Tài liệu Kế toán quản trị chi phí tại công ty cổ phần vật tư kỹ thuật nông nghiệp bình định.

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG NGUYỄN THỊ KIỀU TRÂM KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KỸ THUẬT NÔNG NGHIỆP BÌNH ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH Đà Nẵng – Năm 2013 BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG NGUYỄN THỊ KIỀU TRÂM KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KỸ THUẬT NÔNG NGHIỆP BÌNH ĐỊNH Chuyên ngành : Kế toán Mã số : 60.34.30 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. TRƯƠNG BÁ THANH Đà Nẵng – Năm 2013 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác Tác giả luận văn Nguyễn Thị Kiều Trâm MỤC LỤC MỞ ĐẦU ...........................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài ...........................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................3 4. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................3 5. Bố cục đề tài.............................................................................................3 6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu..................................................................4 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP ............................................................................7 1.1. TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ.................................7 1.1.1. Bản chất của kế toán quản trị chi phí.................................................7 1.1.2. Nhiệm vụ của kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp...............8 1.1.3. Vai trò của kế toán quản trị chi phí trong quản trị doanh nghiệp ..............9 1.2. CHI PHÍ VÀ CÁC CÁCH PHÂN LOẠI CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP ...........................................................................................................10 1.2.1. Khái niệm về chi phí ........................................................................10 1.2.2. Phân loại chi phí...............................................................................11 1.3. NỘI DUNG CỦA KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT ......................................................................................17 1.3.1. Lập dự toán chi phí và ý nghĩa của dự toán chi phí.........................17 1.3.2. Xác định giá thành sản xuất sản phẩm.............................................22 1.3.3. Phân tích biến động chi phí phục vụ cho kiểm soát trong doanh nghiệp ...............................................................................................................24 1.3.4. Phân tích thông tin kế toán quản trị phục vụ cho việc ra quyết định31 1.4. TỔ CHỨC MÔ HÌNH KẾ TOÁN PHỤC VỤ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ............................................................................................................34 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1.................................................................................35 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KỸ THUẬT NÔNG NGHIỆP BÌNH ĐỊNH ...............................................................................................................36 2.1. GIỚI THIỆU VỀ CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KỸ THUẬT NÔNG NGHIỆP BÌNH ĐỊNH .....................................................................................36 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công Ty Cổ Phần Vật Tư Kỹ Thuật Nông Nghiệp Bình Định ........................................................................36 2.1.2. Chức năng và nhiệm vụ của Công ty ...............................................37 2.1.3. Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty.....................38 2.1.4. Đối thủ cạnh tranh............................................................................39 2.1.5. Đặc điểm tổ chức sản xuất kinh doanh của công ty.........................40 2.1.6. Đặc điểm tổ chức quản lý của công ty .............................................44 2.1.7. Đặc điểm tổ chức bộ máy kế toán tại công ty..................................46 2.2. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KỸ THUẬT NÔNG NGHIỆP BÌNH ĐỊNH .......................47 2.2.1. Phân loại chi phí sản xuất kinh doanh .............................................47 2.2.2. Công tác lập dự toán chi phí sản xuất kinh doanh ...........................48 2.2.3. Kế toán chi phí và tính giá thành sản xuất sản phẩm.......................58 2.2.4. Kiểm soát chi phí, phân tích thông tin phục vụ cho việc ra quyết định...................................................................................................................65 2.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KỸ THUẬT NÔNG NGHIỆP BÌNH ĐỊNH66 2.3.1. Về phân loại chi phí .........................................................................66 2.3.2. Về xác định giá thành sản xuất sản phẩm ........................................66 2.3.3. Về công tác lập kế hoạch, dự toán và phân tích chi phí cho việc ra quyết định.........................................................................................................67 2.3.4. Về công tác kiểm soát chi phí ..........................................................68 2.3.5. Về tổ chức bộ máy kế toán phục vụ kế toán quản trị chi phí...........69 2.4. NGUYÊN NHÂN CỦA NHỮNG HẠN CHẾ TRONG VIỆC THỰC HIỆN KTQT CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KTNN BÌNH ĐỊNH ................................................................................................................70 2.4.1. Nguyên nhân chủ quan.....................................................................70 2.4.2. Nguyên nhân khách quan.................................................................70 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2.................................................................................71 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KỸ THUẬT NÔNG NGHIỆP BÌNH ĐỊNH ......................................................................72 3.1. SỰ CẦN THIẾT VÀ YÊU CẦU CỦA VIỆC HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KỸ THUẬT NÔNG NGHIỆP BÌNH ĐỊNH.........................................................................72 3.1.1. Sự cần thiết phải hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại Công ty Cổ phần Vật tư Kỹ thuật Nông nghiệp Bình Định ................................................72 3.1.2. Yêu cầu của việc hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại Công ty Cổ phần Vật tư Kỹ thuật Nông nghiệp Bình Định ................................................72 3.2. HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KTNN BÌNH ĐỊNH .............................................................73 3.2.1. Hoàn thiện công tác phân loại chi phí phục vụ cho yêu cầu quản trị73 3.2.2. Hoàn thiện công tác lập dự toán chi phí ..........................................77 3.2.3. Hoàn thiện công tác kiểm soát chi phí sản xuất...............................83 3.2.4. Ứng dụng phân tích thông tin chi phí đưa ra quyết định ngắn hạn .87 3.2.5. Hoàn thiện công tác lập báo cáo KTQT ..........................................89 3.2.6. Hoàn thiện mô hình tổ chức bộ máy kế toán đảm bảo thực hiện KTQT ...............................................................................................................90 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3.................................................................................92 KẾT LUẬN .....................................................................................................93 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................95 QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (Bản sao) PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BCTC Báo cáo tài chính BHTN Bảo hiểm thất nghiệp BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế CPBH Chi phí bán hàng CPQLDN Chi phí quản lý doanh nghiệp CPSX Chi phí sản xuất CPSXC Chi phí sản xuất chung CVP Chi phí – khối lượng – lợi nhuận DN Doanh nghiệp KPCĐ Kinh phí công đoàn KQKD Kết quả kinh doanh KTQT Kế toán quản trị KTTC Kế toán tài chính NCTT Nhân công trực tiếp NVLTT Nguyên vật liệu trực tiếp SXKD Sản xuất kinh doanh TSCĐ Tài sản cố định TGLĐ Thời gian lao động DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng bảng Trang 2.1 Danh mục sản phẩm NPK Mặt Trời 38 2.2 Bảng cơ cấu thị trường theo khu vực của công ty 39 2.3 Bảng định mức tiêu hao nguyên vật liệu sản xuất các loại phân bón MT năm 2012 (Tính cho một tấn phân NPK các loại) 50 2.4 Bảng dự toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp năm 2012 51 2.5 Bảng tổng hợp dự toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp năm 2012 52 2.6 Bảng định mức tiền lương nhân công trực tiếp năm 2012 53 2.7 Bảng dự toán chi phí tiền lương nhân công trực tiếp năm 2012 54 2.8 Bảng dự toán chi phí sản xuất chung năm 2012 55 2.9 Bảng tổng hợp dự toán chi phí sản xuất năm 2012 56 2.10 Bảng dự toán giá thành sản xuất sản phẩm năm 2012 57 2.11 Bảng tổng hợp chi phí sản xuất – Quý II/2012 60 2.12 Bảng tính hệ số phân bổ chi phí nguyên vật liệu trực tiếp NPK-MT Quý II/2012 61 2.13 Bảng tính giá thành thành phẩm – Quý II/2012 64 3.1 Bảng tổng hợp chi phí điện sản xuất năm 2012 75 3.2 Bảng tính giá thành theo phương pháp trực tiếp - Quý II/2012 3.3 76 Bảng dự toán chi phí sản xuất chung năm 2012 77 3.4 Bảng dự toán chi phí bán hàng năm 2012 79 3.5 Bảng dự toán chi phí quản lý doanh nghiệp- năm 2012 80 3.6 Bảng dự toán giá thành sản xuất sản phẩm NPK 20-20-15 – năm 2012 3.7 Bảng dự toán chi phí linh hoạt sản phẩm NPK 20-20-15 năm 2012 3.8 82 Bảng phân tích biến động chi phí nguyên vật liệu trực tiếp – NPK 20-20-15 – Quý II/2012 3.9 82 84 Bảng phân tích biến động chi phí nhân công trực tiếp – Quý II/2012 86 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Số hiệu Tên sơ đồ sơ đồ 1.1 Sơ đồ phân loại chi phí theo cách ứng xử chi phí 1.2 Trang Tính giá thành sản xuất sản phẩm theo phương pháp toàn bộ 1.3 24 Quy trình sản xuất phân NPK một hạt hoặc bán thành phẩm 2.2 23 Tính giá thành sản xuất sản phẩm theo phương pháp trực tiếp 2.1 14 42 Quy trình công nghệ phối trộn phân NPK dạng hạt và dạng bột 43 2.3 Sơ đồ cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý của Công ty 44 2.4 Sơ đồ bộ máy kế toán 46 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong những năm vừa qua, Nhà nước chủ trương thực hiện đường lối phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường có định hướng và có sự điều tiết của Nhà nước. Do đó nền kinh tế nước ta đã có những biến đổi sâu sắc và phát triển mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực. Hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp cũng được xem là nền móng chủ đạo của nền kinh tế và nó không ngừng đổi mới, hoàn thiện cho phù hợp với cơ chế thị trường cũng như những thách thức của quá trình hội nhập kinh tế thế giới. Đặc biệt là khi Việt Nam là thành viên của Tổ chức thương mại WTO, điều này có nghĩa là các doanh nghiệp Việt Nam đang đứng trước vận hội lớn, cũng như đang phải đối mặt với một môi trường cạnh tranh khốc liệt nhất, vì vậy các doanh nghiệp cần có sự chuẩn bị tốt về mọi mặt. Trước bối cảnh kể trên, trách nhiệm của các nhà quản trị doanh nghiệp là rất nặng nề. Các nhà quản trị phải điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp sao cho thật hiệu quả, tiết kiệm, tạo được ưu thế cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường. Muốn vậy, các nhà quản trị phải cần rất nhiều thông tin về tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp để phục vụ cho công tác quản lý. Kế toán tài chính với chức năng cung cấp thông tin tài chính cho các đối tượng liên quan đã hỗ trợ một phần cho công tác quản lý doanh nghiệp của các nhà quản trị. Tuy nhiên, những thông tin của kế toán tài chính đều mang tính quá khứ, phản ánh những nghiệp vụ kinh tế đã qua, nên không thể đáp ứng được đầy đủ nhu cầu thông tin của các nhà quản trị trong doanh nghiệp nhất là trong điều kiện nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay. Kế toán quản trị (KTQT) với chức năng cung cấp các thông tin quá 2 khứ, hiện tại và cả tương lai cho các nhà quản lý sẽ là công cụ hỗ trợ tốt cho nhà quản trị trong việc điều hành doanh nghiệp. Thế nhưng hiện tại Việt Nam, KTQT vẫn còn là vấn đề khá mới mẻ và chưa được chú trọng đúng mức tại các doanh nghiệp, trong khi trên thế giới nó đã được ứng dụng từ khá lâu. Để theo kịp với tiến độ phát triển của các doanh nghiệp trên thế giới thì việc ứng dụng KTQT vào công tác quản lý tại các doanh nghiệp Việt Nam là hết sức cần thiết. Trong KTQT, công tác quản trị chi phí tốt sẽ giúp cho doanh nghiệp hoạt động kinh doanh có hiệu quả và có thể cạnh tranh được với các doanh nghiệp khác trong nền kinh tế thị trường. Công tác KTQT nói chung và Kế toán quản trị chi phí (KTQTCP) nói riêng ở Công ty cổ phần Vật tư Kỹ thuật Nông nghiệp Bình Định đã được triển khai áp dụng trong những năm gần đây, tuy nhiên vẫn còn một số hạn chế nhất định như sau: - Công ty chưa phân loại chi phí theo cách ứng xử chi phí để phục vụ quản trị chi phí. - Công tác xây dựng định mức, lập dự toán các loại chi phí chưa hoàn chỉnh. - Tổ chức kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm chưa cung cấp thông tin kịp thời cho việc ra các quyết định của nhà quản trị. - Việc tổ chức phân tích thông tin để phục vụ kiểm soát chi phí chưa được quan tâm. - Chưa thực hiện việc sử dụng thông tin KTQT phục vụ ra các quyết định. - Việc tổ chức bộ máy kế toán quản trị chưa được quan tâm đúng mức. Từ thực tế đó, Công tác KTQTCP tại Công ty là một yêu cầu cấp thiết nhằm giúp Công ty hoạt động sản xuất kinh doanh có hiệu quả và tạo thế đứng vững trên thị trường và đó cũng là lý do tác giả chọn đề tài “ Kế toán quản trị chi phí tại Công ty Cổ phần Vật tư Kỹ thuật Nông nghiệp Bình Định” làm Luận văn của mình. 3 2. Mục tiêu nghiên cứu - Về cở sở lý luận: hệ thống hóa những vấn đề lý luận về KTQTCP trong doanh nghiệp sản xuất. - Về thực tế: Khảo sát thực tế công tác KTQTCP tại Công ty Cổ phần Vật tư Kỹ thuật Nông nghiệp Bình Định, phân tích và đánh giá hiện trạng công tác KTQTCP, từ đó đề ra một số giải pháp hoàn thiện KTQTCP tại Công ty Cổ phần Vật tư Kỹ thuật Nông nghiệp Bình Định. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề về lý luận KTQTCP, thực trạng KTQTCP và các giải pháp hoàn thiện KTQTCP tại Công ty Cổ phần Vật tư Kỹ thuật Nông nghiệp Bình Định. - Phạm vi nghiên cứu: Công ty Cổ phần Vật tư Kỹ thuật Nông nghiệp Bình Định đăng ký kinh doanh nhiều lĩnh vực nhưng hiện tại công ty chủ yếu sản xuất phân bón NPK Mặt trời, do đó đề tài sẽ tập trung chủ yếu nghiên cứu tình hình công tác KTQTCP với sản phẩm phân bón NPK Mặt Trời. 4. Phương pháp nghiên cứu - Khảo sát thực tế với tình hình vận dụng KTQTCP tại Công ty Cổ phần Vật tư Kỹ thuật Nông nghiệp Bình Định thông qua các báo cáo kết hợp với việc phỏng vấn cán bộ, nhân viên phụ trách kế toán của đơn vị. - Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến KTQTCP từ đó hệ thống hóa các vấn đề mang tính lý luận vận dụng vào thực tế tại Công ty. - Tổng hợp, phân tích và so sánh qua đó để đề xuất các giải pháp hoàn thiện KTQTCP tại Công ty. 5. Bố cục đề tài Luận văn ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, Phụ lục, Luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về KTQTCP trong doanh nghiệp sản xuất. 4 Chương 2: Thực trạng KTQTCP tại Công ty Cổ phần Vật tư Kỹ thuật Nông nghiệp Bình Định. Chương 3: Giải pháp hoàn thiện công tác KTQTCP tại Công ty Cổ phần Vật tư Kỹ thuật Nông nghiệp Bình Định. 6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu Kế toán quản trị được định nghĩa theo nhiều khía cạnh khác nhau, tuy nhiên tất cả đều thống nhất chung mục đích KTQT là cung cấp thông tin định lượng tình hình kinh tế - tài chính về hoạt động của doanh nghiệp cho các nhà quản trị ở doanh nghiệp và KTQT là một bộ phận kế toán linh hoạt do doanh nghiệp xây dựng phù hợp với đặc điểm kinh tế kỹ thuật, tổ chức quản lý của doanh nghiệp. Ở Việt Nam, KTQT cũng đã xuất hiện, phát triển gắn liền chính sách chế độ kế toán áp dụng ở các doanh nghiệp. Tuy nhiên, KTQT chỉ mới được đề cập một cách hệ thống vào đầu những năm 1990 trở về đây và trở thành yêu cầu cấp bách trong xây dựng hệ thống thông tin kế toán vào đầu những năm 2000 khi các doanh nghiệp cần nâng cao chất lượng quản lý để tăng năng lực cạnh tranh trong môi trường cạnh tranh không những ở phạm vi thị trường Việt Nam mà còn mở rộng ra thị trường khu vực, thị trường thế giới. Về mặt luật pháp, thuật ngữ KTQT cũng chỉ vừa được ghi nhận chính thức trong Luật kế toán Việt Nam ban hành ngày 17 tháng 5 năm 2003. Trong KTQT, công tác KTQTCP tốt sẽ giúp cho doanh nghiệp hoạt động sản xuất kinh doanh có hiệu quả và có thể cạnh tranh với các doanh nghiệp khác trong nền kinh tế thị trường. KTQTCP có chức năng đo lường, phân tích về tình hình chi phí và khả năng sinh lời của các sản phẩm, dịch vụ; phục vụ cho các quyết định quản trị sản xuất, định hướng kinh doanh cho các bộ phận, tổ chức, điều chỉnh tình hình sản xuất theo thị trường; phục vụ tốt hơn quá trình kiểm soát chi phí, đảm bảo tính tiết kiệm, hiệu quả và gia tăng 5 năng lực cạnh tranh. Để nghiên cứu cơ sở lý luận về KTQTCP, tác giả đã tìm hiểu một số sách và giáo trình của những tác giả như: PGS.TS. Trương Bá Thanh (2008), Giáo trình kế toán quản trị, NXB Giáo dục, Hà Nội; TS. Phan Đức Dũng (2006), Kế toán chi phí giá thành, NXB Thống kê, Hà Nội; PGS.TS. Phạm Văn Dược, TS. Trần Văn Tùng (2011), Kế toán quản trị, NXB Lao động, Hà Nội; TS. Huỳnh Lợi (2009), Kế toán chi phí, NXB Giao thông vận tải, Hà Nội. Trong nội dung của các sách và giáo trình này các tác giả đã đề cập đến các nội dung cơ sở lý luận của KTQTCP như chi phí và các cách phân biệt chi phí, lập dự toán, kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm, kiểm soát chi phí, phân tích thông tin phục vụ cho việc ra các quyết định… Bên cạnh đó, tác giả Luận văn cũng đã nghiên cứu một số công trình nghiên cứu ứng dụng KTQTCP trong các ngành, công ty cụ thể để phục vụ cho việc viết đề tài nghiên cứu của mình như: tác giả Nguyễn Thị Ngọc Anh (2011) nghiên cứu về “Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại Công ty bia Huế” – Luận văn thạc sỹ quản trị kinh doanh, chuyên ngành kế toán, Đại học Đà Nẵng. Trong luận văn này đã nêu lên được công tác kế toán quản trị chi phí tại doanh nghiệp và đưa ra một số giải pháp để hoàn thiện kế toán quản trị chi phí như: phân loại chi phí theo cách ứng xử, lập dự toán linh hoạt, xác định lại đối tượng hạch toán chi phí sản xuất và hoàn thiện phương pháp phân bổ chi phí sản xuất chung. Dù vậy, luận văn này chỉ chủ yếu tập trung vào đặc trưng của một vài doanh nghiệp bia tiêu biểu, chưa thực sự đưa ra những giải pháp hiệu quả thực sự đối với các doanh nghiệp bia trên địa bàn thành phố Huế. Ngoài ra, Luận văn thạc sỹ quản trị kinh doanh, chuyên ngành kế toán, Đại học Đà Nẵng của tác giả Nguyễn Thanh Trúc (2007) “Nghiên cứu kế toán quản trị chi phí tại các công ty cà phê nhà nước trên địa bàn tỉnh Đăk Lăk”. Trong luận văn này, tác giả đặt ra vấn đề ứng dụng kế toán quản trị chi phí tại 6 các doanh nghiệp cà phê trên cả địa bản Đăk Lăk nên đã đưa ra giải pháp để hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại các doanh nghiệp này. Tác giả chủ yếu đi vào những đặc trưng của doanh nghiệp cà phê từ đó đưa ra những giải pháp hoàn thiện đồng thời số lượng doanh nghiệp kinh doanh cà phê trên địa bàn này khá lớn và có quy mô ứng dụng kế toán quản trị khác nhau nên giải pháp đưa ra chưa thực sự phù hợp. Nhìn chung các tác giả đã hệ thống các nội dung cơ bản của hệ thống KTQTCP vào các ngành, công ty cụ thể cũng như việc kiểm soát đánh giá thực trạng công tác KTQTCP tại từng đơn vị và đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm phục vụ cho việc thu thập các thông tin liên quan đến chi phí phục vụ cho mục đích quản trị chi phí và kiểm soát chi phí theo các bộ phận một cách kịp thời và chính xác cho lãnh đạo của đơn vị. Tuy nhiên, KTQT còn mới mẻ đối với các doanh nghiệp Việt Nam, nên việc triển khai công tác KTQTCP chưa đồng bộ còn mang tính tự phát và kinh nghiệm. Các giải pháp của các tác giả trên nêu ra chủ yếu được rút ra từ nghiên cứu lý luận, trong điều kiện sự phát triển không ngừng của lý luận và thực tế luôn có sự thay đổi. Mặc dù đã có nhiều công trình nghiên cứu, hoàn thiện KTQTCP tại một số công ty, nhưng hiện tại ở Công ty Cổ phần Vật tư Kỹ thuật Nông nghiệp Bình Định vẫn chưa có công trình nghiên cứu nào nghiên cứu về tình hình áp dụng KTQTCP tại Công ty. Vì vậy qua đề tài nghiên cứu này tác giả sẽ hệ thống hóa cơ sở lý luận về KTQTCP trong doanh nghiệp sản xuất, phân tích thực trạng KTQTCP tại Công ty Cổ phần Vật tư Kỹ thuật Nông nghiệp Bình Định, từ đó đưa ra những giải pháp để hoàn thiện KTQTCP tại Công ty. 7 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP 1.1. TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ 1.1.1. Bản chất của kế toán quản trị chi phí Theo Viện kế toán viên quản trị của Mỹ (IMA), kế toán chi phí được định nghĩa là “ kỹ thuật hay phương pháp để xác định chi phí cho một dự án, một quá trình hoặc một sản phẩm… Chi phí này được xác định bằng việc đo lường trực tiếp, kết chuyển tùy ý, hoặc phân bổ một cách có hệ thống và hợp lý” [4, tr19]. Theo định nghĩa này, kế toán chi phí không phải là một bộ phận độc lập mà kế toán chi phí vừa là một bộ phận của KTTC và vừa là một bộ phận của KTQT hay nói cách khác kế toán chi phí là phần giao thoa của KTTC và KTQT. Nội dung của kế toán chi phí là tập hợp, phân loại, tính giá theo yêu cầu nhất định của kế toán tài chính. Với kế toán tài chính, bộ phận kế toán chi phí có chức năng tính toán, đo lường chi phí phát sinh trong tổ chức theo đúng các nguyên tắc kế toán để cung cấp thông tin về giá vốn hàng bán, các chi phí hoạt động trên báo cáo kết quả kinh doanh và giá trị hàng tồn kho trên bảng cân đối kế toán. Với KTQT, bộ phận kế toán chi phí có chức năng đo lường, phân tích về tình hình chi phí và khả năng sinh lời của các sản phẩm, dịch vụ, các hoạt động và các bộ phận của tổ chức nhằm nâng cao hiệu quả và hiệu năng của quá trình hoạt động kinh doanh. Như vậy, bộ phận kế toán chi phí trong hệ thống KTQT được gọi là KTQT chi phí. KTQT chi phí là một bộ phận của hệ thống kế toán quản trị nhằm cung cấp thông tin về chi phí để mỗi tổ chức thực hiện chức năng quản trị yếu tố nguồn lực tiêu dùng cho các hoạt động, nhằm xây dựng kế hoạch, kiểm soát, đánh giá hoạt động và ra các quyết định hợp lý. [16, tr.20] 8 Nội dung trọng tâm của KTQT là lĩnh vực chi phí vì đối với những người quản lý thì các chi phí là mối quan tâm hàng đầu, do đó vấn đề đặt ra là làm sao kiểm soát được các khoản chi phí. Nhận diện, phân tích các hoạt động sinh ra chi phí là mấu chốt để có thể quản lý chi phí, từ đó có những quyết định đúng đắn trong hoạt động SXKD. KTQT chi phí cung cấp bao gồm cả những thông tin quá khứ và thông tin có tính dự báo thông qua việc lập kế hoạch và dự toán trên cơ sở định mức chi phí nhằm kiểm soát chi phí thực tế, đồng thời làm căn cứ cho sự lựa chọn quyết định về giá bán sản phẩm, ký kết hợp đồng, tiếp tục sản xuất hay thuê ngoài. KTQT chi phí nhấn mạnh đến việc dự báo của thông tin và trách nhiệm của các nhà quản trị các cấp nhằm gắn trách nhiệm của họ với chi phí phát sinh qua hệ thống thông tin chi phí được cung cấp bởi các trung tâm chi phí được hình thành trong đơn vị. Điều này cho thấy, KTQT chi phí mang nặng bản chất của KTQT hơn là kế toán chi phí thuần túy và cung cấp các thông tin về chi phí nhằm thực hiện các chức năng quản trị. 1.1.2. Nhiệm vụ của kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp Việc tổ chức hệ thống thông tin KTQTCP không bắt buộc phải tuân thủ đầy đủ các nguyên tắc kế toán và có thể được thực hiện theo những quy định nội bộ của doanh nghiệp nhằm tạo lập hệ thống thông tin quản lý thích hợp theo yêu cầu quản lý cụ thể của từng doanh nghiệp. Nhiệm vụ cụ thể của KTQTCP trong doanh nghiệp bao gồm: - Thu thập, xử lý thông tin, số liệu về chi phí theo phạm vi, nội dung kế toán quản trị chi phí của đơn vị xác định theo từng thời kỳ: Đối tượng nhận thông tin KTQTCP là ban lãnh đạo doanh nghiệp và những người trực tiếp tham gia quản lý, điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh. Doanh nghiệp không bắt buộc phải công khai các thông tin về KTQTCP cho các đối tượng ở bên ngoài doanh nghiệp. Phạm vi KTQTCP không bị giới hạn và được quyết 9 định bởi nhu cầu thông tin trong tất cả các khâu của quá trình tổ chức, quản lý sản xuất kinh doanh, lập kế hoạch, kiểm tra, điều hành, ra quyết định… Kỳ KTQTCP thường là tháng, quý, năm như kỳ kế toán tài chính. Doanh nghiệp được quyết định kỳ KTQTCP khác theo yêu cầu của mình. - Kiểm tra, giám sát các định mức, tiêu chuẩn, dự toán: KTQTCP là phương tiện để ban giám đốc kiểm soát một cách có hiệu quả chi phí nói riêng và hoạt động của doanh nghiệp nói chung. Chính vì vậy, KTQTCP phải biết xây dựng các định mức kinh tế - kỹ thuật, biết lập dự toán chi phí, tiên liệu kết quả và kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện các định mức, tiêu chuẩn, dự toán đã đề ra. - Cung cấp thông tin theo yêu cầu quản trị nội bộ của đơn vị bằng báo cáo kế toán quản trị chi phí: Doanh nghiệp được toàn quyền quyết định việc vận dụng các chứng từ kế toán, thiết kế các mẫu báo cáo cần thiết phục vụ cho KTQTCP của doanh nghiệp. Doanh nghiệp được sử dụng mọi thông tin, số liệu của phần kế toán tài chính, để phối hợp và phục vụ cho KTQTCP. - Tổ chức phân tích thông tin phục vụ cho yêu cầu lập kế hoạch và ra quyết định của ban lãnh đạo doanh nghiệp: KTQTCP phải thu thập, xử lý, phân tích thông tin trong suốt quá trình từ lúc mua hàng hóa, nguyên liệu; xác định chi phí sản xuất và tính giá thành cho từng loại sản phẩm, từng ngành hoạt động, từng loại dịch vụ… Từ đó tập hợp được các dữ kiện cần thiết để phục vụ cho việc ra các quyết định kinh doanh cũng như dự kiến được phương hướng phát triển trong tương lai của doanh nghiệp. 1.1.3. Vai trò của kế toán quản trị chi phí trong quản trị doanh nghiệp Như nội dung đã trình bày, KTQTCP là một bộ phận của hệ thống kế toán nhằm cung cấp cho các nhà quản lý thông tin về chi phí để giúp nhà quản lý thực hiện các chức năng quản trị doanh nghiệp. Các chức năng cơ bản của quản trị doanh nghiệp là lập kế hoạch, tổ chức thực hiện kế hoạch, kiểm tra,