Tài liệu Kế toán quản trị chi phí sản xuất tại công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủy sản miền trung.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRẦN THỊ THU HÀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THỦY SẢN MIỀN TRUNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH Đà Nẵng – Năm 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRẦN THỊ THU HÀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THỦY SẢN MIỀN TRUNG Chuyên ngành: Kế toán Mã số: 60.34.30 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Mạnh Toàn Đà Nẵng – Năm 2014 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận văn TRẦN THỊ THU HÀ MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................. 2 3. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................... 2 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................... 3 5. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 3 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .............................................. 4 7. Tổng quan tài liệu nghiên cứu............................................................... 4 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ SẢN XUẤT TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT ............... 9 1.1. TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ ....................... 9 1.1.1. Khái niệm về kế toán quản trị chi phí............................................. 9 1.1.2. Bản chất và vai trò của kế toán quản trị chi phí............................ 10 1.1.3. Kế toán quản trị chi phí với chức năng quản lý............................ 11 1.2. NỘI DUNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ SẢN XUẤT TRONG DOANH NGHIỆP .................................................................................. 13 1.2.1. Nhận diện và phân loại chi phí trong các doanh nghiệp sản xuất 13 1.2.2. Lập dự toán chi phí sản xuất trong các doanh nghiệp sản xuất .... 17 1.2.3. Tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành ................................... 20 1.2.4. Phân tích chi phí sản xuất phục vụ cho kiểm soát chi phí ............ 23 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ....................................................................... 27 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THỦY SẢN MIỀN TRUNG ............................................................................. 28 2.1. GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THỦY SẢN MIỀN TRUNG.......................................... 28 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển Công ty .................................. 28 2.1.2. Đặc điểm tổ chức hoạt động sản xuất của Công ty và quy trình công nghệ ................................................................................................ 29 2.1.3. Tổ chức quản lý của Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủy sản miền Trung .............................................................................................. 29 2.1.4. Tổ chức bộ máy kế toán của Công ty ........................................... 34 2.2. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THỦY SẢN MIỀN TRUNG ................................................................................................... 36 2.2.1. Đặc điểm sản xuất tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủy sản miền Trung ............................................................................................. 36 2.2.2. Phân loại chi phí sản xuất tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủy sản miền Trung.............................................................................. 37 2.2.3. Công tác lập dự toán chi phí sản xuất ........................................... 40 2.2.4. Tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm tại Công ty .............. 52 2.2.5. Phân tích chi phí phục vụ cho kiểm soát chi phí sản xuất tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủy sản miền Trung .................................... 65 2.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THỦY SẢN MIỀN TRUNG........................................................................................ 68 2.3.1. Ưu điểm......................................................................................... 69 2.3.2. Tồn tại ........................................................................................... 69 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ....................................................................... 71 CHƯƠNG 3. HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THỦY SẢN MIỀN TRUNG ............................................................................. 72 3.1. SỰ CẦN THIẾT PHẢI HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THỦY SẢN MIỀN TRUNG .................................................................. 72 3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THỦY SẢN MIỀN TRUNG........................................................................................ 73 3.2.1. Phân loại chi phí sản xuất phục vụ cho kế toán quản trị............... 73 3.2.2. Lập dự toán chi phí sản xuất ......................................................... 81 3.2.3. Phương pháp tính giá thành .......................................................... 92 3.2.4. Phân tích chi phí phục vụ cho việc kiểm soát chi phí sản xuất .... 95 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ..................................................................... 105 KẾT LUẬN .......................................................................................... 106 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (bản sao) PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CB Chế biến CCDC Công cụ dụng cụ CP NCTT Chi phí nhân công trực tiếp CP NVLTT Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp CP SXC Chi phí sản xuất chung HC Hành chính KTQT Kế toán quản trị NVL Nguyên vật liệu NS Nhân sự PC Pháp chế SX Sản xuất TC Tài chính TSCĐ Tài sản cố định XK Xuất khẩu DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu bảng Tên bảng Trang 2.1 Dự toán nguyên vật liệu chính 41 2.2 Dự toán chi phí nguyên vật liệu chính 42 2.3 Dự toán chi phí nguyên vật liệu phụ 43 2.4 Dự toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp 44 2.5 Tổng dự toán chi phí nhân công trực tiếp sản xuất 45 2.6 Dự toán tiền lương sản phẩm nhân công trực tiếp 46 sản xuất 2.7 Dự toán tiền ăn giữa ca và các khoản trích theo 49 lương nhân công trực tiếp sản xuất 2.8 Dự toán chi phí nhân công trực tiếp sản xuất (chi 50 tiết) 2.9 Dự toán chi phí sản xuất chung 51 2.10 Dự toán chi phí sản xuất 52 2.11 Bảng tổng hợp chi phí nguyên vật liệu chính 55 2.12 Đơn giá nguyên vật liệu phụ 56 2.13 Tập hợp chi phí nguyên vật liệu phụ 57 2.14 Tổng hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp 58 2.15 Tổng hợp chi phí nhân công trực tiếp sản xuất 60 2.16 Tổng hợp chi phí nhân công trực tiếp (chi tiết) 61 2.17 Tập hợp chi phí sản xuất chung 63 2.18 Tập hợp chi phí sản xuất 64 2.19 Báo cáo phân tích tình hình thực hiện chi phí 66 NVLTT 2.20 Báo cáo phân tích tình hình thực hiện chi phí NCTT 67 2.21 Báo cáo phân tích tình hình thực hiện chi phí sản 67 Số hiệu bảng Tên bảng Trang Báo cáo phân tích biến động chi phí sản xuất so với 68 xuất chung 2.22 dự toán 3.1 Phân loại chi phí sản xuất theo cách ứng xử của chi 76 phí 3.2 Thống kê sản lượng sản xuất và chi phí NVL dùng 78 cho phân xưởng, chi phí điện, chi phí nước, chi phí sửa chữa phát sinh 3.3 Kết quả xử lý số liệu từ Excel 79 3.4 Phân loại chi phí sản xuất theo cách ứng xử chi phí 80 toàn công ty 3.5 Định mức nguyên vật liệu chính 82 3.6 Dự toán biến phí sản xuất chung 85 3.7 Phân bổ biến phí sản xuất chung dự toán 85 3.8 Xây dựng dự toán biến phí sản xuất đơn vị các mặt 87 hàng năm 2013 3.9 Dự toán chi phí linh hoạt cho các mặt hàng năm 90 2013 3.10 Bảng tổng hợp biến phí SXC chế biến 93 3.11 Bảng tổng hợp giá thành theo sản phẩm 94 3.12 Phân tích biến động chi phí nguyên vật liệu chính 96 các mặt hàng năm 2013 3.13 Phân tích biến động định phí NCTT 101 3.14 Phân tích biến động chi phí sản xuất chung 103 DANH MỤC SƠ ĐỒ Số hiệu sơ đồ Tên sơ đồ Trang 1.1 Các chức năng cơ bản của quản trị doanh nghiệp 12 2.1 Sơ đồ tổ chức của Công ty 30 2.2 Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán 34 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế, đặc biệt là khi Việt Nam gia nhập WTO, cạnh tranh trên thị trường sẽ trở nên khốc liệt hơn bao giờ hết. Để cạnh tranh có hiệu quả đòi hỏi các doanh nghiệp không chỉ nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng hóa các mặt hàng, hạ giá bán, mà còn phải đưa ra quyết định kinh doanh chính xác, kịp thời, nắm bắt được cơ hội kinh doanh. Chính những yêu cầu về tính tốc độ, linh hoạt và hữu ích của thông tin mà kế toán tài chính không thể đảm trách được, kế toán quản trị (KTQT) ra đời như một tất yếu khách quan của cơ chế thị trường. Tại các doanh nghiệp sản xuất, KTQT chi phí là nội dung có ý nghĩa quan trọng hàng đầu. Tiết kiệm chi phí, hạ được giá thành, nâng cao chất lượng sản phẩm nhằm tối đa hóa lợi nhuận và tăng cường khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trong điều kiện nền kinh tế hội nhập và có tính toàn cầu là một yêu cầu bức thiết đặt ra đối với doanh nghiệp hiện nay. Chế biến thủy sản là một trong những ngành đang được Nhà nước quan tâm hỗ trợ nhằm phát triển chương trình kinh tế biển, khai thác lợi thế về biển của Việt Nam, nhưng những năm gần đây các doanh nghiệp gặp rất nhiều khó khăn về thị trường tiêu thụ, nguồn nguyên liệu, công nghệ sản xuất, trình độ quản lý…Ngành chế biến thủy sản khu vực miền Trung dù có nhiều lợi thế về điều kiện tự nhiên nhưng vẫn không thể tránh khỏi tình hình khó khăn chung. Do đó để tồn tại và phát triển thì vấn đề đặt ra trước mắt cho Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủy sản miền Trung là phải tiết kiệm chi phí nhằm hạ giá thành, tăng sức cạnh tranh. Tuy nhiên qua tìm hiểu thực tế cho thấy việc ứng dụng KTQT chi phí sản xuất vào hoạt động quản lý chưa được quan tâm một cách đúng mức. Mặc dù Công ty đã thực hiện việc xây dựng định mức, dự toán sản xuất nhưng việc lập dự toán cũng chỉ dừng lại ở dự toán tĩnh chưa 2 thể hiện được sự vận động của chi phí khi mức độ hoạt động thay đổi. Điều này chưa đáp ứng thông tin cho nhà quản trị trong việc đưa ra quyết định phù hợp với những diễn biến phức tạp của thị trường khi có sự thay đổi về quy mô sản xuất, khả năng gia tăng khi có sự thay đổi về giá sản phẩm. Giá thành sản phẩm ở Công ty vẫn tính theo phương pháp truyền thống. Phương pháp này dễ thực hiện nhưng lại không đáp ứng được yêu cầu cho các nhà quản trị trong việc lập kế hoạch linh hoạt đáp ứng nhu cầu thông tin về chi phí đơn vị trong các tình huống quy mô sản xuất khác nhau. Bên cạnh đó công tác kiểm soát chi phí chưa được quan tâm, chú trọng đúng mức, Công ty chưa có báo cáo nào phân tích một cách cụ thể sự biến động của chi phí do những nhân tố nào ảnh hưởng và mỗi nhân tố ảnh hưởng là bao nhiêu, báo cáo chỉ dừng lại ở việc so sánh. Do vậy nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin có chất lượng cao, chính xác, kịp thời phục vụ cho việc ra quyết định thì “Kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủy sản miền Trung” là vấn đề cấp thiết cần được nghiên cứu. 2. Mục tiêu nghiên cứu Nghiên cứu thực trạng và tìm ra những mặt tồn tại trong công tác KTQT chi phí sản xuất tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủy sản miền Trung. Qua đó đề xuất hoàn thiện việc vận dụng KTQT chi phí sản xuất phù hợp với đặc thù của Công ty. 3. Câu hỏi nghiên cứu - Thực trạng KTQT chi phí sản xuất tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủy sản miền Trung đặt ra những vấn đề gì cần phải hoàn thiện? - Phải thực hiện những giải pháp gì để hoàn thiện KTQT chi phí sản xuất tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủy sản miền Trung? 3 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: công tác KTQT chi phí sản xuất tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủy sản miền Trung như lập dự toán chi phí sản xuất, tập hợp chi phí sản xuất thực tế phát sinh và tính giá thành sản phẩm hoàn thành, phân tích chi phí để phục vụ việc kiểm soát chi phí và ra các quyết định kinh doanh. - Phạm vi nghiên cứu: Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủy sản miền Trung là đơn vị có nhiều ngành sản xuất, kinh doanh nhiều loại sản phẩm khác nhau như: sản xuất-chế biến-xuất khẩu thuỷ sản, sản xuất-kinh doanh thức ăn nuôi thuỷ sản, kinh doanh dịch vụ kho vận, kinh doanh vật tư nhập khẩu. Tuy nhiên hiện nay việc sản xuất-chế biến-xuất khẩu thủy sản vẫn là hoạt động chính của Công ty. Do vậy luận văn đi sâu nghiên cứu hoạt động sản xuất các mặt hàng thủy sản tại nhà máy CB Thủy đặc sản-DL10 thuộc Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủy sản miền Trung. 5. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp mô tả được vận dụng nhằm mô tả hoạt động sản xuất kinh doanh tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủy sản miền Trung. Phương pháp quan sát được vận dụng nhằm tìm hiểu thực trạng KTQT chi phí sản xuất tại Công ty. Qua đó đánh giá những ưu điểm, nhược điểm về KTQT chi phí sản xuất ở Công ty. Thông tin, số liệu thu thập là nguồn thông tin có liên quan đến KTQT chi phí sản xuất, từ quy trình sản xuất, quá trình lập dự toán, xây dựng định mức chi phí sản xuất và việc kiểm soát chi phí sản xuất đến KTQT chi phí sản xuất. Các số liệu về chi phí dự toán được thu thập từ kế hoạch kinh doanh do Ban Kế hoạch-Đầu tư lập, chi phí thực tế như chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, và chi phí sản xuất chung như sổ chi tiết và 4 sổ tổng hợp nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung được thu thập từ Ban Tài chính-Kế toán của Công ty. Dựa vào cơ sở lý thuyết về KTQT chi phí sản xuất, đối chiếu với thực trạng KTQT chi phí sản xuất tại Công ty phương pháp suy diễn được vận dụng nhằm đưa ra các giải pháp hoàn thiện KTQT chi phí sản xuất ở Công ty. 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài Kết quả nghiên cứu sẽ giúp hình thành rõ nét kế toán quản trị chi phí sản xuất có thể áp dụng tại Công ty. Qua đó cung cấp nhiều thông tin hữu ích cho quản trị chi phí sản xuất ở Công ty. 7. Tổng quan tài liệu nghiên cứu Nhằm giúp cho các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh tổ chức tốt công tác KTQT, ngày 12/06/2006, Bộ tài chính ban hành thông tư số 53/2006/TTBTC. Thông tư nêu rõ nguyên tắc tổ chức thông tin KTQT không bắt buộc phải tuân thủ các nguyên tắc kế toán và có thể thực hiện theo những quy định nội bộ của doanh nghiệp nhằm xây dựng hệ thống thông tin quản lý thích hợp theo yêu cầu cụ thể của doanh nghiệp. Doanh nghiệp có quyền quyết định việc vận dụng các chứng từ kế toán, tổ chức hệ thống sổ kế toán, vận dụng và chi tiết hóa các tài khoản kế toán, thiết kế các mẫu báo cáo KTQT cần thiết để phục vụ cho KTQT; được sử dụng mọi thông tin, số liệu của kế toán tài chính để phối hợp và phục vụ KTQT. Đã có nhiều công trình nghiên cứu của các các nhà khoa học đến vấn đề này như: Giáo trình “Kế toán quản trị” của GS.TS Trương Bá Thanh, Phạm Văn Dược, Bùi Xuân Trường, Đoàn Xuân Tiên...đã nghiên cứu bản chất, nội dung và vận dụng KTQT trong điều kiện ở Việt Nam. Các vấn đề KTQT được đề cập là: công tác xây dựng dự toán bộ phận và dự toán tổng thể trong doanh nghiệp; tập hợp, hạch toán chi phí, tính giá thành theo nhiều phương pháp; phân tích biến động chi phí để tìm ra các nguyên nhân chênh lệch nhằm 5 cung cấp thông tin cho việc điều hành, quản trị doanh nghiệp; cung cấp các thông tin thích hợp cho việc ra các quyết định; tổ chức bộ máy KTQT. Ngay từ những năm 1990 đến nay, một số doanh nghiệp đã và đang vận dụng KTQT chi phí vào đơn vị mình. Tuy nhiên, vẫn còn một số doanh nghiệp chưa thấy được tầm quan trọng của KTQT chi phí đặc biệt là KTQT chi phí sản xuất đối với công tác quản lý doanh nghiệp. Do đó, KTQT chi phí luôn là vấn đề mới mẻ đối với Việt Nam. Đó cũng là lý do mà nhiều tác giả đã đi sâu nghiên cứu về lý luận cũng như vận dụng vào thực tế công tác KTQT chi phí trong các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh ở Việt Nam với nhiều góc độ khác nhau như: Tác giả TS. Trần Hải Long (2012) có bài viết đăng trên tạp chí Kế toán và Kiểm toán số 12/2012 (111) về “Tổ chức kế toán quản trị chi phí sản xuất trong doanh nghiệp”. Nội dung của bài viết tập trung đề cập đến các bước tổ chức KTQT chi phí sản xuất trong doanh nghiệp như: Lập dự toán chi phí sản xuất, tổ chức KTQT chi phí trong doanh nghiệp cũng như quy trình chi tiết các bước lập dự toán chi phí sản xuất như thế nào hay các thông tin cần thu thập phục vụ cho công tác tổ chức KTQT chi phí là những thông tin gì. Mục đích là cung cấp kiến thức hữu ích cho các nhà quản trị doanh nghiệp để có những bước tổ chức KTQT chi phí sản xuất trong doanh nghiệp một cách hoàn thiện hơn. Bài viết của Th.S Nguyễn Thị Minh Phương (2009) đăng trên tạp chí Kế toán số 10/2009 (80) về “Phương pháp xác định chi phí sản xuất để tính giá thành sản phẩm trong kế toán quản trị”. Trong bài viết này tác giả đã trình bày lý thuyết về các phương pháp xác định chi phí sản xuất đó là phương pháp toàn bộ và phương pháp trực tiếp đồng thời tác giả đã có sự so sánh giữa hai phương pháp này có sự khác nhau ở phần định phí sản xuất chung trong hàng tồn kho, hay chính là thời gian được chọn để tính định phí sản xuất 6 chung. Ngoài ra tác giả cũng đã khẳng định hai phương pháp này là giống nhau nhưng trong trường hợp doanh nghiệp sản xuất và tiêu thụ hết và không có hàng tồn kho, lợi nhuận của hai báo cáo kết quả kinh doanh được lập theo hai phương pháp trên là giống nhau. Ưu diểm của bài báo này khi tác giả đã có ý kiến cho rằng đối với nền kinh tế thị trường nhiều biến động như hiện nay, tình hình tiêu thụ hàng hóa thường không thuận lợi, tiềm ẩn nhiều rủi ro thì doanh nghiệp nên lựa chọn phương pháp xác định chi phí trực tiếp. Điều này sẽ giúp cho doanh nghiệp thuận lợi hơn trong việc phân tích điểm hòa vốn, phân tích mối quan hệ chi phí-khối lượng-lợi nhuận qua đó giúp các nhà quản trị tính được các chỉ tiêu kinh tế, phục vụ cho việc ra quyết định kinh doanh: Liệu có nên sản xuất tiếp hay mua ngoài? Sản xuất ở mức nào là hợp lý, để đạt được lợi nhuận mong muốn, cần phải sản xuất và tiêu thụ ở mức nào? Tuy nhiên đối với bài báo này tác giả khẳng định hiện nay các doanh nghiệp ở Việt Nam hầu hết mới chỉ áp dụng phương pháp xác định chi phí toàn bộ mà chưa có minh chứng nào cụ thể để khẳng định cho vấn đề này. Bài viết của tác giả PGS.TS Phạm Văn Dược (2009) được đăng trên tạp chí kế toán số 77/2009 về “Giải pháp kiểm soát chi phí nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động trong doanh nghiệp”. Tác giả đã đề cập đến các giải pháp để kiểm soát chi phí trong doanh nghiệp đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết phải kiểm soát chi phí nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Từ đó có thể cung cấp kiến thức hữu ích cho các nhà quản trị doanh nghiệp có định hướng vận dụng nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý. Ngoài ra còn nhiều đề tài mang tính ứng dụng trong từng đơn vị, cụ thể: Đầu tiên có thể kể đến đó là nghiên cứu trong lĩnh vực thủy sản của tác giả Nguyễn Thị Lệ Chi (2012) với đề tài “Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại Công ty cổ phần thủy sản Bình Định”. Trong nghiên cứu này tác giả đã khái quát được tình hình tổ chức, đặc điểm sản xuất kinh doanh cũng như 7 thực tế việc áp dụng KTQT chi phí tại đơn vị và đã chỉ ra được các nhược điểm hiện tại đối với việc vận dụng KTQT chi phí tại Công ty. Từ đó, tác giả đề xuất các giải pháp có khả năng khắc phục được các nhược điểm và có thể vận dụng tại Công ty. Không chỉ trong lĩnh vực thủy sản mà trong lĩnh vực in, nghiên cứu của tác giả Trần Thị Kim Loan (2010) với đề tài “Kế toán quản trị chi phí tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên Xổ số kiến thiết và dịch vụ in Đà Nẵng” đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận về KTQT chi phí, nghiên cứu thực tiễn về đặc điểm tổ chức hoạt động kinh doanh, đặc điểm tổ chức quản lý, cơ cấu bộ máy kế toán, đi sâu tìm hiểu thực trạng KTQT chi phí tại Công ty. Đồng thời tác giả đã đưa ra nhận xét và đánh giá khách quan về thực trạng công tác KTQT chi phí tại Công ty từ đó đã có hướng hoàn thiện KTQT chi phí tại Công ty. Qua các nghiên cứu cho thấy vấn đề KTQT, KTQT chi phí đã được các tác giả nghiên cứu cụ thể về việc ứng dụng KTQT, KTQT chi phí vào nhiều loại hình doanh nghiệp. Tuy nhiên các nghiên cứu trên chưa chú trọng nghiên cứu sâu về KTQT chi phí sản xuất trong các doanh nghiệp sản xuất. Đối với các doanh nghiệp sản xuất thì chi phí sản xuất chiếm tỷ trọng rất cao trong tổng chi phí phát sinh tại doanh nghiệp. Việc ứng dụng KTQT chi phí sản xuất trong các doanh nghiệp sản xuất là việc không thể thiếu, nó giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt chi phí, góp phần nâng cao hiệu quả của doanh nghiệp. Vì vậy đã có một số tác giả nghiên cứu về KTQT chi phí sản xuất trong doanh nghiệp như: Trong lĩnh vực may mặc, tác giả Nguyễn Thị Hồng Oanh (2010) đã nghiên cứu “Kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Tổng Công ty Cổ phần dệt may Hòa Thọ”. Trong nghiên cứu này qua việc phân tích thực trạng tác giả đã 8 đưa ra một số giải pháp để hoàn thiện công tác KTQT chi phí sản xuất tại Tổng Công ty Cổ phần dệt may Hòa Thọ, các giải pháp chủ yếu tập trung vào vấn đề phân loại chi phí, lập báo cáo phân tích chi phí sản xuất, lập dự toán linh hoạt nhằm tăng cường kiểm soát chi phí nội bộ, tổ chức hệ thống tài khoản và sổ sách kế toán, tổ chức hệ thống báo cáo KTQT chi phí sản xuất, phân tích biến động chi phí để chỉ ra các nhân tố ảnh hưởng, nâng cao tính hữu ích của thông tin kế toán phục vụ cho hoạt động quản trị doanh nghiệp. Tuy nhiên nghiên cứu chủ yếu đi vào đặc trưng của doanh nghiệp sản xuất may mặc nên đưa ra các giải pháp hoàn thiện công tác KTQT chi phí sản xuất xuất phát từ đặc thù kinh doanh của đơn vị. Ngoài ra trong lĩnh vực thủy sản còn có đề tài nghiên cứu của tác giả Đinh Tuyết Diệu (2011) nghiên cứu “Kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty Cổ phần Thực phẩm Xuất nhập khẩu Lam Sơn”. Nghiên cứu này đã đánh giá được thực trạng chi phí sản xuất tại doanh nghiệp và đưa ra một số giải pháp để hoàn thiện KTQT chi phí sản xuất tại doanh nghiệp hoàn thiện phân loại chi phí sản xuất phục vụ cho KTQT, hoàn thiện công tác lập dự toán, hoàn thiện phương pháp phân bổ chi phí. Chính vì vậy, trên cơ sở kế thừa những lý luận về KTQT nói chung và KTQT chi phí sản xuất nói riêng, cũng như nghiên cứu thực trạng KTQT chi phí sản xuất tại Cổ phần xuất nhập khẩu thủy sản miền Trung các vấn đề luận văn tập trung nghiên cứu là KTQT chi phí sản xuất tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủy sản miền Trung. 9 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ SẢN XUẤT TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT 1.1. TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ 1.1.1. Khái niệm về kế toán quản trị chi phí Cùng với sự phát triển của kinh tế thị trường, trước yêu cầu thông tin nhiều hơn, phong phú hơn của nhà quản trị, ngoài những thông tin về chi phí để có thể phục vụ công tác quản trị doanh nghiệp được tốt hơn, kế toán chi phí được bổ sung và phát triển thành kế toán quản trị. KTQT được phát triển mạnh tại Hoa Kỳ vào đầu thế kỷ 20, và hiện nay được vận dụng ở hầu hết các nước có nền kinh tế thị trường với tên gọi là KTQT. Trong nền kinh tế thị trường, kế toán được phân thành 2 bộ phận đó là kế toán tài chính và kế toán quản trị, thông tin kế toán cũng được phân thành hai loại, đó là: - Thông tin phục vụ chủ yếu cho nội bộ, cho các nhà quản lý của doanh nghiệp được cung cấp bởi KTQT. - Thông tin phục vụ cho cả nội bộ và bên ngoài doanh nghiệp được cung cấp bởi kế toán tài chính. Khái niệm về kế toán quản trị được Hiệp hội kế toán Mỹ định nghĩa: “KTQT là quá trình định dạng, đo lường, tổng hợp, phân tích, lập báo biểu, giải thích và thông đạt các số liệu tài chính và phi tài chính cho ban quản trị để lập kế hoạch, theo dõi việc thực hiện kế hoạch trong phạm vi nội bộ một doanh nghiệp, đảm bảo việc sử dụng có hiệu quả các tài sản và quản lý chặt chẽ các tài sản này”. Theo Điều 4, Luật Kế toán Việt Nam năm 2003: “KTQT là việc thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính theo yêu cầu quản trị và quyết định kinh tế, tài chính trong nội bộ đơn vị kế toán”. 10 Như vậy, KTQT là một bộ phận quan trọng của hệ thống thông tin quản lý doanh nghiệp và có quan hệ chặt chẽ với KTTC, KTQT được hình thành và thích ứng với yêu cầu của nền kinh tế thị trường, có nhiệm vụ cung cấp thông tin kế toán cho các nhà quản trị doanh nghiệp. KTQT về cơ bản dựa trên những nội dung cơ bản của kế toán, ngoài ra còn đi sâu, nghiên cứu mối quan hệ giữa chi phí, sản lượng và lợi nhuận để phục vụ tốt cho hoạt động điều hành SXKD của nhà quản trị. Vai trò của KTQT ngày càng được khẳng định và nó được xem như là một trong những công cụ phục vụ hữu hiệu nhất cho quản lý nội bộ doanh nghiệp. [10, tr. 7-9] 1.1.2. Bản chất và vai trò của kế toán quản trị chi phí a. Bản chất của kế toán quản trị chi phí Kế toán quản trị cung cấp thông tin thường xuyên và liên tục. Đối với nhà quản trị thông tin cần thiết về quá khứ và hiện tại là dự toán cho tương lai. Do đó, yêu cầu KTQT là phải xây dựng dự toán, thu nhận và xử lý các thông tin về chi phí, giá thành của từng công đoạn sản xuất hoặc cho cả quá trình sản xuất. Tiến hành phân tích kịp thời các thông tin làm căn cứ cho việc đưa ra các giải pháp, quyết định đúng đắn để đối phó kịp thời với những diễn biến của thị trường, sử dụng hiệu quả các nguồn lực của doanh nghiệp. Như vậy, KTQT chi phí không nhận thức theo quan điểm của KTTC mà theo nhiều phương diện khác nhau để đáp ứng nhu cầu thông tin trong hoạch định, tổ chức thực hiện, kiểm soát và ra quyết định. Từ đó có thể rút ra bản chất của KTQT chi phí như sau: - KTQT chi phí không chỉ thu nhận, xử lý và cung cấp thông tin về các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh đã thực sự hoàn thành, đã ghi chép, hệ thống hóa trong sổ kế toán mà còn xử lý và cung cấp các thông tin phục vụ cho việc lập các dự toán, quyết định các phương án kinh doanh.