bµi kiÓm tra
M¤N : QU¶N Lý NHµ N¦íC VÒ KINH TÕ
§Ò bµi : Qu¶n lý Nhµ n-íc vÒ kinh tÕ lµ g× ? V× sao nãi
qu¶n lý Nhµ n-íc võa lµ mét khoa häc võa lµ nghÖ thuËt,
nghÒ nghiÖp ? §Ó qu¶n lý Nhµ n-íc ph¶i dïng ph-¬ng
ph¸p nµo, c¸c ph-¬ng ph¸p nµy trong c¸c chÕ ®é x· héi
kh¸c nhau cã g× gièng vµ kh¸c nhau ? V× sao ?
Bµi lµm
1. Kh¸i niÖm qu¶n lý Nhµ n-íc vÒ kinh tÕ :
Qu¶n lý Nhµ n-íc vÒ kinh tÕ lµ sù t¸c ®éng cã tæ chøc
vµ b»ng ph¸p quyÒn cña Nhµ n-íc lªn nÒn kinh tÕ quèc
d©n nh»m sö dông cã hiÖu qu¶ nhÊt c¸c nguån lùc kinh tÕ
trong vµ ngoµi n-íc, c¸c c¬ héi cã thÓ cã, ®Ó ®¹t ®-îc c¸c
môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-íc ®Æt ra trong ®iÒu kiÖn
héi nhËp vµ më réng giao l-u quèc tÕ.
Theo nghÜa réng, qu¶n lý Nhµ n-íc vÒ kinh tÕ d-îc
thùc hiÖn th«ng qua c¶ ba lo¹i c¬ quan lËp ph¸p, hµnh
ph¸p vµ t- ph¸p cña Nhµ n-íc.
Theo nghÜa hÑp, qu¶n lý Nhµ n-íc vÒ kinh tÕ ®-îc hiÓu
nh- ho¹t ®éng qu¶n lý cã tÝnh chÊt Nhµ n-íc nh»m ®iÒu
hµnh nÒn kinh tÕ, ®-îc thùc hiÖn bëi c¬ quan hµnh ph¸p
(ChÝnh phñ).
2. Qu¶n lý Nhµ n-íc vÒ kinh tÕ võa lµ mét khoa häc
võa lµ nghÖ thuËt, nghÒ nghiÖp :
a) Qu¶n lý Nhµ n-íc vÒ kinh tÕ lµ mét khoa häc v× nã cã
®èi t-îng nghiªn cøu riªng vµ cã nhiÖm vô ph¶i thùc hiÖn
riªng. §ã lµ c¸c quy luËt vµ c¸c vÊn ®Ò mang tÝnh quy luËt
cña c¸c mèi quan hÖ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp gi-· c¸c chñ thÓ
tham gia c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña x· héi.
TÝnh khoa häc cña qu¶n lý Nhµ n-íc vÒ kinh tÕ cã
nghÜa lµ ho¹t ®éng qu¶n lý cña Nhµ n-íc trªn thùc tÕ
kh«ng thÓ phô thuéc vµo ý chÝ chñ quan hay së thÝch cña
mét c¬ quan Nhµ n-íc hay c¸ nh©n nµo mµ ph¶i dùa vµo
c¸c nguyªn t¾c, c¸c ph-¬ng ph¸p, xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn vµ
®-îc thùc tiÔn kiÓm nghiÖm, tøc lµ xuÊt ph¸t tõ c¸c quy
luËt kh¸ch quan vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ cña mçi quèc gia
trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn.
§Ó qu¶n lý Nhµ n-íc mang tÝnh khoa häc cÇn :
- TÝch cùc nhËn thøc c¸c quy luËt kh¸ch quan, tæng kÕt
thùc tiÔn ®Ó ®Ò ra nguyªn lý cho lÜnh vùc ho¹t ®éng qu¶n
lý cña Nhµ n-íc vÒ kinh tÕ.
- Tæng kÕt kinh nghiÖm, nh÷ng m« h×nh qu¶n lý kinh tÕ
cña Nhµ n-íc trªn thÕ giíi.
- ¸p dông c¸c ph-¬ng ph¸p ®o l-êng ®Þnh l-îng hiÖn
®¹i, sù ®¸nh gi¸ kh¸ch quan c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ.
- Nghiªn cøu toµn diÖn ®ång bé c¸c ho¹t ®éng cña nÒn
kinh tÕ, kh«ng chØ giíi h¹n ë mÆt kinh tÕ - kü thuËt mµ
cßn ph¶i suy tÝnh ®Õn c¸c mÆt x· héi vµ t©m lý tøc lµ ph¶i
gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò thùc chÊt vµ b¶n chÊt cña qu¶n lý.
b) Qu¶n lý Nhµ n-íc vÒ kinh tÕ cßn lµ mét nghÖ thuËt vµ
lµ mét nghÒ v× nã lÖ thuéc kh«ng nhá vµo tr×nh ®é nghÒ
nghiÖp, nh©n c¸ch, b¶n lÜnh cña ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý
kinh tÕ, phong c¸ch lµm viÖc, ph-¬ng ph¸p vµ h×nh thøc tæ
chøc qu¶n lý; kh¶ n¨ng thÝch nghi cao hay thÊp v.v... cña
bé m¸y qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n-íc.
TÝnh nghÖ thuËt cña qu¶n lý Nhµ n-íc vÒ kinh tÕ thÓ
hiÖn ë viÖc xö lý linh ho¹t c¸c t×nh huèng phong phó trong
thùc tiÔn kinh tÕ trªn c¬ së c¸c nguyªn lý khoa häc. B¶n
th©n khoa häc kh«ng thÓ ®ua ra c©u tr¶ lêi cho mäi t×nh
huèng trong ho¹t ®éng thùc tiÔn. Nã chØ cã thÓ ®-a ra c¸c
nguyªn lý khoa häc lµ c¬ së cho c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý
thùc tÕ. Cßn vËn dông nh÷ng nguyªn lý nµy vµo thùc tiÔn
cuéc sèng phô thuéc nhiÒu vµo kiÕn thøc, ý chÝ vµ tµi n¨ng
cña c¸c nhµ qu¶n lý kinh tÕ. KÕt qu¶ cña nghÖ thuËt qu¶n
lý lµ ®-a ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý hîp lý tèi -u nhÊt cho mét
t×nh huèng qu¶n lsy.
Qu¶n lý Nhµ n-íc vÒ kinh tÕ lµ mét nghÒ nghiÖp víi bé
m¸y lµ hÖ thèng tæ chøc bao gåm nhiÒu ng-êi, nhiÒu c¬
quan, nhiÒu bé phËn cã nh÷ng chøc n¨ng quyÒn h¹n kh¸c
nhau nh»m ®¶m b¶o tæ chøc vµ qu¶n lý cã hiÖu qu¶ c¸c
lÜnh vùc kinh tÕ cña Nhµ n-íc. Nh÷ng ng-êi lµm viÖc
trong c¸c c¬ quan ®ã ®Òu ph¶i ®-îc qua ®µo t¹o nh- mét
nghÒ nghiÖp ®Ó cã ®ñ tri thøc, kü n¨ng n¨ng lùc lµm c«ng
t¸c qu¶n lý c¸c lÜnh vùc kinh tÕ cña Nhµ n-íc.
3. C¸c ph-¬ng ph¸p qu¶n lý cña Nhµ n-íc vÒ kinh tÕ :
Ph-¬ng ph¸p qu¶n lý cña Nhµ n-íc vÒ kinh tÕ lµ tæng
thÓ nh÷ng c¸ch thøc t¸c ®éng cã chñ ®Ých vµ cã thÓ cã cña
Nhµ n-íc lªn nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ c¸c bé phËn hîp
thµnh cña nã ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu qu¶n lý kinh tÕ
quèc d©n ( t¨ng tr-ëng kinh tÕ, æn ®Þnh kinh tÕ vµ c«ng
b»ng kinh tÕ ...).
Qóa tr×nh qu¶n lý lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng
qu¶n lý theo ®óng nh÷ng nguyªn t¾c ®· ®Þnh. Nh÷ng
nguyªn t¾c ®ã chØ ®-îc vËn dông vµ ®-îc thÓ hiÖn th«ng
qua c¸c ph-¬ng ph¸p qu¶n lý nhÊt ®Þnh. V× vËy, vËn dông
c¸c ph-¬ng ph¸p qu¶n lý lµ mét néi dung c¬ b¶n cña qu¶n
lý kinh tÕ.
C¸c ph-¬ng ph¸p qu¶n lý kinh tÕ mang tÝnh chÊt ®a
d¹ng vµ phong phó, ®ã lµ vÊn ®Ò cÇn ph¶i ®Æc biÖt l-u ý
trong qu¶n lý kinh tÕ v× nã chÝnh lµ bé phËn n¨ng ®éng
nhÊt cña hÖ thèng qu¶n lý kinh tÕ. Ph-¬ng ph¸p qu¶n lý
kinh tÕ th-êng xuyªn thay ®æi trong tõng t×nh huèng cô
thÓ, tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña tõng ®èi t-îng còng nhn¨ng lùc vµ kinh nghiÖm cña Nhµ n-íc vµ ®éi ngò c¸n bé,
viªn chøc Nhµ n-íc.
C¸c ph-¬ng ph¸p qu¶n lý chñ yÕu cña Nhµ n-íc vÒ
kinh tÕ bao gåm :
3.1 C¸c ph-¬ng ph¸p hµnh chÝnh :
C¸c ph-¬ng ph¸p hµnh chÝnh trong qu¶n lý kinh tÕ lµ
c¸c c¸ch t¸c ®éng trùc tiÕp b»ng c¸c quyÕt ®inhj døt
kho¸t mang tÝnh b¾t buéc cña Nhµ n-íc lªn ®èi t-îng vµ
kh¸ch thÓ trong qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n-íc nh»m ®¹t
môc tiªu ®Æt ra trong nh÷ng t×nh huèng nhÊt ®Þnh.
Ph-¬ng ph¸p nµy cã hai ®Æc ®iÓm c¬ b¶n lµ :
- TÝnh b¾t buéc : c¸c ®èi t-îng qu¶n lý ph¶i chÊp hµnh
nghiªm chØnh c¸c tacs ®éng hµnh chÝnh, nÕu vi ph¹m sÏ bÞ
xö lý kÞp thêi thÝch ®¸ng.
- TÝnh quyÒn lùc : c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n-íc chØ
®-îc phÐp ®-a ra c¸c t¸c ®éng hµnh chÝnh ®óng víi thÈm
quyÒn cña m×nh.
Vai trß cña c¸c ph-¬ng ph¸p hµnh chÝnh lµ x¸c lËp trËt
tù kû c-¬ng lµm viÖc trong hÖ thèng; kh©u nèi c¸c ph-¬ng
ph¸p kh¸c l¹i thµnh mét hÖ thèng; cã thÓ giÊu ®-îc ý ®å
ho¹t ®éng vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ®Æt ra trong qu¶n lý rÊt
nhanh chãng.
Sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p hµnh chÝnh ®ßi hái c¸c cÊp
qu¶n lý ph¶i n»m v÷ng nh÷ng yªu cÇu chÆt chÏ sau :
- QuyÕt ®Þnh hµnh chÝnh chØ cã hiÖu qu¶ cao khi quyÕt
®Þnh ®ã cã c¨n cø khoa häc, ®-îc luËn chøng ®Çy ®ñ vÒ
mÆt kinh tÕ.
- Khi sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p hµnh chÝnh ph¶i g¾n
chÆt quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña cÊp ra quyÕt ®Þnh,
chèng viÖc l¹m dông quyÒn hµnh nh-ng kh«ng cã tr¸ch
nhiÖm còng nh- chèng hiÖn t-îng trèn tr¸nh tr¸ch nhiÖm,
kh«ng sö dông nh÷ng quyÒn h¹n ®-îc phÐp.
3.2. C¸c ph-¬ng ph¸p kinh tÕ :
Lµ ph-¬ng ph¸p t¸c ®éng vµo ®èi t-îng qu¶n lý th«ng
qua c¸c lîi Ých kinh tÕ ®Ó cho ®èi t-îng bÞ qu¶n lý lùa
chän ph-¬ng ¸n ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ nhÊt trong ph¹m
vi ho¹t ®éng. C¸c ph-¬ng ph¸p kinh tÕ chÝnh lµ c¸c
ph-¬ng ph¸p t¸c ®éng cña Nhµ n-íc th«ng qua sô vËn
dông c¸c ph¹m trï kinh tÕ, c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ, c¸c ®Þnh
møc kinh tÕ - kü thuËt; tøc lµ vÒ thùc chÊt c¸c ph-¬ng
ph¸p kinh tÕ lµ mét biÖn ph¸p ®Ó sö dông c¸c quy luËt
kinh tÕ.
§Æc ®iÓm cña c¸c ph-¬ng ph¸p kinh tÕ lµ nã t¸c ®éng
lªn ®èi t-îng qu¶n lý kh«ng b»ng c-ìng bøc hµnh chÝnh
mµ b»ng lîi Ých, tøc lµ chØ ®Ò ra môc tiªu, nhiÖm vô ph¶i
®¹t, ®-a ra nh÷ng ®iÒu kiÖn khuyÕn khÝch vÒ kinh tÕ,
nh÷ng ph-¬ng tiÖn vËt chÊt cã thÓ sö dông ®Ó hä tù tæ
chøc viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô.
ViÖc sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p kinh tÕ lu«n lu«n ®-îc
Nhµ n-íc ®Þnh h-íng, nh»m thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô kÕ
ho¹ch, c¸c môc tiªu kinh tÕ tõng thêi kú cña ®¸t n-íc.
Nh-ng ®©y kh«ng ph¶i lµ nh÷ng nhiÖm vô gß Ðp, mÖnh
lÖnh chñ quan mµ lµ nh÷ng môc tiªu, nhiÖm vô cã c¨n cø
khoa häc vµ c¬ së chñ ®éng. Nhµ n-íc t¸c ®éng lªn ®èi
t-îng qu¶n lý b»ng c¸c ph-¬ng ph¸p kinh tÕ theo nh÷ng
h-íng sau :
- §Þnh h-íng ph¸t triÓn chung b»ng c¸c môc tiªu,
nhiÖm vô phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña hÖ thèng, b»ng
nh÷ng chØ tiªu cô thÓ cho tõng thêi gian, tõng ph©n hÖ,
tõng c¸ nh©n cña hÖ thèng.
- Sö dông c¸c ®Þnh møc kinh tÕ ( møc thuÕ, møc l·i suÊt
ng©n hµng v.v...), c¸c biÖn ph¸p ®ßn bÈy, kÝch thÝch kinh
tÕ ®Ó l«i cuèn, thu hót, khuyÕn khÝch c¸c c¸ nh©n vµ
doanh nghiÖp ph¸t triÓn s¶n xuÊt theo h-íng võa lîi nhµ,
võa Ých n-íc.
- B»ng chÝnh s¸ch -u ®·i kinh tÕ ®Ó ®iÒu chØnh ho¹t
®éng kinh tÕ trong c¶ n-íc vµ thu hót ®-îc tiÒm n¨ng cña
ViÖt kiÒu còng nh- c¸c tæ chøc, c¸ nh©n n-íc ngoµi.
Xu h-íng chung ngµy nay cña c¸c quèc gia lµ më réng
viÖc ¸p dông c¸c ph-¬ng ph¸p kinh tÕ. §Ó thùc hiÖn hiÖu
qu¶ ph-¬ng ph¸p nµy cÇn chó ý ®Õn :
- Hoµn thiÖn hÖ thèng c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ, n©ng cao
n¨ng lùc vËn dông c¸c quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ, quan hÖ
thÞ tr-êng.
- Thùc hiÖn sù ph©n cÊp ®óng ®¾n gi÷a c¸c cÊp qu¶n lý
theo h-íng më réng quyÒn h¹n cho c¸c cÊp d-íi.
- C¸c c¸n bé qu¶n lý ph¶i lµ nh÷ng ng-êi cã tr×nh ®é vµ
n¨ng lùc vÒ nhiÒu mÆt. Bëi v× sö dông ph-¬ng ph¸p kinh
tÕ ®ßi hái c¸n bé qu¶n lý ph¶i hiÓu biÕt vµ th«ng th¹o
nhiÒu lo¹i kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm qu¶n lý ®ång thêi
ph¶i cã b¶n lÜnh tù chñ v÷ng vµng.
3.3. Ph-¬ng ph¸p gi¸o dôc :
Ph-¬ng ph¸p gi¸o dôc trong qu¶n lý Nhµ n-íc vÒ kinh
tÕ lµ c¸ch thøc t¸c ®éng cña Nhµ n-íc vµo nhËn thøc vµ
t×nh c¶m cña nh÷ng con ng-êi thuéc ®èi t-îng qu¶n lý
Nhµ n-íc vÒ kinh tÕ, nh»m n©ng cao tÝnh tù gi¸c, tÝch cùc
vµ nhiÖt t×nh lao ®éng cña hä trong viÖc thùc hiÖn tèt
nhiÖm vô ®-îc giao.
Ph-¬ng ph¸p gi¸o dôc cã ý nghÜa to lín trong qu¶n lý
kinh tÕ v× ®èi t-îng cña qu¶n lý lµ con ng-êi - mét thùc
thÓ n¨ng ®éng vµ lµ tæng hoµ cña nhiÒu mèi quan hÖ x·
héi. Ph-¬ng ph¸p gi¸o dôc dùa trªn c¬ së vËn dông c¸c
quy luËt t©m lý.
§Æc tr-ng cña ph-¬ng ph¸p nµy lµ tÝnh thuyÕt phôc, tøc
lµ lµm cho ng-êi lao ®éng ph©n biÖt ph¶i - tr¸i, ®óng - sai,
lîi - h¹i, ®Ñp - xÊu, thiÖn - ¸c, tõ ®ã n©ng cao tÝnh tù gi¸c
lµm viÖc vµ sù g¾n bã víi doanh nghiÖp.
Ph-¬ng ph¸p gi¸o dôc th-êng ®-îc sö dông kÕt hîp víi
c¸c ph-¬ng ph¸p kh¸c mét c¸ch uyÓn chuyÓn, linh ho¹t,
võa nhÑ nhµng võa s©u s¸t ®Õn tõng ng-êi lao ®éng, cã t¸c
®«ng gi¸o dôc réng r·i trong x· héi.
Néi dung cña ph-¬ng ph¸p gi¸o dôc bao gåm :
- Gi¸o dôc ®-êng lèi, chñ tr-¬ng cña §¶ng vµ Nhµ
n-íc ®Ó mäi ng-êi d©n ®Òu hiÓu, ®Òu ñng hé vµ ®Òu quyÕt
t©m x©y dùng ®Êt n-íc, cã ý chÝ lµm giµu.
- Gi¸o dôc ý thøc lao ®éng s¸ng t¹o, cã n¨ng suÊt, cã
hiÖu qu¶, cã tæ chøc.
- Xo¸ bá t©m lý vµ phong c¸ch cña ng-êi s¶n xuÊt nhá
mµ biÓu hiÖn lµ chñ nghÜa c¸ nh©n, thu vÐn nhá män, t©m
lý Ých kû gia ®×nh, ®Çu ãc thiÓn cËn, hÑp hßi, t- t-ëng ®Þa
ph-¬ng, côc bé, b¶n vÞ, ph-êng héi, b×nh qu©n chñ nghÜa,
kh«ng chÞu ®Ó ai h¬n m×nh, ghen ghÐt, ®è kÞ nhau, t¸c
phong lµm viÖc luém thuém, tuú tiÖn, cöa quyÒn, kh«ng
biÕt tiÕt kiÖm thêi giê, thÝch héi häp.
- Xo¸ bá tµn d- t- t-ëng phong kiÕn, thãi ®¹o ®øc gi¶,
nãi mét ®»ng lµm mét nÎo, thÝch ®Æc quyÒn ®Æc lîi, thÝch
h-ëng thô, k×m h·m thanh niªn, coi th-êng phô n÷.
- Xo¸ bá tµn d- t- t-ëng t- s¶n, víi c¸c biÓu hiÖn xÊu
nh- chñ nghÜa thùc dông v« ®¹o ®øc, chñ nghÜa tù do v«
ChÝnh phñ "c¸ lín nuèt c¸ bÐ".
- X©y dùng t¸c phong ®¹i c«ng nghiÖp; tÝnh hiÖu qu¶,
hiÖn thùc, tÝnh tæ chøc, tÝnh kû luËt, ®¶m nhËn tr¸ch
nhiÖm, khÈn tr-¬ng, tiÕt kiÖm.
C¸c h×nh thøc gi¸o dôc bao gåm : sö dông c¸c ph-¬ng
tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ( s¸ch, b¸o, ®µi ph¸t thanh, truyÒn
h×nh...), sö dông c¸c ®oµn thÓ, c¸c ho¹t ®éng cã tÝnh x·
héi. TiÕn hµnh gi¸o dôc c¸ biÖt, sö dông c¸c héi nghÞ tæng
kÕt, héi thi tay nghÒ, héi chî triÓn l·m v.v... sö dông c¸c
doanh nghiÖp Nhµ n-íc lµm ¨n cã hiÖu qu¶ v.v...
Nh- vËy viÖc sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p qu¶n lý kinh
tÕ võa lµ khoa häc, võa lµ nghÖ thuËt. TÝnh khoa häc
®ßi hái ph¶i n¾m v÷ng ®èi t-îng víi nh÷ng ®Æc ®iÓm
vèn cã cña nã ®Ó t¸c ®éng trªn c¬ së nhËn thøc vµ vËn
dông c¸c quy luËt kh¸ch quan, phï hîp víi ®èi t-îng.
TÝnh nghÖ thuËt biÓu hiÖn ë chç biÕt lùa chän vµ kÕt
hîp c¸c ph-¬ng ph¸p trong thùc tiÔn ®Ó sö dông tèt tiÒm
n¨ng vµ c¬ héi cña ®Êt n-íc, ®¹t môc tiªu qu¶n lý ®Ò ra.
Qu¶n lý kinh tÕ cã hiÖu qu¶ nhÊt khi biÕt lùa chän ®óng
®¾n vµ kÕt hîp linh ho¹t c¸c ph-¬ng ph¸p qu¶n lý. §ã
chÝnh lµ tµi nghÖ thuËt qu¶n lý, cña Nhµ n-íc nãi riªng,
cña c¸c viªn chøc qu¶n lý nãi chung.
4. Sù gièng nhau vµ kh¸c nhau cña c¸c ph-¬ng ph¸p
qu¶n lý Nhµ n-íc vÒ kinh tÕ trong c¸c chÕ ®é x· héi
kh¸c nhau :
VÒ b¶n chÊt, qu¶n lý kinh tÕ t- b¶n chñ nghÜa vµ x· héi
chñ nghÜa lµ kh¸c nhau. Qu¶n lý kinh tÕ t- b¶n chñ nghÜa
v× mét nhãm nhá nh÷ng ng-êi giÇu, nh÷ng ng-êi nµy n¾m
quyÒn lùc kinh tÕ, ®ång thêi n¾m quyÒn lùc chÝnh trÞ Nhµ n-íc cña giai cÊp t- s¶n. Qu¶n lý kinh tÕ x· héi chñ
nghÜa v× ®¹i bé phËn ng-êi d©n lao ®éng v× xo¸ ®ãi gi¶m
nghÌo, v× môc tiªu ph¸t triÓn - Nhµ n-íc cña d©n, do d©n
vµ v× d©n. Tuy nhiªn, Nhµ n-íc x· héi chñ nghÜa víi chÕ
®é c«ng h÷u vµ chÝnh quyÒn n»m trong tay nh©n d©n
kh«ng cã nghÜa lµ Nhµ n-íc ®ã sÏ ®em l¹i cuéc sèng tèt
®Ñp cho mäi ng-êi b»ng bÊt kú c¸ch qu¶n lý nµo cña
m×nh.
Trong nÒn kinh tÕ t- b¶n chñ nghÜa mang tÝnh thÞ
tr-êng thuÇn tuý :
Trong nÒn kinh tÕ, c¸c nguån lùc s¶n xuÊt còng nh- c¸c
hµng ho¸ vµ dÞch vô kinh tÕ ®-îc ph©n bè cho c¸c ho¹t
®éng vµ c¸c môc ®Ých sö dông kh¸c nhau th«ng qua c¸i
mµ ng-êi ta gäi lµ "c¬ chÕ thÞ tr-êng". ViÖc quyÕt ®Þnh
xem s¶n xuÊt vµ tiªu thô c¸i g× bao nhiªu ®Òu ®-îc c¸c
®¬n vÞ kinh tÕ c¸ thÓ ®-a ra. Nh÷ng ®¬n vÞ kinh tÕ ®-a ra
quyÕt ®Þnh dùa trªn c¸c gi¶i ph¸p mµ hä cã trong ®ã cã
yÕu tè gi¸ thÞ tr-êng cña c¸c lo¹i hµng ho¸, dÞch vô vµ
nguån lùc mµ hä ph¶i chÊp nhËn, kh«ng ®-îc t¸c ®éng
®Õn. M« h×nh kinh tÕ nµy nhÊn m¹nh ®Õn c¹nh tranh hoµn
h¶o vµ bµn tay v« h×nh. Vai trß qu¶n lý cña Nhµ n-íc
kh«ng ®-îc nhÊn m¹nh, Nhµ n-íc sö dông c¸c ph-¬ng
ph¸p hµnh chÝnh vµ ph-¬ng ph¸p kinh tÕ ®Ó qu¶n lý nÒn
kinh tÕ song chñ yÕu phôc vô cho lîi Ých cña giai cÊp ts¶n vµ bÞ giai cÊp t- s¶n chi phèi, kh«ng chó träng tíi
nh÷ng vÊn ®Ò x· héi.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ph¸t triÓn :
ChÝnh phñ ngµy cµng n¾m nhiÒu quyÒn kiÓm so¸t h¬n
®èi víi toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ, kh«ng chØ th«ng qua
c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« nh- c¸c chÝnh s¸ch tµi kho¸
vµ tiÒn tÖ mµ cßn th«ng qua viÖc :
- Tham gia trùc tiÕp ngµy cµng nhiÒu vµo c¸c ho¹t ®éng
kinh tÕ d-íi h×nh thøc c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®-îc quèc
h÷u hãa, c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc vµ c¸c ch-¬ng tr×nh
®Çu t- c«ng céng.
- KÕ ho¹ch ho¸ kinh tÕ, ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng cña c¸c
c«ng ty t- nh©n, ®¸nh thuÕ c¸c nhµ t- doanh vµ c¸c doanh
nghiÖp.
- TiÕn hµnh vµ ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng ngo¹i th-¬ng...
Trªn nhiÒu ph-¬ng diÖn, "bµn tay v« h×nh " cña c¬ chÕ
thÞ tr-êng ®· ®-îc thay bëi "bµn tay h÷u hinh" chØ ®¹o cña
ChÝnh phñ trung -¬ng nh- mét lùc l-îng kinh tÕ chñ yÕu
trong nh÷ng x· héi t- b¶n chñ nghÜa nµy. Nhµ n-íc sö
dông c¶ ph-¬ng ph¸p hµnh chÝnh vµ ph-¬ng ph¸p kinh tÕ
®Ó qu¶n lý nÒn kinh tÕ.
Trong nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa "mÖnh lÖnh"
§©y lµ nÒn kinh tÕ kh«ng chØ dùa trªn chÕ ®é së h÷u
c«ng céng ®èi víi toµn bé c¸c nguån lùc cña sanr xuÊt mµ
cßn dùa trªn viÖc thay thÕ hoµn toµn c¬ chÕ gi¸ thÞ tr-êng
b»ng viÖc kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung toµn bé c¸c ho¹t ®éng
kinh tÕ. TÊt c¶ c¸c lo¹i gi¸ c¶ ®Òu do Nhµ n-íc quyÕt
®Þnh. C¸c kÕ ho¹ch tæng thÓ cho toµn quèc còng nh- cho
tõng vïng ®-îc Nhµ n-íc t¹o lËp ra hµng n¨m. Nhu cÇu
vµ kh¶ n¨ng s½n cã vÒ nguån lùc ®-îc c©n ®èi bëi nh÷ng
quyÕt ®Þnh ph©n bæ cña Trung -¬ng chø kh«ng ph¶i bëi
nh÷ng tÝn hiÖu cña gi¸ c¶ trong hÖ thèng thÞ tr-êng. Trong
nÒn kinh tÕ nµy, Nhµ n-íc chØ sö dông ph-¬ng ph¸p qu¶n
lý hµnh chÝnh vµ cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ lµm cho nÒn kinh
tÕ bÞ k×m h·m kh«ng ph¸t triÓn ®-îc.
Trong nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa ®Þnh h-íng "thÞ
tr-êng" :
C¸c hÖ thèng kinh tÕ x· héi chñ nghÜa ®Þnh h-íng thÞ
tr-êng cè g¾ng héi tô nh÷ng tinh hoa cña c¶ hai chÕ ®é :
tÝnh ®¬n gi¶n cña c¬ chÕ gi¸ tù ®éng vµ hiÖu qu¶ cña chñ
nghÜa t- b¶n thÞ tr-êng cïng víi chñ nghÜa b×nh qu©n cña
- Xem thêm -