Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch-¬ng 1
Kh¸i qu¸t chung vÒ thÞ tr-êng
thÎ hiÖn nay ë ViÖt Nam
1.1 Nh÷ng nhËn thøc c¬ b¶n vÒ dÞch vô thÎ
1.1.1 Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i
1.1.1.1 Kh¸i niÖm
* VÒ mÆt sö dông
ThÎ lµ ph-¬ng tiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt do ng©n hµng ph¸t
hµnh. ThÎ ®-îc cÊp cho kh¸ch hµng ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô hoÆc
®Ó rót tiÒn mÆt t¹i c¸c m¸y rót tiÒn tù ®éng hay t¹i c¸c ng©n hµng ®¹i lý trong
ph¹m vi sè d- cña tµi kho¶n tiÒn göi hoÆc theo h¹n møc tÝn dông ®-îc kÝ kÕt
gi÷a ng©n hµng ph¸t hµnh vµ chñ thÎ. Ho¸ ®¬n thanh to¸n thÎ chÝnh lµ giÊy
nhËn nî cña chñ thÎ ®èi víi c¬ së chÊp nhËn thÎ. §¬n vÞ chÊp nhËn thÎ vµ ®¬n
vÞ cung øng dÞch vô rót tiÒn mÆt ®ßi tiÒn chñ thÎ qua ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ
vµ ng©n hµng thanh to¸n thÎ.
C¸c chñ thÓ tham gia vµo giao dÞch thÎ bao gåm:
Ng©n hµng ph¸t hµnh
Ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña tæ chøc thÎ quèc
tÕ ( ®èi víi c¸c ng©n hµng n-íc ngoµi) vµ ®-îc NHNNVN cho phÐp thùc hiÖn
nghiÖp vô ph¸t hµnh thÎ (®èi víi c¸c ng©n hµng trong n-íc). §©y lµ ng©n hµng
chuÈn bÞ thÎ cho kh¸ch hµng, ng©n hµng ph¸t hµnh cã tr¸ch nhiÖm: xem xÐt
viÖc ph¸t hµnh thÎ, h-íng dÉn chñ thÎ sö dông thÎ vµ ban hµnh c¸c quy ®Þnh
cÇn thiÕt khi sö dông thÎ, thanh to¸n sè tiÒn trªn ho¸ ®¬n cña kh¸ch hµng do
ng©n hµng ®¹i lý chuyÓn ®Õn, cÊp phÐp c¸c th-¬ng vô thanh to¸n v-ît h¹n
møc.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ng©n hµng thanh to¸n
Ng©n hµng thanh to¸n thÎ lµ thµnh viªn chÝnh thøc hoÆc thµnh viªn liªn kÕt
cña tæ chøc thÎ quèc tÕ hoÆc c¸c ng©n hµng ®-îc ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ uû
quyÒn thùc hiÖn nghiÖp vô thanh to¸n thÎ.
Ng©n hµng thanh to¸n lµ ng©n hµng trùc tiÕp ký hîp ®ång víi c¸c c¬ së chÊp
nhËn thÎ vµ thanh to¸n c¸c chøng tõ giao fÞch do c¬ së chÊp nhËn thÎ xuÊt
tr×nh. Mét ng©n hµng võa cã thÓ ®ãng vai trß lµ ng©n hµng thanh to¸n võa
®ãng vai trß lµ ng©n hµng ph¸t hµnh.
Chñ thÎ
Chñ thÎ lµ ng-êi cã tªn ghi trªn thÎ, ®-îc ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ cho
phÐp sö dông thÎ ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô thay tiÒn mÆt theo h¹n
møc tÝn dông ®-îc cÊp. Ngoµi ra chñ thÎ cã thÓ sö dông thÎ ®Ó rót tiÒn mÆt t¹i
c¸c m¸y rót tiÒn tù ®éng hoÆc c¸c ng©n hµng ®¹i lý.
Chñ thÎ bao gåm chñ thÎ chÝnh vµ chñ thÎ phô. Chñ thÎ chÝnh vµ chñ
thÎ phô cïng sö dông chung mét tµi kho¶n thÎ víi h¹n møc tÝn dông mµ ng©n
hµng cÊp cho chñ thÎ chÝnh. Giao dÞch cña chñ thÎ chÝnh vµ chñ thÎ phô ®-îc
thÓ hiÖn trªn cïng mét sao kª vµ ®-îc göi cho chñ thÎ chÝnh ®Ó thanh to¸n.
chñ thÎ chÝnh lµ ng-êi chÞu tr¸ch nhiÖm cuèi cïng vÒ thanh to¸n c¸ kho¶n chi
tiªu cña c¶ chñ thÎ chÝnh vµ chñ thÎ phô.
§¬n vÞ chÊp nhËn thÎ (§VCNT)
§VCNT lµ c¸c tæ chøc hay c¸ nh©n cung øng hµng ho¸, dÞch vô chÊp
nhËn thÎ lµm ph-¬ng tiÖn thanh to¸n. C¸c ®¬n vÞ nµy th«ng th-êng ®-îc ng©n
hµng trang bÞ m¸y mãc, kü thuËt ®Ó chÊp nhËn thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch
vô b»ng thÎ.
Ng©n hµng ®¹i lý thanh to¸n
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Lµ ng©n hµng ®-îc ng©n hµng thanh to¸n thÎ uû quyÒn thùc hiÖn mét sè dÞch
vô chÊp nhËn thanh to¸n thÎ th«ng qua hîp ®ång ng©n hµng ®¹i lý.
Tæ chøc thÎ quèc tÕ
Lµ hiÖp héi c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tÝn dông, tham gia ph¸t hµnh vµ thanh
to¸n thÎ quèc tÕ. Tæ chøc vµ lµm trung t©m xö lý cÊp phÐp, th«ng tin giao
dÞch, thanh to¸n cña c¸c ng©n hµng thµnh viªn trªn toµn thÕ giíi. Mçi tæ chøc
thÎ quèc tÕ ®Òu cã tªn s¶n phÈm cña m×nh. Kh¸c víi ng©n hµng thµnh viªn, tæ
chøc thÎ quèc tÕ kh«ng cã quan hÖ trùc tiÕp víi chñ thÎ hay CSCNT mµ chØ
cung cÊp mét m¹ng l-íi viÔn th«ng toµn cÇu phôc vô cho quy tr×nh thanh to¸n,
cÊp phÐp cho ng©n hµng thµnh viªn mét c¸ch nhanh chãng. HIÖn nay trªn thÕ
giíi cã c¸c tæ chøc thÎ: VISA, MASTERCARD, C«ng ty thÎ AMEX, C«ng ty
thÎ JCB.
Ng-êi chÞu tr¸ch nhiÖm thanh to¸n
Lµ ng-êi chÞu tr¸ch nhiÖm toµn bé c¸c kho¶n chi tiªu ph¸t sinh tõ viÖc
sö dông thÎ vµ lµ chñ thÎ chÝnh (nÕu lµ thÎ c¸ nh©n) hoÆc tæ chøc, c«ng ty xin
cÊp thÎ (nÕu lµ thÎ do c«ng ty uû quyÒn cho c¸ nh©n sö dông).
* VÒ mÆt cÊu t¹o:
Dï lµ bÊt cø lo¹i thÎ g×, thÎ bao giê còng cã mét ®Æc ®iÓm chung nhÊt:
Nã ®-îc lµm b»ng Plastic, cã kÝch th-íc tiªu chuÈn quèc tÕ lµ 5,5cm x 8,5cm.
Trªn thÎ cã in ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè nh-: nh·n hiÖu th-¬ng m¹i cña thÎ, sè thÎ,
tªn chñ thÎ ,ngµy hiÖu lùc ( ngµy cuèi cïng cã hiÖu lùc) vµ mét sè c¸ yÕu tè
kh¸c tuú theo quy ®Þnh cña c¸c Tæ chøc thÎ quèc tÕ hoÆc hiÖp héi ph¸t hµnh
thÎ.
MÆt tr-íc cña thÎ:
BiÓu t-îng: Mçi lo¹i thÎ cã mét biÓu t-îng riªng, mang tÝnh ®Æc tr-ng
cña tæ chøc ph¸t hµnh thÎ. §©y ®-îc xem nh- mét yÕu tè an ninh chèng l¹i sù
gi¶ m¹o.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
VISA: H×nh ch÷ nhËt 3 mÇu: xanh, tr¾ng, vµng cã ch÷ VISA ch¹y
ngang gi÷a mµu tr¾ng, trªn h×nh ch÷ nhËt 3 mµu lµ h×nh chim bß c©u
®ang bay in ch×m.
MASTERCARD: Cã 2 h×nh trßn lång nhau n»m ë gãc d-íi bªn ph¶i
(mét h×nh mµu da cam, mét h×nh mµu ®á) vµ dßng ch÷
MASTERCARD mµu tr¾ng ch¹y ë gi÷a; trªn 2 h×nh trßn lång nhau
lµ 2 nöa qu¶ cÇu lång nhau in ch×m.
JCB: BiÓu t-îng 3 mµu: xanh c«ng nh©n, ®á, xanh l¸ c©y, cã ch÷ JCB
ch¹y ngang ë gi÷a.
AMEX: BiÓu t-îng h×nh ®Çu ng-êi chiÕn binh.
Sè thÎ: Sè nµy dµnh riªng cho mçi chñ thÎ, ®-îc dËp næi trªn thÎ vµ
®-îc in l¹i trªn ho¸ ®¬n khi chñ thÎ thanh to¸n b»ng thÎ. Tuú theo tõng lo¹i
thÎ mµ sè c¸c ch÷ sè, ch÷ sè vµ c¸ch cÊu tróc theo nhãm còng kh¸c nhau.
Thêi gian cã hiÖu lùc cña thÎ: Lµ thêi h¹n mµ thÎ ®-îc phÐp l-u hµnh.
Tuú theo tõng lo¹i thÎ mµ cã thÓ ghi ngµy hiÖu lùc cuèi cïng cña thÎ hay ngµy
®Çu tiªn ®Õn ngµy cuèi cïng ®-îc sö dông thÎ.
Hä vµ tªn chñ thÎ: §-îc in b»ng ch÷ næi, lµ tªn c¸ nh©n nÕu lµ thÎ c¸
nh©n, tªn cña ng-êi ®-îc uû quyÒn sö dông nÕu lµ thÎ c«ng ty. Ngoµi ra, cã
thÎ cßn cã c¶ ¶nh cña chñ thÎ.
Ký tù an ninh trªn thÎ, sè mËt m· cña ®ît ph¸t hµnh: Mçi lo¹i thÎ lu«n
cã ký tù an ninh kÌm theo, in phÝa sau ngµy hiÖu lùc. VD: thÎ VISA cã ch÷ V(
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
hoÆc CV, PV, RV, GV), thÎ MASTER cã ch÷ M vµ ch÷ C lång vµo nhau.
Ngoµi ra, thÎ AMEX cßn in thªm mËt m· cho tõng ®ît ph¸t hµnh.
MÆt sau cña thÎ:
D¶i b¨ng tõ: d¶i b¨ng nµy cã kh¶ n¨ng l-u tr÷ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt nh-: sè
thÎ, ngµy hiÖu lùc, tªn chñ thÎ, ng©n hµng ph¸t hµnh…
D¶i b¨ng ch÷ ký: Trªn d¶i b¨ng nµy ph¶i ch÷ ký cña chñ thÎ ®Ó CSCNT cã thÓ
®èi chiÕu ch÷ ký khi thùc hiÖn thanh to¸n.
1.1.1.2 Ph©n lo¹i
Trªn mçi gi¸c ®é kh¸c nhau th× thÎ còng ®-îc chia thµnh nh÷ng lo¹i
kh¸c nhau. Chóng ta sÏ xem xÐt thÎ trªn nh÷ng ph-¬ng diÖn c¬ b¶n nh- sau:
* Theo chñ thÓ ph¸t hµnh
ThÎ do ng©n hµng ph¸t hµnh: lµ lo¹i thÎ do ng©n hµng ph¸t hµnh
gióp cho kh¸ch hµng sö dông sè tiÒn do ng©n hµng cÊp tÝn dông.
§©y lµ lo¹i thÎ ®-îc sö dông réng r·i nhÊt hiÖn nay, kh«ng chØ
trong ph¹m vi quèc gia mµ cßn trªn ph¹m vi toµn cÇu. VÝ dô nh-:
VISA, MASTERCARD, JCB…
ThÎ do c¸c tæ chøc phi ng©n hµng: ®©y cã thÓ lµ c¸c lo¹i thÎ du lÞch
gi¶i trÝ cña c¸c tËp ®oµn kinh doanh lín hoÆc còng cã thÓ lµ thÎ do
c¸c c«ng ty x¨ng dÇu, c¸c cöa hiÖu lín ph¸t hµnh. VÝ dô: Diners
Club, Amex…
* Theo tÝnh chÊt thanh to¸n cña thÎ
ThÎ tÝn dông (credit card):
Lµ lo¹i thÎ ®-îc sö dông phæ biÕn nhÊ, theo ®ã ng-êi chñ thÎ ®-îc
sö dông mét h¹n møc tÝn dông tuÇn hoµn ®Ó mua s¾m hµng ho¸,
dÞch vô t¹i c¸c CSCNT.
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ThÎ tÝn dông th-êng do ng©n hµng ph¸t hµnh vµ th-êng ®-îc qui
®Þnh mét h¹n møc tÝn dông nhÊt ®Þnh trªn c¬ së kh¶ n¨ng tµi chÝnh,
tµi s¶n thÕ chÊp cña chñ thÎ. Chñ thÎ chØ ®-îc phÐp chi tiªu trong
ph¹m vi h¹n møc tÝn dông ®· cho. Chñ thÎ ph¶i thanh to¸n cho ng©n
hµng ph¸t hµnh thÎ theo kú hµng th¸ng. L·i suÊt tÝn dôngtuú thuéc
vµo qui ®Þnh cña mçi ng©n hµng ph¸t hµnh.
TÝnh chÊt tÝn dông cña thÎ cßn thÓ hiÖn ë viÖc chñ thÎ ®-îc øng
tr-íc mét h¹n møc tiªu dïng mµ kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn ngay, chØ thanh
to¸n sau mét k× h¹n nhÊt ®Þnh. ThÎ tÝn dông ®-îc coi lµ mét c«ng cô
tÝn dông trong lÜnh vùc cho vay tiªu dïng.
ThÎ ghi nî (debit card):
Víi lo¹i thÎ nµy, chñ thÎ cã thÓ chi tr¶ tiÒn hµng ho¸, dÞch vô dùa
trªn sè d- tµi kho¶n tiÒn göi hoÆc tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n cña
m×nh t¹i ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ. ThÎ thanh to¸n kh«ng cã h¹n
møc tÝn dông v× nã phô thuéc vµo sè d- hiÖn h÷u trªn tµi kho¶n cña
chñ thÎ. Sè tiÒn chñ thÎ chi tiªu sÏ ®-îc khÊu trõ ngay vµo tµi kho¶n
cña chñ thÎ th«ng qua nh÷ng thiÕt bÞ ®iÖn tö ®Æt t¹i CSCNT.
Ngoµi 2 lo¹i thÎ phæ biÕn nhÊt lµ thÎ tÝn dông vµ thÎ ghi nî ®· nªu ë
trªn th× còng cã mét sè lo¹i thÎ kh¸c ®-îc sö dông cho cho mét sè môc
®Ých nhÊt ®Þnh nh-:
ThÎ rót tiÒn mÆt (cash card) dïng ®Ó rót tiÒn mÆt tõ tµi kho¶n cña
chñ thÎ t¹i c¸c m¸y rót tiÒn tù ®éng ATM hoÆc t¹i ng©n hµng vµ sö
dông c¸c dÞch vô kh¸c do m¸y ATM cung cÊp ( vd: kiÓm tra sè d-,
chuyÓn kho¶n chi tr¶ c¸c kho¶n vay…). Víi chøc n¨ng chuyªn
dïng ®Ó rót tiÒn, yªu cÇu ®Æt ra víi chñ thÎ lµ ph¶i ký quü tiÒn vµo
tµi kho¶n hoÆc ®-îc ng©n hµng cÊp tÝn dông thÊu chi.
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ThÎ l-u gi÷ gi¸ trÞ (storedb value card) ®-îc ph¸t hµnh b»ng c¸ch
nép mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh ®Ó mua thÎ, mçi lÇn sö dông th× sè tiÒn
trªn thÎ bÞ trõ dÇn. ThÎ nµy ®-îc sö dông dÓ mua b¸n hµng ho¸ cã
gi¸ trÞ t-¬ng ®èi nhá nh- x¨ng dÇu ë c¸c ®iÓm b¸n x¨ng tù ®éng,
gäi ®iÖn tho¹i…(thÎ ®iÖn tho¹i vµ thÎ internet ë ViÖt Nam lµ ®iÓn
h×nh).
* Theo ph¹m vi l·nh thæ:
ThÎ néi ®Þa lµ thÎ ®-îc giíi h¹n sö dông trong ph¹m vi mét quèc
gia do vËy ®ång tiÒn giao dÞch ph¶i lµ ®ång b¶n tÖ n-íc ®ã. Ho¹t
®éng cña lo¹i thÎ nµy rÊt ®¬n gi¶n, chØ do mét ng©n hµng hoÆc mét
tæ chøc ®iÒu hµnh viÖc ph¸t hµnh, xö lý trung gian cho ®Õn viÖc
thanh to¸n. ThÎ cã nh-îc ®iÓm lµ viÖc sö dông chØ giíi h¹n trong
ph¹m vi mét quèc gia v× vËy viÖc kinh doanh sÏ kh«ng thËt hiÖu qu¶
nÕu m¹ng l-íi c¸c CSCNT cßn Ýt.
ThÎ quèc tÕ sö dông c¸c lo¹i ngo¹i tÖ m¹nh ®Ó thanh to¸n, ®-îc
chÊp nhËn trªn ph¹m vi toµn cÇu. ThÎ ®-îc hç trî, qu¶n lÝ trªn toµn
thÕ giíi bëi c¸c tæ chøc tµi chÝnh lín nh- MasterCard, Visa… ho¹t
®éng thèng nhÊt, ®ång bé. ThÎ quèc tÕ rÊt ®-îc -a chuéng v× tÝnh
an toµn, tiÖn lîi cña m×nh.
* Theo h¹n møc cña thÎ:
ThÎ vµng (Gold card): lµ lo¹i thÎ -u h¹ng phï hîp víi møc sèng vµ
nhu cÇu tµi chÝnh cña kh¸ch hµng cã thu nhËp cao. ThÎ ®-îc ph¸t
hµnh cho nh÷ng ®èi t-îng cã uy tÝn, cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh lµnh
m¹nh, cã nhu cÇu chi tiªu lín. §iÓm kh¸c biÖt cña thÎ vµng so víi
thÎ th-êng lµ h¹n møc tÝn dông lín.
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ThÎ th-êng hay cßn gäi lµ thÎ chuÈn (Standard card):lµ mét lo¹i
thÎ tÝn dông nh-ng mang tÝnh phæ th«ng, phæ biÕn, ®-îc sö dông
réng r·i trªn toµn thÕ giíi, cã h¹n møc tÝn dông thÊp h¬n thÎ vµng.
1.1.2 Vai trß vµ tÝnh tiÖn Ých cña thÎ thanh to¸n
1.1.2.1 §èi víi chñ thÎ
Còng nh- c¸c ph-¬ng tiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt kh¸c, thÎ sÏ
kh«ng thÓ tån t¹i nÕu nã kh«ng ®em l¹i nh÷ng lîi Ých cô thÓ cho ng-êi sö
dông nã. ThËt vËy:
Nhanh chãng vµ thuËn tiÖn:
Thø nhÊt, víi kÝch th-íc gän nhÑ, chñ thÎ cã thÓ dÔ dµng mang thÎ
theo ng-êi vµ sö dông thÎ ®Ó thanh to¸n tiÒn c¸c lo¹i hµng ho¸- dÞch vô th«ng
qua mét m¹ng l-íi réng r·i c¸c §VCNT trong vµ ngoµi n-íc. ChØ cÇn mét
®éng t¸c xuÊt tr×nh thÎ vµ kÝ vµo ho¸ ®¬n th× coi nh- viÖc mua b¸n ®· hoµn tÊt
vµ chñ thÎ cã thÓ nhËn ®-îc nh÷ng thø m×nh cÇn.
Thø hai, tÝnh linh ho¹t vµ thuËn tiÖn cña thÎ cßn thÓ hiÖn râ rµng khi
chñ thÎ ®i du lÞch hay c«ng t¸c n-íc ngoµi. Víi thÎ thanh to¸n, chñ thÎ ®-îc
mua hµng ho¸ tr-íc tr¶ tiÒn sau vµ tµi kho¶n cña chñ thÎ chØ bÞ ghi nî khi nµo
chñ thÎ thùc sù chi tiªu b»ng thÎ. Ngoµi ra, chñ thÎ sÏ yªn t©m h¬n trong thêi
gian ë n-íc ngoµi khi ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ triÓn khai c¸c dÞch vô kÌm
theo nh-: dÞch vô kh¸ch hµng 24/24, dÞch vô trî gióp toµn cÇu, dÞch vô b¶o
hiÓm l÷ hµnh…
Thø ba, víi mét tÊm thÎ thanh to¸n trong tay, chñ thÎ sÏ cã thÓ dÔ
dµng rót tiÒn mÆt bÊt cø lóc nµo t¹i c¸c m¸y ATM ®-îc trang bÞ ë nh÷ng n¬i
c«ng céng trong vµ ngoµi n-íc. M¸y ATM cßn cung cÊp cho chñ thÎ nh÷ng
dÞch vô kh¸c nh-: tr¶ nî vay, chuyÓn kho¶n, xem sè d- tµi kho¶n…qua c¸c
thiÕt bÞ ®iÖn tö cña m¸y.
Thø t-, sö dông thÎ tÝn dông cã nghÜa lµ chñ thÎ ®ang ®-îc nhËn mét
kho¶n tÝn dông tiªu dïng tù ®éng, tøc thêi. Víi h¹n møc tÝn dông mµ ng©n
hµng cung cÊp, chñ thÎ cã ®iÒu kiÖn më réng c¸c giao dÞch tµi chÝnh trong kh¶
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
n¨ng thu nhËp cã h¹n. §èi víi thÎ nî, chñ thÎ thËm chÝ cßn ®-îc h-ëng mét
møc thÊu chi nhÊt ®Þnh trªn tµi kho¶n tiÒn göi cña m×nh t¹i ng©n hµng.
TiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶
Thø nhÊt, víi viÖc sö dông thÎ, mét c¸ch gi¸n tiÕp chñ thÎ ®· tiÕt kiÖm
®-îc thêi gian vµ chi phÝ vËn chuyÓn, kiÓm ®Õm tiÒn. Giao dÞch b»ng thÎ diÔn
ra nhanh gän còng lµm gi¶m thêi gian ph¶i bá ra cho viÖc mua s¾m hµng ho¸
dÞch vô, hay thêi gian ®Õn ng©n hµng ®Ó lµm c¸c thñ tôc víi sÐc du lÞch hoÆc
c¸c ph-¬ng tiÖn thanh to¸n kh¸c.
Thø hai, víi sao kª hµng th¸ng do ng©n hµng göi ®Õn, chñ thÎ cã thÓ
kiÓm so¸t ®-îc c¸c giao dÞch tµi chÝnh cña m×nh trong kú. NÕu chñ thÎ thanh
to¸n ®Çy ®ñ c¸c kho¶n ®· chi tiªu khi cã th«ng b¸o th× kh«ng ph¶i tr¶ l·i ngoa×
kho¶n phÝ th-êng niªn quy ®Þnh. Còng cã thÓ chñ thÎ chÊp nhËn thanh to¸n
mét kho¶n võa ®ñ ®Ó duy tr× h¹n møc mµ ng©n hµng cho phÐp, phÇn cßn l¹i hä
s½n sµng tr¶ l·i ®Ó ®-îc sö dông sè tiÒn cßn nî vµo nh÷ng môc ®Ých kh¸c cã
chi phÝ c¬ héi cao h¬n.
Thø ba, ®èi víi nh÷ng gia ®×nh cã con em ®i du häc th× thÎ thanh to¸n
thùc sù ®em l¹i hiÖu qu¶ trong viÖc chu cÊp tiÒn hµng th¸ng mµ kh«ng cÇn
ph¶i tèn nhiÒu thêi gian vµ thñ tôc nh- c¸c h×nh thøc kh¸c. Víi thÎ kinh
doanh, c«ng ty cã thÓ qu¶n lý vµ kiÓm so¸t hiÖu qu¶ chi tiªu cña nh©n viªn,
gi¶m c¸c kho¶n t¹m øng c«ng t¸c phÝ, thËm chÝ c«ng ty cßn ®-îc cÊp ngay
mét nguån vèn ng¾n h¹n mµ kh«ng cÇn thñ tôc vay vèn.
An toµn vµ ®-îc b¶o vÖ
ThÎ ®-îc chÕ t¹o hÕt søc tinh vi, hiÖn ®¹i vµ khã lµm gi¶ nªn tÝnh an
toµn cña thÎ rÊt cao. ViÖc so s¸nh ch÷ kÝ mÉu trªn thÎ víi ch÷ kÝ chñ thÎ kÕt
hîp víi c¸c th«ng tin ®-îc m· ho¸ l-u ë ®»ng sau thÎ t¹o nªn mét bøc t-êng
v÷ng ch¾c tr-íc nguy c¬ bÞ ng-êi kh¸c l¹m dông. Khi mÊt thÎ hay lé sè PIN,
chñ thÎ cã thÓ th«ng b¸o ngay cho ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ ®Ó kÞp thêi phong
to¶ tµi kho¶n thÎ. Víi sù ph¸t triÓn cña c¸c thiÕt bÞ kiÓm tra hiÖn ®¹i còng nhsù ra ®êi cña thÎ th«ng minh, tÝnh an toµn cña thÎ thanh to¸n sÏ cßn tiÕp tôc
®-îc n©ng cao.
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
1.1.2.2 §èi víi §VCNT
C¸c §VCNT lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi sù ph¸t triÓn thanh
to¸n thÎ. ThÎ sÏ trë nªn v« dông nÕu kh«ng cã c¸c chñ thÓ nµy. Khi tham gia
thanh to¸n thÎ, lîi Ých mµ c¸c §VCNT nhËn ®-îc sÏ lín h¬n nhiÒu so víi c¸c
chi phÝ mµ hä bá ra.
T¨ng doanh sè b¸n hµng vµ thu hót thªm kh¸ch hµng
Khi ®êi sèng cña ng-êi d©n ®-îc t¨ng cao th× ®Çu t- n-íc ngoµi, du
lÞch quèc tÕ sÏ ngµy cµng ph¸t triÓn. ChÊp nhËn thanh to¸n thÎ lµ cung cÊp cho
kh¸ch hµng, ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Çu t- vµ kh¸ch du lÞch mét ph-¬ng tiÖn chi
tr¶ nhanh chãng tiÖn lîi. Do vËy, kh¶ n¨ng thu hót kh¸ch hµng sÏ t¨ng lªn,
nhê ®ã doanh sè cung øng hµng ho¸ dÞch vô cña ®¬n vÞ còng t¨ng lªn. NhvËy thÎ thanh to¸n t¹o cho §VCNT kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao h¬n so víi c¸c
®¬n vÞ kh¸c.
§¶m b¶o chi tr¶, t¨ng vßng quay cña vèn, gi¶m chi phÝ
ViÖc chÊp nhËn thÎ sÏ gióp cho c¸c c¬ së ®a d¹ng ho¸ c¸c ph-¬ng thøc
thanh to¸n, gi¶m t×nh tr¹ng chËm tr¶ cña kh¸ch hµng. Víi thÎ thanh to¸n, tµi
kho¶n cña §VCNT lËp tøc ghi cã ngay sau khi th«ng tin truyÒn qua hÖ thèng
m¸y mãc ®iÖn tö ®ªn ng©n hµng thanh to¸n. Sè tiÒn nµy §VCNT cã thÓ sö
dông ngay vµo môc ®Ých quay vßng vèn, gi¶m c¸c chi phÝ c¬ héi. §ång thêi
viÖc chÊp nhËn thÎ thanh to¸n gióp cho ®¬n vÞ tiÕt kiÖm thêi gian kiÓm ®Õm,
thu gi÷ tiÒn mÆt còng nh- thêi gian giao dÞch víi kh¸ch hµng; tr¸nh ®-îc rñi
ro mÊt c¾p hay thu ph¶i tiÒn gi¶, qua ®ã gi¶m ®-îc c¸c chi phÝ kh«ng cÇn
thiÕt.
H-ëng -u ®·i tõ ng©n hµng
Khi chÊp nhËn thanh to¸n thÎ, §VCNT sÏ nhËn ®-îc nhiÒu lîi Ých tõ
chÝnh s¸ch kh¸ch hµng cña ng©n hµng. Hä kh«ng ph¶i bá vèn ®Çu t- mµ ®-îc
ng©n hµng cung cÊp c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ vµ ph-¬ng tiÖn cÇn thiÕt kh¸c cho
h×nh thøc thanh to¸n nµy. Mèi quan hÖ mËt thiÕt víi ng©n hµng cßn gióp c¸c
§VCNT nhËn ®-îc nh÷ng kho¶n -u ®·i trong c¸c giao dÞch kh¸c, ®Æc biÖt lµ
trong quan hÖ tÝn dông, vay vèn tõ ng©n hµng.
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
T¨ng uy tÝn
Víi viÖc chÊp nhËn thÎ, sù sang träng còng nh- uy tÝn cña §VCNT sÏ
t¨ng lªn v× thÎ lµ mét ph-¬ng tiÖn thanh to¸n hiÖn ®¹i, nã thÓ hiÖn sù v¨n
minh, tiÕn bé còng nh- ho¹t ®éng kinh doanh ®Çy triÓn väng cña ®¬n vÞ.
1.1.2.3 §èi víi ng©n hµng
H¬n ai hÕt, ng©n hµng chÝnh lµ ng-êi ®-îc h-ëng lîi tõ ho¹t ®éng ph¸t
hµnh vµ thanh to¸n thÎ. Ta cã thÓ thÊy nh÷ng ®iÒu nµy qua c¸c mÆt sau:
T¨ng doanh thu vµ lîi nhuËn ng©n hµng
Thø nhÊt, th«ng qua ho¹t ®éng kinh doanh thÎ, doanh thu tõ
nghiÖp vô trung gian cña ng©n hµng ph¸t hµnh vµ ng©n hµng thanh to¸n còng
nh- gia t¨ng nhê c¸c kho¶n phÝ nh-: phÝ chiÕt khÊu ®¹i lý chÊp nhËn thanh
to¸n thÎ, phÝ sö dông thÎ hay phÝ th-êng niªn, phÝ thu tõ c¸c dÞch vô ng©n
hµng vµ ®Çu t- kÌm theo…Tuy r»ng sè phÝ thu ®-îc trªn mçi giao dÞch lµ
kh«ng ®¸ng kÓ nh-ng l-îng giao dÞch b»ng thÎ hµng ngµy cã thÓ lªn ®Õn hµng
tr¨m, hµng ngh×n giao dÞch, do vËy lîi nhuËn thu ®-îc tõ ho¹t ®éng nµy kh«ng
ph¶i lµ nhá.
Thø hai, nhê thÎ thanh to¸n, sè l-îng tiÒn göi cña kh¸ch hµng ®Ó
thanh to¸n thÎ vµ sè l-îng tµi kho¶n cña c¸c §VCNT còng t¨ng lªn. Bªn c¹nh
®ã, trong ho¹t ®éng ph¸t hµnh thÎ tÝn dông, tuú theo qui ®Þnh cña ng©n hµng,
kh¸ch hµng ph¶i kÝ quü mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh hay kÝ quü sæ tiÕt kiÖm tiÒn
göi t¹i ng©n hµng. Víi l-îng giao dÞch thÎ t-¬ng ®èi lín, c¸c tµi kho¶n nµy sÏ
t¹o ra cho ng©n hµng mét l-îng vèn ®¸ng kÓ. MÆt kh¸c, víi ý nghÜa mét h×nh
thøc tÝn dông tiªu dïng, th«ng qua viÖc ph¸t hµnh thÎ tÝn dông, ng©n hµng cã
thÓ thu nh÷ng kho¶n l·i hµng th¸ng nÕu kh¸ch hµng chØ tr¶ mét phÇn võa ®ñ
theo qui ®Þnh ®Ó duy tr× h¹n møc mµ ng©n hµng cho phÐp, phÇn cßn l¹i hä s½n
sµng tr¶ l·i. §©y cã thÓ coi lµ mét h×nh thøc cho vay kh¸ an toµn, nhanh chãng
vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao.
§a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô, t¨ng c-êng c¸c mèi quan hÖ
trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Thø nhÊt, thÎ thanh to¸n ra ®êi lµm phong phó thªm c¸c dÞch vô
ng©n hµng, mang ®Õn cho ng©n hµng mét ph-¬ng tiÖn thanh to¸n ®a tiÖn Ých,
tho¶ m·n tèt nhÊt nhu cÇu cña kh¸ch hµng. MÆt kh¸c, kinh doanh thÎ t¹o c¬
héi cho ng©n hµng ph¸t triÓn c¸c dÞch vô song song nh-: ®Çu t-, b¶o hiÓm cho
c¸c s¶n phÈm hay c¸c dÞch vô liªn quan nh- kinh doanh ngo¹i tÖ, nhËn tiÒn
göi…
Thø hai, th«ng qua ho¹t ®éng ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ, ng©n
hµng võa thu hót ®-îc kh¸ch hµng míi lµm quen víi dÞch vô thÎ vµ c¸c dÞch
vô kh¸c do ng©n hµng cung cÊp, võa gi÷ ®-îc nh÷ng kh¸ch hµng truyÒn thèng.
Mèi quan hÖ víi c¸c §VCNT còng lµ mét thuËn lîi gióp cho ng©n hµng më
réng ho¹t ®éng cung cÊp tÝn dông cho ®èi t-îng lµ c¸c ®¬n vÞ kinh doanh.
Thø ba, víi viÖc gia nhËp c¸c tæ chøc thÎ quèc tÕ nh- Visa, Master
Card hay trë thµnh thµnh viªn cña c¸c hiÖp héi c¸c ng©n hµng thanh to¸n
thÎ…ng©n hµng cã ®-îc mèi quan hÖ lµm ¨n víi nhiÒu ng©n hµng vµ c¸c tæ
chøc tµi chÝnh trong vµ ngoµi n-íc. §iÒu nµy gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c
ng©n hµng t¨ng c-êng ho¹t ®éng kinh doanh, ®ång thêi tham gia vµo qu¸ tr×nh
toµn cÇu ho¸, héi nhËp víi céng ®éng quèc tÕ.
HiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng
Lo¹i h×nh thanh to¸n hiÖn nay buéc ng©n hµng ph¶i kh«ng ngõng
hoµn thiÖn: n©ng cao tr×nh ®é, trang bÞ thªm c¸c thiÕt bÞ kÜ thuËt c«ng nghÖ
cao ®Ó cung cÊp cho kh¸ch hµng nh÷ng ®iÒu kiÖn tèt nhÊt trong thanh to¸n,
®¶m b¶o uy tÝn, sù an toµn, hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng cña ng©n hµng.
T¨ng uy tÝn vµ danh tiÕng ng©n hµng
Cã thÓ nãi lîi Ých mµ ng©n hµng nhËn ®-îc cßn lµ uy tÝn, danh tiÕng
cña ng©n hµng. Trong ho¹t ®éng kinh doanh, mµ ®Æc biÖt lµ kinh doanh tiÒn tÖ
th× uy tÝn lµ ®iÒu tèi quan träng. Nã quyÕt ®Þnh sù tån t¹i, ph¸t triÓn còng nhkh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ng©n hµng trong t-¬ng lai.
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
1.1.2.4 §èi víi nÒn kinh tÕ x· héi
N©ng cao vai trß cña hÖ thèng ng©n hµng, gi¶m khèi l-îng tiÒn mÆt
trong l-u th«ng
ViÖc thanh to¸n thÎ ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thanh to¸n tiÒn hµng ho¸
dÞch vô mét c¸ch an toµn, hiÖu qu¶, tin cËy vµ tiÕt kiÖm nhiÒu thêi gian, qua
®ã t¹o lËp niÒm tin cña d©n chóng vµo ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng. §Æc
biÖt, viÖc thanh to¸n thÎ gióp gi¶m nhu cÇu gi÷ tiÒn mÆt vµ gi¶m khèi l-îng
tiÒn mÆt trong l-u th«ng, qua ®ã gi¶m c¸c chi phÝ b¶o qu¶n, vËn chuyÓn, ph¸t
hµnh tiÒn còng nh- chi phÝ chèng viÖc sö dông tiÒn gi¶ trong nÒn kinh tÕ.
T¨ng khèi l-îng chu chuyÓn, thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ
HÇu hÕt c¸c giao dÞch thÎ trong ph¹m vi quèc gia hay toµn cÇu ®Òu
®-îc thùc hiÖn vµ thanh to¸n trùc tuyÕn (online) nªn tèc ®é chu chuyÓn, thanh
to¸n nhanh h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c ph-¬ng tiÖn thanh to¸n kh¸c. Do vËy, thÎ
thanh to¸n gãp phÇn t¨ng c-êng ho¹t ®éng l-u th«ng tiÒn tÖ, t¨ng c-êng vßng
quay cña ®ång tiÒn, kh¬i th«ng c¸c luång vèn kh¸c nhau, gióp kiÓm so¸t khèi
l-îng giao dÞch thanh to¸n cña d©n c- vµ cña c¶ nÒn kinh tÕ. §iÒu nµy t¹o tiÒn
®Ò cho viÖc tÝnh to¸n l-îng tiÒn cung øng vµ viÖc ®iÒu hµnh, thùc thi chÝnh
s¸ch tiÒn tÖ cña ng©n hµng nhµ n-íc ®¹t hiÖu qu¶.
Thùc hiÖn chÝnh s¸ch qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n-íc
Trong thanh to¸n thÎ c¸c giao dÞch ®Òu n»m d-íi sù kiÓm so¸t cña
ng©n hµng, nhê ®ã cã thÓ h¹n chÕ vµ gi¶m thiÓu nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña
c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ngÇm, t¨ng c-êng vai trß chñ ®¹o cña nhµ n-íc trong
viÖc ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ tµi chÝnh quèc gia.
T¹o m«i tr-êng th-¬ng m¹i v¨n minh, më réng héi nhËp
Thanh to¸n b»ng thÎ sö dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt hiÖn ®¹i,
do ®ã sÏ t¹o ra mét m«i tr-êng th-¬ng m¹i v¨n minh, hiÖn ®¹i h¬n. §©y còng
chÝnh lµ mét yÕu tè thu hót kh¸ch du lÞch vµ c¸c nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi, t¹o
®iÒu kiÖn hÕt søc thuËn lîi cho viÖc héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu
vùc mµ tr-íc hÕt lµ trong lÜnh vùc tµi chÝnh – ng©n hµng.
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
1.1.3 Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña dÞch vô thÎ
1.1.3.1 Trªn thÕ giíi
Vµo nh÷ng n¨m cuèi thÕ kØ IXX ®Çu thÕ kØ XX cïng víi sù ph¸t triÓn
kh«ng ngõng vÒ kinh tÕ cña nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi, viÖc trao ®æi hµng
ho¸ ®· kh«ng cßn giíi h¹n trong l·nh thæ cña mét n-íc mµ ®-îc më réng trªn
ph¹m vi quèc tÕ. §iÒu nµy ®ßi hái c¸c ng©n hµng, trung t©m thùc hiÖn c¸c
giao dÞch thanh to¸n, ph¶i ®-a ra ®-îc c¸c ph-¬ng tiÖn thanh to¸n phï hîp víi
t×nh h×nh, ®¸p øng ®-îc c¸c nhu cÇu míi ®a d¹ng cña kh¸ch hµng. Còng trong
thêi gian nµy, song song víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ lµ nh÷ng thµnh tùu v-ît bËc
trong lÜnh vùc viÔn th«ng vµ c«ng nghÖ th«ng tin. §Æc biÖt sù ra ®êi cña tin
häc, m¸y tÝnh ®iÖn tö ®· ®¸nh dÊu mét b-íc tiÕn lín trong nÒn kinh tÕ nãi
chungvµ trong ngµnh ng©n hµng nãi riªng _ Ng©n hµng ®iÖn tö. ThËt vËy,
chÝnh nh÷ng thµnh tùu trªn ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ng©n hµng hoµn thiÖn c¸c
ph-¬ng thøc thanh to¸n cña m×nh nh- uû nhiÖm thu, uû nhiÖm chi, giÊy nhËn
nî, sÐc, th- tÝn dông…mµ ®¸ng chó ý lµ sù ra ®êi cña h×nh thøc thanh to¸n
b»ng thÎ, ®Æc biÖt lµ thÎ tÝn dông.
Ngµy nay, thÎ - tiÒn ®iÖn tö ®· trë thµnh mét ph-¬ng tiÖn thanh to¸n
hiÖn ®¹i vµ tiªn tiÕn nhÊt trªn thÕ giíi. Sè thÎ ph¸t hµnh kho¶ng h¬n 2 tû thÎ
víi h¬n 36 tû giao dÞch ®-a doanh sè thanh to¸n thÎ lªn tíi h¬n 3000 tû USD
mçi n¨m. ThÎ chñ yÕu ®-îc ph¸t hµnh bëi c¸c ng©n hµng nh-ng sù ra ®êi cña
nã l¹i kh«ng xuÊt ph¸t tõ ng©n hµng.
LÞch sö h×nh thµnh ph-¬ng thøc thanh to¸n b»ng thÎ nãi chung ®-îc ghi
nhËn vµo n¨m 1914. Khi ®ã, mét c«ng ty cña Mü lµ Western Union ®· cung
cÊp mét dÞch vô thanh to¸n theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng, theo ®ã c«ng ty nµy
ph¸t hµnh mét tÊm thÎ b»ng kim lo¹i víi mét sè th«ng tin ®-îc in næi lªn trªn
®Ó ®¶m b¶o 2 chøc n¨ng c¬ b¶n:
- NhËn d¹ng ®-îc kh¸ch hµng.
- Cã thÓ l-u gi÷ l¹i c¸c th«ng tin ®-îc in næi trªn tÊm kim lo¹i
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ChÝnh v× thÊy ®-îc sù tiÖn lîi tõ thÎ Western Union, c«ng ty General
Petroleum cña Mü còng ®· ph¸t hµnh thÎ x¨ng dÇu ®Çu tiªn vµo n¨m 1924,
theo ®ã cho phÐp c¸c kh¸ch hµng cña c«ng ty nµy cã thÓ mua x¨ng dÇu t¹i c¸c
cöa hµng b¸n x¨ng dÇu cña cña c«ng ty trªn n-íc Mü. Nh- vËy, cã thÓ nãi
nh÷ng tÊm thÎ kim lo¹i nµy lµ nÒn t¶ng cho viÖc ra ®êi nh÷ng tÊm thÎ nhùa
sau nµy.
TÊm thÎ nhùa ®Çu tiªn ®-îc ph¸t hµnh lµ vµo n¨m 1950 bëi c«ng ty
Diners Club. Khi ®ã, «ng Frank McNamara, ng-êi s¸ng lËp ra c«ng ty Diners
Club, ®· hÕt søc bèi rèi sau khi tham dù mét buæi tiÖc t¹i mét nhµ hµng ®·
ph¸t hiÖn ra m×nh quªn mang theo vÝ tiÒn. ChÝnh v× vËy, «ng ®· cã ý nghÜ lµ
ph¸t hµnh nh÷ng tÊm thÎ nhùa ®Ó cho phÐp kh¸ch hµng cã thÓ thanh to¸n sau.
Trong hÖ thèng ng©n hµng, h×nh thøc s¬ khai cña thÎ lµ charge-it, mét
h×nh thøc mua b¸n chÞu do ng©n hµng Flatbush National lËp ra. HÖ thèng nµy
më ®-êng cho sù ra ®êi cña thÎ vµo n¨m 1951 do ng©n hµng Franklin National
ph¸t hµnh. T¹i ®©y, c¸c kh¸ch hµng ®Ö tr×nh ®¬n xin vay vµ ®-îc thÈm ®Þnh
kh¶ n¨ng thanh to¸n. NÕu kh¸ch hµng ®ñ tiªu chuÈn sÏ ®-îc cÊp thÎ, dïng ®Ó
thanh to¸n cho c¸c th-¬ng vô b¸n lÎ hµng ho¸ dÞch vô. C¸c c¬ së nµy, khi
nhËn ®-îc giao dÞch sÏ liªn hÖ víi ng©n hµng, nÕu ®-îc phÐp chuÈn chi hä sÏ
thùc hiÖn giao dÞch vµ ®ßi tiÒn sau ®èi víi kh¸ch hµng.
Víi nh÷ng lîi Ých cña viÖc thanh to¸n nµy, cµng ngµy cµng cã nhiÒu tæ
chøc tÝn dông tham gia thanh to¸n. N¨m 1955, hµng lo¹t thÎ míi nh- Trip
charge, Golden Key, Guornet Club råi ®Õn Carte Blanche vµ American
express ra ®êi vµ thèng lÜnh thÞ tr-êng. Tuy nhiªn, ®Ó h×nh thøc thanh to¸n thÎ
cã thÓ thu hót ®-îc kh¸ch hµng cÇn ph¶i cã mét m¹ng l-íi thanh to¸n lín ,
kh«ng chØ trong ph¹m vi mét ®Þa ph-¬ng, mét quèc gia mµ trªn ph¹m vi toµn
cÇu. §øng tr-íc ®ßi hái ®ã, Interbank (MasterCharge) vµ Bank of American
(Bank Americard) ®· x©y dùng mét hÖ thèng c¸c quy t¾c, tiªu chuÈn trong xö
lý, thanh to¸n thÎ toµn cÇu. N¨m 1977, Bank Americard trë thµnh VISA USA
vµ sau ®ã trë thµnh tæ chøc thÎ quèc tÕ VISA. N¨m 1979, MasterCharge còng
trë thµnh mét tæ chøc thÎ quèc tÕ lín kh¸c lµ MASTERCARD.
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ngµy nay, MASTERCARD vµ VISACARD lµ hai lo¹i thÎ l-u hµnh phæ
biÕn nhÊt. §Õn cuèi n¨m 1990, cã kho¶ng 257 triÖu thÎ VISACARD ®-îc l-u
hµnh víi doanh thu kho¶ng 354 tû USD. Nh-ng chØ trong vßng 3 n¨m, cuèi
n¨m 1993, doanh thu cña VISACARD ®· t¨ng lªn m¹nh mÏ ®Õn 543 tû USD.
HÖ thèng m¸y rót tiÒn tù ®éng cña VISACARD kho¶ng 164000 m¸y ë 65
n-íc trªn thÕ giíi. Trong khi ®ã, tÝnh ®Õn cuèi n¨m 1993, tæng doanh thu cña
MASTERCARD ®Õn 325 tû USD vµ cã kho¶ng 215,8 triÖu thÎ ®ang l-u hµnh
ë 22 n-íc. HÖ thèng m¸y rót tiÒn tù ®éng cña MASTERCARD còng ph¸t triÓn
kho¶ng 162000 m¸y ë 120 n-íc trªn thÕ giíi. Cho ®Õn nay sè l-îng thµnh
viªn tham gia hiÖp héi MASTERCARD ®· lªn tíi 29000 thµnh viªn, m¹ng
l-íi rót tiÒn mÆt ®· triÓn khai ë 191000 chi nh¸nh ng©n hµng trªn thÕ giíi.
Do thÎ ngµy nay®-îc sö dông réng r·i, c¸c c«ng ty vµ c¸c ng©n hµng
liªn kÕt víi nhau ®Ó khai th¸c lÜnh vùc thu hót nhiÒu lîi nhuËn nµy. ThÎ dÇn
dÇn ®-îc xem nh- mét c«ng cô v¨n minh, thuËn lîi trong c¸c cuéc giao dÞch
mua b¸n. Bªn c¹nh c¸c lo¹i thÎ nh- MasterCard, Visa, thÎ Amex ra ®êi n¨m
1958, JCB xuÊt ph¸t tõ NhËt còng v-¬n lªn m¹nh mÏ, ®-îc sö dông réng r·i
trªn toµn cÇu, vµ cïng chia nh÷ng thÞ phÇn réng lín.
Víi sù ph¸t triÓn cña thÎ thanh to¸n, c¸c hiÖp héi thÎ ®ang c¹nh tranh
nhau quyÕt liÖt nh»m giµnh thÞ ph©n lín cho m×nh. Sù c¹nh tranh nµy t¹o ®iÒu
kiÖn cho thÎ thanh to¸n cã c¬ héi ph¸t triÓn nhanh chãng trªn ph¹m vi toµn
cÇu.
1.1.3.2 T¹i ViÖt Nam
Sau h¬n 10 n¨m thùc hiÖn ®æi míi theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý
cña nhµ n-¬c nÒn kinh tÕ ViÖt nam ®· vµ ®ang tõng b-íc b¾t nhÞp ®-îc víi sù
s«i ®éng vµ linh ho¹t cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Ngµy nay, xu thÕ toµn cÇu ho¸
®· trë thµnh mét xu thÕ tÊt yÕu kh«ng thÓ tr¸nh khái ®èi víi bÊt kú quèc gia
nµo vµ ViÖt Nam còng kh«ng ph¶i lµ mét ngo¹i lÖ. §©y ®ang thùc sù lµ thêi c¬
nh-ng còng chÝnh lµ th¸ch thøc lín ®èi víi c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
cã ViÖt Nam ®Ó tiÕn kÞp víi tr×nh ®é cña khu vùc. Tr-íc ¸p lùc cña c¹nh tranh
quèc tÕ ®Æc biÖt trong lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng khi ViÖt Nam ®ang cam
kÕt lé tr×nh gia nhËp AFTA vµ thùc hiÖn HiÖp ®Þnh Th-¬ng m¹i ViÖt - Mü, th×
®èi thñ c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng tµi chÝnh kh«ng cßn chØ lµ c¸c ng©n hµng vµ
tæ chøc tµi chÝnh trong n-íc mµ cßn lµ c¸c ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh
lín n-íc ngoµi c¬ bÒ dµy hµng tr¨m n¨m kinh nghiÖm, m¹nh vÒ tµi chÝnh, tiÕn
tiÕn vÒ c«ng nghÖ. §Ó thÝch øng víi t×nh h×nh míi, c¸c NHTM VN cÇn ph¶i
c¶i c¸ch m¹nh mÏ vÒ mäi mÆt ®Æc biÖt lµ vÒ c«ng nghÖ còng nh- sè l-îng vµ
chÊt l-îng cña c¸c dÞch vô ng©n hµng cung øng.
HiÖn nay, ë ViÖt Nam, phÇn lín c¸c NHTM cã qui m« trung b×nh vµ
kh¸ ®Òu ®ang tËp trung cho ph¸t triÓn c¸c dÞch vô b¸n bu«n mµ d-êng nh- bá
ngá thÞ tr-êng ng©n hµng b¸n lÎ, mét m¶ng mang l¹i cho ng©n hµng nguån thu
nhËp bÒn v÷ng vµ æn ®Þnh. §iÒu nµy ®· phÇn nµo lµm cho dÞch vô ng©n hµng
b¸n lÎ rÊt nghÌo nµn, s¶n phÈm thiÕu thèn vµ kÐm thuËn tiÖn cho ng-êi sö
dông. §©y thùc sù lµ mét bÊt cËp lín trong ng©n hµng n-íc ta bëi lÏ theo quan
®iÓm cña nhiÒu nhµ l·nh ®¹o ng©n hµng th× m¶ng dÞch vô b¸n bu«n lµ m¶ng
c¹nh tranh lín vµ trong nh÷ng n¨m s¾p tíi sÏ kh«ng thÓ chiÕm tû träng lín
trong nguån thu nhËp cña c¸c NHTM. Do vËy, c¸c NHTM n-íc ta cÇn ph¶i
kÞp thêi quan t©m chó träng ®Õn thÞ tr-êng nµy kh«ng chØ ®Ó t¨ng lîi nhuËn
cho b¶n th©n ng©n hµng mµ cßn ph¶i gi÷ ®-îc thÞ tr-êng nµy kh«ng ®Ó r¬i vµo
c¸c ng©n hµng n-íc ngoµi dµy dÆn kinh nghiÖm trong lÜnh vùc nµy. NhËn thøc
s©u s¾c ®-îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy, trong nh÷ng n¨m qua mét sè
NHTM ®· b-íc ®Çu cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô míi trong ®ã cã dÞch
vô thÎ.
Nh- chóng ta ®· biÕt, dÞch vô thÎ cã lÞch sö ph¸t triÓn gÇn 50 n¨m vµ trë
thµnh mét ph-¬ng tiÖn thanh to¸n tiªn tiÕn phæ biÕn nhÊt trªn thÕ giíi ngµy
nay.
Víi nh÷ng tiÖn Ých ®¸ng kÓ cña m×nh, thÎ ®· b¾t ®Çu ®-îc du nhËp vµ
ViÖt Nam tõ n¨m 1990 b»ng viÖc NHNN chÊp thuËn cho NHNT thùc hiÖn lµm
®¹i lý thanh to¸n cho c¸c ng©n hµng vµ tæ chøc tµi chÝnh n-íc ngoµi.
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ba n¨m sau, n¨m 1993 NHNT ®-îc phÐp ph¸t hµnh thÎ tÝn dông quèc tÕ
®Çu tiªn, ®-a c«ng nghÖ thÎ th«ng minh vµ thÞ tr-êng ViÖt Nam, vµ ®Õn n¨m
1995 ph¸t hµnh thÝ ®iÓm thÎ ATM.
Th¸ng 4 n¨m 1995, cïng víi NHNT VN, ba ng©n hµng th-¬ng m¹i
kh¸c: ng©n hµng ¸ Ch©u (ACB), First VinaBank, ng©n hµng th-¬ng m¹i cæ
phÇn xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña tæ chøc
thÎ quèc tÕ MasterCard. Tuy nhiªn chØ cã NHNT sau ®ã lµ ng©n hµng ACB
triÓn khai c«ng viÖc ph¸t hµnh thÎ tÝn dông quèc tÕ vµ thùc hiÖn thanh to¸n
trùc tiÕp ( online) víi tæ chøc thÎ quèc tÕ MasterCard.
§Õn th¸ng 8 n¨m 1996, NHNT vµ tiÕp theo sau ®ã lµ ACB, ng©n hµng
c«ng th-¬ng ViÖt Nam, ng©n hµng Sµi gßn C«ng th-¬ng còng lÇn l-ît trë
thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña tæ chøc thÎ tÝn dông quèc tÕ VISA. Trong ®ã,
NHNT vµ ACB thùc hiÖn thanh to¸n trùc tiÕp víi tæ chøc thÎ tÝn dông quèc tÕ
VISA. Còng tõ n¨m 1996, thÞ tr-êng thÎ ViÖt Nam s«i ®éng h¼n lªn khi cã sù
tham gia thanh to¸n vµ ph¸t hµnh thÎ cña mét sè chi nh¸nh ng©n hµng n-íc
ngoµi nh- ANZ, HongKong Bank. Vµo cuèi n¨m 1997, lo¹i thÎ tÝn dông quèc
tÕ thø 2 _ thÎ Visa_ ®-îc ph¸t hµnh t¹i ViÖt Nam.
Ngµy 10/10/1999 QuyÕt ®Þnh sè 371/1000/Q§-NHNN1 cña Thèng ®èc
NHNN vÒ qui chÕ ph¸t hµnh, sö dông vµ thanh to¸n thÎ ng©n hµng ®-îc ban
hµnh. §©y cã thÓ nãi lµ mét b-íc ngoÆt cho viÖc ph¸t triÓn dÞch vô thÎ v× nã lµ
mét v¨n b¶n ph¸p lý ®Ó c¸c NHTM cã c¬ së ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ. Sau
quyÕt ®Þnh nµy sè l-îng c¸c ng©n hµng tham gia triÓn khai dÞch vô thÎ sÏ
nhiÒu h¬n, ®ã lµ mét trong nh÷ng yÕu tè lµm cho viÖc ph¸t hµnh, sö dông vµ
thanh to¸n thÎ ®-îc phæ biÕn réng r·i ë ViÖt Nam.
§Õn ngµy 20/12/2000, ACB ®· ph¸t hµnh thÎ tÝn dông néi ®Þa ®Çu tiªn ë
n-íc ta víi m« h×nh míi vµ s¸ng t¹o, thÎ liªn kÕt SAIGON TOURIST - ACB,
SAIGON CO-OP-ACB, hiÖn cã h¬n 2000 ®¹i lý thanh to¸n.
Ngµy 2/4/2002, NHNT VN ®· kÝ kÕt hîp ®ång ®¹i lý chÊp nhËn thanh
to¸n thÎ víi Diners Club International. Víi viÖc kÝ kÕt nµy, NHNT VN ®· trë
thµnh ng©n hµng duy nhÊt t¹i ViÖt Nam thùc hiÖn thanh to¸n ®èi víi tÊt c¶ 5
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
lo¹i thÎ th«ng dông nhÊt trªn thÕ giíi, ®ã lµ Visa, MasterCard, Amex, JCB vµ
Diners Club .
Ngµy 15/5/2002, NHNT ®· ®-a s¶n phÈm thÎ Connect 24 vµo sö dông
dùa trªn nÒn t¶ng cña hÖ thèng dÞch vô ng©n hµng trùc tuyÕn VCB - Online.
Ngµy 18/3/2003, NHNT ®· chÝnh thøc trë thµnh ng©n hµng ®éc quyÒn
ph¸t hµnh thÎ Amex kh¼ng ®Þnh vai trß chñ ®¹o cña NHNT trªn thÞ tr-êng thÎ
ViÖt Nam.
Qua ®©y cã thÓ thÊy dÞch vô thÎ ®· ®-îc du nhËp vµo n-íc ta tõ kh¸
sím song cho tíi nay thÎ vÉn cßn lµ ph-¬ng tiÖn thanh to¸n míi mÎ vµ xa l¹
®èi víi ®a sè ng-êi d©n ViÖt Nam. Râ rµng ®©y sÏ lµ mét thÞ tr-êng ®Çy tiÒm
n¨ng høa hÑn lîi nhuËn lín trong t-¬ng lai. §©y còng sÏ lµ mét th¸ch thøc lín
®èi víi c¸c NHTM VN: triÓn khai nhanh chãng n¾m b¾t thÞ tr-êng hay ®Ó c¸c
ng©n hµng n-íc ngoµi n¾m lÊy. C©u tr¶ lêi sÏ cã trong 1, 2 n¨m tíi.
1.2 Vai trß cña Marketing trong ho¹t ®éng thÎ
1.2.1 Sù cÇn thiÕt cña Marketing trong ho¹t ®éng ng©n hµng nãi
chung
Héi nhËp quèc tÕ ®· vµ ®ang trë thµnh yªu cÇu bøc xóc, tÊt yÕu ®èi víi
mçi quèc gia trong ®iÒu kiÖn xu thÕ toµn cÇu ho¸ mäi ho¹t ®éng th-¬ng m¹i,
dÞch vô. Lµm thÕ nµo ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong méi tr-êng c¹nh tranh ngµy
cµng gay g¾t víi nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh ®Çy tiÒm lùc vµ giµu kinh nghiÖm
®ang lµ mét c©u hái lín ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Mét c©u tr¶
lêi kh¸ ®¬n gi¶n nh-ng l¹i kh«ng dÔ thùc hiÖn cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp
ViÖt Nam dï lµ ng©n hµng hay ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ®ã lµ ph¶i nç lùc
n©ng cao søc c¹nh tranh, t¨ng c-êng hîp t¸c ®Ó cã thÓ héi nhËp th¾ng lîi. Cã
rÊt nhiÒu ph-¬ng c¸ch kh¸c nhau ®Ó n©ng cao søc m¹nh c¹nh tranh tuy nhiªn
trong ph¹m vi cña chuyªn ®Ò nµy em chØ xin ®Ò cËp ®Õn Marketing _ c«ng cô
h÷u hiÖu n©ng cao søc m¹nh c¹nh tranh cña doanh nghiÖp nãi chung vµ cña
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
c¸c NHTM nãi riªng nh-ng d-êng nh- vÉn ch-a cã ®-îc sù quan t©m thÝch
®¸ng tõ c¸c nhµ qu¶n lÝ.
Cã rÊt nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau vÒ Marketing ng©n hµng nh-ng tùu
chung l¹i th× ta cã hiÓu mét c¸ch c¨n b¶n nh- sau: " Marketing ng©n hµng lµ
mét hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý cña mét ng©n hµng ®Ó ®¹t ®-îc môc tiªu ®Æt ra
cña ng©n hµng lµ tho¶ m·n tèt nhÊt nhu cÇu vÒ vèn, còng nh- c¸c dÞch vô kh¸c
cña ng©n hµng ®èi víi nhãm kh¸ch hµng lùa chän b»ng c¸c chÝnh s¸ch, c¸c
biÖn ph¸p h-íng tíi môc tiªu cuèi cïng lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn".
Nh- vËy cã thÓ thÊy marketing ng©n hµng còng dùa trªn c¬ së chung
cña marketing c¨n b¶n vµ dÜ nhiªn nã còng cã vai trß to lín ®èi víi sù thµnh
b¹i cña mçi ng©n hµng trong c¬ chÕ thÞ tr-êng. C¸c nghiªn cøu ®Òu cho thÊy
r»ng c¸c NHTM ho¹t ®éng kinh doanh trªn c¬ së c¸c ho¹t ®éng ®· ®-îc chiÕn
l-îc hãa lu«n thµnh c«ng h¬n c¸c NHTM kinh doanh tuú tiÖn theo kiÓu ®èi
phã, kh«ng biÕt tr-íc ®-îc c¸c thay ®æi m«i tr-êng bªn ngoµi còng nh- c¸c
bªn trong, kh«ng x¸c ®Þnh tr-íc c¸c lîi thÕ còng nh- yÕu thÕ cña ng©n hµng
trong m«i tr-êng míi v× vËy lu«n r¬i vµo thÕ bÞ ®éng vµ dÔ gÆp thÊt b¹i tr-íc
c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cã kinh nghiÖm h¬n. Víi c¸i ®Ých cuèi cïng lµ lîi
nhuËn, c¸c NHTM ®Òu ph¶i thõa nhËn r»ng marketing lµ c«ng cô kinh doanh
hiÖn ®¹i kh«ng thÓ thiÕu ®-îc nÕu muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn. ThËt vËy:
Marketing lµ c«ng cô kÕt nèi ho¹t ®éng cña c¸c NHTM víi thÞ
tr-êng
§Þnh h-íng thÞ tr-êng ®· trë thµnh ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt trong ho¹t
®éng cña c¸c NHTM ngµy nay. Cã g¾n víi thÞ tr-êng hiÓu ®-îc sù vËn ®éng
cña thÞ tr-êng, n¾m b¾t ®-îc sù biÕn ®æi liªn tôc cña nhu cÇu kh¸ch hµng trªn
thÞ tr-êng còng nh- kh¶ n¨ng tham gia cña b¶n th©n ng©n hµng m×nh th× míi
cã thÓ cã nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý nh»m ph¸t huy tèi ®a néi lùc giµnh lÊy thÞ
phÇn. Nh- vËy NHTM nµo cã ®é g¾n kÕt víi thÞ tr-êng cµng cao, kh¶ n¨ng
thµnh c«ng cña ng©n hµng ®ã cµng lín vµ ng-îc l¹i. B¶n chÊt cña marketing lµ
qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh c¸c kh¶ n¨ng tiÒm lùc cña ng©n hµng còng nh- t×m hiÓu
nhu cÇu cña thÞ tr-êng trªn c¬ së ®ã x¸c lËp c¸c vµ triÓn khai c¸c c¸c gi¶i ph¸p
20