§HTM
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lêi nãi ®Çu
Khi nãi ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ng−êi ta th−êng ®Ò cËp
®Õn hiÖu qu¶ cña nã. N¨ng suÊt - chÊt l−îng- hiÖu qu¶ lµ môc tiªu phÊn ®Êu
cña nÒn s¶n xuÊt tiªn tiÕn, lµ th−íc ®o cña tr×nh ®é vÒ mäi mÆt trong toµn bé
nÒn kinh tÕ quèc d©n còng nh− ®èi víi tõng ®¬n vÞ s¶n xuÊt.
Mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt lµ mét tÕ bµo cña nÒn kinh tÕ nãi chung, sù ph¸t
triÓn m¹nh mÏ cña mçi tÕ bµo ®ã sÏ t¹o nªn sù t¨ng tr−ëng cña nÒn kinh tÕ .
ë n−íc ta c¸c doanh nghiÖp Nhµ n−íc lµ n¬i trùc tiÕp s¸ng t¹o ra cña c¶i vËt
chÊt, t¹o nguån tÝch luü cho xH héi, nã gi÷ vai trß chñ ®¹o trong qu¸ tr×nh
x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt n−íc theo ®Þnh h−íng xH héi chñ nghÜa. Trong
giai ®o¹n hiÖn nay nÒn kinh tÕ n−íc ta ®ang ë trong b−íc chuyÓn m×nh lín tõ
c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr−êng cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m«
cña Nhµ n−íc, ®−îc Nhµ n−íc bao cÊp hoµn toµn s¶n xuÊt kinh doanh , ®Õn
nay c¸c ®¬n vÞ nµy ph¶i tù h¹ch to¸n kinh doanh lêi ¨n, lç chÞu, ®ßi hái c¸c
doanh nghiÖp ph¶i cã nç lùc rÊt lín ®Ó tån t¹i.
MÆt kh¸c, trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng c¹nh tranh g¨y g¾t
diÔn ra gi÷a c¸c doanh nghiÖp thuéc nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau ®H
®ßi hái c¸c doanh nghiÖp kh«ng ngõng tÝch luü vèn ph¸t triÓn vµ ®Çu t− më
réng kinh doanh. §iÒu nµy chØ cã thÓ thùc hiÖn ®−îc khi ho¹t ®éng kinh
doanh cña doanh nghiÖp mang l¹i hiÖu qu¶ cao thu ®−îc nhiÒu lîi nhuËn. Lîi
nhuËn hiÖn nay ®−îc coi lµ mét trong nh÷ng ®ßn b¶y kinh tÕ cã hiÖu lùc nhÊt
kÝch thÝch m¹nh mÏ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh
nghiÖp. Lîi nhuËn kh«ng nh÷ng ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng mµ nã cßn lµ nguån tµi chÝnh quan
träng ®Ó thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ
n©ng cao ®êi sèng cña ng−êi lao ®éng trong doanh nghiÖp.
§Æng Thu Trang
1
K35-E1
§HTM
LuËn v¨n tèt nghiÖp
XuÊt ph¸t tõ vai trß to lín cña lîi nhuËn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh, trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i c«ng ty xuÊt nhËp khÈu t¹p phÈm Hµ Néi
(TOCONTAP) ®−îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña c« gi¸o NguyÔn ThÞ Ph−¬ng
Liªn vµ c¸c c« chó phßng tµi chÝnh kÕ to¸n cña c«ng ty em ®H hoµn thµnh
luËn v¨n tèt nghiÖp víi ®Ò tµi “Lîi nhuËn vµ c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao lîi
nhuËn ë c«ng ty xuÊt nhËp khÈu t¹p phÈm TOCONTAP”.
Trong khu«n khæ thêi gian thùc tËp cho phÐp, luËn v¨n cña em ®H
hoµn thµnh nh−ng kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng khuyÕt ®iÓm, h¹n chÕ ®ßi hái
ph¶i nghiªn cøu s©u h¬n. V× vËy, em rÊt mong nhËn ®−îc sù chØ dËy cña thÇy
c« gi¸o, cïng toµn thÓ c¸c b¹n ®äc ®Ó gióp em hoµn thµnh luËn v¨n tèt h¬n.
Trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh bµi luËn v¨n nµy em ®H ®−îc sù h−íng dÉn
tËn t×nh cña c« gi¸o NguyÔn ThÞ Ph−¬ng Liªn bé m«n Qu¶n TrÞ Tµi ChÝnh
Quèc TÕ vµ sù gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn cña c¸c c«, chó, b¸c, anh chÞ trong
c«ng ty XNK t¹p phÈm Hµ Néi (TOCONTAP )
Víi lßng biÕt ¬n s©u s¾c: em xin bµy tá lêi c¸m ¬n tr©n thµnh tíi c«
NguyÔn ThÞ Ph−¬ng Liªn cïng c¸c c« chó, anh chÞ thuéc c«ng ty XNK t¹p
phÈm Hµ Néi (TOCONTAP) trong thêi gian qua ®H hÕt lßng gióp ®ì t¹o ®iÒu
kiÖn cho em ®Ó hoµn thµnh luËn v¨n nµy.
Hµ Néi, th¸ng 5 n¨m 2003
Sinh viªn: §Æng Thu Trang
K35-E1-TMQT
§Æng Thu Trang
2
K35-E1
§HTM
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Ch−¬ng I: Nh÷ng lý luËn chung vÒ lîi nhuËn.
I/Lîi nhuËn cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng
1.Doanh nghiÖp.
1.1Kh¸i niÖm :
Doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng lµ mét tæ chøc kinh tÕ ®−îc
tæ chøc ra ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®«ng SXKD theo ph¸p luËt v× môc tiªu lîi
nhuËn .
Tuú theo c¸c tiªu thøc ph©n lo¹i mµ tån t¹i c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp
kh¸c nhau , theo h×nh thøc së h÷u vèn th× doanh nghiÖp ®−îc chia thµnh 3
lo¹i :
• Doanh nghiÖp nhµ n−íc .
• Doanh nghiÖp t− nh©n .
• Doanh nghiÖp së h÷u hçn hîp .
Doanh nghiÖp nhµ n−íc : lµ tæ chøc kinh tÕ do nhµ n−íc ®Çu t− vèn
thµnh lËp vµ tæ chøc ho¹t ®éng SXKD nh»m phôc vô môc tiªu KT-CT cña
nhµ n−íc .
Doanh nghiÖp t− nh©n lµ doanh nghiÖp do mét c¸ nh©n thµnh lËp ,qu¶n
lÝ vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng toµn bé tµi s¶n cña m×nh víi c¸c kho¶n nî cña
doanh nghiÖp .
Doanh nghiÖp së h÷u hçn hîp : Lµ doanh nghiÖp trong ®ã chñ doanh
nghiÖp lµ tËp thÓ c¸c c¸ nh©n hoÆc tæ chøc . Nh÷ng thµnh viªn nµy cïng tiÕn
hµnh c¸c ho¹t ®éng sxkd ,cïng ph©n chia lîi nhuËn vµ cïng chÞu tr¸ch nhiÖm
c¸c kho¶n nî cña c«ng ty trong phÇn vèn gãp cña m×nh.
ViÖc ph©n lo¹i nµy chØ râ mèi quan hÖ së h÷u vèn ,tµi s¶n thuéc c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau ,lµ c¨n cø ®Ó ph©n chia hiÖu qu¶ kinh tÕ theo
§Æng Thu Trang
3
K35-E1
§HTM
LuËn v¨n tèt nghiÖp
vèn gãp vµ còng lµ c¨n cø ®Ó nhµ n−íc quy ®Þnh chÕ ®é chÝnh s¸ch kinh tÕ
,®Þnh h−íng ph¸t triÓn phï hîp víi tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp.
1.2§Æc tr−ng cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng .
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng tån t¹i nhiÒu lo¹i h×nh doanh nghiÖp
kh¸c nhau nªn còng tån t¹i nh÷ng ®Æc tr−ng kh¸c nhau .Tuy nhiªn doanh
nghiÖp nãi chung ®Òu mang nh÷ng ®Æc tr−ng sau:
• Mäi doanh nghiÖp ®Òu kh«ng ngõng t×m c¸ch n©ng cao hiÖu qu¶
SXKD.
• C¸c DN lµ c¸c ®¬n vÞ tù chñ trong SXKD vµ tù chñ vÒ tµi chÝnh.
• Ho¹t ®éng SXKD cña doanh nghiÖp bÞ chi phèi bëi c¸c quy luËt
cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng nh−: Quy luËt c¹nh tranh ,quy luËt cung
cÇu, quy luËt gi¸ trÞ ...
• Mäi lîi Ých kinh tÕ cña doanh nghiÖp ®−îc ph©n phèi mét c¸ch
c«ng b»ng .
2/Lîi nhuËn cña doanh nghiÖp
2.1Kh¸i niÖm:
*Lîi nhuËn lµ chØ tiªu chÊt l−îng ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c
doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng SXKD . §ã lµ kÕt qu¶ tµi chÝnh cuèi cïng sau
mét qu¸ tr×nh tiÕn hµnh SXKD cña doanh nghiÖp .
*Theo thuËt ng÷ Th−¬ng M¹i (The langugue of trade): Lîi nhuËn (
profit) lµ thu nhËp rßng cã ®−îc do s¶n xuÊt hay b¸n c¸c hµng ho¸ vµ dÞch
vô. NghÜa lµ sè tiÒn cßn l¹i dµnh cho nhµ doanh nghiÖp sau khi ®H thanh to¸n
tÊt c¶ c¸c kho¶n vèn (lHi suÊt), ®Êt ®ai (t«), lao ®éng ( bao gåm chi phÝ qu¶n
lý, l−¬ng, tiÒn c«ng), nguyªn liÖu th«, thuÕ vµ khÊu hao. NÕu nh− doanh
nghiÖp lµm ¨n kÐm cái, lîi nhuËn cã thÓ lµ sè ©m vµ trong tr−êng hîp ®ã
chóng biÕn thµnh c¸c kho¶n lç.
§Æng Thu Trang
4
K35-E1
§HTM
LuËn v¨n tèt nghiÖp
*§øng ë gãc ®é doanh nghiÖp, lîi nhuËn thùc chÊt lµ kho¶n chªnh
lÖch gi÷a doanh thu vµ tæng chi phÝ SXKD mµ doanh nghiÖp bá ra ®Ó cã
®−îc doanh thu ®ã trong mét thêi k× nhÊt ®Þnh. Theo ®ã ,lîi nhuËn ®−îc x¸c
®Þnh nh− sau:
Lîi nhuËn = Doanh thu - Chi phÝ - ThuÕ
*Nguån gèc vµ b¶n chÊt cña lîi nhuËn
ViÖc nghiªn cøu nh»m lµm s¸ng tá nguån gèc vµ b¶n chÊt lîi nhuËn
®−îc c¸c nhµ kinh tÕ häc tiÕn hµnh tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû 18. MÆc dï
vËy kho¶ng gÇn 200 n¨m sau th× nguån gèc vµ b¶n chÊt cña lîi nhuËn míi
®−îc K. Marx lµm s¸ng tá, «ng còng chÝnh lµ ng−êi ®H v¹ch trÇn b¶n chÊt
bãc lét cña chñ nghÜa t− b¶n ®èi víi ng−êi lao ®éng lµm thuª.
Tr−íc ®ã c¸c tr−êng ph¸i kinh tÕ häc vµ c¸c nhµ t− t−ëng kinh tÕ ®H
kh«ng ngõng nghiªn cøu vÒ nguån gèc vµ b¶n chÊt cña lîi nhuËn nh−ng vÉn
kh«ng thÓ ®i ®Õn thèng nhÊt gi¶i thÝch mét c¸ch râ rµng r»ng lîi nhuËn ®−îc
s¶n sinh ra tõ ®©u.
Ng−êi ®Çu tiªn nghiªn cøu vÒ lîi nhuËn ®ã lµ Adamsmith, theo «ng “
Lîi nhuËn lµ kho¶n khÊu trõ vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm do c«ng nh©n t¹o ra”,
nguån gèc cña lîi nhuËn lµ do toµn bé t− b¶n ®Çu t− ®Î ra trong c¶ lÜnh vùc
s¶n xuÊt vµ l−u th«ng.
Kh¸c víi Adamsmith, DavidRicardo cho r»ng “ Lîi nhuËn lµ phÇn gi¸
trÞ d− thõa ra ngoµi gi¸ trÞ hµng ho¸ do c«ng nh©n t¹o ra lu«n lu«n lín h¬n sè
tiÒn c«ng mµ c«ng nh©n ®−îc h−ëng vµ phÇn chªnh lÖch ®ã chÝnh lµ lîi
nhuËn”. Nh− vËy, t− t−ëng cña DavidRicardo ®H cã nh÷ng tiÕn bé h¬n
nh÷ng lý luËn cña Adamsmith, ¤ng ®H chØ ra ®−îc nguån gèc cña lîi nhuËn
chÝnh lµ “phÇn gi¸ trÞ thõa” ngoµi c¸c chi phÝ tr¶ cho c«ng nh©n vµ chÝnh lîi
nhuËn do c«ng nh©n t¹o ra chø kh«ng ph¶i do toµn bé t− b¶n ®Çu t− ®Î ra.
Vµo thÕ kû 19, nguån gèc cña lîi nhuËn míi ®−îc nhËn thøc mét c¸ch
®óng ®¾n qua sù ph©n tÝch cña K.Marx. B»ng vµo nh÷ng lÝ luËn khoa häc vµ
§Æng Thu Trang
5
K35-E1
§HTM
LuËn v¨n tèt nghiÖp
ph−¬ng ph¸p khoa häc, K.Marx chØ ra r»ng tham gia vµo qu¸ tr×nh t¹o ra gi¸
trÞ hµng ho¸ cã 3 bé phËn ®ã lµ : t− b¶n bÊt biÕn, t− b¶n kh¶ biÕn vµ gi¸ trÞ
thÆng d−.
• T− b¶n bÊt biÕn lµ bé phËn gi¸ trÞ tån t¹i d−íi h×nh th¸i t− liÖu s¶n
xuÊt ( nhµ x−ëng, m¸y mãc, nguyªn liÖu, nhiªn liÖu, vËt liÖu phô...)
mµ gi¸ trÞ cña nã ®−îc b¶o tån vµ chuyÓn nguyªn vÑn vµo s¶n phÈm,
kh«ng biÕn ®æi vÒ l−îng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ( ký hiÖu lµ c)
• T− b¶n kh¶ biÕn lµ bé phËn t− b¶n tån t¹i d−íi h×nh thøc søc lao ®éng
cña c«ng nh©n lµm thuª t¹o ra vµ kh«ng ®−îc tr¶ c«ng , nãi c¸ch kh¸c
®ã lµ bé phËn t− b¶n ®−îc dïng ®Ó mua søc lao ®éng kh«ng t¸i hiÖn ra
gi¸ trÞ nh−ng th«ng qua lao ®éng trõu t−îng cña c«ng nh©n lµm thuª
mµ t¨ng lªn, tøc lµ biÕn ®æi vÒ mÆt l−îng ( ký hiÖu lµ v)
• Gi¸ trÞ thÆng d− lµ phÇn gi¸ trÞ d«i ra ngoµi gi¸ trÞ hµng ho¸ søc lao
®éng do c«ng nh©n lµm thuª t¹o ra vµ bÞ nhµ t− b¶n chiÕm kh«ng ( ký
hiÖu lµ m)
Tõ ®ã ta thÊy r»ng tham gia vµo viÖc t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d− cã 2 yÕu tè
lµ : t− b¶n bÊt biÕn vµ t− b¶n kh¶ biÕn. NÕu ký hiÖu gi¸ trÞ hµng ho¸ ®−îc s¶n
xuÊt trong xÝ nghiÖp t− b¶n chñ nghÜa lµ Gt th× Gt =c+v+m (1)- hao phÝ lao
®éng thùc tÕ cña xH héi ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸. Nh−ng ®èi víi c¸c nhµ t−
b¶n ®Ó che dÊu sù bãc lét cña m×nh hä cho r»ng gi¸ trÞ thÆng d− kh«ng ph¶i
do søc lao ®éng cña c«ng nh©n lµm thuª t¹o ra mµ ®ã lµ do hao phÝ t− b¶n t¹o
ra, tøc lµ c vµ v, c+v t¹o ra. Trªn quan ®iÓm ®ã c¸c chñ t− b¶n cho r»ng chi
phÝ s¶n xuÊt t− b¶n chñ nghÜa t¹o ra lîi nhuËn chø kh«ng ph¶i do bé phËn (v)
t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d−.
NÕu ký hiÖu chi phÝ s¶n xuÊt t− b¶n chñ nghÜa lµ K (K=c+v) th× ta cã
gi¸ trÞ hµng ho¸: Gt=K+m (2), tõ ®ã ta cã K=Gt-m, ®iÒu ®ã cho thÊy chi phÝ
s¶n xuÊt t− b¶n chñ nghÜa lu«n lu«n nhá h¬n chi phÝ thùc tÕ cña xH héi ®Ó s¶n
xuÊt ra hµng ho¸. Khi c+v chuyÓn thµnh chi phÝ s¶n xuÊt t− b¶n chñ nghÜa th×
§Æng Thu Trang
6
K35-E1
§HTM
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®èi víi nhµ t− b¶n, gi¸ trÞ thÆng d− biÓu hiÖn thµnh sù t¨ng lªn bÒ ngoµi cña
chi phÝ s¶n xuÊt t− b¶n chñ nghÜa mµ nhµ t− b¶n thu ®−îc.
Gi¸ trÞ thÆng d− mét khi so s¸nh víi tæng t− b¶n øng tr−íc th× mang
h×nh thøc lîi nhuËn. NÕu ký hiÖu lîi nhuËn lµ p th× tõ (1) vµ (2) ta cã
Gt=K+p hay gi¸ trÞ hµng ho¸ chi phÝ s¶n xuÊt t− b¶n chñ nghÜa + lîi
nhuËn. Thùc chÊt cña lîi nhuËn lµ gi¸ trÞ thÆng d− ®−îc t¹o ra trong
s¶n xuÊt, hay gi¸ trÞ thÆng d− lµ néi dung bªn trong, lµ c¬ së cña lîi
nhuËn, cßn lîi nhuËn lµ biÓu hiÖn bªn ngoµi cña m.
Trªn thùc tÕ khi xÐt vÒ mÆt l−îng, c¬ së cña p lµ m nh−ng l−îng p thu
®−îc nhiÒu hay Ýt cßn phô thuéc vµo gi¸ trªn c¶ thÞ tr−êng.
-Khi gi¸ c¶ b»ng gi¸ trÞ th× p=m
-Khi gi¸ c¶ lín h¬n gi¸ trÞ th× p>m
-Khi gi¸ c¶ nhá h¬n gi¸ trÞ th× p
- Xem thêm -