Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lêi nãi ®Çu
Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ mét tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ víi chøc
n¨ng chñ yÕu: ®i vay vµ cho vay. Lîi nhuËn lµ môc tiªu quan träng nhÊt cña
Ng©n hµng th¬ng m¹i, kh«ng cã lîi nhuËn th× kh«ng thÓ tån t¹i ®îc.
C¸c ho¹t ®éng sinh lêi cña Ng©n hµng th¬ng m¹i rÊt ®a d¹ng nh: §Çu t
chøng kho¸n, ®Çu t tÝn dông, thùc hiÖn dÞch vô thanh to¸n chuûÓn tiÒn, ph¸t
hµnh hé chøng kho¸n...Tuy nhiªn ho¹t ®éng mang l¹i l¬Þ nhuËn chñ yÕu
cho Ng©n hµng lµ ho¹t ®éng tÝn dông.ë hÇu hÕt c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i
lîi nhuËn thu ®îc riªng lÜnh vùc ho¹t ®éng tÝn dông chiÕm 60% - 70%tæng
lîi nhuËn thu ®îc.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp nguån vèn tÝn dông cã vai trß rÊt quan
träng. Nã gióp c¸c doanh nghiÖp gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu vÒ vèn. Cã ®iÒu
kiÖn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh c¶ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. §· cã rÊt
nhiÒu doanh nghiÖp ®i lªn nhê vèn tÝn dông Ng©n hµng.
KÓ tõ sau ®¹i héi ®¶ng lÇn thø s¸u §¶ng vµ nhµ níc ta b¾t ®Çu thùc
hiÖn c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn s©u s¾c. §ã chÝnh lµ chuyÓn ®æi nÒn kinh
tÕ tõ kÕ ho¹ch ho¸ tËp chung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña
nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Nh×n chung c¸c doanh nghiÖp
nhµ níc ë níc ta nãi chung vµ ë Hµ Néi nãi riªng ®· cã chuyÓn biÕn c¬ b¶n
trong viÖc ph¸t huy tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o trong s¶n xuÊt kinh doanh ë tÊt
c¶ c¸c ngµnh. Tõ khi chuyÓn ®æi tíi nay c¸c doanh nghiÖp nhµ nø¬c ë khu
vùc Hµ Néi ®· ®¹t ®îc kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ song vÉn cßn gÆp rÊt nhiÒu
khã kh¨n trong ho¹t ®éng, ®Æc biÖt lµ t×nh tr¹ng thiÕu vèn. Khi chuyÓn sang
nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¸c doanh nghiÖp nhµ níc ph¶i ®èi mÆt víi thÞ trêng
nªn cÇn nhiÒu vèn ®Ó t¨ng cêng tµi s¶n lu ®éng, tµi s¶n cè ®Þnh, t¨ng n¨ng
lùc doanh nghiÖp, Qu¸ tr×nh nµy kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc trong thêi gian
ng¾n.
Lµ mét Ng©n hµng quèc doanh trùc thuéc Ng©n hµng C«ng th¬ng
ViÖt nam, Ng©n hµng c«ng th¬ng Ba ®×nh lµ n¬i huy ®éng vµ cung cÊp vèn
phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ thùc hiÖn môc tiªu §¶ng vµ nhµ níc ®Ò ra. §Æc biÖt
lµ ®Çu t vèn trung - dµi h¹n ®èi víi khu vùc kinh tÕ quèc doanh. §©y còng lµ
mét trong nh÷ng lùc lîng nßng cèt trong nÒn kinh tÕ. ViÖc ph¸t triÓn kinh tÕ ra
sao tuú thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ nµy.
Trªn thùc tÕ, viÖc ®Çu t cho khu vùc kinh tÕ nµy cßn gÆp nhiÒu bøc
sóc ®èi víi c¸c ng©ng hµng th¬ng m¹i quèc doanh nãi chung vµ Ng©n hµng
c«ng th¬ng ba ®×nh nãi riªng. Trong thêi gian thùc tËp vµ nghiªn cøu t¹i
Ng©n hµng c«ng th¬ng ba ®×nh t«i ®a ra mét sè suy nghÜ c¸ nh©n cña m×nh
vÒ chñ ®Ò: “N©ng cao chÊt lîng tÝn dông trung - dµi h¹n cña Ng©n hµng
c«ng th¬ng ba ®×nh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ níc”.
Bµi viÕt nµy chia lµm ba ch¬ng:
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ch¬ng I: TÝn dông Ng©n hµng vµ chÊt lîng tÝn dông trung - dµi
h¹n ®èi víi doanh nghiÖp nhµ níc.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng cho vay trung - dµi h¹n cña Ng©n hµng c«ng
th¬ng Ba §×nh ®èi víi doanh nghiÖp nhµ níc.
Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt lîng tÝn dông trung dµi h¹n cña Ng©n hµng c«ng th¬ng Ba §×nh ®èi víia doanh nghiÖp nhµ níc.
Do thêi gian thùc tËp vµ hiÓu biÕt cã h¹n bµi viÕt nµy kh«ng tr¸nh khái
nh÷ng thiÕu sãt. RÊt mong cã sù ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy c« vµ c¸c b¹n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c c¸n bé ®ang c«ng t¸c t¹i c¸c phßng
ban trùc thuéc chi nh¸nh Ng©n hµng C«ng th¬ng Ba §×nh c¸c c¸n bé phßng
tÝn dông c«ng nghiÖp cïng víi sù híng dÉn nhiÖt thµnh cña PGS Mai Siªu
®· quan t©m gióp ®ì vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho em hoµn thµnh bµi viÕt
®óng thêi h¹n.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ch¬ng I
tÝn dông Ng©n hµng vµ chÊt lîng tÝn dông trung dµi h¹n ®èi víi doanh nghiÖp nhµ níc.
I. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ tÝn dông Ng©n hµng.
1.Sù tån t¹i kh¸ch quan cña tÝn dông Ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ
trêng.
Trong chÕ ®é x· héi c«ng x· nguyªn thuû cha cã quan hÖ trao ®æi
mua b¸n hµng ho¸ vµ vay mîn, bëi v× chÕ ®é c«ng x· nguyªn thuû khi lùc lîng s¶n xuÊt cßn ë mét tr×nh ®ä thÊp kÐm cïng víi c«ng cô lao ®éng hÕt
søc th« s¬, do ®ã cuéc sèng cña con ngêi lóc bÊy giê hoµn toµn dùa vµo tù
nhiªn ®Ó tån t¹i, mµ sù ph©n c«ng lao ®éng cha ph¸t triÓn. Do lùc lîng lao
®éng s¶n xuÊt cßn thÊp kÐm nªn x· héi cha cã s¶n phÈm d thõa, cha cã dù
tr÷, tøc lµ cha xuÊt hiÖn vÊn ®Ò t h÷u vÒ cña c¶i. Khi lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t
triÓn cïng víi sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi th× con ngêi kh«ng chØ s¶n xuÊt
®ñ cho tiªu dïng mµ cßn cã sù tÝch luü, dù tr÷. Do ®ã, xuÊt hiÖn mÇm mèng
cña t h÷u (vÒ t liÖu s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm lµm ra), x· héi lóc nµy cã sù ph©n
chia kÎ giÇu ngêi nghÌo vµ c¸c giai cÊp ®îc h×nh thµnh cïng víi sù h×nh
thµnh chÕ ®é t h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi, s¶n xuÊt
hµng hãa g¾n liÒn víi c¸c h×nh thøc vay mîn. §ã chÝnh lµ nguån gèc s©u xa
cña c¸c quan hÖ tÝn dông sau nµy.
Nh v©y, cã thÓ kh¼ng ®Þnh tÝn dông lµ mét ph¹m trï kinh tÕ cña
nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ quan hÖ hµng ho¸. Trong nÒn kinh tÕ cã tån t¹i
s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ quan hÖ hµng hãa, tiÒn tÖ th× sù tån t¹i cña tÝn dông lµ
kÕt qu¶ tÊt yÕu, bëi v× nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ mèi quan hÖ hµng ho¸ ®·
h×nh thµnh quan hÖ hµng hãa - tiÒn tÖ trong x· héi.
Trong vßng tuÇn hoµn c¸c mèi quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ ®ã th×
vèn tiÒn tÖ lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn cña qu¸ tr×nh ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn c¸c
quan hÖ tÝn dông. Ta cã thÓ nhËn thÊy tÝnh tÊt yÕu cña tÝn dông Ng©n hµng
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®îc quyÕt ®Þnh bëi ba nh©n tè sau:*Nhu cÇu vÒ
®iÒu hoµ vèn.
ë mçi doanh nghiÖp cã lóc thiÕu vèn, cã lóc th× thõa vèn nhng
®øng trªn gi¸c ®é toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n th× t¹i mét thêi ®iÓm lu«n
lu«n cã hiÖn tîng:
Mét nhãm doanh nghiÖp cã vèn t¹m thêi cha sö dông.
Mét sè doanh nghiÖp kh¸c l¹i cÇn vèn bæ sung t¹m thêi.
Së dÜ hiÖn tîng nµy lµ do chu kú s¶n xuÊt vµ tÝnh thêi vô cña mçi
doanh nghiÖp, mçi ngµnh kinh tÕ kh«ng gièng nhau, trong lóc ®ã t¸i s¶n
xuÊt lµ métk qu¸ tr×nh liªn tôc trªn c¬ së ph©n c«ng vµ hîp t¸c trong toµn
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
bé nÒn kinh tÕ. §©y chÝnh lµ hiÖn tîng kh¸ch quan tån t¹i trong qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn t¸i s¶n xuÊt x· héi ®ång thêi nã lµ m©u thuÉn cña qu¸ tr×nh tuÇn
hoµn vµ chu chuyÓn vèn. ChÝnh ®iÒu nµy ®ßi hái tÝn dông Ng©n hµng víi t
c¸ch lµ cÇu n«Ý gi÷a n¬i thõa vµ n¬i thiÕu vèn.
HiÖn nay t¸i s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh thêng xuyªn më réng vµ ph¸t triÓn,
v× vËy ®ßi hái ph¶i ®Çu t b»ng vèn tiÕt kiÖm. Nhu cÇu ®Çu t nµy lµ nhu cÇu
t¨ng thªm tµi s¶n cè ®Þnh vµ tµi sn¶ lu ®éng. §Èi víi c¸c doanh nghiÖp, lîi
nhuËn tÝch luü ®Çu t cã giíi h¹n v× vËy muèn thùc hiÖn ®îc nhu cÇu më
réng s¶n xuÊt cÇn ph¶i nhê thªm nguån vèn nhµn rçi, vèn trong x· héi.
Nguån vèn ®ã bao gåm nguån vèn tiÕt kiÖm cña c¸c doanh nghiÖp c¸c c¸i
nh©n vµ ng©n s¸ch nhµ níc.
Th«ng thêng c¸c kho¶n tiÕt kiÖm ®îc dïng cho môc ®Ých t¬ng lai,
trong thêi gian cha thùc hiÖn môc ®Ých ®· ®Þnh ngêi chñ cña vèn tiÕt kiÖm
cã thÓ cho vay, ®©u t chøng kho¸n hoÆc göi vµo c¸c tæ chøc tÝn dông (®Æc
biÖt lµ tæ chøc tÝn dông Ng©n hµng). Nh vËy, ë ®©y tÝn dông xuÊt ph¸t tõ
nhu cÇu tiÕt kiÖm vµ nhu cÇu ®Çu t, ®ãng vai trß lµ cÇu nèi gi÷a tiÕt kiÖm vµ
®Çu t.
*Do quyÒn lîi: trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn cã nhiÒu
chÕ ®é së h÷u kh¸c nhau vÒ vèn vµ c¸c nguån vèn nµy hoµn toµn ®éc lËp
víi nhau. §Ó cã thÓ ®iÒu hoµ vèn gi÷a c¸c doanh nghiÖp mµ vÉn ®¶m b¶o
quyÒn lîi cña Ng©n hµng ®ång thêi ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña ngêi kh¸c
(chñ së h÷u) ph¶i th«ng qua quan hÖ tÝn dông Ng©n hµng cã vay cã tr¶.
Trong ®ã Ng©n hµng ®ãng vai trß lµ trung gian trong nÒn kinh tÕ, Ng©n
hµng t¹o ra tÝn dông gióp cho nhµ kinh doanh cã ®iÒu kiÖn më réng s¶n
xuÊt, Ng©n hµng gióp c¸c tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh qu¶n lý doanh
nghiÖp cã hiÖu qu¶.
*Do yªu cÇu cña chÕ ®é h¹ch to¸n.
§¬n vÞ kinh doanh ph¶i chñ ®éng vÒ vèn cè ®Þnh vµ vèn lu ®éng, chñ
®éng x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn cña m×nh ®Ó ®iÒu hoµ vèn mét c¸ch hîp lý
nh»m chñ ®éng trong kinh doanhvµ tiªu thô s¶n phÈm ®¶m b¶o nguyªn t¾c
lÊy thu bï chi vµ cã l·i. Trong qu¸ tr×nh kinh doanh, tÝn dông Ng©n hµng t¹o
vèn cho c¸c doanh nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn.
Tãm l¹i: ®Ó gi¶i quyÕt vÒ vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña
c¸c tæ chøc kinh tÕ cÇn ph¶i cã tÝn dông Ng©n hµng. Sù tån t¹i cña tÝn dông
Ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ mét tÊt yÕu.
2.Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ tÝn dông Ng©n hµng.
2.1.kh¸i niÖm tÝn dông Ng©n hµng.
TiÒn th©n cña Ng©n hµng th¬ng m¹i xuÊt ph¸t tõ ho¹t ®éng cña ngêi
thî vµng. Nh÷ng ngêi thî vµng ngoµi viÖc chÕ t¹o ®å trang søc mµ cßn ®¶m
nhËn viÖc gi÷ vµ b¶o qu¶n hé vµng b¹c ®Ó ®îc hëng kho¶n thï lao nhÊt ®Þnh
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
nµo ®ã. Lóc ®Çu trong viÖc b¶o qu¶n, ngêi thî vµng ph¶i ®¸nh dÊu hä tªn
ngêi göi vµo thái vµng ®Ó sau nµy tr¶ hä ®óng sè vµng ®ã. VÒ sau nhê nhËn
biÕt tÝnh v« danh cña tiÒn tÖ, nh÷ng ngêi thî vµng chØ x¸c ®Þnh khèi lîng vµ
chÊt lîng cña sè vµng ®· nhËn gi÷ nã, ®Ó sau nµy tr¶ ®óng khèi lîng vµ chÊt
lîng cò. Trong qu¸ tr×nh b¶o qu¶n, ngêi thî vµng nhËn thÊy cã thÓ sö dông
mét phÇn sè tiÒn vµng m×nh gi÷ hé ®Ó cho vay sinh lêi. Sau nµy ho¹t ®éng
nhËn göi vµ cho vay ph¸t triÓn nh÷ng ngêi thî vµng lµm thªm viÖc thanh
to¸n vµ chi tr¶ cho ngêi ®îc hëng. §ã lµ tiÒn th©n cña mét Ng©n hµng th¬ng
m¹i., Nh vËy, Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ mét tæ chøc kinh tÕ cã ba nghiÖp vô
chÝnh ®ã lµ: “nhËn tiÒn göi, cho vay vµ lµm nghiÖp vô thanh to¸n”. Cßn tÝn
dông Ng©n hµng lµ quan hÖ tÝn dông gi÷a Ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ
kh¸c, c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n. Cô thÓ h¬n, tÝn dông Ng©n hµng còng
cã thÓ ®îc hiÓu lµ kho¶n cho vay cña Ng©n hµng th¬ng m¹i ®èi víi c¸c c¸
nh©n, tæ chøc kinh tÕ hay chÝnh phñ. C¸c kho¸n cho vay nµy ®Õn mét thêi
®iÓm vµ víi mét møc l·i suÊt nhÊt ®Þnh ®îc quy ®inh trong hîp ®ång tÝn
dông sÏ ®îc Ng©n hµng thu håi. Trªn thùc tÕ, ho¹t ®éng tÝn dông rÊt phong
phó vµ ®a d¹ng, nhng dï bÊt kú ë d¹ng nµo tÝn dông còng thÓ hiÖn hai mÆt
lµ: Ngêi së hò mét sè tiÒn, hµng hãa chuyÓn giao cho ngêi kh¸c sö dông
trong mét th¬× gian nhÊt ®Þnh vµ ®Õn thêi h¹n do hai bªn tho¶ thuËn, ngêi sö
dông hoµn tr¶ l¹i cho ngêi së h÷u ë mét gi¸ trÞ lín h¬n, phÇn t¨ng thªm gäi
lµ phÇn lêi.
2.2.Ph©nlo¹i tÝn dông Ng©n hµng.
C¨n cø vµo môc ®Ých hoÆc viÖc sö dông vèn vay gåm nhiÒu h×nh thøc
phong phó ngêi ta chia tÝn dông Ng©n hµng lµ:
Cho vay bÊt ®éng s¶n: lµ nh÷ng kho¶n cho vay nh»m môc ®Ých mua
s¾m ®Êt ®ai nhµ cöa.
Cho vay th¬ng m¹i c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp: lµ nhng kho¶n cho
vay nh»m môc ®Ých s¶n xuÊt kinh doanh trong nh÷ng ngµnh th¬ng m¹i,
dÞch vô, ngµnh c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp.
Cho vay c¸ nh©n: lµ nh÷ng kho¶n cho vay c¸ nh©n hé gia ®×nh mµ chñ
yÕu hä dïng ®Ó mua s¾m hµng tiªu dïng c¸ nh©n.
Cho vay kh¸c vµ thuª mua: chñ yÕu bao gåm c¸c kho¶n cho vay ®èi
víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh, chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng hay mua vµ chuyÓn nhîng
c¸c chøng kho¸n.
*C¨n cø vµo thÕ chÊp bao gåm:
cho vay cã b¶o ®¶m ®ùoc biÓu hiÖn viÖc cho vay cã cÇn gi÷ vËt thÕ
chÊp nµo ®ã nh: bÊt ®éng s¶n, nhµ m¸y vµ m¸y mãc, c¸c ho¸ ®¬n cã thÓ
chuyÓn ho¸n ®îc c¸c cæ phiÕu cong ty vµ c¸c tr¸i kho¸n, yªu cÇu c¬ b¶n
cña c¸c tÝch s¶n nµy lµ chóng cã thÓ b¸n ®îc. Lý do chñ yªó ®ßi hái mét
kho¶n cho vay ph¶i ®ù¬c b¶o ®¶m lµ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi vay gi¶m
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
bít rñi ro mÊt m¸t trong trêng hîp ngêi vay kh«ng muèn hoÆc kh«ng thÓ tr¶
nî vay khi ®¸o h¹n. B¶o ®¶m kh«ng cã nghÜa lµ mãn nî sÏ ®îc hoµn tr¶ v×
Ng©n hµng trong trêng hîp nµy trë thµnh chñ nî u tiªn trong chi tr¶ vµ còng
cã quyÒn u tiªn so víi tÊt c¶ c¸c chñ nî kh¸c trong trêng hîp thanh lý c¸c
tÝch s¶n ®· ®îc thÕ chÊp vµo Ng©n hµng, mµ chñ yÕu cã t¸c dông lµm gi¶m
bít rñi ro.
Cho vay kh«ng cã b¶o ®¶m: cã biÓu hiÖn ngîc l¹i víi cho vay cã b¶o
®¶m. Ph¬ng ph¸p cho vay nµy dùa trªn tÝnh liªm khiÕt vµ t×nh h×nh tµi chÝnh
cña nguêi vay, lîi tøc cã thÓ ®îc trong t¬ng lai vµ t×nh h×nh tr¶ nî tríc ®©y.
Tr¸i víi ®iÒu mµ ngêi ta vÉn tin, nh÷ng kho¶n cho vay lín nhÊt ®îc mét sè
Ng©n hµng thùc hiÖn l¹i ®îc dùa trªn c¬ së kh«ng ®¶m b¶o. Mét sè c«ng ty
®îc c¸c Ng©n hµng xem lµ ngêi vay chñ yÕu trong trêng hîp hä ®îc hëng
nhiÒu l·i suÊt u ®·i nhÊt. Nh÷ng c«ng ty Êy cã c¸ch qu¶n lý hiÖu qu¶, cã
c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô ®îc thÞ trêng s½n sµng chÊp nhËn cã lîi nhuËn t¬ng
®èi æn ®Þnh vµ víi mét tµi chÝnh v÷ng m¹nh. Hä s½n sµng cung cÊp cho
Ng©n hµng c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh dÔ dµng quyÕt ®Þnh t×nh h×nh tµi chÝnh vµ
theo dâi sù tiÕn bé cña hä. NhiÒu c¸ nh©n còng ®îc hëng quyÒn nµy. Nh÷ng
ngêi cã nhµ riªng, c«ng ¨n viÖc lµm æn ®Þnh, tr¶ nî sßng ph¼ng thÓ hiÖn
trªn sæ s¸ch theo dâi, thêng ®îc vay trªn c¬ së kh«ng cã b¶o ®¶m.
*C¨n cø vµo kú h¹n nî ®îc quy ®Þnh trong hîp ®ång tÝn dông ngêi ta
chia:
Cho vay ng¾n h¹n: ®îc thùc hiÖn cho mét thêi gian riªng biÖt lªn tíi
mét n¨m hoÆc trªn c¬ së theo yªu cÇu. Cho vay theo yªu cÇu lµ kho¶n cho
vay kh«ng cã kú h¹n nhÊt ®Þnh, vµ ph¶i ®îc tr¶ khi cã yªu cÇu vµo bÊt cø
lóc nµo. §èi víi doanh nghiÖp ®©y lµ kho¶n cho vay ®Ó bæ sung vèn lu ®éng
vµ ®îc hoµn tr¶ sau mét chu kú s¶n xuÊt kinh doanh.
Cho vay trung - dµi h¹n: bao gåm c¸c kho¶n cho vay víi thêi h¹n trªn
mét n¨m.
* C¨n cø vµo ph¬ng ph¸p hoµn tr¶ ngêi ta chia:
C¸c kho¶n cho vay ®ùîc hoµn tr¶ mét lÇn: Nã ®îc quan niÖm nh mét
kho¶n cho vay th¼ng, nghÜa lµ hîp ®ång yªu cÇu hoµn trr¶ toµn bé mét lÇn
vµo thêi gian ®¸o h¹n cuèi cïng.
Cho vay tr¶ gãp: Nã ®ßi hái viÖc hoµn tr¶ theo ®Þnh kú cã thÓ lµ hµng
th¸ng, hµng quý, nöa n¨m hoÆc mét n¨m, nã ®îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c
tr¶ dÇn trong suèt kú h¹n thùc hiÖn hîp ®ång. Nhê vËy viÖc hoµn tr¶ kh«ng
trë thµnh g¸nh nÆng lín ®èi víi ngêi vay nh trong trêng hîp toµn bé kho¶n
cho vay phaØ tr¶ mét lÇn.
* C¨n cø vµo nguån gèc ngêi ta chia:
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Kho¶n môc cho vay cña Ng©n hµng th¬ng m¹i b¾t nguån tõ bèn
nguån chñ yÕu: trùc tiÕp tõ ngêi vay, qua viÖc mua c¸c tr¸i phiÕu tõ nh÷ng
ngêi tiªu dïng, mua nh÷ng kho¶n ®ãng gãp trong nh÷ng kho¶n cho vay cã
nguån tõ c¸c Ng©n hµng kh¸c vµ viÖc mua c¸c tr¸i phiÕu tõ ngêi b¸n th¬ng
phiÕu. Cho ®Õn nay nh÷ng kho¶n cho vay cã sè lîng nhiÒu nhÊt ®îc thùc
hiÖn trùc tiÕp tõ ngêi xin vay t¹i trô së Ng©n hµng
2.3.Chøc n¨ng, vai trß cña tÝn dông Ng©n hµng ®èi víi kinh tÕ - x· héi
TÝn dông Ng©n hµng lµ mét ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ -x· héi tuú theo
tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ vµ vai trß cña tÝn dông Ng©n hµng ®îc
thÓ hiÖn ë nh÷ng møc dé vµ khÝa c¹nh kh¸c nhau. Cïng víi sù ph¸t triÓn
cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, vai trß cña tÝn dông Ng©n hµng ngµy cµng ®îc
ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn.
* Trong viÖc huy ®éng vèn, tÝn dông Ng©n hµng ®· khuyÕn khÝch c¸c
nguån vèn nhµn ræi vµ t¹m thêi cha sö dông trong c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ
chøc kinh tÕ trªn c¬ së ®ã cho vay c¸c ®¬n vÞ c¸ nh©n gãp phÇn n©ng cao
hiÖu qu¶ sö dông vèn.
§Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh kinh doanh tÝn dông, Ng©n hµng ph¶i cã nguån
vèn vµ trªn c¬ së nguån vèn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña sù
nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Trong c¸c doanh nghiÖp nãi chung hiÖn
nay thêng xuyªn xuÊt hiÖn c¸c nguån v«n b»ng tiÒn t¹m thêi cha sö dông,
nhng ë nhiÒu doanh nghiÖp kh¸c l¹i xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng thiÕu vèn t¹m thêi
®Ó bæ sung.TÝn dông Ng©n hµng ®îc sö dông nh lµ mét c«ng cô ®Ó gi¶i
quyÕt m©u thuÈn trªn cung cÇu tiÒn tÖ.
Vai trß nµy cña tÝn dông Ng©n hµng thÓ hiÖn ë møc ®é kh¸c nhau
trong nªn kinh tÕ chØ huy vµ nªn kinh tÕ thÞ trêng. Trong nÒn kinh tÕ chØ huy
vµ c¬ chÕ bao cÊp tµi chÝnh viÖc huy ®éng vèn vµ cho vay kh«ng trë thµnh
môc tiªu sèng cßn cña ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ho¹t ®éng tÝn dông lu«n g¾n liÒn víi môc
tiªu lîi nhuËn. Do ®ã Ng©n hµng ph¶i thùc sù tÝnh to¸n ®Õn hËu qu¶ kinh
doanh. Ng©n hµng ho¹t ®éng víi ph¬ng ch©m: "§i vay ®Ó cho vay” V× vËy
mçi Ng©n hµng trong m«i trêng c¹nh tranh ph¶i ®æi míi ph¬ng thøc ho¹t
®éng, c¬ chÕ qu¶n lý ®æi míi c«ng nghÖ vµ nghiÖp vô tÝn dông Ng©n hµng.
Nh vËy cïng víi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ho¹t ®éng cña thÞ trêng vèn, thÞ trêng
tiÒn tÖ, tÝn dông Ng©n hµng gãp phÇn tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh vËn ®éng liªn
tôc cña nguån vèn.
*Trong viÖc cung cÊp vèn, tÝn dông Ng©n hµng ®¸p øng nhu cÇu vèn
cho c¸c doanh nghiÖp nh»m duy tr× vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh ®ång thêi gãp phÇn ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ. Vèn lµ mét yÕu tè kh«ng
thÓ thiÕu ®îc trong ho¹t ®éng kinh doanh. Tuy nhiªn hiÖn t¬ng thõa thiÕu
vèn thêng xuyªn x·y ra ë c¸c doanh nghiÖp. B»ng nguån vèn huy ®éng ®îc
th«ng qua ho¹t ®éng cho vay, vµ ®Çu t, tÝn dông Ng©n hµng ®· gãp phÇn
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
®iÒu hoµ trong toµn bé nÒn kinh tÕ. §¸p øng nhu cÇu vèn cho c¸c doanh
nghiÖp hiÖn nay gióp cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®îc liªn tôc. Ngoµi
ra tÝn dông Ng©n hµng cßn lµ cÇu nèi gi÷a tiÕt kiÖm vµ ®Çu t. Nã lµ ®éng lùc
kÝch thÝch tiÕt kiÖm ®ång thêi lµ ph¬ng tiÖn d¸p øng vèn cho ®Çu t ph¸t
triÓn.
*TÝn dông Ng©n hµng cßn lµ c«ng cô tµi trî cho c¸c ngµnh kinh tÕ
kÐm ph¸t triÓn vµ mòi nhän. nhµ níc ®ãng vai trß cùc kú quan träng trong
viÖc ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ thÞ trêng th«ng qua céng cô tµi chÝnh tÝn
dông sao cho sö dông tµi nguyªn vµ sö dông søc lao ®éngmét c¸ch cã hiÖu
qu¶ nhÊt. Muèn ph¸t triÓn tiÒm n¨ng thÕ m¹nh vÒ tµi nguyªn ®Ó chuyÓn híng c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp víi chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi th× kh«ng
thÓ thiÕu ®îc vai trß cña tµi chÝnh - tÝn dông Ng©n hµng.TÝn dông Ng©n
hµng t¹o nguån vèn b»ng c¸ch huy ®éng c¸c nguån tiÒn nhµn ræi trong nÒn
kinh tÕ th«ng qua l·i suÊt linh ho¹t vµ phï hîp víi chØ sè trît gi¸ cña ®ång
tiÒn ®Ó ®Çu t vµo c¸c ngµnh,c¸c c«ng tr×nh träng ®iÓm chiÕn lîc ®Ò ra.
H×nh thøc huy ®éng vèn b»ng nghiÖp vô tÝn dông Ng©n hµng cã ý
nghÜa to lín lµ kh«ng lµm t¨ng khèi lîng tiÒn trong lu th«ng nªn kh«ng ¶nh
hëng ®Õn lu th«ng tiÒn tÖ vµ gi¸ c¶. Ngîc l¹i, nÕu nhµ níc ph¸t hµnh tiÒn
giÊy ®Ó t¹o nguån vèn ®Çu t ph¸t triÓn c¸c ch¬ng tr×nh kinh tÕ mang tÝnh
chiÕn lîc sÎ lµm t¨ng kh«Ý lîng tiÒn trong lu th«ng g©y nªn quan hÖ tiÒn hµng mÊt c©n ®èi sÎ trùc tiÕp ¶nh hëng ®Õn gi¸ c¶ vµ ®êi sèng x· héi.
Trong ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc nãi riªng ë
níc ta hiÖn nay, nh÷ng nghµnh ®îc coi lµ yÕu kÐm cã thÓ kÓ nh: C¬ khÝ chÕ
t¹o m¸y dÖt, s¶n xuÊt giÊy... Bªn c¹nh nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan nh
hµng ngo¹i nhËp lan trµn t×nh h×nh gi¸ c¶ trªn thÕ giíi cã biÕn ®éng... Cßn
ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan nh m¸y mãc thiÕt bÞ l¹c hËu, tr×nh
®é qu¶n lý cßn thÇp... TÝn dông Ng©n hµng kh«ng chØ ®Çu t vèn ®Ó c¸c
doanh nghiÖp mua s¾m ®æi míi c¸c thiÕt bÞ s¶n xuÊt cho phï hîp mµ cßn
®Çu t cho viÖc nghiªn cøu khoa häc kü thuËt vµ ®Èy nhanh viÖc øng dông
khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt nh¨m n©ng cao chÊt lîng, h¹ gi¸ thµnh s¶n
phÈm cã thÓ vùc dËy c¸c nghµnh kinh tÕ nµy.
Bªn c¹nh viÖc viÖn trî cho ngµnh yÕu kÐm nhµ níc cßn cÊp tÝn dông
cho c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän nh s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu (n«ng s¶n,
hµng thñ c«ng mü nghÖ ), khai th¸c dÇu khÝ, du lÞch... viÖc ph¸t triÓn c¸c
nghµnh nµy cã ý nghÜa quan träng trong viÖc thóc ®Èy c¸c ngµnh kinh tÕ
kh¸c ph¸t triÓn.
* TÝn dông Ng©n hµng gãp phÇn t¨ng cêng chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ
cña c¸c doanh nghiÖp, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn.
Trong ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dông, vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ ph¶i thu håi ®îc vèn vay vµ cã lîi tøc. Do vËy khi sö dông vèn vay Ng©n hµng, doanh
nghiÖp ph¶i t«n träng hîp ®ång tÝn dông ®¶ ký, tøc lµ ph¶i ®¶m b¶o tr¶ nî
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
vay ®óng h¹n vµ t«n träng c¸c ®iÒu kiªn kh¸c nghi trong hîp ®ång tÝn dông.
Qua ®ã ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i quan t©m ®Õn viÖc n©ng cao hiÖu qu¶
gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, t¨ng cêng vßng quay vèn t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng lîi
nhuËn cho doanh nghiÖp.
*TÝn dông Ng©n hµng gãp phÇn tÝch cùc vµo sù ph¸t triÓn c«ng ty cæ
phÇn, mét m« h×nh tæ chøc doanh nghiÖp h÷u hiÖu trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng nhu cÇu tËp trung vèn ®· ®a ®Õn sù h×nh
thµnh c¸c c«ng ty xÝ nghiÖp cæ phÇn (c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn). Doanh
nghiÖp cæ phÇn lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp dùa trªn c¬ së gãp vèn ®Ó ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh th«ng qua cæ phiÕu tr¸i phiÕu ®îc mua b¸n trªn
thÞ trêng chøng kho¸n. Víi chñ tr¬ng cña nhµ níc ph¸t triÓn kinh tÕ hµng
ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ®i lªn chñ nghÜa x· héi th× sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña
doanh nghiÖp cæ phÇn lµ mét xu híng kh«ng thÓ tr¸nh khái trong nÒn kinh
tÕ níc ta. H¬n n÷a sù h×nh thµnh c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn lµ mét lèi ®i
trong nÒn kinh tÕ “më cöa” ®Ó thùc hiÖn ®Çu t níc ngoµi vµo níc ta, còng lµ
mét yÕu tè ®Ó nÒn kinh tÕ Viªt Nam hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Trong
giai ®o¹n hiÖn nay nhµ níc ta ®ang cæ phÇn ho¸ mét sè doanh nghiÖp quèc
doanh ®Ó hoµn thiÖn hÖ thèng c«ng ty cæ phÇn. Qua thùc tiÓn vµ qu¸ tr×nh thùc
hiÖn cã thÓ thÊy râ mét ®iÒu lµ sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty cæ phÇn
kh«ng thÓ t¸ch khái vai trß cña tÝn dông Ng©n hµng.
Khi thµnh lËp doanh nghiÖp cæ phÇn ®ßi hái ph¶i cã mét sè vèn ban
®Çu do c¸c cæ ®«ng ®ãng gãp vµ Ng©n hµng cã thÓ lµ mét trong nh÷ng cæ
®«ng ®ãng gãp cã sè vèn lín ®ãng vµo c«ng ty. MÆt kh¸c viÖc t¨ng vèn cã
thÓ th«ng qua nhiÒu biÖn ph¸p trong ®ã viÖc huy ®éng vèn cæ phÇn th«ng
qua Ng©n hµng ®Ó ph¸t hµnh cæ phiÕu. V× qua Ng©n hµng viÖc ph¸t hµnh vµ
b¸n cæ phiÕu ®îc tiÕn hµnh thuËn lîi h¬n do Ng©n hµng cã quan hÖ réng r·i
vµ cã uy tÝn trong nÒn kinh tÕ.
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh viÖc t¨ng gi¶m vèn
kinh doanh lµ hiÖn tîng xÈy ra tÊt yÕu trong c¸c c«ng ty cæ phÇn, c¸c hiÖn tîng ®ã ®îc gi¶i quyÕt th«ng qua tÝn dông Ng©n hµng.
TÝnh dông Ng©n hµng t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ ®èi
ngo¹i. Trong ®iÒu kiÖn h«m nay, ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét níc lµ lu«n g¾n
liÒn víi kinh tÕ thÕ giíi. Trong mèi quan hÖ kinh tÕ, sù hîp t¸c b×nh ®¼ng
®«i bªn cïng cã lîi gi÷a c¸c níc trªn thÕ giíi vµ khu vùc ®ang ph¸t triÓn rÊt
®a d¹ng vÒ c¶ néi dung vµ h×nh thøc, c¶ vÒ chiÒu réng lÈn chiÒu s©u. §ã lµ
nh©n tè hÕt søc quan träng t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ mæi níc
®Æc biÖt lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, trong ®ã cã ViÖt nam. TÝn dông Ng©n
hµng ®· trë thµnh mét trong nh÷ng ph¬ng tiÖn nèi liÒn nÒn kinh tÕ c¸c níc
víi nhau. ViÖc ®Çu t vèn níc ngoµi vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸
vµ dÞch vô lµ hai lÜnh vùc hîp t¸c quèc tÕ th«ng dông. §Ó thùc hiÖn qu¸
tr×nh ®ã yÕu tè ®Çu tiªn cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh lµ vÊn ®Ò vèn. Tuy nhiªn,
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
ho¹t ®éng nµy ph¶i cã mét lîng vèn lín kh«ng mét doanh nghiÖp nµo cã
thÓ ®ñ vèn. V× vËy, tÝn dông Ng©n hµng sÏ lµ nguån tµi trî ®¾c lùc cho c¸c
nhµ doanh nghiÖp ®Çu t kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ dÞch vô.
II. TÝn dông trung - dµi h¹n vµ chÊt lîng tÝn dông
trung - dµi h¹n.
1.
Doanh nghiÖp nhµ níc trong nÒn kinh tÕ níc ta.
1.1.®Þnh nghÜa doanh nghiÖp nhµ níc.
Doanh nghiÖp nhµ níc lµ mét tæ chøc kinh doanh do nhµ níc thµnh
lËp, ®Çu t vèn vµ qu¶n lý víi t c¸ch chñ së h÷u. §ång thêi lµ mét ph¸p
nh©n kinh tÕ ho¹t ®éng theo ph¸p luËt vµ b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt.
Vai trß ®Æc biÖt quan träng cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc trong nÒn
kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta g¾n bã chÆt chÏ víi viÖc ph¸t huy vai trß qu¶n lý
kinh tÕ vÜ m« cña nhµ níc ®Ó ®¶m b¶o ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cña sù
ph¸t triÓn. Vai trß Êy ®îc thÓ hiÖn trªn c¸c mÆt sau:
Thø nhÊt: lµ mét thµnh phÇn kinh tÕ chiÕm tû träng lín trong nÒn kinh
tÕ quèc d©n vµ ®ang n¾m gi÷ nhiÒu ngµnh then chèt, trong ®ã cã nh÷ng
ngµnh ®éc quyÒn nh: C«ng nghiÖp quèc phßng, Ng©n hµng nhµ níc, Bu
chÝnh viÔn th«ng... kinh tÕ quèc doanh gãp phÇn hÕt søc quan träng vµo
viÖc t¹o ra s¶n phÈm cho x· héi vµo nguån thu ng©n s¸ch, t¹o ra mét nguån
lùc ®¸ng kÓ (c¶ hiÖn vËt lÉn gi¸ trÞ) trong tay nhµ níc ®Ó ®iÒu tiÕt qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
Thø hai: Nhµ níc lµ mét tæ chøc quyÒn lùc chung cña toµn x· héi.
HiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña nhµ níc lµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xem xÐt trªn toµn x·
héi trong mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi. Kinh tÕ quèc doanh cïng víi
phÇn tiÒm lùc cña nhµ níc huy ®îc tõ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c t¹o thµnh
søc m¹nh kinh tÕ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®¶m b¶o hiÖu qu¶ trong toµn x· héi
Êy. Cã thÓ x¶y ra nh÷ng t×nh híng c¬ b¶n sau ®©y:
Cã nh÷ng ngµnh cã vai trß quan träng nh nh÷ng yÕu tè b¶o ®¶m t¸c
nh©n kÝch thÝch sù ph¸t triÓn c¸c ngµnh kh¸c nh: Giao th«ng vËn t¶i, th«ng
tin liªn l¹c, kÕt cÊu h¹ tÇng nãi chung. Song do tÝnh chÊt cña c¸c ngµnh nµy
mµ c¸c thµnh phÇn kh¸c hoÆc kh«ng ®ñ vèn hoÆc lµ gÆp khã kh¨n vÒ mÆt tæ
chøc qu¶n lý trong viÖc thu håi vèn, thu l·i nªn kh«ng ®Çu t. TiÒm lùc kinh
tÕ to lín trong tay nhµ níc th«ng qua c¸c doanh nghiÖp nhµ níc hoÆc liªn
doanh víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cÇn ®Çu t vµo ngµnh nµy, ë ®©y ®Çu
t vai trß chñ ®aä cña quèc doanh ®îc thÓ hiÖn nh lµ yÕu tè më ®êng, kÝch
thÝch cho toµn bé sù ph¸t triÓn theo ®Þnh híng nhÊt ®Þnh.
TÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ®Òu ho¹t ®éng tríc hÕt v× môc ®Ých
thu lîi nhuËn cho ®¬n vÞ cña m×nh. Do vËy c¸c doanh nghiÖp Êy s½n sµng
rót lui khái nh÷ng mÆt hµng, nh÷ng khu vùc kinh doanh Êy rÊt quan träng
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
víi qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn x· héi. NhiÒu trêng hîp c¸c thµnh phÇn
kh¸c v× lîi Ých côc bé tríc m¾t cña m×nh mµ lµm th¬ng h¹i ®Õn lîi Ých
chung c¬ b¶n, l©u dµi cña toµn bé x· héi nh: Tµn ph¸ m«i trêng, lµm h¹i c©n
b»ng sinh th¸i... trong nh÷ng trêng hîp nµy vai trß chñ ®¹o hÕt søc quan
träng cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc lµ ë chç nã ®ãng vai trß nh mét c¸c
van ®iÒu tiÕt b¶o ®¶m sù th¨ng b»ng c¸c quan hÖ, sù an toµn vµ hiÖu qu¶
cho toµn bé qu¸ tr×nh ph¸t triÓn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
Thø ba: Sù tån t¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ níc lµ mét yÕu tè kh¸ch quan
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc. Khu vùc kinh tÕ
quèc doanh cã chøc n¨ng lµm c«ng cô cho nhµ níc, chñ thÓ chÝnh ®¹i diÖn
cho quyÒn lîi cña toµn x· héi, cïng víi chøc n¨ng ®iÒu tiÕt th«ng qua c«ng
cô ®ßn bÈy kinh tÕ gãp phÇn thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x·
héi.
Thø bèn: TÝnh chñ ®¹o cña doanh nghiÖp nhµ níc xuÊt ph¸t tõ vÞ trÝ
chiÕn lîc cña khu vùc quèc doanh ph¶i ®¶m nhËn nh÷ng lÜnh vùc ho¹t ®äng
cã tÝnh chÊt mòi nhän cña nÒn kinh tÕ nh÷ng ngµnh ®éc quyÒn tù nhiªnvµ
nh÷ng ngµnh, nh÷ng lÜnh vùc cã ý nghÜa lín vÒ c¸c môc tiªu x· héi.
ChÝnh v× nh÷ng vai trß chñ ®¹o trªn mµ nÒn kinh tÕ kh«ng thÓ æn ®Þnh
vµ ph¸t triÓn nÕu sè ®«ng c¸c doanh nghiÖp nhµ níc kh«ng ®îc æn ®Þnh vµ
ph¸t triÓn ho¹t ®éng hiÖu qu¶.
1.2.thùc tr¹ng c¸c doanh nghiÖp nhµ níc hiÖn nay ë níc ta.
N§ 38/H§BT cho ra ®êi hµng lo¹t c¸c doanh nghiÖp nhµ níc.
N¨m1991 cã 9832 doanh nghiÖp nhµ níc, th× ®Õn n¨m 1999 chØ cßn 6264
doanh nghiÖp nhµ níc ®ang ho¹t ®éng trªn c¶ níc. Tuy nhiªn, chÊt lîng
ho¹t ®éngcña c¸c doanh nghiÖp nay kh«ng ®îc tèt, kh«ng cã hiÖu qu¶, tû
suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n theo sè vèn sö dông qua c¸c n¨m gi¶m dÇn, lîi
nhuËn ®a l¹i thÊp h¬n l·i vay Ng©n hµng ®ång thêi hiÖu qu¶ sö dông vèn
gi¶m sót râ rÖt. Mét sè nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nµy sÏ ®îc ph©n
tÝch sau ®©y cïng víi sù ¶nh hëng cña nã ®èi víi hÖ thèng c¸c Ng©n hµng
th¬ng m¹i quèc doanh:
Mét lµ: khi xem xÐt thµnh lËp doanh nghiÖp c¸c c¬ quan qu¶n lý NN
vÉn cßn n¬ng nhÑ c¸c tiªu chuÈn trong N§ 338 ®· quy ®Þnh, mét sè chñ
doanh nghiÖp muèn ®îc c«ng nhËn ph¶i ch¹y c¸c ngµnh, ®Õn khi ra ®êi
®ù¬c th× c¸c doanh nghiÖp ®· “kiÖt søc”.
Hai lµ: hÇu nh nhµ níc cho doanh nghiÖp ra ®êi nhng viÖc cÊp vèn ph¸p
®Þnh ban ®Çu l¹i kh«ng ®îc quan t©m ®óng møc, nhiÒu ®¬n vÞ vèn tù cã kh«ng
®¸ng lµ bao. §©y còng lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh kh«ng
cao. H¬n n÷a nhµ níc chñ tr¬ng giao vèn cho c¸c doanh nghiÖp, hiÖn tr¹ng
doanh nghiÖp nµy lµm ¨n ra sao th× cha ai biÕt ®îc.
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ba lµ: mét sè doanh nghiÖp tr×nh ®é c¸n bé chñ chèt cha ®îc phæ cËp,
gi¸m ®èc cha tèt nghiÖp ®¹i häc, kÕ to¸n míi cã b»ng trung cÊp. NhiÒu
gi¸m ®èc vÉn tÞnh tiÕn tf thêi bao cÊp chuyÓn sang, cha cã tuyÓn chän sµng
läc mét c¸ch kh¸ch quan. Bé m¸y lµm viÖc cña c¸c doanh nghiÖp qu¸ cång
kÒnh, chi phÝ qu¶n lý qu¸ lín, mét sè doanh nghiÖp cßn nÆng ph« tr¬ng
h×nh thøc, cha quan t©m ®Õn viÖc ®æi míi c«ng nghÖ, tr×nh ®é tay nghÒ cña
c«ng nh©n mµ chØ quan t©m ®Õn viÖc x©y dùng trô së ®Ñp, mua s¾m xe «t«
sang träng.
Bèn lµ: tÝnh ®éc lËp tù chñ trong viÖc s¶n xuÊt kinh doanh cha ®îc
thùc hiÖn. Thùc tÕ cho thÊy chõng nµo c¬ quan chñ qu¶n lµ c¸c së cßn qu¶n
lý trùc tiÕp mét sè doanh nghiÖp th× ho¹t ®éng trong doanh nghiÖp bÞ chi
phèi nhiÒu mÆt, mÊt tÝnh ®éc lËp. ®· ®Õn lóc tõng bíc s¾p xÕp l¹i, gi¶m c¸c
së chñ qu¶n lµm chøc n¨ng nhµ níc, cßn chøc n¨ng tæ chøc s¶n xuÊt kinh
doanh, nh©n sù, bé m¸y vµ gi¸m ®èc lµ cña héi ®ång qu¶n trÞ, c¸c thµnh
viªn trong doanh ngiÖp toµn quyÒn quyÕt ®Þnh.
N¨m lµ: sù ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc cßn bÞ bá trong
mét c¬ chÕ tµi chÝnh s¬ cøng. Mét doanh nghiÖp muèn tæ chøc s¶nt xuÊt
kinh doanh cã hiÖu qu¶ th× trong c¬ c©ó vèn ph¶i ®¹t ®îc tû träng hîp lý
gi÷a vèn cè ®Þnh vµ vèn lu ®éng.
N¨m 2000 d nî tÝn dông cho doanh nghiÖp nhµ níc trªn 60% t¨ng
22,5%so víi n¨m 1999, tÝn dông vèn lu ®éng chiÕm 85% ®Õn 90%, nÕu
h¹ch to¸n ®Çy ®ñ th× c¸c doanh nghiÖp vÉn thiÕu vèn trong ®ã chñ yÕu lµ
vèn trung - dµi h¹n. §ã lµ sè liÖu ®¸ng mõng nhng còng ®¸ng lo cho nÒn
kinh tÕ còng nh Ng©n hµng.
Nguån vèn ®Ó ®Çu t ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ, tuú thùc tÕ cña mçi
doanh nghiÖp cã thÓ xin cÊp vèn bæ sung, t×m kiÕm ®èi t¸c liªn doanh víi níc ngoµi, cã thÓ bæ sung tõ lîi tøc s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc biÖn ph¸p lµ
vay vèn c¸c Ng©n hµng TM. Theo «ng TrÇn C«ng BÈy - tæng côc trëng côc
qu¶n lý vèn vµ tµi s¶n nhµ níc th× ®Õn nay b×nh qu©n mét doanh nghiÖp nhµ
níc cã tæng sè vèn vµo kho¶n 17 tû VND. Trong ®ã vèn lu ®éng chiÕm
20%, nhng cã tíi 50% vËt t ø ®äng kÐm phÈm chÊt, c«ng nî khã ®ßi vµ lç
chØ cßn 10% vèn ho¹t ®éng, cßn l¹i lµ vèn cè ®Þnh chiÕm 80%. V× vËy
muèn ®¶m b¶o s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh th× chØ cßn biÕt tr«ng chê vµo
vay vèn Ng©n hµng.
§èi víi doanh nghiÖp nhµ níc trong bèi c¶nh hiÖn nay, vai trß quan
träng nhÊt cña Ng©n hµng lµ bæ sung vèn thiÕu kÞp thêi cho c¸c doanh
nghiÖp nhµ níc trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña hä v× trong qu¸
tr×nh ph¸t triÓn cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp, lu«n x¶y ra mét thùc tr¹ng lµ
tÝch luü vµ nhu cÇu ®Çu t kh«ng c©n ®èi nhau, nhu cÇu ®Çu t bao giê còng
lín h¬n nhu cÇu tÝch luü.
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Vèn ®Çu t trung - dµi h¹n cho c¸c doanh nghiÖp nhµ níc kh«ng chØ bã
hÑp trong viÖc dïng ®Ó ®Çu t vµo tµi s¶n cè ®Þnh lµ ph¶i bæ sung mét phÇn
cho vèn lu ®«ng khi mµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc hiÖn nay ®ang thiÕu vèn
lu ®éng mét c¸ch trÇm träng nh÷ng sè liÖu sÏ ®îc chøng minh ë díi ®©y.
Theo mét tµi liÖu ®îc c«ng bè gÇn ®©y: n¨m 2000 nhµ níc hç trî 1000 tû
VND cho doanh nghiÖp nhµ níc. Sè doanh nghiÖp nhµ níc ®îc hç trî
kho¶ng 35% (trªn 2000 doanh nghiÖp). Trong ®ã c¸c tæng c«ng ty nhµ níc
chiÕm 65%, ba vïng kinh tÕ träng ®iÓm 54%, b×nh qu©n lµ 49 triÖu ®ång
cho mét doanh nghiÖp thËt qu¸ nhá bÐ so víi yªu cÇu vµ nhiÖm vô ®îc giao
trong nÒn kinh tÕ. Cïng víi nã lµ 50% vèn lu ®éng ®ang trong t×nh tr¹ng
"bÊt ®éng" ®· lµm viÖc thiÕu vèn lu ®éng cµng u ¸m h¬n vµ c«ng nî vît qu¸
xa møc b×nh thêng.
1.3. Thùc tr¹ng cho vay ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ níc hiÖn nay.
Vèn tÝn dông trong nÒn kinh tÕ níc ta kh«ng chØ ®ãng vai trß nguån
vèn bæ sung vèn tù cã cña doanh nghiÖp mµ chiÕm tû träng cao so víi vèn
kinh doanh cña Ng©n hµng. ®Æc biÖt tÝnh chung cho kho¶ng 6000 doanh
nghiÖp nhµ níc, vèn tÝn dông chiÕm tíi 70% tµi s¶n vµ 55% ®Õn 90% vèn
lu©n chuyÓn cña doanh nghiÖp ®ã. Trong khi ®ã nguån vèn hç trî cña ng©n
s¸ch chØ cã 8% so víi GDP, vèn tù tÝch luü kh«ng ®¸ng kÓ... nªn vèn kinh
doanh ®Òu tr«ng chê vµo Ng©n hµng kh«ng riªng chØ vèn ng¾n h¹n mµ c¶
vèn trung - dµi h¹n.
Theo b¸o c¸o cu¶ Ng©n hµng c«ngth¬ng ViÖt nam n¨m 2000 d nî tÝn
dông tËp trung cho doanh nghiÖp nhµ níc trªn 60% t¨ng 22,5% so víi n¨m
1999 vèn ho¹t ®éng chñ yÕu lµ vèn tÝn dông gÊp nhiÒu lÇn vèn tù cã (Ýt nhÊt
lµ 3-4 lÇn). ChÝnh v× vËy khi doanh nghiÖp rñi ro sÏ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn
Ng©n hµng vµ ho¹t ®éng Ng©n hµng co l¹i sÏ ¶nh hëng ngay tíi tèc ®é t¨ng
trëng cña nÒn kinh tÕ. TÝnh ®Õn th¸ng 9 n¨m 2000, d nî 74 tæng c«ng ty lµ
13600 tû ®ång chiÕm 1/4 tæng d nî cña nÒn kinh tÕ, gÊp 5 lÇn vèn ®iÒu lÖ,
doanh sè cho vay 20400 tû ®ång, b×nh qu©n mét tæng c«ng ty lµ 276 tû ®ång
®Ó thu mua l¬ng thùc, lóa t¹m tr÷ vµ xuÊt kh©ñ trªn 5589 tû ®ång, cho vay
trung dµi h¹n trªn 270 dù ¸n chØ ®Þnh cua chÝnh phñ lµ 2100tû ®ång ®¹t trªn
70% kÕ ho¹ch (2100/2300), c¸c dù ¸n do Ng©n hµng lùa chän xem xÐt dù kiÕn
thùc hiÖn trªn 2000 tû ®ång b»ng 100% kÕ ho¹ch.
Tõ nh÷ng nguån th«ng tin trªn chøng minh r»ng Ng©n hµng ®Æt lîi Ých
cña nÒn kinh tÕ vµ sù trêng tån cña doanh nghiÖp nhµ níc trªn lîi Ých cña
ngµnh ®· cÊp tÝn dông vît qu¸ kh¶ n¨ng néi t¹i cña doanh nghiÖp. ChÝnh v×
vËy ®· lµm mÊt ®i b¶n chÊt vèn cã cña tÝn dông lµ vèn bæ sung.
2. Vai trß cña tÝn dông trung dµi h¹n ®èi víi doanh nghiÖp nhµ níc.
Theo quyÕt ®Þnh sè 200/Q§/Ng©n hµng ra 28/6/2000 quy ®Þnh r»ng:
"tÝn dông trung h¹n lµ lo¹i cho vay cã thêi h¹n tõ 1n¨m ®Õn 5 n¨m, tÝn dông
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
dµi h¹n lµ lo¹i cho vay cã thêi h¹n tõ 5n¨m trë nªn, nhng thêi gian cho vay tèi
®a b»ng thêi gian khÊu hao cÇn thiÕt cña t×a s¶n h×nh thµnh vèn vay".
2.1. Sù cÇn thiÕt cña tÝn dông trung - dµi h¹n.
TÝn dông trung - dµi h¹n nh»m tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu vÒ mua s¾m
m¸y mãc thiÕt bÞ, x©y dùng c¬ së vËt chÊt cña mét doanh nghiÖp vµ mét
phÇn vèn lu ®éng tèi thiÓu cña mét doanh nghiÖp. Trong mét nÒn kinh tÕ
nhu cÇu tÝn dông trung - dµi h¹n thêng xuyªn ph¸t sinh do c¸c doanh nghiÖp
thêng xuyªn t×m c¸ch ph¸t triÓn më réng s¶n xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ, ®æi
míi c¸c ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn, kü thuËt, tin häc... Cã thÓ nãi r»ng tÝn dông
trung - dµi h¹n sö dông cho viÖc mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh ®Ó n©ng cao chÊt
lîng s¶n phÈm ®Ó më réng s¶n xuÊt, chiÕm lÜnh thÞ trêng míi, lµ ngêi trî
thñ ®¾c lùc cña c¸c doanh nghiÖp trong viÖc tho¶ m·n c¬ héi kinh doanh.
Khi cã c¬ héi kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i më réng s¶n xuÊt, gia
t¨ng lîng s¶n phÈm chiÕm lÜnh thÞ trêng. Khi c¬ héi s¶n xuÊt kh«ng cßn th×
vèn ®îc hoµn tr¶ cho Ng©n hµng cho vay. ®ã lµ mét u thÕ cu¶ vèn trung dµi h¹n. Nã linh ho¹t h¬n c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn dµi h¹n kh¸c nh: Tr¸i
phiÕu, cæ phiÕu. H¬n n÷a viÖc vay vèn trung - dµi h¹n tr¸nh ®îc c¸c chi phÝ
ph¸t hµnh, lÖ phÝ b¶o hiÓm, ®¨ng ký chøng kho¸n...
Kú h¹n cña kho¶n cho vay ®Þnh kú dÔ ®iªï chØnh so víi kú h¹n nhu
cÇu vÒ vèn cña ngêi vay. Víi kho¶n cho vay trung - dµi h¹n hä cã thÓ thu
lîi tøc mµ kh«ng mÊt sù kiÓm so¸t ®èi víi h·ng ®ã hoÆc ph¶i ®èi phã víi
tr¸i phiÕu hoÆc cæ phiÕu u ®·i khi vèn kh«ng cßn cÇn thiÕt n÷a. Còng thÕ,
cho vay trung - dµi h¹n ngîc l¹i víi cho vay ng¾n h¹n bæ sung, doanh
nghiÖp kh«ng ph¶i hoµn tr¶ l¹i toµn bé kho¶n vay mét lÇn, thay vµo ®ã c¸c
kho¶n tr¶ nî ®îc thùc hiÖn theo mét thêi ®iÓm, dùa trªn dù b¸o nguån tiÒn
mÆt cña doanh nghiÖp trong thêi gian kho¶n cho vay ®îc thùc hiÖn.
Mét lý do kh¸c cho sù ph¸t triÓn cho vay trung - dµi h¹n lµ nhu cÇu
gia t¨ng cña ngêi vay vÒ kho¶n vay da× h¹n. Trong nhiÒu trêng hîp c¸c
doanh nghiÖp lín thÊy ®îc lîi nhuËn ®¸ng kÓ trong cho vay trung - dµi h¹n.
VÝ dô cã thÓ t×m thÊy vèn ë Ng©n hµng h¬n lµ vèn ph¸t hµnh ë c¸c chøng
kho¸n míi, khi c¸c c¸c ®iÒu kiÖn trong thÞ trêng chøng kho¸n kh«ng thÝch
hîp cho sù thÝch hîp cho sù ph¸t hµnh. Tuy nhiªn, khi c¸c ®iÒu kiÖn trong
thÞ trêng vèn gia t¨ng hä cã thÓ ph¸t hµnh chøng kho¸n cho c«ng chóng vµ
sö dông lîi tøc hay mét phÇn lîi tøc ®Ó chi tr¶ cho c¸c kho¶n vay trung dµi h¹n ®¶ th¬ng lîng vµo mét thêi ®iÓm tríc ®ã.
HÖ thèng Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ mét hÖ thèng kinh doanh tiÒn tÖ cã
kinh nghiÖm trong n¾m b¾t thÞ trêng cã kinh nghiÖm thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n,
c¸c ch¬ng tr×nh ®Çu t cho vay, viÖc c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i tµi trî vèn
chung - dµi h¹n cho c¸c doanh nghiÖp võa ®¶m b¶o tÝnh chÊt hiÖu qu¶ cña
qu¶n lý vÜ m« vÒ mÆt tèc ®é vµ c¬ cÊu s¶n xuÊt võa ®¶m b¶o lîi Ých cña c¸c
doanh nghiÖp v× ng©n hµng cho vay cã thÓ so¹n th¶o gióp c¸c doanh nghiÖp
c¸c dù ¸n ®Çu t, cã thÓ t vÊn cho c¸c doanh nghiÖp vÒ ®Çu t vµ gióp ®ì c¸c
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
doanh nghiÖp trong c¸c quan hÖ thanh to¸n víi kh¸ch hµng, cung cÊp c¸c
th«ng tin cÇn thiÕt cho kh¸ch hµng.
2.2.L·i suÊt cña tÝn dông trung - dµi h¹n
Nhµ qu¶n lý Ng©n hµng kh«ng thÓ xem nhÑ viÖc ®Þnh gi¸ kho¶n cho
vay bëi v× cho vay ®em l¹i kho¶n lîi nhuËn Ng©n hµng lín nhÊt. ChÝnh s¸ch
cho vay ph¶i cã ®êng lèi chØ ®¹o ®Çy ®ñ ®îc viÕt ra, bao gåm viÖc ®Þnh l·i
suÊt cho tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh cho vay. Nh©n viªn tÝn dông ph¶i dùa trªn
chÝnh s¸ch vµ kh«ng bÞ Ðp buéc bëi th¬ng lîng l·i suÊt trªn mæi kho¶n vay.
L·i suÊt cho vay cña Ng©n hµng kh¸c víi l·i suÊt cña c¸c c«ng cô trªn
thÞ trêng tiÕn tÖ, ch¼ng h¹n nh: Ng©n phiÕu, th¬ng phiÕu ë chæ lµ chóng ®îc
®µm ph¸n gi÷a ngêi vay vµ Ng©n hµng h¬h lµ ®îc quyÕt ®Þnh trong mét thÞ
trêng ®îc tæ chøc s½n.
L·i suÊt cho vay trung dµi h¹n nãi chung cao h¬n l·i suÊt cho vay
ng¾n h¹n do kÐm lu ho¹t vµ cã nhiÒu rñi ro. L·i suÊt cña c¸c kho¶n cho vay
trung - dµi h¹n lµ thêng thÊp h¬n l·i suÊt ®èi víi nh÷ng kho¶n cho vay nhá
do chi phÝ cho vay vµ ®iÒu hµnh mét kho¶n cho vay kh«ng t¨ng t¬ng øng
víi møc gia t¨ng vÒ kh«Ý lîng cña kho¶n cho vay vµ do nh÷ng kho¶n cho
vay lín thêng ®îc thùc hiÖn ®èi víi c¸c doang nghiÖp.
L·i suÊt cho vay trung - dµi h¹n cã thÓ lµ l·i suÊt cè ®Þnh trong suèt
thêi kú vay vèn, nhng còng cã thÓ quy ®Þnh mét l·i suÊt biÕn ®æi lªn hoÆc
xuèn tuú thuéc sù biÕn ®éng cña thÞ trêng. Môc ®Ých chÝnh cña viÖc thay
®æi møc l·i suÊt nµy chñ yÕu ®èi víi nh÷ngkho¶n cho vay lín ®Ó phßng
ngõa nh÷ng rñi ro x¶y ra cho ho¹t ®éng Ng©n hµng. C¸c ®iÒu kho¶n vÒ l·i
suÊt biÕn ®æi thêng bao gåm l·i suÊt cao nhÊt vµ thÊp nhÊt, ®Ó l·i suÊt
kh«ng thÓ n»m ngoµi ph¹m vi quy ®Þnh. VÝ dô nÕu kho¶n cho vay ®îc thùc
hiÖn khi l·i suÊt quy ®Þnh lµ 12%, l·i suÊt ban ®Çu cã thÓ lµ 12.5% ®Ó giö
cho møc l·i suÊt ë møc 0.5 ®iÓm trªn møc l·i suÊt c¬ b¶n nhng kh«ng bao
giê vît qu¸ 14.5% hoÆc díi 10.5%. L·i suÊt cho vay chung dµi h¹n ë ViÖt
Nam trong thêi gian qua thùc hiÖn theo khung l·i suÊt do thèng ®èc Ng©n
hµng nhµ níc quy ®Þnh ë møc l·i suÊt "trÇn", thêng b»ng l·i suÊt huy ®éng
vèn víi chi phÝ Ng©n hµng (th«ng thêng kh«ng qu¸ 3% ) Theo quy ®Þnhvµ
®îc hai bªn vay vµ cho vay tho¶ thuËn. Chóng ta kh«ng thùc hiÖn mét biÓu
l·i suÊt cøng nh¾c nh lµ quy ®Þnh mét møc cô thÓ ®èi víi tõng thêi h¹n cho
vay mµ quy ®Þnh c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i thùc hiÖn mét møc chªnh lÖch
l·i suÊt ®Çu vµo vµ ®Çu ra lµ 0.35% /1 th¸ng.
Nãi tãm l¹i ®Ó ®Þnh gi¸ c¸c kho¶n cho vay trung - dµi h¹n c¸c Ng©n
hµng th¬ng m¹i cÇn xem xÐt c¸c yÕu tè sau :
- Chi phÝ dïng ®Ó huy ®éng vèn (l·i suÊt huy ®éng vèn)
- Chi phÝ qu¶n lý Ng©n hµng
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- C¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc ®iÒu hµnh c¸c kho¶n cho vay. Chi phÝ
nµy thuéc quy m« c¸c kho¶n cho vay, sè lîng ®iÒu tra tÝn dông cÇn thùc hiÖn,
chi phÝ b¶o qu¶n vµ duy tr× sù kiÓm so¸t vËt thÕ chÊp vµ chi phÝ ®Ó thu nî.
- Rñi ro tÝn dông c¸c kho¶n cho vay.
- Rñi ro l·i suÊt cña kho¶n cho vay.
- Møc l·i cã thÓ chÊp nhËn ®èi víi ngêi vay tõ nguån vèn c¹nh tranh
bao gåm ngêi cho vay vµ c¸c thÞ trêng tr¸i phiÕu, th¬ng phiÕu.
- Toµn bé mèi quan hÖ gia Ng©n hµng víi ngêi vay, ®iÒu nµy bao gåm
l·i suÊt thu ®îc ë sè d tiÒn göi cña ngêi vay còng nh c¸c chi phÝa n¶y sinh
trong viÖc thùc hiÖn c¸c dÞch vô nh chi tr¶ sÐc vµ thu ng©n c¸c kho¶n ®îc
ký th¸c cho ngêi vay.
-Lîi tøc cã thÓ thu ®îc tõ c¸c nguån ®Çu t kh¸c.
-Lîi tøc cña Ng©n hµng.
3. ChÊt lîng tÝn dông.
ChÊt lîng tÝn dông vµ rñi ro tÝn dông lµ hai cÆp ph¹m trï kinh tÕ liªn
quan chÆt chÏ víi nhau vµ ®èi ngîc nhau.
Nãi ®Õn chÊt lîng tÝn dông chÝnh lµ viÖc xem xÐt møc ®é an toµn cña
klho¶n cho vµy lµ cao hay thÊp, cô thÓ h¬n chÝnh lµ kh¶ n¨ng thu hßi l·i vµ
vèn trong t¬ng lai ®Ó ®a ra kÕt luËn lµ kho¶n cho vay cã chÊt lîng cao hay
thÊp. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ®©y lµ ph¹m trï kinh tÕ mµ c¸c Ng©n hµng
thêng quan t©m ®Õn nhiÒu h¬n c¶ bëi tÝnh chÊt cè h÷u cña nã lµ ®¶m b¶o an
toµn cho c¸c Ng©n hµng. Chóng ta thÊy r»ng, vÒ b¶n chÊt kinh tÕ th× chÊt lîng tÝn dông vµ rñi ro tÝn dông cã mét ®iÓm rÊt gièng nhau ®ã lµ ®Ò cËp ®Õn
kh¶ n¨ng thu håi l·i vµ vèn cña c¸c Ng©n hµng, nhng mét ®iÓm kh¸c nhau,
®èi nghÞch nhau ë chç lµ viÖc n©ng cao chÊt lîng tÝn dông còng lµ viÖc h¹n
chÕ rñi ro tÝn dông. ChÝnh v× vËy chóng ta ®Ò cËp ®Õn ph¹m trï chÊt lîng tÝn
dông th× còng lµ lóc chóng ta ®ang xem xÐt vÊn ®Ò rñi ro tÝn dông.
ViÖc n©ng cao chÊt lîng tÝn dông ®îc thùc hiÖn ë hai lo¹i ng¾n vµ
trung - dµi h¹n. Tuy nhiªn do tÝnh chÊt quan träng cña tÝn dông trung - dµi
h¹n nªn c¸c Ng©n hµng thêng tËp trung chñ yÕu vµo viÖc n©ng cao chÊt lîng tÝn dông trung - dµi h¹n. Thêi h¹n thu håi vèn cña c¸c kho¶n tÝn dông
nµy thêng dµi h¬n vµ rñi ro h¬n sao víi tÝn dông ng¾n h¹n, nªn viÖc ®¸nh
gi¸ chÊt lîng tÝn dông cÇn ph¶i ®îc chÆt chÏ h¬n. Do ®ã, còng nh kh¸i niÖm
chung vÒ chÊt lîng tÝn dông, n©ng cao chÊt lîng tÝn dông trung - dµi h¹n
còng ®ång nghÜa v¬Ý viÖc h¹ thÊp tèi ®a rñi ro tÝn dông trung - dµi h¹n. ®Ó
n©ng cao chÊt lîng hiÖu qu¶ tÝn dông Ng©n hµng tríc hÕt cÇn ph¶i thÊy ®îc
c¸c nguyªn nh©n ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng tÝn dông nãi chung vµ chÊt lîng
tÝn dông trung - dµi h¹n nãi riªng, ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng c¸ch gi¶i quyÕt sao
cho hiÖu qu¶ tÝn dông cao nhÊt. Theo lËp luËn ë trªn, cã thÓ hiÓu r»ng ®©y
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
còng lµ nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh g©y ra rñi ro tÝn dông vµ cïng víi nã
chÝnh lµ viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng nguyªn nh©n nµy sao cho rñi ro tÝn dông thÊp
nhÊt. Qua ®ã chóng ta th©ý ®îc toµn bé bèi c¶nh vÒ mèi liªn hÖ mËt thiÕt
gi÷a chÊt lîng tÝn dông vµ rñi ro tÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. §«i
khi cÆp thuËt ng÷: "nguyªn nh©n ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng tÝn dông" vµ
"nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro tÝn dông" ®îc sö dông ë díi ®©y ®îc ®ång
nghÜa víi nhau vµ ®îc hiÓu nh nhau 3.1.HÖ thèng c¸c nguyªn nh©n
kh¸ch quan, bÊt kh¶ kh¸ng.
§Ò cËp ®Õn nguyªn nh©n nµy cã ý nghÜa lµ nãi ®Õn toµn bé c¸c
nguyªn nh©n ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng tÝn dông nhng n»m ngoµi kh¶ n¨ng
®iÒu tiÕt kiÓm so¸t cña hÖ thèng Ng©n hµng nãi riªng vµ c¸c c¬ quan qu¶n
lý nhµ níc nãi chung. CÝnh v× vËy, kh¶ n¨ng gi¶m ¶nh hëng tiªu cùc cña c¸c
rñi ro nµy nãi chung lµ rÊt h¹n chÕ. Thuéc hÖ thèng nguyªn nh©n nµy bao
gåm:
-Do thiªn tai, dÞch bÖnh,tai n¹n ®ét ngét, dÞch ho¹...g©y ra.
-NÒn kinh tÕ quèc d©n ph¸t triÓn m¹nh mÏ dÉn ®Õn nh÷ng thay ®æi
nhanh chãng trong ho¹t ®éng hÖ thèng NH, trong khi vèn, n¨ng lùc qu¶n
lý,c¬ së ph¸p lý kh«ng thay ®æi kÞp víi tèc ®é ph¸t triÓn. Nguyªn nh©n nµy
xuÊt ph¸t tõ sù giµng buéc l«gic gi÷a chÊt vµ lîng trong sù ph¸t triÓn. NÕu
lîng thay ®æi qu¸ nhanh, vît qu¸ sù biÕn ®æi vÒ chÊt th× tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn
kÕt qu¶ kh«ng tu©n theo quy luËt.
-M«i trêng kinh tÕ thÕ giíi thay ®æi, tû gi¸ hèi ®o¸i vµ c¸c luång tiÒn
vèn trë nªn m¸t æn ®Þnh bÊp bªnh. Nguyªn nh©n nµy cã thÓ dÉn ®Ónñi ro
®èi víic¸c ho¹t déng Ng©n hµng vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó lý
gi¶i t¹i sao m«i trêng kinh tÕ thÕ giíi thay ®æi, tû gi¸... vµ c¸c luång vèn t
nh©n mÊt æn ®Þnh, bÊp bªnh l¹i lÖ thuéc hÖ thèng c¸c nguyªn nh©n kh¸ch
quan, b¸t kh¶ kh¸ng cã thÓ xuÊt ph¸t tõ xu híng toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ
thÕ giíi.
-ChÊt lîng qu¶n lý doanh nghiÖp còng lµ mét tÊt yÕu ph¶i nãi ®Õn c¸c
tæ chøc ho¹t ®éng kh«ng phï hîp víi quy m« ho¹t ®éng doanh nghiÖp vµ
kh«ng ®¸p øng ®îc ®ßi hái cña hÖ thèng tÝn dông lµnh m¹nh. Sù kh«ng t¬ng
øng gi÷a chÊt lîng qu¶n lý doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc kinh tÕ víi quy m«
ho¹t ®éng vµ c¸c ®ßi hái cña mét thÞ trêng tÝn dông lµnh m¹nh còng lµ mét
nguyªn nh©n kh¸ phæ biÕn n»m ngoµi sù kiÓm so¸t cña Ng©n hµng vµ lµm
gi¶m chÊt lîng tÝn dông.
3.2. C¸c nguyªn nh©n chñ quan.
§©y lµ c¸c nguyªn nh©n do chÝnh c¸c Ng©n hµng g©y ra. Chóng ta cã
thÓ kÓ ®Õn nh sau:
+ Cha chÊp hµnh nghiªm chØnh c¸c quy chÕ liªn quan ®Õn tÝn dông
nh: quy tr×nh nghiÖp vô tÝn dông, hay quy chÕ an toµn tÝn dông.
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
+ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p lÊy nî ®Ó nu«i nî mét c¸ch kh«ng thÝch hîp.
+ Tr×nh ®é nghiÖp vô cña c¸n bé tÝn dông cßn thÊp. §iÒu nµy biÓu
hiÖn ë hai yÕu ®iÓm sau:
Kh¶ n¨ng nghiÖp vô.
- §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ dù ¸n kh«ng thÝch hîp.
- §Þnh kú h¹n nî kh«nh phï hîp.
Kh¶ n¨ng t vÊn.
§èi víi c¸n bé tÝn dông, tr×nh ®é kiÕn thøc tæng hîp lµ rÊt cÇn thiÕt.
Do m«i trêng kinh tÕ rÊt phøc t¹p vµ thêng xuyªn biÕn déng, viÖc n¾m b¾t,
ph©n tÝch t×nh h×nh, t×m c¸c gi¶i ph¸p kÞp thêi ®Ó gióp Ng©n hµng xö lý
nhanh nh¹y, kÞp thêi thÝch øng víi nh÷ng biÕn ®æi cô thÓ cña thÞ trêng lµ
mét biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó ng¨n ngµ nî qu¸ h¹n nh»m n©ng cao chÊt lîng
tÝn dông. Vµ còng nh mäi ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c, ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn
lµnh m¹nh, nhµ cung cÊp kh«ng nh÷ng chØ ph¶n øngvíi nh÷ng thay ®æi vÒ
nhu cÇu thÞ trêng, mµ cßn ph¶i biÕt khai th¸c vµ më réng nhu cÇu thÞ trêng,
nãi c¸ch kh¸c lµ ph¶i biÕt më réng m«i trêng ho¹t ®éng.
+ Sù bµnh tríng tÝn dông cñahÖ thèng Ng©n hµng.
§Ó theo ®uæi môc tiªu nµy,cïng ®ång nghÜa víi viÖc c¸c Ng©n hµng
chØ quan t©m ®Õn sè lîng tÝn dông mµ kh«ng chó ý ®Õn chÊt lîng cña nã.
ViÖc më réng tÝn dông qu¸ møc ®ßi hái c¸c Ng©n hµng còng ph¶i n©ng cao
kh¶ n¨ng ho¹t qu¶n lý tÝn dông,nÕu kh«ng cã sù ph¸t triÓn c©n ®èi nµy tÊt
yÕu sÏ dÉn ®Õn chÊt lîng tÝn dông dÇn dÇn bÞ sa sót nghiªm träng. Cã thÓ
nãi r»ng,chÊt lîng vµ sè lîng tÝn dông tû lÖ nghÞch víi nhau nÕu kh«ng cã
sù ph¸t triÓn ®ång bé trong ho¹t ®éng qu¶n lý Ng©n hµng.
+Sù chñ quan qu¸ tr×nh tin táng vµo ngêi vay.
Ng©n hµng thiÕu sù gi¸m s¸t ®Çy ®ñ víi c¸c kh¸ch hµng ®· cã quan
hÖ l©u dµi víi m×nh (kh¸ch hµnh truyÒn thèng). §ång thêi, viÖc n¾m b¾t
th«ng tin kh«ng chÝnh x¸c dÔ cã nh÷ng ®¸nh gi¸ sai lÖch vÒ kh¸ch hµng.
Trªn ®©y lµ nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng
ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng nãi chung vµ ho¹t ®éng tÝn dông trung dµi h¹n nãi riªng. V× vËy, c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i muèn theo ®uæi môc
tiªu n©ng cao chÊt lîng tÝn dông cÇn ph·Ýa ®Þnh rñi ro cña tõng kho¶n cho
vay trung - dµi h¹n,®¸nh gi¸ møc ®é tin cËy cña ngêi vay trong viÖchoµn tr¶
nî vay th«ng qua mét biÖn ph¸p gäi lµ ph©n tÝch tÝn dông, ®ång thêi c¸c
Ng©n hµng TM cßn ®a ra nh÷ng nguyªn t¾c riªng trong nghiÖp vô cho vay,
cô thÓ lµcho vay trung - dµi h¹n, cuèi cïng míi ®a ra quyÕt ®Þnh cho vay
hay kh«ng.
4. Nguyªn t¾c cho vay trung - dµi h¹n.
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
ViÖc sö dông vèn vay trung - dµi h¹n ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c sö
dông vèn ®óng môc ®Ých. Muèn vay vèn trung - dµi h¹n ngêi vay ph¶i so¹n
th¶o dù ¸n, ch¬ng tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh mét c¸ch râ rµng,®Çy ®ñ,viÖc
sö dông vèn theo ®óng môc ®Ých cô thÓ. Dù ¸n ®Çu t ph¶i ph©n chia c¸c
kho¶n môc sö dông vèn mét c¸ch chi tiÕt ®Ó Ng©n hµng cho vay cã thÓ
thÈm ®Þnh ®îc kh¶ n¨ng tr¶ nî cña dù ¸n. C¸c kho¶n môc sö dông vèn
trung - dµi h¹n cã thÓ gåm: chi phÝ mua ®Êt, thuª ®Êt chi phÝ x©y dùng nhµ
xëng, chi phÝ mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ chi phÝ mua c«ng nghÖ s¶n xuÊt
hoÆc mét bé phËn vèn lu ®éng tèi thiÓu.
Môc tiªu cña dù ¸n,ch¬ng tr×nh s¶n xuÊt ph¶i n»m trong ch¬ng tr×nh
ph¸t triÓn kinh tÕ chung cña ®Þa ph¬ng, cña vïng, cña nh¶ níc. §Ó ®¶m b¶o
cho dù ¸n, ch¬ng tr×nh vay vèn ®ù¬c thùc hiÖn cho dù ¸n, ch¬ng tr×nh vay
vèn ph¶i ®îc c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn thÈm ®Þnh vµ th«ng qua cho phÐp
thùc hiÖn.
§èi víi c¸c ph¬ng ¸n c¶i tiÕn kü thuËt c«ng nghÖ, më réng s¶n xuÊt
còng cÇn phÈi xem xÐt kü môc ®Ých cña viÖc sö dông vèn mét c¸ch chÆt chÏ
bëi v×, ban l·nh ®¹o doanh nghiÖp vay vèn vµ Ng©n hµng cho vay nh»m tr¸nh
sö dông vèn vay cho môc ®Ých kh¸c kh«ng n»m trong ph¬ng ¸n vay vèn.
Thø hai viÖc sö dông vèn vay trung - dµi h¹n ph¶i cã hiÖu qu¶ kinh tÕ
x· héi cao. Mét dù ¸n, ch¬ng tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ thÊp
kh«ng ®îc vay vèn ®Ó thùc hiÖn,v× nã sÏ dÉn ®Õn vÞªc hoµn tr¶ vèn khã
kh¨n vµ g©y hËu qu¶ xÊu cho nÒn kinh tÕ.
Sö dông vèn vay cã hiÖu qu¶ ®îc thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng hoµn tr¶ vèn cña
bªn vay ®óng thêi h¹n. Do vËyc¸c dù ¸n, c¸c ch¬ng tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh ph¶i ®îc thùc hiÖn qua c¸c chØ tiªu nh lîi nhuËn hµng n¨m,hÖ sè lîi
nhuËn trªn doanh thu,hÖ sè lîi trªn vèn ®Çu t...
Cuèi cïng lµ nguån vèn cho vaycña c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ
nguån vèn cã kú h¹n,do vËy c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i kh«ng thÓ cho vay
c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh v« thêi h¹n.Thêi h¹n vèn vay phô thuéc vµo
tÝnh chÊt ®Æc ®iÓm cña chu kú s¶n xuÊt kinh doanh s¶n phÈm vµ thêi gian
c«ng tr×nh, c«ng nghÖ s¶n xuÊt...
Mét c«ng nghÖ s¶n xuÊt nhanh l¹c hËu th× thêi gian sèng cña s¶n
phÈm còng sÏ ng¾n vµ do v¹y thêi gian hoµn vèn còng ph¶i ng¾n.
Ch¬ng II
Thùc tr¹ng cho vay trung - dµi h¹n cña chi nh¸nh
Ng©n hµng c«ng th¬ng ba ®×nh ®ãi víi doanh nghiÖp
nhµ níc - XÐt tõ gi¸c ®é chÊt lîng tÝn dông.
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
I.Kh¸i qu¸t vÒ Ng©n hµng C¤NG TH¦¥NG Ba §×nh.
1.Sù ph¸t triÓn cña Ng©n hµng tõ tríc ®Õn nay.
Th¸ng 6/1988 theo quyÕ dÞnh cña héi ®ång bé trëng hÖ thèng Ng©n
hµng ®îc tæ chøc l¹i víi môc tiªu lµ t¨ng cêng chøc n¨ng cña Ng©n hµng
NN chøc n¨ng th¬ng m¹i ®îc giao cho Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ Ng©n
hµng CT. TiÒn göi c¸c quý tiÕt kiÖm ®ùoc ph©n bæ cho Ng©n hµng n«ng
nghiÖp vµ Ng©n hµng CT. Theo ph¸p lÖnh Ng©n hµng c«ng bè ngµy
24/5/1990,Ng©n hµng mét cÊp chuyÓn sang hÖ thèng Ng©n hµng hai cÊp vµ
Ng©n hµngCT lµ mét trong bèn Ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh ë níc ta
víi lÜnh vùc ho¹t ®éng chñ yÕu lµ c«ng nghiÖp, th¬ng nghiÖp dÞch vô, giao
th«ng vËn t¶i, bu ®iÖn.
Nh vËy lÞch sö h×nh thµnh Ng©n hµng CTBa §×nh g¾n liÒn víi lÞch sö
ra ®êi cña Ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam kÓ tõ n¨m 1988. Thùc ra Ng©n
hµngCT Ba §×nh ®îc thµnh lËp n¨m 1961.Tõ khi thµnh lËp ®Õn ngµy
1/1/1988 chi nh¸nh Ng©n hµng Ba §×nh lµ ®¬n vÞ trùc thuéc Ng©n hµngNN
thµnh phè Hµ Néi lµm nhiÖm vô cña mét Ng©n hµng c¬ së trong thêi kú bao
cÊp. Ng©n hµng ®¶m nhiÖm c¸c c«ng t¸c huy ®éng vèn tiÕt kiÖm cña nh©n
d©n trong khu vùc vµ nhiÖm vô cung øng tiÒn mÆt cho tÊt c¶ c¸c c¬ quan sù
nghiÖp hµnh chÝnh trung ¬ng, ®Þa ph¬ng trªn ®Þa bµn vµ lµm nhiÖm vô tÝn
dông phôc vô tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô. G¸nh nÆng lóc
bÊy giê lµ ph¶i thêng xuyªn lo ®ñ tiÒn mÆt cho nhu cÇu chi tiªu trªn ®Þa
bµnQuËn,n¬i tËp trung nhiÒu c¬ quan trung ¬ng §¶ng vµ chÝnh phñ.Nguån
thu tiÒn mÆt qua kh©u tiÕt kiÖm lín h¬n ph¶i xin hç trî cña Ng©n hµngNN
trung ¬ng vµ Ng©n hµng thµnh phè Hµ Néi.
Sau nghÞ quyÕt 53/H§BT,Ng©n hµngCT Ba §×nh trùc thuéc chi nh¸nh
Ng©n hµngCT Hµ Néi ®îc phÐp bµn giao c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp
vµ Qu©n ®éi sang kho b¹c nhµ níc ®¶m nhiÖm ®Ó bíc sang mét giai ®o¹n
míi mÎ cña nghiÖp vô Ng©n hµng lµ kinh doanh tiÒn tÖ, tÝn dông.
Tõ th¸ng 7/1988 c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i chÝnh thøc thµnh lËp víi
chøc n¨ng kinh doanh tiÒn tÖ,tÝn dông vµ dÞch vô Ng©n hµng. Song, tõ khi
thµnh lËp cho ®Õn hÕt quý I n¨m 1996 Ng©n hµng c«ngth¬ng ViÖt nam thùc
hiÖn m« h×nh ba cÊp, chi nh¸nh Ng©n hµngCT Ba §×nh trùc thuéc h¹ch to¸n
chung vµ chÞu sù chØ ®¹o trùc tiÕp tõ Ng©n hµngCT thµnh phè Hµ Néi.
§Õn th¸ng 1/1997 theo quyÕt ®Þnh sè 93/Ng©n hµngCT-TCCB cña
tæng gi¸m ®èc Ng©n hµng c«ngth¬ng ViÖt nam, c¸c Ng©n hµng thµnh phè
Hµ Néi trªn ®Þa bµn ®îc n©ng cÊp thµnh Ng©n hµng trùc thuéc Ng©n
hµngTW. QuyÕt ®Þnh 108,109,416 Q§/Ng©n hµng c«ngth¬ng ViÖt nam ®·
thùc sù thóc ®Èy c¸c Ng©n hµng ho¹t ®éng n¨ng ®éng h¬n trong kinh
doanh, ho¹t ®éng kinh doanh ®a d¹ng, phong phó, ®¶m b¶o bï ®¾p chi phÝ
cã l·i vµ ®ång thêi trong nhËn thøc c«ng t¸c c¸n bé Ng©n hµng ®· cã chñ
®éng cô thÓ.
20
.DOC 
50 
63 
66 
