Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
§Ò ¸n triÕt häc
Tªn ®Ò tµi : Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ
s¶n xuÊt
A - Lêi nãi ®Çu
Theo Chñ nghÜa Mac-Lªnin th× loµi ng-êi tõ tr-íc ®Õn nay ®· tr¶i qua
5 h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. Tõ thêi kú m«ng muéi ®Õn hiÖn ®¹i nh- ngµy nay,
®ã lµ : Thêi kú c«ng x· nguyªn thuû , thêi kú chiÕm h÷u n« lÖ , thêi kú
phong kiÕn , thêi kú t- b¶n chñ nghÜa vµ thêi kú x· héi chñ nghÜa . Trong
mçi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi ®-îc quy ®Þnh bëi mét ph-¬ng thíc s¶n xuÊt
nhÊt ®Þnh . ChÝnh nh÷ng ph-¬ng thøc s¶n xuÊt vËt chÊt lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh
sù ph¸t triÓn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi . Vµ qua nghiªn cøu th× theo mét
ph-¬ng thøc s¶n xuÊt nµo còng ®Òu ph¶i cã sù phï hîp gi÷a lùc l-îng s¶n
xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt . Lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lu«n song
song tån t¹i vµ t¸c ®éng lÉn nhau ®Ó h×nh thµnh mét ph-¬ng thøc s¶n xuÊt .
§©y lµ hai yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt , kÕt cÊu cña x· héi .
Trong bÊt kú mét ph-¬ng thøc s¶n xuÊt nµo quan hÖ s¶n xuÊt còng
ph¶i phï hîp víi lùc l-îng s¶n xuÊt . Sù t¸c ®éng qua l¹i vµ mèi quan hÖ
gi÷a chóng ph¶i hµi hoµ vµ chÆt chÏ . Tuy nhiªn trong hai yÕu tè ®ã th× lùc
l-îng s¶n xuÊt lu«n quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt . Mét h×nh th¸i kinh tÕ - x·
héi cã æn ®Þnh vµ tån t¹i v÷ng ch¾c th× ph¶i cã mét ph-¬ng thøc s¶n xuÊt hîp
lý. ChÝnh bëi lÏ ®ã mµ lùc l-îng s¶n xuÊt ph¶i t-¬ng xøng phï hîp víi quan
hÖ s¶n xuÊt bëi v× xÐt ®Õn cïng th× quan hÖ s¶n xuÊt chÝnh lµ h×nh thøc cña
lùc l-îng s¶n xuÊt . VËy nªn nÕu lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn trong khi ®ã
quan hÖ s¶n xuÊt l¹c hËu th× sÏ k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt
. Ng-îc l¹i quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé h¬n lùc l-îng s¶n xuÊt th× kh«ng phï
hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt g©y ra sù bÊt æn cho x·
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
héi . Do ®ã mét ph-¬ng thøc s¶n xuÊt hiÖu qu¶ th× ph¶i cã mét quan hÖ s¶n
xuÊt phï hîp cíi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt .
Qua phÇn lý luËn trªn ta cã thÓ thÊy viÖc nghiªn cøu mèi quan hÖ biÖn
chøng gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ hÕt søc cÇn thiÕt . §Æc
biÖt trong thêi kú hiÖn nay Chñ nghÜa x· héi l¹i cã nhiÒu thay ®æi vµ biÕn
®éng mét trong nh÷ng nguyªn nh©n tan r· cña hÖ thèng X· héi chñ nghÜa lµ
do c¸c n-íc Chñ nghÜa x· héi ®· x©y dùng m« h×nh Chñ nghÜa x· héi kh«ng
cã sù phï hîp gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt. ë n-íc ta còng
vËy , sau 1954 miÒn b¾c tiÕn lªn Chñ nghÜa x· héi vµ c¶ n-íc lµ sau 1975 .
Trong qu¸ tr×nh ®æi míi ®Êt n-íc , do nãng véi nªn §¶ng ta ®· m¾c ph¶i sai
lÇm lµ duy tr× qu¸ l©u quan hÖ s¶n xuÊt cè h÷u ®ã lµ chÝnh s¸ch bao cÊp tËp
trung d©n chñ . ChÝnh v× lÏ ®ã mµ trong suèt nh÷ng n¨m ®ã nÒn kinh tÕ n-íc
ta chËm ph¸t triÓn vµ r¬i vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng trong nh÷ng n¨m ®Çu
thËp kû 80. §iÒu quan träng h¬n lµ §¶ng ta ®· nhËn thøc ®-îc ®iÒu ®ã vµ
nhanh chãng ®æi míi th«ng qua ®¹i héi §¶ng VI vµ c¸c kú ®¹i héi tiÕp sau
®ã . Trong thêi kú qu¸ ®é cã nhiÒu vÊn ®Ò phøc t¹p cÇn ph¶i gi¶i quyÕt bëi v×
nã lµ b-íc chuyÓn tiÕp tõ mét h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi nµy lªn mét h×nh th¸i
kinh tÕ -x· héi kh¸c. Cho nªn em chän ®Ò tµi “ Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a
lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt trong thêi kú qu¸ ®é lªn Chñ nghÜa x·
héi ë Viªt Nam “ ®Ó nghiªn cøu . Trong bµi tiÓu luËn nµy do tr×nh ®é kiÕn
thøc cßn ch-a s©u vµ ®©y lµ bµi tiÓu luËn khoa häc ®Çu tiªn nªn sÏ cã nhiÒu
vÊn ®Ò thiÕu sãt , v× vËy em mong ®-îc sù chØ b¶o vµ gióp ®ì cña c¸c thÇy c«
bé m«n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n.
Néi dung
I - Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt
1. Lùc l-îng s¶n xuÊt.
a. Kh¸i niÖm.
Lùc l-îng s¶n xuÊt biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a ng-êi víi giíi tù nhiªn
. Tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt , thÓ hiÖn tr×nh ®é trinh phôc tù nhiªn cña
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
loµi ng-êi trong qu¸ tr×nh t¸c ®éng vµo tù nhiªn t¹o ra cña c¶i vËt chÊt ®¶m
b¶o cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña loµi ng-êi .
b. Néi dung
Lùc l-îng s¶n xuÊt bao gåm :
- T- liÖu s¶n xuÊt do x· héi t¹o ra , tr-íc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng.
-Ng-êi lao ®éng víi nh÷ng kinh nghiÖm s¶n xuÊt thãi quen lao ®éng ,
biÕt sö dông t- liÖu s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt.
-T- liÖu s¶nt xuÊt bao gåm : - §èi t-îng lao ®éng
- T- liÖu lao ®éng : + C«ng cô lao ®éng
+ Nh÷ng t- liÖu lao
®éng kh¸c
§èi t-îng lao ®éng kh«ng ph¶i lµ toµn bé giíi tù nhiªn , mµ chØ cã
mét bé phËn cña giíi tù nhiªn ®-îc ®-a vµo s¶n xuÊt . Con ng-êi kh«ng chØ
t×m trong giíi tù nhiªn nh÷ng ®èi t-îng lao ®éng cã s½n , mµ cßn s¸ng t¹o ra
b¶n th©n ®èi t-îng lao ®éng.
T- liÖu lao ®éng lµ vËt thÓ hay phøc hîp vËt thÓ mµ con ng-êi ®Æt gi÷a
m×nh víi ®èi t-îng lao ®éng , chóng dÉn chuyÒn sù t¸c ®éng cña con ng-êi
vµo ®èi t-îng lao ®éng. §èi t-îng lao ®éng vµ t- liÖu lao ®éng lµ nh÷ng yÕu
tè vËt chÊt cña qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt hîp thµnh t- liÖu s¶n xuÊt . §èi
víi mçi thÕ hÖ míi nh÷ng t- liÖu lao ®éng do thÕ hÖ tr-íc ®Ó l¹i trë thµnh
®iÓm xuÊt ph¸t cho thÕ hÖ t-¬ng lai . V× vËy nh÷ng t- liÖu lao ®éng ®ã lµ c¬
së sù kÕ tôc cña lÞch sö . T- liÖu lao ®éng chØ trë thµnh lùc l-îng tÝch cùc c¶i
biÕn ®èi t-îng lao ®éng , khi chóng kÕt hîp víi ®êi sèng . T- liÖu lao ®éng
dï cã ý nghÜa lín lao ®Õn ®©u , nh-ng nÕu t¸ch khái ng-êi lao ®éng th× còng
kh«ng thÓ ph¸t huy ®-îc t¸c dông , khåg thÓ trë thµnh lùc l-îng s¶n xuÊt cña
x· héi.
C¸c yÕu tè hîp thµnh lùc l-îng s¶n xuÊt th-êng xuyªn cã quan hÖ chÆt
chÏ víi nhau . Trong sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng c«ng cô lao ®éng vµ tr×nh ®é
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
khoa häc-kÜ thuËt , kÜ n¨ng lao ®éng cña con ng-êi ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh .
Con ng-êi lµ nh©n tè trung t©m vµ lµ môc ®Ých cña nÒn s¶n xuÊt x· héi .
Lªnin viÕt : “ Lùc l-îng s¶n xuÊt hµng ®Çu cña toµn thÓ nh©n lo¹i lµ c«ng
nh©n , lµ ng-êi lao ®éng “ .
Do khoa häc trë thµnh lùc l-îng s¶n xuÊt trùc tiÕp mµ thµnh phÇn con
ng-êi cÊu thµnh lùc l-îng s¶n xuÊt còng thay ®æi . Ng-êi lao ®éng trong lùc
l-îng s¶n xuÊt kh«ng chØ gåm ng-êi lao ®éng ch©n tay mµ cßn c¶ kÜ thuËt
viªn , kÜ s- vµ c¸n bé khoa häc phôc vô trùc tiÕp qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
2.Quan hÖ s¶n xuÊt
a.Kh¸i niÖm
Quan hÖ s¶n xuÊt x· héi lµ quan hÖ kinh tÕ gi÷a ng-êi víi ng-êi trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt x· héi : S¶n xuÊt - ph©n phèi - trao ®æi tiªu dïng . Quan hÖ s¶n xuÊt bao gåm quan hÖ kinh tÕ - x· héi vµ quan hÖ
kinh tÕ tæ chøc . Quan hÖ s¶n xuÊt thuéc lÜnh vùc ®êi sèng vËt chÊt cña x·
héi , nã tån t¹i kh¸ch quan , ®éc lËp víi ý thøc cña con ng-êi . Quan hÖ s¶n
xuÊt lµ quan hÖ kinh tÕ c¬ b¶n cña mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi . Mét kiÓu
quan hÖ s¶n xuÊt tiªu biÓu cho b¶n chÊt kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh.
b. Néi dung
Quan hÖ s¶n xuÊt bao gåm nh÷ng mÆt c¬ b¶n sau :
- Quan hÖ gi÷a ng-êi víi ng-êi ®æi viÖc vÒ t- liÖus¶n xuÊt.
- Quan hÖ gi÷a ng-êi víi ng-êi ®æi viÖc tæ chøc qu¶n lý
- Quan hÖ gi÷a ng-êi víi ng-êi ®æi viÖc ph©n phèi s¶n phÈm lao ®éng
Ba mÆt nãi trªn cã quan hÖ h÷u c¬ víi nhau , trong ®ã quan hÖ thø
nhÊt cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng mèi quan hÖ kh¸c . B¶n chÊt
cña bÊt kú quan hÖ s¶n xuÊt nµo còng ®Òu phô thuéc vµo vÊn ®Ò nh÷ng tliÖu s¶n xuÊt chñ yÕu trong x· héi ®-îc gi¶i quyÕt nh- thÕ nµo.
Cã hai h×nh thøc së h÷u c¬ b¶n vÒ t- liÖu s¶n xuÊt :
+ Së h÷u t- nh©n
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
+ Së h÷u x· héi
Nh÷ng h×nh thøc së h÷u ®ã lµ nh÷ng quan hÖ kinh tÕ hiÖn thùc gi÷a
ng-êi víi ng-êi trong x· héi . §-¬ng nhiªn ®Ó cho t- liÖu s¶n xuÊt kh«ng trë
thµnh “ v« chñ” ph¶i cã chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ râ rµng ®Ó x¸c ®Þnh chñ thÓ së
h÷u vµ sö dông ®èi víi nh÷ng t- liÖu s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh.
Trong sù t¸c ®éng lÉn nhau cña c¸c yÕu tè cÊu thµnh quan hÖ s¶n xuÊt,
quan hÖ tæ chøc qu¶n lý vµ quan hÖ ph©n phèi cã vai trß quan träng. Nh÷ng
quan nµy cã thÓ gãp phÇn cñng cè quan hÖ së h÷u vµ còng cã thÓ lµm biÕn
d¹ng quan hÖ së h÷u. C¸c hÖ thèng quan hÖ s¶n xuÊt ë mçi giai ®o¹n lÞch sö
®Òu tån t¹i trong mét ph-¬ng thøc s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh . HÖ thèng quan hÖ s¶n
xuÊt thèng trÞ mçi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi Êy. V× vËy khi nghiªn cøu , xem
xÐt tÝnh chÊt cña mét h×nh th¸i x· héi th× kh«ng thÓ nµo nh×n ë tr×nh ®é cña
lùc l-îng s¶n xuÊt mµ cßn ph¶i xem xÐt ®Õn tÝnh chÊt cña c¸c quan hÖ s¶n
xuÊt .
Quan hÖ kinh tÕ tæ chøc xuÊt hiÖn trong qu¸ tr×nh tæ chøc s¶n xuÊt .
Nã võa biÓu hiÖn quan hÖ gi÷a ng-êi víi ng-êi , võa biÓu hiÖn tr¹ng th¸i tù
nhiªn kÜ thuËt cña nÒn s¶n xuÊt . Quan hÖ kinh tÕ tæ chøc ph¶n ¸nh tr×nh ®é
ph©n c«ng lao ®éng x· héi , chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c ho¸ s¶n xuÊt . Nã do
tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt qui ®Þnh.
3. Quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n
xuÊt.
Lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ hai mÆt cña ph-¬ng thøc
s¶n xuÊt , chóng tån t¹i kh«ng t¸ch rêi nhau mµ t¸c ®éng biÖn chøng lÉn
nhau h×nh thµnh quy luËt phæ biÕn cña toµn bé lÞch sö loµi ng-êi , quy luËt vÒ
sù phï hîp quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt .
Quy luËt nµy v¹ch râ tÝnh chÊt phô thuéc kh¸ch quan cña quan hÖ s¶n xuÊt
vµ ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt . §Õn l-ît m×nh , quan hÖ s¶n xuÊt t¸c
®éng trë l¹i ®èi víi lùc l-îng s¶n xuÊt . Quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt lµ quy luËt c¬ b¶n
cña sù ph¸t triÓn x· héi loµi ng-êi . Sù t¸c ®éng cña nã trong lÞch sö lµm cho
x· héi chuyÓn tõ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi thÊp lªn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi cao
h¬n.
a. Nh÷ng t¸c ®éng cña lùc l-îng s¶n xuÊt quan hÖ s¶n xuÊt.
Quan hÖ s¶n xuÊt ®-îc h×nh thµnh, biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn ®Òu do lùc
l-îng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh.
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®Ó lao ®éng bít nÆng nhäc vµ ®¹t hiÖu qu¶
cao h¬n, con ng-êi lu«n lu«n t×m c¸ch c¶i tiÕn, hoµn thiÖn c«ng cô lao ®éng
míi tinh x¶o h¬n.Cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng cô lao ®éng th× kinh
nghiÖm s¶n xuÊt, thãi quen lao ®éng, kÜ n¨ng s¶n xuÊt, kiÕn thøc khoa häc
cña con ng-êi còng tiÕn bé. Lùc l-îng s¶n xuÊt trë thµnh yÕu tè c¸ch m¹ng
nhÊt. Cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ yÕu tè t-¬ng ®èi æn ®Þnh, cã khuynh h-íng l¹c
hËu h¬n lµ sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt. Lùc l-îng s¶n xuÊt lµ néi
dung cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt, cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh th¸i x· héi cña
nã. Trong mèi quan hÖ gi÷a néi dung vµ h×nh thøc th× h×nh thøc phô thuéc
néi dung, néi dung quyÕt ®Þnh h×nh thøc, néi dung thay ®æi tr-íc, sau ®ã
h×nh thøc míi biÕn ®æi theo.
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt còng h×nh
thµnh vµ biÕn ®æi phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña cña lùc l-îng s¶n
xuÊt. Sù phï hîp ®ã lµ ®éng lùc s¶n xuÊt ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Khi lùc l-îng
s¶n xuÊt ph¸t triÓn lªn mét tr×nh ®é míi , quan hÖ s¶n xuÊt cò kh«ng cßn phï
hîp nòa nªn buéc ph¶i thay thÕ b»ng mèi quan hÖ míi phï hîp víi tÝnh chÊt
vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt, më ®-êng cho lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t
triÓn.
b. Sù t¸c ®éng trë l¹i cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi lùc l-îng s¶n xuÊt
Sù h×nh thµnh , biÕn ®æi , ph¸t triÓn cña quan hÖ s¶n xuÊt phô thuéc
vµo tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt . Nh-ng quan hÖ s¶n xuÊt lµ
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
h×nh thøc x· héi mµ lùc l-îng s¶n xuÊt dùa vµo ®ã ®Ó ph¸t triÓn , nã t¸c ®éng
trë l¹i ®èi víi lùc l-îng s¶n xuÊt:Cã thÓ thóc ®Èy hoÆc k×m h·m sù ph¸t triÓn
cña lùc l-îng s¶n xuÊt .
Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n
xuÊt th× nã trë thµnh ®éng lùc c¬ b¶n thóc ®Èy më ®-êng cho lùc l-îng s¶n
xuÊt ph¸t triÓn . Ng-îc l¹i quan hÖ s¶n xuÊt lçi thêi kh«ng cßn phï hîp víi
tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt , béc lé m©u thuÉn gay g¾t víi
lùc l-îng s¶n xuÊt th× trë thµnh ch-íng ng¹i k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc
l-îng s¶n xuÊt . Song sù t¸c dông k×m h·m ®ã chØ lµ t¹m thêi , theo tÝnh chÊt
tÊt yÕu kh¸ch quan th× nã sÏ bÞ thay thÕ b»ng kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt míi phï
hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt . Së dÜ quan hÖ s¶n xuÊt
cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®èi víi lùc l-îng s¶n xuÊt v× nã quy ®Þnh môc ®Ých cña
s¶n xuÊt , quy ®Þnh hÖ thèng cña tæ chøc , qu¶n lý x· héi , quy ®Þnh ph-¬ng
thøc ph©n phèi cña c¶i Ýt hay nhiÒu mµ ng-êi lao ®éng ®-îc h-ëng . Do ®ã
nã ¶nh h-ëng ®Õn th¸i ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt chñ yÕu cña x· héi ( con
ng-êi ) , nã t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn hoÆc kÝch thÝch hoÆc h¹n chÕ viÖc c¶i tiÕn
c«ng cô lao ®éng , ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc kÜ thuËt vµo s¶n xuÊt ,
hîp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng . Mçi kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt lµ mét hÖ thèng ,
mét chØnh thÓ h÷u c¬ gåm ba mÆt : Quan hÖ së h÷u , quan hÖ qu¶n lý vµ
quan hÖ ph©n phèi . ChØ trong chØnh thÓ ®ã quan hÖ s¶n xuÊt míi trë thµnh
®éng lùc thóc ®Èy hµnh ®éng nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt.
c. Mèi quan hÖ gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt qua sù t¸c
®éng lÉn nhau.
Sù thèng nhÊt vµ t¸c ®éng qua l¹i gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ
s¶n xuÊt x· héi hîp thµnh ph-¬ng thøc s¶n xuÊt . Trong sù thèng nhÊt biÖn
chøng nµy , sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®èi
víi quan hÖ s¶n xuÊt . Quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh
®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt . Lùc l-îng s¶n xuÊt th-êng xuyªn vËn
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
®éng , ph¸t triÓn nªn quan hÖ s¶n xuÊt còng lu«n lu«n thay ®æi nh»m ®¸p øng
yªu cÇu ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt . Tõ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a
lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµm h×nh thµnh quy luËt quan hÖ s¶n
xuÊt ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt .
§©y lµ quy luËt kinh tÕ chung cña mäi ph-¬ng thøc s¶n xuÊt .
Quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é
cña lùc l-îng s¶n xuÊt lµ quy luËt c¬ b¶n cña sù ph¸t triÓn loµi ng-êi . Sù t¸c
®éng cña nã trong lÞch sö lµm cho x· héi chuyÓn tõ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi
thÊp lªn h×nh th¸i x· héi cao h¬n.
II - Sù biÓu hiÖn mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt
vµ quan hÖ s¶n xuÊt tõ tr-íc ®Õn nay nãi chung vµ tõ n¨m 1954 ®Õn nay
ë ViÖt Nam .
1 . Sù biÓu hiÖn mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ
quan hÖ s¶n xuÊt tõ tr-íc ®Õn nay.
Theo Chñ nghÜa Mac-Lªnin th× loµi ng-êi tõ tr-íc ®Õn nay ®· tr¶i qua
5 h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. Tõ thêi kú m«ng muéi ®Õn hiÖn ®¹i nh- ngµy nay,
®ã lµ : Thêi kú c«ng x· nguyªn thuû , thêi kú chiÕm h÷u n« lÖ , thêi kú
phong kiÕn , thêi kú t- b¶n chñ nghÜa vµ thêi kú x· héi chñ nghÜa. Trong mçi
h×nh th¸i kinh tÕ x· héi ®-îc quy ®Þnh bëi mét ph-¬ng thøc s¶n xuÊt nhÊt
®Þnh . ChÝnh nh÷ng nh÷ng ph-¬ng thøc s¶n xuÊt vËt chÊt lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh
sù ph¸t triÓn cña mçi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi . trong ®ã h×nh th¸i kinh tÕ x·
héi thêi k× c«ng x· nguyªn thuû lµ h×nh th¸i s¶n xuÊt tù cung tù cÊp . §©y lµ
kiÓu tæ chøc kinh tÕ ®Çu tiªn mµ loµi ng-êi sö dông . ë thêi k× nµy lùc l-îng
s¶n xuÊt ch-a ph¸t triÓn , nã chØ lµ s¶n xuÊt tù cung tù cÊp , khi mµ lao ®éng
thñ c«ng chiÕm vÞ trÝ thèng trÞ . Vµ trong h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nµy do lùc
l-îng s¶n xuÊt ch-a ph¸t triÓn nªn kÐo theo sù chËm ph¸t triÓn cña quan hÖ
s¶n xuÊt . §©y lµ mèi quan hÖ kiÓu tæ chøc s¶n xuÊt tù nhiªn , khÐp kÝn trong
ph¹m vi nhá cña tõng ®¬n vÞ , kh«ng cho phÐp më réng mèi quan hÖ víi c¸c
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
®¬n vÞ kh¸c . H×nh th¸i kinh tÕ x· héi nµy cßn tån t¹i ®Õn thêi k× chiÕm h÷u
n« lÖ . §Õn thêi k× phong kiÕn s¶n xuÊt tù cung tù cÊp tån t¹i d-íi h×nh thøc
®iÒn trang , th¸i Êp vµ kinh tÕ n«ng d©n gia tr-ëng . V× vËy mµ ph-¬ng thøc
s¶n xuÊt ë c¸c thêi k× nµy cã tÝnh chÊt b¶o thñ , tr× trÖ vµ bÞ giíi h¹n ë nhu
cÇu h¹n hÑp tho¶ m·n tiªu dïng néi bé tõng gia ®×nh .....
Do mçi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nh- vËy nªn quan hÖ s¶n xuÊt cña nã
còng t-¬ng øng víi mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña lùc l-îng s¶n xuÊt ®ång thêi
tiªu biÓu cho mét giai ®o¹n ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña lÞch sö loµi ng-êi .
Trong c¸c quy luËt kh¸ch quan chi phèi sù vËn ®éng ph¸t triÓn c¸c
h×nh th¸i kinh tÕ x· héi th× lùc l-îng s¶n xuÊt b¶o ®¶m tÝnh kÕ thõa trong sù
ph¸t triÓn tiÕn lªn cña x· héi , quy ®Þnh khuynh h-íng ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn
cao . Quan hÖ s¶n xuÊt lµ mÆt thø hai cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt biÓu hiÖn
tÝnh gi¸n ®o¹n trong sù ph¸t triÓn cña lÞch sö . Nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt lçi
thêi l¹c hËu ®-îc xo¸ bá vµ thay thÕ b»ng nh÷ng kiÓu s¶n xuÊt míi cao h¬n
trong thêi k× t- b¶n chñ nghÜa . Trong thêi k× nµy , M¸c nhËn ®Þnh r»ng :
“ ph-¬ng thøc s¶n xuÊt t- b¶n chñ nghÜa kh«ng thÓ tån t¹i vÜnh viÔn , mµ chØ
lµ sù qu¸ ®é t¹m thêi trong lÞch sö . Qu¸ tr×nh ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña
ph-¬ng thøc s¶n xuÊt nµy . Nã kh«ng chØ t¹o ra tiÒn ®Ò x· héi mµ ®iÒu quan
träng lµ ®· t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò vËt chÊt , kinh tÕ cho sù phñ ®Þnh sù ra ®êi
cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt míi .” ®· ®-îc tr×nh bÇy trong t¸c phÈm “ Chèng
§uy-rinh” cña F.¡nghen . §ã lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan theo ®óng yªu cÇu
cña quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n
xuÊt .
Tõ sù ph©n tÝch trªn cho thÊy l«gic tÊt yÕu cña sù thay thÕ ph-¬ng thøc
s¶n xuÊt t- b¶n chñ nghÜa vµ sù ra ®êi cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt míi - Céng
s¶n chñ nghÜa vÒ mÆt lý thuyÕt lµ phï hîp víi quy luËt tiÕn ho¸ cña lÞch sö
loµi ng-êi .
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Theo quan niÖm cña C.Mac giai ®o¹n nµy ph¶i lµ mét x· héi céng s¶n
chñ nghÜa ®· ph¸t triÓn trªn c¬ së chÝnh nã . Do ®ã vÒ mäi ph-¬ng diÖn kinh
tÕ , ®¹o ®øc, tinh thÇn cßn mang dÊu vÕt cña x· héi cò . Trong giai ®o¹n nµy
quyÒn lîi kh«ng bao giê cã thÓ ë møc cao h¬n chÕ ®é kinh tÕ vµ sù ph¸t triÓn
v¨n ho¸ cña x· héi do chÕ ®é kinh tÕ ®ã quyÕt ®Þnh , cho nªn ph©n phèi theo
lao ®éng lµ kh«ng tr¸nh khái . Tõ nh÷ng ®iÓm nµy cã thÓ thÊy giai ®o¹n x·
héi chñ nghÜa cã nh÷ng ®Æc tr-ng kinh tÕ chñ yÕu sau : T×nh ®é x· héi ho¸
tuy cã cao h¬n chñ nghÜa t- b¶n song cßn thÊp h¬n so víi giai ®o¹n cao cña
x· héi céng s¶n . Quan hÖ së h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt tån t¹i d-íi hai h×nh
thøc chñ yÕu : Së h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ . Lao ®éng võa lµ quyÒn lîi
vïa lµ nghÜa vô , ph©n phèi theo lao ®éng cßn mang dÊu vÕt “ ph¸p quyÒn ts¶n” . KÕt thóc giai ®o¹n thÊp , x· héi céng s¶n b-íc lªn giai ®o¹n cao , giai
®o¹n mµ sù phô thuéc cã tÝnh chÊt n« dÞch cña hä vµo sù ph©n c«ng lao ®éng
kh«ng cßn n÷a , cïng víi sù phô thuéc ®ã sù ®èi lËp gi÷a lao ®éng trÝ ãc víi
lao ®éng ch©n tay kh«ng cßn n÷a , khi mµ lao ®«ng kh«ng nh÷ng lµ ph-¬ng
tiÖn ®Ó sinh sèng mµ b¶n th©n nã cßn lµ nhu cÇu bËc nhÊt cña sù sinh sèng ,
khi mµ cïng víi sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña c¸c c¸ nh©n , n¨ng xuÊt cña hä
còng ngµy mét t¨ng lªn vµ tÊt c¶ c¸c nguån míi cã thÓ v-ît h¼n ra khái giíi
h¹n chËt hÑp cña c¸c quyÒn t- s¶n .
Tãm l¹i mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ
s¶n xuÊt v¹ch ra quy luËt kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn x· héi nh- mét qu¸
tr×nh lÞch sö tù nhiªn . Trong ®ã sù s¶n xuÊt ra ®êi sèng x· héi cña m×nh ,
con ng-êi ta cã nh÷ng quan hÖ nhÊt ®Þnh , tÊt yÕu kh«ng tuú thuéc vµo ý
muèn cña hä , tøc nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt , nh÷ng quan hÖ nµy phï hîp víi
mét tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña lùc l-îng s¶n xuÊt vËt chÊt cña hä .
Toµn bé nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt Êy hîp thµnh c¬ cÊu kinh tÕ cña x· héi tøc
lµ c¸i c¬ së hiÖn thùc , trªn ®ã x©y dùng lªn mét kiÕn tróc th-îng tÇng ph¸p
lý vµ chÝnh trÞ t-¬ng øng víi c¬ së thùc t¹i ®ã cã nh÷ng h×nh th¸i ý thøc x·
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
héi nhÊt ®Þnh . Ph-¬ng thøc s¶n xuÊt chÝnh trÞ vµ tinh thÇn nãi chung . Kh«ng
ph¶i ý thøc con ng-êi quyÕt ®Þnh sù tån t¹i cña hä , tr¸i l¹i chÝnh sù tån t¹i
x· héi cña hä quyÕt ®Þnh ý thøc cña hä . Tíi mét giai ®o¹n ph¸t triÓn nµo ®ã
cña chóng , c¸c lùc l-îng s¶n xuÊt vËt chÊt cña x· héi sÏ g©y m©u thuÉn víi
nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt hiÖn cã , hay ®©y chØ lµ biÓu hiÖn ph¸p lý cña nh÷ng
quan hÖ së h÷u , trong ®ã tõ tr-íc tíi nay c¸c lùc l-îng s¶n xuÊt vÉn ph¸t
triÓn . Tõ chç lµ nh÷ng h×nh thøc ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt , khi ®ã
b¾t ®Çu thêi ®¹i cña cuéc c¸ch m¹ng x· héi .
2. BiÓu hiÖn cña mèi quan hÖ tõ n¨m 1954 - 1975 ë ViÖt Nam.
N¨m 1954 sau khi hoµ b×nh lËp l¹i ë miÒn B¾c , §¶ng ta ®· thùc hiÖn
chñ tr-¬ng ®-a ®Êt n-íc tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi bá qua t- b¶n chñ nghÜa .
MÆc dï chñ tr-¬ng ®ua ®Êt n-íc tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi ®· ®-îc x¸c ®Þnh
tõ ®Çu thÕ kû XX , nh-ng ®Õn thêi gian nµy míi cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®-a ®Êt n-íc
tiÕn lªn theo con ®-êng nµy . Tuy nhiªn sau mét thêi gian dµi n-íc ta ph¶i
chÞu ¸ch thèng trÞ cña thùc d©n Ph¸p víi nh÷ng chÝnh s¸ch thèng trÞ “ ngu
d©n” cña chóng ®· lµm cho con ng-êi cña ®Êt n-íc chóng ta kÐm ph¸t triÓn
vµ bÞ tôt hËu , ®iÒu ®ã ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn lùc l-îng s¶n xuÊt , nã lµm
cho nÒn kinh tÕ n-íc ta bÞ tôt hËu rÊt nhiÒu n¨m so víi thÕ giíi bªn ngoµi .
Chóng ta ®Òu biÕt r»ng ph-¬ng thøc s¶n xuÊt lµ c¸ch con ng-êi thùc hiÖn qu¸
tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt ë nh÷ng giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh . Ph-¬ng thøc s¶n
xuÊt lµ sù thèng nhÊt biÖn chøng gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l-îng s¶n xuÊt
, trong ®ã lùc l-îng s¶n xuÊt lµ thèng nhÊt h÷u c¬ gi÷a t- liÖu s¶n xuÊt (tr-íc
hÕt lµ c«ng cô lao ®éng) vµ nh÷ng ng-êi sö dông nh÷ng t- liÖu nµy ®Ó s¶n
xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt . Trong lùc l-îng s¶n xuÊt yÕu tè con ng-êi ®ãng vai
trß chñ thÓ vµ quyÕt ®Þnh . Con ng-êi ch¼ng nh÷ng lµ chñ thÓ tham gia trùc
tiÕp vµo qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt b»ng søc m¹nh c¬ b¾p , trÝ tuÖ cña m×nh
, mµ cßn kh«ng ngõng s¸ng t¹o ra nh÷ng c«ng cô lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt . Tõ
t×nh h×nh lùc l-îng s¶n xuÊt nh- vËy nªn quan hÖ s¶n xuÊt trong thêi k× nµy
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
tån t¹i nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau ®ã lµ : Së h÷u c¸ nh©n , së h÷u tËp
thÓ vµ së h÷u t- b¶n t- nh©n . Trong hoµn c¶nh ph-¬ng thøc s¶n xuÊt diÔn ra
nh- vËy nªn §¶ng ta ®· chñ tr-¬ng c¶i t¹o : ë thµnh phè lµ c«ng t- hîp
doanh cßn ë n«ng th«n lµ c¶i c¸ch ruéng ®Êt .
§¶ng ta ®· quyÕt t©m ®-a miÒn B¾c qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi . Tõ
nh÷ng chñ tr-¬ng ®æi míi cña §¶ng ta mµ ®Õn n¨m 1960 quan hÖ s¶n xuÊt
®· cã sù thay ®æi c¬ b¶n tõ h×nh thøc së h÷u t- nh©n ®-a lªn h×nh thøc së h÷u
tËp thÓ , h×nh thøc së h÷u tËp thÓ ®-a lªn h×nh thøc quèc doanh , cßn h×nh
thøc t- b¶n t- nh©n th× vËn ®éng lªn h×nh thøc c«ng t- hîp doanh .
Nh÷ng chñ tr-¬ng trªn ®· ®-îc §¶ng ta kh¼ng ®Þnh trong ®¹i héi
§¶ng III. MÆc dï quan hÖ s¶n xuÊt lóc nµy kh«ng cßn ®-îc phï hîp chÆt chÏ
víi lùc l-îng s¶n xuÊt , nh-ng trong hoµn c¶nh ®Êt n-íc cã chiÕn tranh th×
tµi s¶n tËp trung trong tay nhµ n-íc vµ quan hÖ ph©n phèi theo lao ®éng l¹i lµ
chÝnh s¸ch cã hiÖu qu¶ ®Ó thóc ®Èy ®Êt n-íc ®i lªn dµnh th¾ng lîi lÞch sö
mïa xu©n n¨m 1975vµ thùc hiÖn c¶i c¸ch miÒn B¾c thµnh c«ng .
3. Qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a
lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt ë ViÖt nam tõ n¨m 1975 ®Õn tr-íc
1986.
Mïa xu©n n¨m 1975 víi chiÕn dÞch Hå chÝ minh lÞch sö n-íc ta ®·
hoµn toµn gi¶i phãng . §¶ng ta chñ tr-¬ng ®-a c¶ n-íc theo con ®-êng qu¸
®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t- b¶n chñ nghÜa . Tuy nhiªn do qu¸
véi v· trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n-íc nªn §¶ng ta ®· m¾c ph¶i mét sè sai
lÇm . Nh÷ng sai lÇm lóc nµy lµ : Duy tr× qu¸ l©u c¬ chÕ tËp trung quan liªu
bao cÊp , chØ tån t¹i hai h×nh thøc së h÷u lµ tËp thÓ vµ quèc doanh víi c¬ chÕ
“ xin cho , cÊp ph¸t” . Tõ nh÷ng sai lÇm trªn ®· dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ vÒ
kinh tÕ x· héi : C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn vµ l©m vµo t×nh trngj
khñng ho¶ng kinh tÕ nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 80 . §iÒu ®ã còng chøng tá
r»ng mèi quan hÖ gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ kh«ng phï
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
hîp . Mét mèi quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé kh«ng thÓ ¸p ®Æt cho mét lùc l-îng
s¶n xuÊt thÊp kÐm . §ã chÝnh lµ bµi häc cho §¶ng ta trong c«ng cuéc ®æi
míi ®Êt n-íc .
4. Sù biÓu hiÖn cña mèi quan hÖ tõ n¨m 1986 ®Õn nay
§øng tr-íc t×nh h×nh khã kh¨n vµ nh÷ng sai lÇm ®· m¾c ph¶i tr-íc ®ã
, ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc khãa VI cña §¶ng céng s¶n ViÖt nam ®· ®-a ra
®-êng lèi ®æi míi ®Êt n-íc . §æi míi kh«ng ph¶i lµ thay ®æi môc tiªu x· héi
chñ nghÜa mµ lµ nhËn thøc cho ®óng môc tiªu vµ con ®-êng tiÕn lªn chñ
nghÜa x· héi ë n-íc ta .
Chóng ta tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t- b¶n chñ nghÜa , ®ã
kh«ng ph¶i lµ nh÷ng b-íc ®i tÊt yÕu , hîp quy luËt . Tõ ®ã §¶ng cæng s¶n
ViÖt nam ®· quy ®Þnh ra ®-êng lèi chuyÓn tõ m« h×nh kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung
sang x©y dùng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ phï hîp víi ®Æc ®iÓm ph¸t
triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt trong ®iÒu kiÖn n-íc ta hiÖn nay . Nã cho phÐp
khai th¸c tèt nhÊt c¸c n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n-íc , thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph©n
c«ng lao ®éng trong n-íc víi quèc tÕ vµ khu vùc , thóc ®Èy lùc l-îng s¶n
xuÊt ph¸t triÓn nhanh chãng . Trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ , §¶ng kh¼ng
®Þnh kinh tÕ n«ng nghiÖp ®ãng vai trß chñ ®¹o . Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®-îc vÒ
mÆt kinh tÕ trong nh÷ng n¨m qua ®· chøng minh ®iÒu ®ã .
§¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc kho¸ VIII cña §¶ng céng s¶n ViÖt nam
nhËn ®Þnh “ N-íc ta chuyÓn thêi kú ph¸t triÓn míi , thêi kú thóc ®Èy m¹nh
c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc . . . . . Môc tiªu cña c«ng nghiÖp ho¸
, hiÖn ®¹i ho¸ kµ x©y dùng n-íc ta thµnh mét n-íc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt
chÊt kÜ thuËt hiÖn ®¹i , c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý , quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé phï
hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt . . . “
§¶ng ta cßn kh¼ng ®Þnh : “ NÒn c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ t¹o nªn lùc
l-îng s¶n xuÊt cÇn thiÕt cho chÕ ®é x· héi míi , th× viÖc ph¸t triÓn nÒn hµnh
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ho¸ nhiÒu thµnh phÇn chÝnh lµ ®Ó x©y dùng hÖ thèng quan hÖ s¶n xuÊt phï
hîp . . .”
NÒn kinh tÕ hµnh ho¸ nhiÒu thµnh phÇn mµ §n¶g ta chñ tr-¬ng lµ nÒn
kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh h-¬ngs x· héi chñ nghÜa . Do ®ã ph¶i ch¨m lo
®æi míi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ hîp t¸c , lµm cho nÒn
kinh tÕ n«ng nghiÖp thËt sù lµm ¨n cã hiÖu qu¶ , ph¸t huy vai trß chñ ®¹o ,
cïng víi kinh tÕ hîp t¸c x· phÊn ®Êu dÇn trë thµnh nÒn t¶ng cña nÒn kinh tÕ
quèc d©n.
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
C - KÕt luËn
§¶ng ta ®· vËn dông sù phï hîp cña mèi quan hÖ gi÷a quan hÖ s¶n
xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt ë n-íc ta hiÖn nay vµ
t-¬ng lai .
Trong ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII cña §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh lµ :
“ X©y dùng n-íc ta thµnh mét n-íc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt
hiÖn ®¹i , c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý , quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé phï hîp víi tÝnh
chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt , ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cao ,
quèc phßng an ninh v÷ng ch¾c , d©n giµu n-íc m¹nh x· héi c«ng b»ng , v¨n
minh”
Chóng ta ®Òu biÕt r»ng tõ tr-íc tíi nay c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸
lµ khuynh h-íng tÊt yÕu cña tÊt c¶ c¸c n-íc . §èi víi n-íc ta , tõ mét nÒn
kinh tÕ tiÓu n«ng , muèn tho¸t khái nghÌo nµn , l¹c hËu vµ nhanh chãng ®¹t
®Õn tr×nh ®é cña mét n-íc ph¸t triÓn th× tÊt yÕu còng ph¶i ®Èy m¹nh c«ng
nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ nh- lµ : “ Mét cuéc c¸ch m¹ng toµn diÖn vµ s©u s¾c
trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi “ .
Tr-íc nh÷ng n¨m tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi chóng ta ®· x¸c ®Þnh
c«ng nghiÖp ho¸ lµ nhiÖm vô trung t©m cña c¸c thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa
x· héi . Song vÒ mÆt nhËn thøc chóng ta ®· ®Æt c«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ
nghÜa ë vÞ trÝ gÇn nh- ®èi lËp hoµn toµn víi c«ng nghiÖp ho¸ t- b¶n chñ
nghÜa . Trong lùa chän b-íc ®i ®· cã lóc chóng ta thiªn vÒ ph¸t triÓn c«ng
nghiÖp nÆng , coi ®ã lµ gi¶i ph¸p x©y dùng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cho chñ
nghÜa x· héi , nµ kh«ng coi träng ®óng møc viÖc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ
c«ng nghiÖp nhÑ . C«ng nghiÖp ho¸ còng ®-îc hiÓu mét c¸ch ®¬n gi¶n lµ qu¸
tr×ng x©y dùng mét nÒn s¶n xuÊt ®-îc khÝ ho¸ trong tÊt c¶ c¸c nghµnh kinh tÕ
quèc d©n.
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
C«ng nghiÖp ho¸ ph¶i ®i ®«i víi hiÖn ®¹i ho¸ , kÕt hîp nh÷ng b-íc
tiÕn tuÇn tù vÒ c«nh nghiÖp víi viÖc tranh thñ c¸c c¬ héi ®i t¾t , ®ãn ®Çu ,
h×hn thµnh nh÷ng mòi nhän ph¸t triÓn theo tr×nh ®é tiªn tiÕn cña khoa häc
c«ng nghÖ thÕ giíi . MÆt kh¸c chóng ta ph¶i chó träng x©y dùng nÒn kinh tÕ
hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn , vËn hµnh theo thÞ tr-êng , cã sù ®iÒu tiÕt cña
nhµ n-íc vµ theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa . §©y lµ hai nhiÖm vô ®-îc
thùc hiÖn ®ång thêi , chóng lu«n t¸c ®éng thóc ®Èy hç trî lÉn nhau cïng ph¸t
triÓn . Bëi lÏ “ NÕu c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ t¹o lªn lùc l-îng s¶n xuÊt
cÇn thiÕt cho chÕ ®é x· héi míi , th× viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸
nhiÒu thµnh phÇn chÝnh lµ ®Ó x©y dùng hÖ thèng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp” .
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Môc lôc
A. Lêi nãi ®Çu .............................................................................................1
B. Néi dung .................................................................................................3
I. Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt
......................................................................................................................3
1. Lùc l-îng s¶n xuÊt ..................................................................................3
2. Quan hÖ s¶n xuÊt .....................................................................................4
3. Quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt ....6
II. Sù biÓu hiÖn mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan
hÖ s¶n xuÊt tõ tr-íc ®Õn nay nãi chung vµ tõ n¨m 1954 ®Õn ë ViÖt Nam
......................................................................................................................8
1. Sù biÓu hiÖn mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ
s¶n xuÊt tõ tr-íc ®Õn nay .............................................................................8
2. BiÓu hiÖn cña mèi quan hÖ tõ n¨m 1954 - 1975 ë ViÖt Nam ..................11
3. Qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l-îng
s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt ë ViÖt Nam tõ 1975 - tr-íc 1986 ..................13
4. Sù biÓu hiÖn cña mèi quan hÖ tõ 1986 ®Õn nay .......................................13
C. KÕt luËn ..................................................................................................15
17