Trong nh÷ng n¨m qua nhê ph¸t triÓn tèt mèi quan hÖ ®èi ngo¹i song ph¬ng vµ ®a ph¬ng, c¸c kho¶n nî níc ngoµi cò cña ViÖt Nam vÒ c¬ b¶n ®· ®îc gi¶i quyÕt th«ng qua c©u l¹c bé Paris, London vµ ®µm ph¸n song ph¬ng. §iÒu ®ã gãp phÇn æn ®Þnh c¸n c©n thu chi ng©n s¸ch, tËp trung nguån lùc cho c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong níc. 3.2.3. Tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ còng t¹o ®iÒu kiÖn cho ta tiÕp thu khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn, ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý vµ c¸n bé kinh doanh: - ViÖt Nam gia nhËp kinh tÕ quèc tÕ sÏ tranh thñ ®îc kÜ thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña c¸c níc ®i tríc ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸, t¹o c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cho c«ng cuéc x©y dùng Chñ NghÜa X· Héi. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ con ®êng ®Ó khai th«ng thÞ trêng níc ta víi khu vùc vµ thÕ giíi, t¹o ra m«i trêng ®Çu t hÊp dÉn vµ cã hiÖu qu¶ . Qua ®ã mµ c¸c kÜ thuËt, c«ng nghÖ míi cã ®iÒu kiÖn du nhËp vµo níc ta, ®ång thêi t¹o c¬ héi ®Ó chóng ta lùa chän kÜ thuËt, c«ng nghÖ níc ngoµi nh»m ph¸t triÓn n¨ng lùc kÜ thuËt, c«ng nghÖ quèc gia. Trong c¹nh tranh quèc tÕ cã thÓ c«ng nghÖ nµy lµ cò ®èi víi mét sè níc ph¸t triÓn, nhng l¹i lµ míi, cã hiÖu qu¶ t¹i mét níc ®ang ph¸t triÓn nh ViÖt Nam. Do yªu cÇu sö dông lao ®éng cña c¸c c«ng nghÖ ®ã cao, cã kh¶ n¨ng t¹o nªn nhiÒu viÖc lµm míi. Trong nh÷ng n¨m qua, cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kÜ thuËt, nhÊt lµ c«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng ph¸t triÓn m¹nh lµm thay ®æi bé mÆt kinh tÕ thÕ giíi vµ ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ViÖt Nam tiÕp cËn vµ ph¸t triÓn míi nµy. Sù xuÊt hiÖn vµ ®i vµo ho¹t ®éng cña nhiÒu khu c«ng nghiÖp míi vµ hiÖn ®¹i nh Hµ Néi, TP Hå ChÝ Minh, VÜnh Phóc, §ång Nai, B×nh D¬ng, H¶i Phßng...vµ nh÷ng xÝ nghiÖp liªn doanh trong ngµnh c«ng nghÖ dÇu khÝ ®· chøng minh ®iÒu ®ã. DÜ nhiªn ngoµi viÖc thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi ®Ó t¹o c¬ héi 11 tiÕp nhËn tiÕn bé kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ, níc ta vÉn cã thÓ sö dông ngo¹i tÖ cã ®îc nhê xuÊt khÈu ®Ó nhËp c«ng nghÖ míi vÒ phôc vô c¸c nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh. Song v× níc ta cßn nghÌo, dù tr÷ ngo¹i tÖ rÊt h¹n hÑp, kinh nghiÖm tiÕp cËn thÞ trêng bªn ngoµi cha nhiÒu, tr×nh ®é thÈm ®Þnh c«ng nghÖ l¹i kÐm vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh víi c«ng nghÖ cao cßn yÕu cho nªn cßn ®êng thÝch hîp h¬n víi níc ta hiÖn nay lµ tiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch, t¹o ra m«i trêng ®Çu t hÊp dÉn ®Ó lÊy l¹i nhÞp ®é gia t¨ng thu hót ®Çu t trùc tiÕp nh nh÷ng n¨m tríc, qua ®ã tiÕp nh©n vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ cã hiÖu qu¶ h¬n. - Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ còng gãp phÇn kh«ng nhá vµo c«ng t¸c ®µo t¹o vµ båi dìng ®éi ngò c¸n bé trong nhiÒu lÜnh vùc. PhÇn lín c¸n bé khoa häc kÜ thuËt, c¸n bé qu¶n lý, c¸c nhµ kinh doanh ®· ®îc ®µo t¹o ë trong vµ ngoµi níc. Bëi mçi khi liªn doanh hay liªn kÕt hay ®îc ®Çu t tõ níc ngoµi th× tõ ngêi lao ®éng ®Õn c¸c nhµ qu¶n ký ®Òu ®îc ®µo t¹o tay nghÒ, tr×nh ®é chuyªn m«n ®îc n©ng cao. ChØ tÝnh riªng trong c¸c c«ng tr×nh ®Çu t níc ngoµi ®· cã kho¶ng 30 v¹n lao ®éng trùc tiÕp, 600 c¸n bé qu¶n lý vµ 25000 c¸n bé khoa häc kÜ thuËt ®· ®îc ®µo t¹o. Trong lÜnh vùc xuÊt khÈu lao ®éng tÝnh ®Õn n¨m 1999 ViÖt Nam ®· ®a 7 v¹n ngêi ®i lao ®éng ë níc ngoµi. 3.2.4. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ gãp phÇn duy tr× hoµ b×nh æn ®Þnh, t¹o dùng m«i trêng thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, n©ng cao vÞ trÝ ViÖt Nam trªn trêng quèc tÕ. §©y lµ thµnh tùu lín nhÊt sau h¬n mét thËp niªn triÓn khai c¸c ho¹t ®éng héi nhËp. Tríc ®©y, ViÖt Nam chØ cã quan hÖ chñ yÕu víi Liªn X« vµ c¸c níc §«ng ¢u, nay ®· thiÕt lËp ®îc quan hÖ ngo¹i giao víi 166 quèc gia trªn thÕ giíi. Víi chñ tr¬ng coi träng c¸c mèi quan hÖ víi c¸c níc l¸ng giÒng vµ trong khu vùc Ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng. Chóng ta ®· b×nh thêng ho¸ hoµn toµn quan hÖ víi Trung Quèc vµ c¸c quèc gia trong khu vùc §«ng Nam ¸. §iÒu nµy cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu x©y dùng m«i trêng quèc tÕ hoµ b×nh, æn ®Þnh nh»m t¹o thuËn lîi cho c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt níc. Ngoµi ra ®èi víi MÜ chóng ta ®· thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao vµo n¨m 1955. Th¸ng 7 ViÖt Nam, MÜ ®· kÝ kÕt hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i, ®¸nh dÊu mét mèc quan träng trong tiÕn tr×nh b×nh thêng ho¸ nèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a hai níc. 12 3.2.5. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ t¹o c¬ héi më réng giao lu c¸c nguån lùc níc ta víi c¸c níc: Víi d©n sè kho¶ng 80 triÖu ngêi, nguån nh©n lùc níc ta kh¸ dåi dµo. Nhng nÕu chóng ta kh«ng héi nhËp quèc tÕ th× viÖc sö dông nh©n lùc trong níc sÏ bÞ l·ng phÝ vµ kÐm hiÖu qu¶. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ sÏ t¹o c¬ héi ®Ó nguån nh©n lùc cña níc ta khai th«ng, giao lu víi c¸c níc. Ta cã thÓ th«ng qua héi nhËp ®Ó xuÊt khÈu lao ®éng hoÆc cã thÓ sö dông lao ®éng th«ng qua c¸c hîp ®ång gia c«ng chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu. §ång thêi t¹o c¬ héi ®Ó nhËp khÈu lao ®éng kÜ thuËt cao, c¸c c«ng nghÖ míi, c¸c ph¸t minh s¸ng chÕ mµ t a cha cã. 4. Th¸ch thøc ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ: Më cöa héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ kh«ng chØ ®a l¹i nh÷ng lîi Ých mµ cßn ®Æt níc ta tríc nhiÒu thö th¸ch. NÕu chóng ta kh«ng cã biÖn ph¸p øng phã tèt th× sù thua thiÖt vÒ kinh tÕ vµ x· héi cã thÓ rÊt lín. Ngîc l¹i, nÕu chóng ta cã chiÕn lîc th«ng minh, chÝnh s¸ch kh«ng khÐo th× sÏ h¹n chÕ ®îc thua thiÖt, dµnh ®îc lîi Ých nhiÒu h¬n cho ®Êt níc. 4.1. HiÖn tr¹ng nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay: ViÖt Nam lµ mét níc cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn. MÆc dï ®· cã nh÷ng bíc tiÕn quan träng vÒ t¨ng trëng kinh tÕ. Song chÊt lîng t¨ng trëng, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, søc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm, c¸c doanh nghiÖp vµ cña nÒn kinh tÕ cßn thÊp. 4.1.1. T×nh tr¹ng phæ biÕn hiÖn nay lµ s¶n xuÊt cßn mang tÝnh tù ph¸t, cha b¸m s¸t nhu cÇu thÞ trêng. NhiÒu s¶n phÈm lµm ra chÊt lîng thÊp, gi¸ thµnh cao nªn gi¸ trÞ gia t¨ng thÊp, kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm khã kh¨n, thËm chÝ cã nhiÒu s¶n phÈm cung vît qu¸ cÇu, hµng tån kho lín. N¨ng lùc c¹nh tranh hµng ho¸, dÞch vô cña níc ta nãi chung cßn thÊp do trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ cña nhiÒu doanh nghiÖp cßn yÕu kÐm, l¹c hËu so víi thÕ giíi tõ 10 ®Õn 30 n¨m, céng thªm nh÷ng yÕu kÐm vÒ qu¶n lý, m«i trêng ®Çu t kinh doanh (thñ tôc hµnh chÝnh cha th«ng tho¸ng, chÝnh phñ ®Çu t qu¸ cao so víi c¸c níc trong khu vùc), h¹n chÕ vÒ cung cÊp th«ng tin xóc tiÕn th¬ng m¹i. 13 4.1.2. HiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc cha cao, tØ lÖ sè doanh nghiÖp kinh doanh thua lç liªn tôc cßn nhiÒu thùc tr¹ng tµi chÝnh cña nhiÒu doanh nghiÖp thùc sù ®¸ng lo ng¹i: nh×n chung thiÕu vèn, nî nÇn kÐo dµi, tæng sè nî ph¶i thu cña c¸c doanh nghiÖp chiÕm 24% doanh thu, nî ph¶i tr¶ chiÕm 133% tæng sè vèn nhµ níc c¸c doanh nghiÖp. NhiÒu doanh nghiÖp kh«ng x¸c ®Þnh tù lùc phÊn ®Êu v¬n lªn mµ cßn dùa vµo sù hç trî, b¶o hé cña nhµ níc, cha tÝch cùc chuÈn bÞ theo yªu cÇu tiÕn tr×nh héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi. Tuy nhiªn kh«ng thÓ ®æ lçi hoµn toµn cho c¸c doanh nghiÖp mµ nã cßn phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè kh¸c. Chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp cßn lín ®ang lµm gi¶m søc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp chØ cã thÓ gi¶m chi phÝ ®Çu vµo b»ng c¸ch ®Çu t c«ng nghÖ míi, thay ®æi ph¬ng thøc qu¶n lý triÖt ®Ó tiÕt kiÖm. Song hä kh«ng thÓ ng¨n chÆn ®îc sù gia t¨ng cña chi phÝ ®Çu vµo do sù leo thang gi¸ c¶ cña kh«ng Ýt lo¹i vËt t, nguyªn liÖu, ®iÖn níc, cíc phÝ giao th«ng, viÔn th«ng. NhÊt lµ cíc phÝ cña c¸c ngµnh cã tÝnh ®éc quyÒn. Ch¼ng h¹n nh gi¸ truy cËp internet trùc tiÕp cã møc cíc cao h¬n c¸c níc trong khu vùc lµ 139%...Thªm vµo ®ã hÇu hÕt c¸c s¶n phÈm cña ta dï ®Ó xuÊt khÈu hay tiªu dïng ®Òu ph¶i nhËp ngo¹i nguyªn, phô liÖu nªn chi phÝ ®Çu vµo cao. §· vËy hµng nhËp khÈu ngoµi viÖc ph¶i chÞu thuÕ nhËp khÈu cßn ph¶i chÞu thuÕ VAT dï cha cã gi¸ trÞ t¨ng thªm. Trong khi ®ã thêi gian hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng l¹i chËm, do vËy lµm khã kh¨n cho doanh nghiÖp vÒ vßng quay vèn, chÞu l·i suÊt ng©n hµng. Ngoµi ra c¸c doanh nghiÖp cßn ph¶i chÞu chi phÝ do sù s¸ch nhiÔu cña mét sè c¸n bé nhµ níc tho¸i ho¸ biÕn chÊt. H¬n n÷a sù rêm rµ vÒ thñ tôc hµnh chÝnh, thanh kiÓm tra chång chÐo còng lµm t¨ng chi phÝ ®Çu vµo cña c¸c doanh nghiÖp. Do chi phÝ ®Çu vµo cao nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm qu¸ cao so víi khu vùc vµ thÕ giíi, dÉn ®Õn ø ®äng, khã tiªu thô, n¨ng lùc s¶n xuÊt kh«ng khai th¸c hÕt lµm cho nhiÒu doanh nghiÖp thua lç. §iÒu ®¸ng lo ng¹i n÷a hiÖn nay lµ mÆc dï thêi ®iÓm héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi ®ang ®Õn gÇn, song t tëng ®ßi b¶o hé, cha tÝch cùc chuÈn bÞ cßn phæ biÕn ë nhiÒu doanh nghiÖp. Theo ®iÒu tra cña phßng Th¬ng M¹i vµ C«ng NghiÖp ViÖt Nam míi cã 84% doanh nghiÖp ®iÒu tra tr¶ lêi lµ cã nhËn ®îc tin vÒ héi nhËp, 16% doanh nghiÖp cha cã hiÓu biÕt vÒ qu¸ tr×nh héi nhËp. 14 Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng c«ng nghiÖp chØ cã 23,8% doanh nghiÖp cã hµng ho¸ xuÊt khÈu, 13,7% doanh nghiÖp cã triÓn väng xuÊt khÈu vµ 62,5% doanh nghiÖp hoµn toµn kh«ng cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu. ViÖc Trung Quèc, §µi Loan gia nhËp WTO, viÖc 6 níc thµnh viªn ASEAN cò thùc hiÖn AFTA tõ 1/1/2002 vµ gÇn ®©y NhËt B¶n kÝ tho¶ thuËn víi Singapo vÒ thµnh lËp khu vùc tù do th¬ng m¹i gi÷a hai níc, còng nh kÕ ho¹ch thµnh lËp khu vùc tù do th¬ng m¹i gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN vµo 2010 sÏ t¹o ra 1 sè tuËn lîi, song sÏ lµm t¨ng c¹nh tranh gay g¾t vÒ kinh tÕ gi÷a c¸c níc trong khu vùc còng nh ®èi víi nÒn kinh tÕ níc ta vÒ th¬ng m¹i, ®Çu t. 4.1.3. M«i trêng kinh doanh ®Çu t ë ViÖt Nam mÆc dï ®ang ®îc c¶i tiÕn song nh×n chung cßn cha thuËn lîi, cßn nhiÒu khã kh¨n: khu«n khæ ph¸p lý cha ®¶m b¶o cho c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, sù ®éc quyÒn trong mét sè lÜnh vùc cña mét sè tæng c«ng ti nhµ níc, hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng cßn yÕu kÐm, sù thiÕu minh b¹ch vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch, chÕ ®é th¬ng m¹i cßn nÆng vÒ b¶o hé, thñ tôc hµnh chÝnh cßn rêm rµ, cha th«ng tho¸ng. C¸c thÓ chÕ thÞ trêng nh thÞ trêng vèn, søc lao ®éng, thÞ trêng c«ng nghÖ, thÞ trêng bÊt ®éng s¶n...cßn s¬ khai, cha h×nh thµnh ®ång bé. 4.1.4. Nguån nh©n lùc ViÖt Nam dåi dao nhng tay nghÒ kÐm, lîi thÕ vÒ lao ®éng rÎ cã xu híng ®ang mÊt dÇn: Tríc m¾t, do gi¸ nh©n c«ng cßn rÎ vµ ®ang cã thÞ trêng réng lín nªn ngµnh may mÆc vµ giÇy da lµ hai ngµnh cã lîi thÕ c¹nh tranh cao nhÊt trong nhãm n¨m s¶n phÈm c«ng nghiÖp cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Tuy nhiªn lîi thÕ vÒ nh©n c«ng rÎ ®ang mÊt dÇn vµ gi¸ nh©n c«ng c¸c ngµnh nµy hiÖn ®ang cao h¬n mét sè níc trong khu vùc. H¬n thÕ n÷a, ®Ó ®µo t¹o nghÒ, n©ng cao kÜ n¨ng, tr×nh ®é tay nghÒ cÇn ph¶i chi phÝ ®Çu t lín, ®iÒu nµy sÏ lµm cho gi¸ thµnh s¶n phÈm t¨ng lªn, ¶nh hëng ®Õn søc c¹nh tranh cña hµng ho¸. Nh vËy nÒn kinh tÕ níc ta cßn tån t¹i nhiÒu yÕu kÐm, søc c¹nh tranh thÊp. 4.2. Nh÷ng nguy c¬ cña ViÖt Nam khi tham gia kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc: 4.2.1. NÕu nh nh÷ng u ®·i vÒ hµng rµo thuÕ quan vµ xo¸ bá phÝ thuÕ quan t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó níc ta më réng thÞ trêng xuÊt khÈu ra c¸c níc th× nã còng g©y ra nh÷ng th¸ch thøc kh¸ nghiªm träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam: 15 Tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc, níc ta ph¶i gi¶m dÇn thuÕ quan vµ gì bá hµng rµo phi thuÕ quan, th× hµng ho¸ níc ngoµi sÏ µo ¹t ®æ vµo níc ta, chÌn Ðp nhiÒu ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh trong níc, kÐo thoe hÖ qu¶ xÊu vÒ viÖc lµm, thu nhËp vµ ®êi sèng cña ngêi lao ®éng. Bëi hµng ho¸ ViÖt Nam do kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ vµ qu¶n lý cßn kÐm nªn chÊt lîng thÊp, gi¸ thµnh l¹i cao. Trong khi ®ã, níc ngoµi víi d©y chuyÒn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, tay nghÒ lao ®éng v÷ng vµng, tr×nh ®é qu¶n lý cao, vèn lín nªn s¶n phÈm lµm ra mÉu m· ®Ñp, chÊt lîng tèt l¹i kh«ng ph¶i nép thuÕ khi xuÊt khÈu sang thÞ trêng ViÖt Nam nªn gi¸ thµnh phï hîp. Søc c¹nh tranh bÊp bªnh cña c¸c doanh nghiÖp trong níc ®îc thÓ hiÖn râ. VÝ dô ®êng cña ta xuÊt xëng n¨m 1999 lµ 340 – 400 USD/tÊn nhng gi¸ nhËp khÈu chØ cã 260 – 300 USD/tÊn (gi¸ nhËp khÈu rÎ h¬n gi¸ xuÊt xëng 20 – 30%), gi¸ s¨t thÐp trong níc s¶n xuÊt b×nh qu©n 300 USD/tÊn nhng nhËp khÈu chØ 285 USD/tÊn, gi¸ xi m¨ng ViÖt Nam lµ 840 ngµn ®ång/tÊn trong khi nhËp khÈu chØ cã 630 ngµn ®ång/tÊn. Víi vÊn ®Ò trªn, nhiÒu doanh nghiÖp trung b×nh vµ yÕu kÐm thêng ®ßi hái nhµ níc thi hµnh chÝnh s¸ch cµng l©u cµng tèt. Tuy nhiªn nÕu ®øng tõ gãc ®é lîi Ých toµn côc vµ l©u dµi cña quèc gia mµ xem xÐt th× nhµ níc kh«ng thÓ vµ kh«ng nªn ®¸p øng ®ßi hái cña c¸c doanh nghiÖp ®ã. Bëi ViÖt Nam cã nghÜa vô thùc hiÖn c¸c cam kÕt vÒ tù do ho¸ th¬ng m¹i. Khi ®· tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ thÕ giíi. H¬n n÷a, viÖc thi hµnh chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch lu«n lµ con dao hai lìi. Mét chÝnh s¸ch b¶o hé cã chän läc cã ®iÒu kiÖn cã thêi h¹n thÝch hîp th× sÏ kÝch thÝch c¸c nhµ s¶n xuÊt trong níc khÈn tr¬ng ®æi míi, tÝch cùc v¬n lªn ®Ó cã søc c¹nh tranh m¹nh h¬n. Tr¸i l¹i, mét chÝnh s¸ch b¶o hé qu¸ møc th× rÊt cã thÓ trë thµnh gËy «ng ®Ëp lng «ng g©y thiÖt h¹i c¶ vÒ kinh tÕ vµ x· héi. Ch¼ng h¹n nh viÖc h¹n chÕ ®Þnh lîng nhËp khÈu xi m¨ng n¨m 1999, lµm cho gi¸ xi m¨ng th«ng dông cao h¬n gi¸ xi m¨ng nhËp khÈu cha cã thuÕ lµ 50%. Do ®ã n¨m 1999, toµn bé x· héi ph¶i tr¶ thªm 220 triÖu USD ®Ó b¶o hé ngµnh xi m¨ng, trong ®ã gÇn 1/2 sè tiÒn vµo tói c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi. Tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ ®Ó ®i ®Õn tù do ho¸ th¬ng m¹i tøc lµ chÊp nhËn t c¸ch thµnh viªn c¹nh tranh ngang b»ng víi c¸c níc kh¸c. Nhng hiÖn t¹i chóng ta vÉn cßn tôt hËu kh¸ xa vÒ kinh tÕ (nhÊt lµ tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi) so víi c¸c níc trong c¸c tæ chøc kinh tÕ 16 mµ ta sÏ vµ ®· tham gia. Ch¼ng h¹n so v¬i AFTA, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi cña ta cha b»ng 1/3 cña Indonexia, 1/100 cña Singapo...§©y lµ mét th¸ch thøc, bÊt lîi lín ®ßi hái ta ph¶i cã nç lùc vµ quyÕt t©m cao. §· vËy, trªn thÞ trêng thÕ giíi ta míi chØ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng s¬ chÕ nh: dÇu th«, g¹o, cµ phª...cßn c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp chÕ biÕn nhÊt lµ s¶n phÈm chÊt lîng cao cßn Ýt, søc c¹nh tranh yÕu. Trong khi ®ã gi¸ mÆt hµng nguyªn liÖu vµ s¬ chÕ l¹i bÊp bªnh hay bÞ t¸c ®éng xÊu, bÊt lîi cho níc xuÊt khÈu. 4.2.2. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ sÏ ¶nh hëng ®Õn quyÒn ®éc lËp tù chñ cña mét quèc gia: Kh«ng it ý kiÕn cho r»ng: níc ta hiÖn nay víi xuÊt ph¸t ®iÓm kinh tÕ qu¸ thÊp, nÒn kinh tÕ ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi, thÞ trêng ph¸t triÓn cha ®ång bé, mét bé phËn ®¸ng kÓ cña nÒn kinh tÕ cha tho¸t khái lèi s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá, c«ng nghÖ l¹c hËu, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, søc c¹nh tranh kÐm. Trong khi ®ã c¸c níc ®i tríc, nhÊt lµ c¸c cêng quèc t b¶n ph¸t triÓn cã lîi thÕ h¬n h¼n vÒ nhiÒu mÆt. Do ®ã nÕu chóng ta më réng quan hÖ víi c¸c níc ®ã th× níc ta khã tr¸nh khái sÏ bÞ lÖ thuéc vÒ kinh tÕ, vµ tõ chç lÖ thuéc vÒ mÆt kinh tÕ cã thÓ ®i ®Õn kh«ng gi÷ v÷ng ®îc quyÒn ®éc lËp tù chñ. §éc lËp tù chñ vÒ thùc chÊt lµ mçi níc cÇn cã sù tù lùa chän cßn ®êng vµ m« h×nh ph¸t triÓn cña m×nh, tù quyÕt ®Þnh c¸c chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch kinh tÕ – x· héi, tù ®Ò ra môc tiªu chiÕn lîc vµ kÕ ho¹ch trong tõng thêi k× vµ c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn môc tiªu ®ã. Nhng ®éc lËp tù chñ kh«ng cã nghÜa lµ ®ãng cöa víi thÕ giíi. NÕu ®ãng cöa víi thÕ giíi lµ ®i ngîc xu thÕ chung cña thêi ®¹i, ®Èy ®Êt níc vµo t×nh tr¹ng chËm ph¸t triÓn. Khi t×nh tr¹ng chËm ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ kh«ng ®îc sím kh¾c phôc th× sÏ lµm xãi mßn lßng tin cña nh©n d©n, lµm n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò x· héi nan gi¶i, t¹o ra nguy c¬ t bªn trong ®èi víi trËt tù an toµn x· héi. Tr¸i l¹i, më réng hîp t¸c kinh tÕ hai bªn cïng cã lîi, níc ta víi c¸c níc, c¸c tæ chøc quèc tÕ ®an xen lîi Ých víi nhau, chóng ta sÏ cã thªm thÕ lùc ®Ó cñng cè ®éc lËp tù chñ cña ®Êt níc. “ Quèc gia nµo muèn ®éc lËp vµ giµu m¹nh th× ph¶i bu«n b¸n víi nhiÒu níc, cßn quèc gia nµo chØ bu«n b¸n víi mét níc th«i th× khã tr¸nh khái bÞ phô thuéc vµo níc duy nhÊt Êy “ (Jose Marti) 4.2.3 Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ¶nh hëng tíi b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc: 17 Xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ tiÕn tr×nh héi nhËp víi quèc tÕ th«ng qua “ siªu lé “ th«ng tin víi m¹ng internet, mét mÆt t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cha tõng cã ®Ó c¸c d©n téc, céng ®ång ë mäi n¬i cã thÓ nhanh chãng trao ®æi víi nhau vÒ hµng ho¸, dÞch vô, kiÕn thøc...Qua ®ã gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ, ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ, më mang sù hiÓu biÕt vÒ v¨n ho¸ cña nhau. MÆt kh¸c, qu¸ tr×nh trªn còng lµm n¶y sinh mèi nguy c¬ ghª gím vÒ sù ®ång ho¸ c¸c hÖ thèng gi¸ trÞ vµ tiªu chuÈn, ®e do¹, lµm suy kiÖt kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña nÒn v¨n ho¸, nh©n tè hÕt søc quan träng ®èi víi sù tån t¹i cña nh©n lo¹i. Nguy c¬ nãi trªn l¹i cµng t¨ng gÊp béi khi mét siªu cêng nµo ®ã tù xem gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña m×nh lµ u viÖt, tõ ®ã n¶y sinh th¸i ®é ng¹o m¹n vµ ý ®å ¸p ®Æt c¸c gi¸ trÞ cña m×nh cho c¸c d©n téc kh¸c b»ng mét chÝnh s¸ch cã thÓ gäi lµ x©m lîc v¨n ho¸ víi nhiÒu biÖn ph¸p tr¾ng trîn tinh vi. Tríc t×nh h×nh ®ã chóng ta kh«ng thÓ lui vÒ chÝnh s¸ch ®ãng cöa, khíc tõ giao lu, trao ®æi, ®èi tho¹i víi bªn ngoµi. Ngîc l¹i, chóng ta, víi b¶n lÜnh vèn cã cña d©n téc: “ hoµ nhËp chø kh«ng hoµ tan “, tiÕp thu nh÷ng yÕu tè nh©n b¶n, hîp lÝ, khoa häc tiÕn bé cña v¨n ho¸ c¸c níc ®Ó lµm giµu b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc. §©y sÏ lµ nh©n tè kh¬i dËy tiÒm n¨ng s¸ng t¹o lµm nªn nh÷ng gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn míi trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Tuy nhiªn chóng ta còng tØnh t¸o ph¶n ®èi nh÷ng v¨n ho¸ ngo¹i lai kh«ng ph©n biÖt tèt hay xÊu dÉn ®Õn mÊt gèc, lai c¨ng vÒ v¨n ho¸ g©y hËu qu¶ xÊu vÒ t tëng ®¹o ®øc cña c¸c tÇng líp d©n c. Nh vËy chØ cã trªn c¬ së gi÷ g×n vµ ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ u tó cña v¨n ho¸ d©n téc ®i ®«i víi tiÕp thu tinh hoa v¨n ho¸ cña nh©n lo¹i th× v¨n ho¸ ViÖt Nam ngµy nay míi cã thÓ ®ãng ®îc vai trß võa lµ môc tiªu, võa lµ ®éng lùc vµ sÏ ®iÒu tiÕt sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ x· héi. 5. §iÒu kiÖn ®Ó ViÖt Nam héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ : 5.1 Lîi thÕ c¬ b¶n cña níc ta khi tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ : - VÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi B¶n chÊt kinh tÕ cña vÞ trÝ ®Þa lý lµ ®Þa t« chªnh lÖch. VÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi sÏ cho phÐp thu ®îc ®Þa t« chªnh lÖch cao vµ ngîc l¹i, vÞ trÝ ®Þa lý kh«ng thuËn lîi chØ ®em l¹i ®Þa t« chªnh lÖch thÊp. VÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi lµ lîi thÕ “ so s¸nh “ – lµ mét yÕu tè quan träng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. 18 Níc ta cã mét vÞ trÝ ®Þa lý rÊt thuËn lîi ®ã lµ: ViÖt Nam n»m trong khu vùc nhiÖt ®íi giã mïa §«ng Nam ¸, lµ n¬i gÆp gì cña nh÷ng luång giã xuÊt ph¸t tõ c¸c trung t©m lín bao quanh t¹o nªn tù nhiªn ViÖt Nam phong phó vµ ®a d¹ng. §iÒu nµy cã t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn c¬ c©u, quy m« vµ híng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ViÖt Nam. - ViÖt Nam n»m ë r×a ®«ng cña b¸n ®¶o §«ng D¬ng, trë thµnh mét ®Çu mèi giao th«ng quan träng tõ Ên §é D¬ng tíi Th¸i B×nh D¬ng. VÞ trÝ nµy cho phÐp níc ta cã thÓ dÔ dµng ph¸t triÓn c¸c kinh tÕ th¬ng m¹i, v¨n ho¸, khoa häc kÜ thuËt víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. - ViÖt Nam n»m trong khu vùc ®ang diÔn ra c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ s«i ®éng nhÊt thÕ giíi. §iÒu nµy t¹o m«i trêng thuËn lîi ®Ó ViÖt Nam n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh, chñ ®éng ph¸t triÓn kinh tÕ. ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn giao lu víi nh÷ng thÞ trêng s«i ®éng, häc hái ®îc nh÷ng kinh nghiÖm quý b¸u cña c¸c “ con rång Ch©u ¸ “. - Nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó ®a d¹ng: ViÖt Nam cã nhiÒu lo¹i tµi nguyªn thiªn nhiªn, trong ®ã cã nhiÒu lo¹i cã gi¸ trÞ kinh tÕ lín nhng cha ®îc khai th¸c hoÆc khai th¸c ë møc ®é thÊp, sö dông cha hîp lý. §©y lµ nguån lùc bªn trong ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, ®ång thêi lµ ®èi tîng ®Çu t cña T B¶n níc ngoµi. - Tµi nguyªn nh©n v¨n phong phó: bao gåm lùc lîng lao ®éng dåi dµo vµ nh÷ng hÖ thèng gi¸ trÞ do con ngêi t¹o ra trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö cña d©n téc. §©y lµ ®èi tîng ®Çu t ph¸t triÓn rÊt quan träng cña T B¶n níc ngoµi Nh÷ng lîi thÕ trªn ®· gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ViÖt Nam tiÕn vµo thÕ giíi. 5.2. NhiÖm vô cÇn ph¶i thùc hiÖn khi tham gia héi nhËp: Trong nghÞ quyÕt, bé ChÝnh TrÞ ®· nªu 9 nhiÖm vô cô thÓ trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ: 19 - Tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch réng r·i ®Ó ®¹t ®îc nhËn thøc vµ hµnh ®éng th«ng nhÊt trong c¸c tæ chøc §¶ng, chÝnh quyÒn, ®oµn thÓ, doanh nghiÖp vµ nh©n d©n. - X©y dùng chiÕn lîc tæng thÓ vÒ héi nhËp víi mét lé tr×nh cô thÓ. - Chñ ®éng vµ khÈn tr¬ng sö dông c¬ cÊu kinh tÕ. - TÝch cùc t¹o lËp ®ång bé c¬ chÕ qu¶n lý nªn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN. - Cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o nguån nh©n lùc v÷ng vµng vÒ chÝnh trÞ, cã ®¹o ®øc trong s¸ng, tinh th«ng nghiÖp vô. - KÕt hîp chÆt chÏ ho¹t ®éng chÝnh trÞ ®èi ngo¹i víi kinh tÕ ®èi ngo¹i. - G¾n kÕt chñ tr¬ng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ víi nhiÖm vô cñng cè quèc phßng an ninh. - TÝch cùc tiÕn hµnh ®µm ph¸n ®Ó gia nhËp tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). KiÖn toµn uû ban quèc gia vÒ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ. III. §iÒu kiÖn vµ ph¬ng híng ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ ë níc ta trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 1. §iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ ChØ cã thÓ chuyÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ kÐm ph¸t triÓn sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ theo nh÷ng ®Æc ®iÓm nãi trªn, khi cã nh÷ng ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ó chñ yÕu sau: Mét lµ, Nhµ níc cÇn sím t¹o ra sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi. Cá«n ®Þnh vÒ chÝnh trÞ míi cã thÓ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi, tÊt nhiªn kh«ng thÓ tiÕn hµnh mét c¸ch biÖt lËp thiÕu ®ång bé. Nãi æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ lµ nãi chÝnh quyÒn. Nhµ níc ph¶i cã ®ñ uy tÝn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp vµ nh©n d©n. Uy tÝn nµy thÓ hiÖn ë tÝnh ®óng ®¾n cña ®êng lèi, chÝnh s¸ch vµ tr×nh ®é ®iÒu hµnh vÜ m« cña nhµ níc. æn ®Þnh vÒ kinh tÕ cã néi dung rÊt phong phó, song yªu cÇu chñ yÕu vµ tríc tiªn lµ sù æn ®Þnh vÒ tµi chÝnh, tiÒn tÖ vµ sù kiÓm so¸t ®îc l¹m ph¸t. V× nÕu kh«ng nh vËy, th× toµn bé ho¹t 20