Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Lêi nãi ®Çu
Sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nµo rót cuéc còng nh»m nh÷ng môc tiªu x·
héi, nh©n v¨n nhÊt ®Þnh. Ph¸t triÓn theo nghÜa ®Çy ®ñ lµ bªn c¹nh sù gia t¨ng
vÒ l-îng (t¨ng tr-ëng kinh tÕ) cßn bao hµm sù thay ®æi vÒ chÊt l-îng(nh÷ng
biÕn ®æi vÒ mÆt x· héi).
Häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi cu¶ C.M¸c lµ mét thµnh tùu cña
khoa häc cu¶ loµi ng-êi. Nã ph¸c ho¹ quy luËt tæng qu¸t cu¶ lÞch sö nh©n
lo¹i vµ sù ph¸t triÓn cu¶ x· héi loµi ng-êi sÏ tiÕn tíi Chñ nghi· Céng s¶n mµ
giai ®o¹n th ¸p cu¶ nã lµ Chñ nghi· x· héi. Chñ nghi· x· héi kh«ng ®èi lËp
víi ph¸t triÓn, víi kinh tÕ thÞ tr-êng mµ lµ nÊc thang ph¸t triÓn cu¶ loµi
ng-êi ®-îc ®¸nh dÊu b»ng sù tiÕn bé x· héi cu¶ sù ph¸t triÓn. Nã lµ c¸ch
thøc gi¶i quyÕt c¸c quan hÖ x· héi v× cuéc sèng tèt ®Ñp cña ®¹i ®a sè nhaan
d©n lao ®éng, cña toµn thÓ x· héi; lµ sù thiÕt lËp mét trËt tù x· héi víi môc
tiªu c«ng b»ng vµ v¨n minh.
Sù ph¸t triÓn ®em l¹i sù giµu cã, phån vinh vµ h¹nh phóc cho ®¹i ®a sè
nh©n d©n lao ®éng, cho toµn thÓ x· héi th× sù ph¸t triÓn ®ã mang tÝnh chÊt
x· héi chñ nghÜa, lµ sù ph¸t triÓn hiÖn ®¹i. Cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng tr-êng
kú gian khæ vµ quyÕt liÖt cña nh©n d©n lao ®éng ta d-íi sù l·nh ®¹o cña
§¶ng Céng S¶n ViÖt nam, ®øng ®Çu lµ Chñ TÞch Hå ChÝ Minh nh»m gi¶i
phãng nh©n d©n lao ®éng, ®em l¹i niÒm vui vµ sù giµu sang cho nh©n d©n lao
®éng. V× vËy, sù ph¸t triÓn cu¶ ViÖt nam ë hiÖn t¹i vµ trong t-¬ng lai ph¶i lµ
sù ph¸t triÓn v× sù giµu cã, phån vinh vµ h¹nh phóc cu¶ nh©n d©n lao ®éng,
v× sù hïng m¹nh cu¶ c¶ x· héi, cu¶ toµn d©n téc; lµ sù ph¸t triÓn mang tÝnh
chÊt x· héi chñ nghi·, lµ sù ph¸t triÓn hiÖn ®¹i. Nghi· lµ, chóng ta ph¶i ph¸t
triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghi·; ®ång thêi ®Èy m¹nh
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. Nh-ng muèn thùc hiÖn ®-îc qu¸
tr×nh ®ã chóng ta ph¶i khai th¸c vµ sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ mäi tiÒm
n¨ng, thÕ m¹nh vµ mäi nguån lùc trong n-íc còng nh- ngoµi n-íc; trong ®ã
nguån lùc con ng-êi gi÷ vÞ trÝ v« cïng quan träng. §Õn l-ît nã, c¸c thµnh tùu
cu¶ qu¸ tr×nh ®ã l¹i phôc vô cho sù ph¸t triÓn cu¶ con ng-êi. §iÒu ®ã hoµn
toµn phï hîp víi quan ®iÓm cu¶ §¶ng: con ng-êi vµ lµ môc tiªu, võa lµ
®éng lùc cña sù nghiÖp c¸ch m¹ng X· héi chñ nghi·.
Néi dung cña ®Ò tµi:
PhÇn1 : Quan ®iÓm cu¶ triÕt häc M¸c - Lª nin vÒ con ng-êi.
PhÇn 2: Quan ®iÓm cña §¶ng: Con ng-êi võa lµ môc tiªu võa ®éng lùc cña
sù nghiÖp c¸ch m¹ng X· héi chñ nghi·.
PhÇn 3 : Mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m ph¸t triÓn con ng-êi ViÖt nam phôc
vô cho sù nghiÖp c¸ch m¹ng X· héi chñ nghi·.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
PhÇn I
Quan ®iÓm cña triÕt häc M¸c - Lªnin vÒ con ng-êi
I. Nguån gèc vµ b¶n chÊt con ng-êi
VÊn ®Ò con ng-êi lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò triÕt häc cã ý nghÜa ®Æc
biÖt, ®-îc ®Ò cËp nhiÒu trong lÞch sö t- t-ëng nh©n lo¹i. Tuy nhiªn, viÖc nh×n
nhËn, ®¸nh gi¸ vai trß vµ vÞ trÝ cña con ng-êi vÉn lu«n lµ mét vÊn ®Ò cÊp thiÕt
trong mäi thêi ®¹i.
Trong lÞch sö triÕt häc, tõ cæ ®Õn kim, tõ §«ng sang T©y, ng-êi ta ®· cè
g¾ng t×m hiÓu vµ gi¶i thÝch con ng-êi lµ g× ? KÕt qu¶ lµ ®· cã rÊt nhiÒu c¸c
c©u tr¶ lêi kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n, trong thuyÕt ©m d-¬ng, Ngò hµnh th× con
ng-êi øng vêi hµnh thæ cai qu¶n bèn ph-¬ng, v¹n vËt; arixtèt ®· gäi con
ngêi l¯ “®éng vËt chÝnh trÞ” trong khi nhÊn m³nh trong con ngêi cã hai
nh©n tè khëi nguyªn: ®éng vËt (sinh häc) vµ chÝnh trÞ (x· héi),"VÊn ®Ò lµ ë
chç nh©n tè khëi nguyªn nµo trong chóng ®-îc coi lµ -u thÕ h¬n, ®ãng vai trß
quyÕt ®Þnh trong viÖc h×nh thµnh kh¶ n¨ng, t×nh c¶m, hµnh vi, ho¹t ®éng cña
con ng-êi vµ b»ng c¸ch nµo thùc hiÖn ®-îc mèi liªn hÖ qua l¹i gi÷a c¸c yÕu
tè sinh häc vµ c¸c yÕu tè x· héi trong con ng-êi. §ã lµ vÊn ®Ò mµ kh«ng mét
tr-êng ph¸i, mét trµo l-u triÕt häc nµo kh«ng ®Ò cËp ®Õn theo quan ®iÓm
riªng cña m×nh.
Tãm l¹i, víi c¸c nhµ triÕt häc tr-íc C.M¸c, con ng-êi chØ dõng l¹i ë
con ng-êi c¸ thÓ, c¸ nh©n vµ hä chØ loay hoay ®i t×m vÊn ®Ò con ng-êi trong
khu«n khæ c¸c c¸ nh©n riªng lÎ, hoµn toµn bÞ t¸ch khái c¸c mèi quan hÖ x·
héi, t¸ch rêi víi ho¹t ®éng thùc tiÔn trong ®iÒu kiÖn lÞch sö nhÊt ®Þnh.
Víi sù ra ®êi cña quan ®iÓm duy vËt vÒ lÞch sö; lÇn ®Çu tiªn vÊn ®Ò con
ng-êi cã ®-îc vÞ trÝ mµ nã cÇn ph¶i cã, lÇn ®Çu tiªn vÊn ®Ò con ng-êi ®-îc
nhËn thøc mét c¸ch thùc sù khoa häc.
Víi quan ®iÓm duy vËt triÖt ®Ó vµ ph-¬ng ph¸o biÖn chøng, M¸c ®·
®-a ra mét quan niÖm hoµn chØnh vÒ kh¸i niÖm con ng-êi. Chñ NghÜa M¸c
ph©n biÖt râ hai mÆt trong kh¸i niÖm con ng-êi: mÆt sinh vËt vµ mÆt x· héi
hay nãi c¸ch kh¸c, theo quan ®iÓm cña Chñ nghÜa M¸c, c¸i sinh häc vµ c¸i x·
héi thèng nhÊt biÖn chøng víi nhau, hoµ quyÖn vµo nhau lµm nªn con ng-êi.
C.M¸c kh«ng hÒ phñ nhËn mÆt tõ nhiªn, mÆt sinh häc khi xem xÐt con
ng-êi víi t c²ch l¯ nh÷ng c² nh©n sèng. M²c viÕt: “V× vËy, ®iÒu cô thÓ ®Çu
tiªn cÇn ph¶i x¸c ®Þnh lµ tæ chøc c¬ thÓ cña nh÷ng c¸ nh©n Êy vµ mèi quan hÖ
m¯ tæ chøc c¬ thÓ Êy t³o ra gi÷a hä víi phÇn cßn l³i cña giíi tù nhiªn”.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Tr-íc hÕt, M¸c thõa nhËn con ng-êi lµ mét ®éng vËt cao cÊp nhÊt, s¶n
phÈm cña sù tiÕn ho¸ l©u dµi cña giíi sinh vËt nh- tiÕn ho¸ luËn cña §ac-uyn
®· kh¼ng ®Þnh.
V× vËy, con ng-êi chÞu sù chi phèi cña m«i tr-êng tù nhiªn vµ c¸c quy
luËt tù nhiªn. Khi m«i tr-êng tù nhiªn thay ®æi th× buéc con ng-êi ph¶i thÝch
nghi víi nã, vÝ dô khi tõ mïa hÌ sang mïa ®«ng th× con ng-êi ph¶i mÆc ¸o
Êm; vµ c¸c quy luËt tù nhiªn còng chi phèi con ng-êi nh- quy luËt biÕn dÞ, di
truyÒn lµm cho con sinh ra mang c¶ ®Æc ®iÓm gièng víi cha mÑ vµ thÕ hÖ
tr-íc.
Nh- mäi ®éng vËt kh²c, con ngêi ph°i “®Êu tranh” ®Ó tån t³i, ¨n, mÆc,
ë, sinh con ®Î c¸i tøc con ng-êi còng ®ßi hái ®Çy ®ñ nhu cÇu sinh häc.
Nh- vËy, xÐt theo ph-¬ng diÖn nµy th× con ng-êi kh«ng kh¸c ®éng vËt
lµ mÊy.
Tuy nhiªn, C.M¸c kh«ng thõa nhËn quan ®iÓm cho r»ng c¸i duy nhÊt
t¹o nªn b¶n chÊt con ng-êi lµ ®Æc tÝnh sinh häc, lµ b¶n n¨ng sinh vËt cña con
ng-êi. Con ng-êi vèn lµ mét sinh vËt cã ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc tr-ng cña sinh vËt
nh-ng l¹i cã nhiÒu ®iÓm ph©n biÖt víi c¸c sinh vËt kh¸c. VËy con ng-êi kh¸c
®éng vËt ë chç nµo?
* §ã chÝnh lµ c¸i x· héi (mÆt x· héi) ë trong con ng-êi.
Con ng-êi lµ s¶n phÈm cña ho¹t ®éng x· héi mµ tr-íc hÕt con ng-êi lµ
s¶n phÈm cña lao ®éng. C.M¸c vµ Ph.¡nghen ®· ph©n tÝch vai trß cña lao
®éng s°n xuÊt ë con ngêi nh sau: “Cã thÓ ph©n biÖt con ng-êi víi c¸c sóc
vËt b»ng ý thøc, b»ng t«n gi¸o, nãi chung b»ng bÊt cø c¸i g× còng ®-îc. B¶n
th©n con ng-êi b¾t ®Çu b»ng tù ph©n biÖt víi sóc vËt ngay khi con ng-êi b¾t
®Çu s¶n xuÊt ra nh÷ng t- liÖu sinh ho¹t cña m×nh- ®ã lµ b-íc tiÕn do tæ chøc
c¬ thÓ cña con ng-êi quy ®Þnh. S¶n xuÊt ra nh÷ng t- liÖu sinh ho¹t cña m×nh,
nh- thÕ con ng-êi ®· gi¸n tiÕp s¶n xuÊt ra chÝnh ®êi sèng vËt chÊt cña m×nh.
Con ng-êi cßn chÞu sù chi phèi cña m«i tr-êng x· héi nh- gi¸o dôc,
v¨n ho¸, chÝnh trÞ, ph¸p luËt vµ c¸c quy luËt x· héi nh- quy luËt tån t¹i x· héi
quyÕt ®Þnh ý thøc x· héi, quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hêp víi tÝnh chÊt
vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt,...§· lµ con ng-êi th× ngay tõ khi
míi ra ®êi ®· ®-îc sèng, nu«i d-ìng, gi¸o dôc ë tron mét gia ®×nh, khi lín
lªn ®-îc ®i häc, gi¸o dôc trong m«i tr-êng réng h¬n lµ nhµ tr-êng vµ x·
héi,... Råi nh÷ng sù thay ®æi vÒ chÝnh trÞ, ph¸p luËt, kinh tÕ, ... buéc hµnh vi
cña con ng-êi còng ph¶i thay ®æi cho phï hîp víi nh÷ng chuÈn mùc cña x·
héi.
Thªm vµo ®ã, con ng-êi cßn cã nhu cÇu x· héi nh- vui ch¬i, gi¶i trÝ,
giao tiÕp, thÈm mü, v¨n häc nghÖ thuËt. Cuéc sèng cña con ng-êi lµ sù kÕt
hîp hµi hoµ gi÷a hai yÕu tè vËt chÊt vµ tinh thÇn. Khi x· héi cµng ph¸t triÓn
th× ®êi sèng tinh thÇn cµng ®-îc n©ng cao, con ng-êi ngµy cµng cã nhiÒu ®iÒu
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
kiÖn ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu cña m×nh vµ ngµy cµng cã nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t
triÓn toµn diÖn. C¸c bËc (thø tù) nhu cÇu cã thÓ ®-îc s¾p xÕp nh- sau:
- Nhu cÇu tù kh¼ng ®Þnh
- Nhu cÇu ®-îc t«n träng
- Nhu cÇu t×nh c¶m
- Nhu cÇu an toµn
- Nhu cÇu t©m sinh lý
VËy, vÒ ph-¬ng diÖn nµy th× con vËt kh«ng thÓ vµ kh«ng bao giê cã
®-îc. §©y chÝnh lµ tÝnh -u tréi cña con ng-êi .
Khi xem xÐt mèi t-¬ng quan gi÷a c¸c yÕu tè sinh häc vµ c¸c yÕu tè vµ
c¸c yÕu tè x· héi trong con ng-êi, CM¸c cho r»ng c¸i quyÕt ®Þnh trong con
ng-êi lµ yÕu tè x· héi, con ng-êi vµ x· héi kh«ng t¸c rêi nhau vµ chØ cã trong
x· héi, trong khu«n khæ cña hoµn c¶nh x· héi cô thÓ, con ng-êi míi tån t¹i
víi t- c¸ch con ng-êi.
Tõ ®ã, CM¸c ®· chØ ra b¶n chÊt cña con ng-êi lµ:
"B¶n chÊt con ng-êi kh«ng ph¶i lµ c¸i trõu t-îng, cè h÷u cña c¸
nh©n riªng biÖt. Trong tÝnh hiÖn thùc cña nã, b¶n chÊt con ng-êi lµ tæng
hoµ cña nh÷ng mèi quan hÖ x· héi".
Nh- vËy, xÐt trªn b×nh diÖn tæng thÓ, b¶n chÊt con ng-êi kh«ng ph¶i lµ
c¸i trõu t-îng mµ lµ hiÖn thùc; kh«ng ph¶i lµ c¸i vèn cã, cã s½n trong mçi c¸
thÓ riªng biÖt mµ lµ tæng hoµ cña c¸c quan hÖ x· héi; kh«ng ph¶i lµ c¸i tù
nhiªn sinh häc mµ lµ c¸i lÞch sö-x· héi.
§©y lµ c¸ch tiÕp cËn cùc kú biÖn chøng vÒ b¶n chÊt con ng-êi cña triÕt
häc M¸c trong khi triÕt häc tr-íc M¸c r¬i vµo quan ®iÓm siªu h×nh.
B¶n chÊt con ng-êi lµ tæng hoµ c¸c quan hÖ x· héi cã nghÜa lµ b¶n chÊt
Êy chØ h×nh thµnh vµ thÓ hiÖn trong c¸c quan hÖ x· héi. Nh÷ng quan hÖ x· héi
Êy chi phèi, quyÕt ®Þnh hµnh vi trong ®êi sèng hiÖn thùc cña con ng-êi, quyÕt
®Þnh phÈm chÊt vµ cuéc sèng cña tõng c¸ nh©n riªng lÎ vµ lµm cho ph-¬ng
thøc tho¶ m·n nhu cÇu cña con ng-êi ®-îc x· héi héi ho¸ , ®-îc nh©n c¸ch
ho¸. ChØ trong toµn bé nh÷ng quan hÖ x· héi cô thÓ ®ã, con ng-êi míi béc lé
vµ thùc hiÖn ®-îc b¶n chÊt thËt sù cña m×nh. XÐt vÒ b¶n chÊt cña mét con
ng-êi còng nh- cña mét d©n téc ph¶i xuÊt ph¸t tõ toµn bé nh÷ng quan hÖ x·
héi Êy.
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Quan hÖ x· héi Êy bao gåm:
- Quan hÖ kinh tÕ, chÝnh trÞ,ph¸p luËt, ®¹o ®øc, t«n gi¸o, khoa häc vµ
nghÖ thuËt.
- Quan hÖ hiÖn t¹i, qu¸ khø (truyÒn thèng, hiÖn t¹i)
- Quan hÖ giai cÊp, céng ®éng, nhãm vµ gia ®×nh.
- Quan hÖ chung toµn nh©n lo¹i, ®Æc thï (d©n téc, giai cÊp) vµ quan
hÖ riªng c¸ nh©n.
- Quan hÖ trong tõng h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi.
Theo M¸c: Con vËt chØ t¸i s¶n xuÊt ra b¶n th©n nã, con ng-êi th× t¸i s¶n
xuÊt ra toµn bé giíi tù nhiªn. C©u nãi s©u s¾c nµy nªu lªn tÝch tÊt yÕu cña sù
hoµ hîp gi÷a con ng-êi vµ tù nhiªn.
Nhê ho¹t ®éng thùc tiÔn, con ng-êi quan hÖ víi tù nhiªn còng cã nghÜa
l¯ con ngêi cã quan hÖ víi b°n th©n m×nh, bëi tù nhiªn l¯ “th©n thÓ v« c¬
cña m×nh”.
TÝnh loµi cña con ng-êi kh«ng ph¶i lµ tÝnh loµi trõu t-îng, nã còng cã
nghi± l¯ tÝnh x± héi v¯ lo¯i ngêi chÝnh l¯ “x± héi ngêi”.
Con ng-êi cã tÝnh x· héi tr-íc hÕt bëi b¶n th©n ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña
con ng-êi lµ ho¹t ®éng mang tÝnh x· héi. Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt, con
ng-êi kh«ng thÓ t¸ch khái x· héi. TÝnh x· héi lµ ®Æc ®iÓm c¬ b¶n lµm cho
con ng-êi kh¸c con vËt. Ho¹t ®éng cña con vËt chØ phôc vô trùc tiÕp nhu cÇu
cña nã, cßn ho¹t cña con ng-êi g¾n liÒn víi x· héi vµ phôc vô cho c¶ x· héi.
X· héi cïng víi tù nhiªn lµ ®iÒu kiÖn tån t¹i cña con ng-êi. TÝnh x· héi cña
con ng-êi thÓ hiÖn ë ho¹t ®éng vµ giao tiÕp x· héi.
Ho¹t ®éng cña con ng-êi kh«ng ph¶i ho¹t ®éng theo b¶n n¨ng nh®éng vËt mµ lµ ho¹t ®éng cã ý thøc. T- duy con ng-êi ph¸t triÓn trong ho¹t
®éng vµ giao tiÕp x· héi, tr-íc hÕt lµ trong ho¹t ®éng lao ®éng s¶n xuÊt.
Tãm l¹i, con ng-êi kh¸c vËt vÒ b¶n chÊt ë c¶ ba mÆt: quan hÖ víi thiªn
nhiªn, quan hÖ víi x· héi vµ quan hÖ víi b¶n th©n. C¶ ba mèi quan hÖ ®ã ®Òu
mang tÝnh x· héi; trong ®ã quan hÖ x· héi lµ quan hÖ b¶n chÊt nhÊt, bao qu¸t
nhÊt trong mäi ho¹t ®éng cña con ng-êi.
Tuy nhiªn, b¶n chÊt con ng-êi kh«ng ph¶i h×nh thµnh mét lÇn lµ xong,
kh«ng ph¶i lµ c¸i cã s½n, bÊt biÕn mµ cã qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ biÕn ®æi v×
con ng-êi bao giê còng g¾n víi nh÷ng ®iÒu kiÖn x· héi hiÖn thùc, víi nh÷ng
quan hÖ x· héi cô thÓ...
ViÖc t×m ra nguån gèc vµ b¶n chÊt con ng-êi ®· gióp cho C. M¸c cã
nh÷ng gi¶i ph¸p gi¶i phãng con ng-êi mang tÝnh c¸ch m¹ng vµ khoa häc hay
nãi mét c¸ch s©u s¾c h¬n th× chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®· thùc sù trë thµnh
“Vò khÝ t tëng” cho giai cÊp c«ng nh©n ®øng lªn gi°i phãng x± héi, mang
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
l¹i tù do, h¹nh phóc vµ phån thÞnh cho toµn x· héi - ®iÒu mµ tr-íc chñ nghÜa
M¸c kh«ng cã ®-îc.
II. Quan hÖ gi÷a c¸ nh©n vµ x· héi.
Kh¸i niÖm c¸ nh©n chØ con ng-êi cô thÓ sèng trong mét x· héi nhÊt
®Þnh víi t- c¸ch mét c¸ thÓ, mét thµnh viªn cña x· héi Êy; do nh÷ng ®Æc ®iÓm
riªng biÖt cña m×nh mµ ph©n biÖt víi nh÷ng thµnh viªn kh¸c cña x· héi.
X· héi bao giê còng do c¸c c¸ nh©n hîp thµnh. BÊt cø x· héi nµo còng
®-îc cÊu thµnh kh«ng ph¶i bëi nh÷ng con ng-êi trõu t-îng mµ bëi nh÷ng con
ng-êi cô thÓ, nh÷ng c¸ nh©n sèng.
Mçi c¸ nh©n lµ mét c¸i ®¬n nhÊt mang nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng ph©n biÖt
víi c¸c c¸ nh©n kh¸c kh«ng chØ vÒ mÆt sinh häc mµ chñ yÕu vÒ mÆt nh÷ng
quan hÖ x· héi. Nh÷ng quan hÖ nµy v« cïng phøc t¹p, rÊt cô thÓ vµ cã tÝnh
lÞch sö. Mçi c² nh©n cã ®êi sèng riªng, cã nh÷ng “quan hÖ x± héi” riªng cña
m×nh kh«ng hoµn toµn gièng quan hÖ x· héi cña c¸c c¸ nh©n kh¸c; cã kinh
nghiÖm riªng; cã nhu cÇu, lîi Ých, nguyÖn väng riªng. Tuy nhiªn, c¸c c¸ nh©n
trong mét x· héi nhÊt ®Þnh dï kh¸c biÖt nhau ®Õn ®©u, ®Òu mang c¸i chung;
hä ®Òu lµ thµnh viªn cña x· héi ®Òu mang b¶n chÊt x· héi, kh«ng thÓ sèng
ngoµi x· héi. Trong x· héi cã giai cÊp, mçi giai cÊp ®Òu do c¸c c¸ nh©nthµnh viªn cña giai cÊp hîp thµnh. Mçi c¸ nh©n trong mét giai cÊp, võa mang
b¶n chÊt chung cña con ng-êi vµ loµi ng-êi, võa mang b¶n chÊt cña mét giai
cÊp nhÊt ®Þnh, ®ång thêi cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng lµm cho c¸ nh©n nµy kh«ng
gièng víi c¸ nh©n kh¸c.
Trong bÊt cø x· héi nµo, c¸ nh©n còng kh«ng t¸ch rêi x· héi. C¸ nh©n
lµ hiÖn t-îng cã tÝnh lÞch sö. Quan hÖ gi÷a c¸ nh©n vµ x· héi biÕn ®æi trong
sù ph¸t triÓn cña lÞch sö. Mèi quan hÖ ®ã trong x· héi cæ ®¹i kh«ng gièng
trong x· héi trung ®¹i, x· héi cËn ®¹i còng nh- x· héi hiÖn ®¹i.
III. Vai trß cña quÇn chóng vµ c¸ nh©n trong lÞch sö:
Tr-íc khi chñ nghÜa M¸c ra ®êi, triÕt häc duy t©m vµ triÕt häc duy vËt
®Òu kh«ng hiÓu ®óng ®¾n vai trß cña quÇn chóng vµ quan hÖ gi÷a quÇn chóng
vµ c¸ nh©n trong lÞch sö.
Chñ nghÜa M¸c- Lªnin ®· chøng minh mét c¸ch khoa häc vai trß quyÕt
®Þnh cña quÇn chóng nh©n d©n trong lÞch sö vµ x¸c ®Þnh ®óng ®¾n mèi quan
hÖ gi÷a vai trß cña c¸ nh©n vµ vai trß cña quÇn chóng trong sù ph¸t triÓn x·
héi.
QuÇn chóng nh©n d©n lµ ng-êi s¸ng t¹o ch©n chÝnh cña lÞch sö. Vai trß
cña quÇn chóng nh©n d©n thÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt sau ®©y:
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
1.QuÇn chóng nh©n d©n lµ lùc l-îng s¶n xuÊt c¬ b¶n cña x· héi:
Con ng-êi muèn sèng, x· héi muèn tån t¹i th× tr-íc hÕt ph¶i cã thøc
¨n, vËt dïng, nhµ ë,"§Ó ®¸p øng nhu cÇu ®ã, ng-êi ta ph¶i kh«ng ngõng s¶n
xuÊt. S¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ
ph¸t triÓn cña x· héi. Lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn dÉn tíi sù thay ®æi vÒ mÆt
ph-¬ng thøc s¶n xuÊt vµ toµn bé ®êi sèng x· héi. S¶n xuÊt vËt chÊt, chÕ t¹o vµ
c¶i biÕn c«ng cô lao ®éng lµ ho¹t ®éng cña toµn x· héi chø kh«ng ph¶i lµ cña
mét sè c¸ nh©n. Lùc l-îng s¶n xuÊt c¬ b¶n lµ ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n
lao ®éng bao gåm c¶ lao ®éng ch©n tay vµ lao ®éng trÝ ãc.
2.QuÇn chóng nh©n d©n lao ®éng lµ ®éng lùc c¬ b¶n cña mäi cuéc c¸ch
m¹ng x· héi:
Khi quan hÖ s¶n xuÊt trë thµnh xiÒng xÝch cña lùc l-îng s¶n xuÊt th×
cÇn cã c¸c cuéc c¸ch m¹ng x· héi ®Ó xo¸ bá quan quan hÖ s¶n xuÊt cò, thiÕt
lËp quan hÖ s¶n xuÊt míi cao h¬n. QuÇn chóng nh©n d©n bao giê còng lµ lùc
l-îng c¬ b¶n cña c¸ch m¹ng, ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh th¾ng lîi cña cuéc c¸ch
m¹ng. Trong c¸c cuéc c¸ch m¹ng vÜ ®¹i lµm thay ®æi h×nh th¸i kinh tÕ- x·
héi, quÇn chóng nh©n d©n tham gia ®«ng ®¶o, tù gi¸c, tÝch cùc th× c¸ch m¹ng
míi cã thÓ giµnh th¾ng lîi. C¸ch m¹ng lµ ngµy héi cña quÇn chóng, lµ sù
nghiÖp cña quÇn chóng chø kh«ng ph¶i lµ sù nghiÖp riªng cña mét sè c¸
nh©n.
3.QuÇn chóng nh©n d©n cã vai trß to lín, kh«ng thÓ thay thÕ trong s¶n
xuÊt tinh thÇn:
Nãi vÒ vai trß quÇn chóng trong s¸ng t¹o nghÖ thuËt, Hå ChÝ Minh
nhËn ®Þnh: “QuÇn chóng l¯ nh÷ng ngêi s²ng t³o, c«ng n«ng l¯ nh÷ng ngêi
s¸ng t¹o. Nh-ng quÇn chóng kh«ng ph¶i chØ s¸ng t¹o ra nh÷ng cña c¶i vËt
chÊt cho x· héi mµ cßn s¸ng t¸c n÷a. "Nh÷ng s¸ng t¸c Êy lµ nh÷ng hßn ngäc
quý”. Nh÷ng nÒn v¨n häc nghÖ thuËt lín ®Òu b¾t nguån tõ v¨n häc nghÖ thuËt
d©n gian. M²c viÕt: “ThÇn tho³i Hy l³p kh«ng nh÷ng cÊu th¯nh kho t¯ng nghÖ
thuËt cña Hy l³p m¯ cßn l¯ miÕng ®Êt ®± nu«i dìng nghÖ thuËt Hy l³p n÷a”.
QuÇn chóng nh©n d©n ®«ng ®¶o víi ho¹t ®éng thùc tiÔn cña hä lµ c¬ së
cña s¶n xuÊt tinh thÇn cña x· héi.
Tãm l¹i, xÐt tõ kinh tÕ ®Õn chÝnh trÞ, tõ thùc tiÔn ®Õn tinh thÇn t- t-ëng
th× quÇn chóng nh©n d©n lu«n ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong lÞch sö.
Theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c-Lª-nin, vai trß cña quÇn chóng vµ
vai trß cña c¸ nh©n trong lÞch sö kh«ng t¸ch rêi nhau, tr¸i l¹i nã quan hÖ
kh¨ng khÝt víi nhau. C¸ nh©n -u tó l·nh ®¹o kiÖt xuÊt lµ s¶n phÈm cña thêi
®¹i, ®¹i diÖn cho lîi Ých vµ ý chÝ cña quÇn chóng vµ chØ nh÷ng c¸ nh©n nhthÕ míi ®-îc quÇn chóng c«ng nhËn lµ ng-êi l·nh ®¹o thùc sù cña hä. C¸
nh©n -u tó, l·nh ®¹o kiÖt xuÊt lµ s¶n phÈm, lµ con ®Î cña phong tr¶o quÇn
chóng nªn søc m¹nh cña hä, trÝ tuÖ cña hä b¾t nguån tõ quÇn chóng nh©n d©n.
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
L·nh tô cã vai trß v« cïng quan träng ®èi víi phong trµo quÇn chóng. L·nh tô
s¸ng suèt, ®øc ®é, tµi n¨ng xuÊt hiÖn ®óng lóc bao giê còng cã t¸c dông thóc
®Èy phong trµo quÇn chóng ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ch¾c ch¾n ®óng h-íng, Ýt sai
lÇm vµ do ®ã gióp cho phong trµo quÇn chóng ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh qu¶ tèt
®Ñp nhÊt, to lín nhÊt. Nh÷ng phong trµo quÇn chóng to lín kh«ng thÓ thiÕu
ng-êi l·nh ®¹o cã tÇm nh×n xa, thÊy réng, cã n¨ng lùc tæ chøc tËp hîp, ®oµn
kÕt quÇn chóng. Nh-ng ph¶i kh¼ng ®Þnh mét lÇn n÷a r»ng quÇn chóng nh©n
d©n cã vai trß quyÕt ®Þnh trong mäi cuéc c¸ch m¹ng.
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
PhÇn II
Quan ®iÓm cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam vÒ
con ngêi: “Con ngêi võa l¯ môc tiªu võa l¯ ®éng
lùc cña sù nghiÖp c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa.”
Sau 15 n¨m thùc hiÖn ®-êng lèi ®æi míi ®-îc ®Ò ra tõ §¹i héi VI cña
§¶ng, giê ®©y chóng ta ®ang b-íc vµo thêi kú ph¸t triÓn míi- thêi kú ®Èy
m¹nh C«ng nghiÖp ho¸-HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. §Þnh h-íng ph¸t triÓn nh»m
môc tiªu “x©y dùng níc ta th¯nh mét níc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt-kü
thuËt hiÖn ®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé, phï hîp víi
tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn n©ng
cao, quèc phßng an ninh v÷ng ch¾c, d©n giµu n-íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng,
v¨n minh” vÒ thùc chÊt l¯ ph²t triÓn v× con ngêi, v× cuéc sèng Êm no, h³nh
phóc cho quÇn chóng nh©n d©n lao ®éng. Mäi sù ph¸t triÓn cña x· héi trong
c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi, v¨n ho¸ ®Òu do con ng-êi quyÕt ®Þnh vµ
®Òu h-íng vÒ con ng-êi, v× cuéc sèng ngµy mét tèt ®Ñp h¬n cña mçi con
ng-êi, mçi gia ®×nh trong céng ®ång d©n téc ViÖt nam. C«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ v× môc tiªu con ng-êi ®ã ph¶i lÊy sù ph¸t triÓn cña con ng-êi
ViÖt nam lµm th-íc ®o chung.
Khi kh¼ng ®Þnh tiÕn tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö cña x· héi loµi ng-êi lµ sù
thay thÕ lÉn nhau cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi, C.M¸c ®· nãi tíi viÖc lÊy
sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña con ng-êi lµm th-íc ®o chung cho sù ph¸t triÓn
cña x· héi. C.M¸c cho r»ng xu h-íng chung cña tiÕn tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö
®-îc quy ®Þnh bëi sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt x· héi, bao gåm con
ng-êi vµ nh÷ng c«ng cô lao ®éng do con ng-êi s¸ng t¹o ra. Sù ph¸t triÓn cña
lùc l-îng s¶n xuÊt x· héi tù nã ®· nãi lªn tr×nh ®é ph¸t triÓn cña x· héi qua
viÖc con ng-êi chiÕm lÜnh vµ sö dông ngµy cµng nhiÒu lùc l-îng tù nhiªn víi
t- c¸ch lµ c¬ së vËt chÊt cho ho¹t ®éng cña chÝnh con ng-êi vµ quyÕt ®Þnh
quan hÖ ng-êi víi ng-êi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. S¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn,
tÝnh chÊt x± héi ho² cña s°n xuÊt c¯ng gia t¨ng, “viÖc tiÕn h¯nh s°n xuÊt tËp
thÓ b»ng lùc l-îng cña toµn x· héi vµ sù ph¸t triÓn míi cña nÒn s¶n xuÊt do
viÖc ®ã mang l³i, sÏ cÇn ®Õn nh÷ng con ngêi ho¯n to¯n míi” -“nh÷ng con
ng-êi cã n¨ng lùc ph¸t triÓn toµn diÖn, ®ñ søc tinh th«ng toµn bé hÖ thèng s¶n
xuÊt”. V¯ ®Õn lît m×nh, nÒn s°n xuÊt ®ã sÏ t³o nªn nh÷ng con ngêi míi, sÏ
lµm cho nh÷ng thµnh viªn trong x· héi cã kh¶ n¨ng sö dông mét c¸ch toµn
diÖn n¨ng lùc ph¸t triÓn toµn diÖn cña m×nh(1). Bëi vËy, theo quan ®iÓm cña
C.M¸c, ph¸t triÓn s¶n xuÊt v× sù phån vinh cña x· héi, v× cuéc sèng tèt ®Ñp
h¬n cho mçi thµnh viªn trong céng ®ång x· héi vµ ph¸t triÓn con ng-êi toµn
diÖn l¯ mét qu² tr×nh thèng nhÊt ®Ó “s°n xuÊt ra nh÷ng con ngêi ph²t triÓn
to¯n diÖn”. V¯ h¬n n÷a, C.M²c coi sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a ph²t triÓn s°n
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
xuÊt v¯ ph²t triÓn con ngêi l¯ “mét trong nh÷ng biÖn ph²p m³nh nhÊt ®Ó c°i
biÕn x± héi”(2)
Trong quan niÖm cña C.M¸c, con ng-êi kh«ng chØ lµ chñ thÓ cña ho¹t
®éng s¶n xuÊt vËt chÊt, lµ yÕu tè hµng ®Çu, yÕu tè ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh
trong lùc l-îng s¶n xuÊt cña x· héi, mµ h¬n n÷a, nã cßn ®ãng vai trß lµ chñ
thÓ ho¹t ®éng cña qu¸ tr×nh lÞch sö. Th«ng qua ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt,
con ng-êi s¸ng t¹o ra lÞch sö cña chÝnh m×nh, lÞch sö cña x· héi loµi ng-êi.
Tõ quan niÖm ®ã, C.M¸c kh¼ng ®Þnh : Sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt x·
héi tríc hÕt cã nghÜa l¯ “ph²t triÓn sù phong phó cña b¶n chÊt con ng-êi, coi
nh l¯ môc ®Ých tù th©n”(3). Bëi vËy, theo C.M²c, ý nghÜa lÞch sö, môc ®Ých
cao c¶ cña sù ph¸t triÓn x· héi lµ sù ph¸t triÓn con ng-êi toµn diÖn, n©ng cao
n¨ng lùc vµ phÈm gi¸ con ng-êi, gi¶i phong con ng-êi, lo¹i trõ ra khái cuéc
sèng con ngêi mäi sù “tha ho²” ®Ó con ngêi ®îc sèng víi cuéc sèng ®Ých
thùc con ng-êi. Vµ b-íc quan träng nhÊt trªn con ®-êng ®ã, theo «ng, lµ gi¶i
phãng con ng-êi vÒ mÆt x· héi.
§iÒu ®ã cho thÊy trong quan niÖm cña C.M¸c, thùc chÊt cña tiÕn tr×nh
ph¸t triÓn lÞch sö x· héi loµi ng-êi lµ v× con ng-êi, v× cuéc sèng ngµy mét tèt
®Ñp h¬n cho con ng-êi, ph¸t triÓn con ng-êi toµn diÖnvµ gi¶i phãng con
ngêi. Nãi theo F.Engen l¯ ®a ngêi “tõ v¬ng quèc tÊt yÕu sang v¬ng
quèc tù do”, l¯ l¯m cho “con ngêi, cuèi cïng lµ ng-êi chñ cña tån t¹i x· héi
cña chÝnh m×nh, còng ®ång thêi trë thµnh nh÷ng ng-êi chñ cña tù nhiªn,
ng-êi chñ cña b¶n th©n m×nh- trë th¯nh nh÷ng ngêi tù do”(4). §ã còng
chÝnh lµ qu¸ tr×nh mµ nh©n lo¹i t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn, nh÷ng kh¶ n¨ng cho
chÝnh m×nh nh»m ®em l¹i sù ph¸t triÓn toµn diªn, tù do vµ hµi hoµ cho mçi
con ng-êi trong céng ®éng nh©n lo¹i, t¹o cho con ng-êi n¨ng lùc lµm chñ
tiÕn tr×nh lÞch sö cña chÝnh m×nh.
Quan niÖm cña C.M¸c vÒ ®Þnh h-íng ph¸t triÓn x· héi lÊy sù ph¸t triÓn
con ng-êi lµm th-íc ®o chung cµng ph¶i ®-îc kh¼ng ®Þnh trong bèi c¶nh hiÖn
thêi cña x· héi loµi ng-êi. Bëi lÏ, ngµy nay, nh©n lo¹i ®ang sèng trong mét
bèi c¶nh quèc tÒ ®Çy nh÷ng biÕn ®éng, céng ®ång thÕ giíi ®ang thÓ hiÖn hÕt
søc râ rµng tÝnh ®a d¹ng trong c¸c h×nh thøc ph¸t triÓn cña nã. X· héi loµi
ng-êi, kÓ tõ thêi tiÒn sö cho tíi nay, bao giê còng lµ mét hÖ thèng chØnh thÓ,
thèng nhÊt, song còng ®ång thêi lµ hÖ thèng hÕt søc phøc t¹p, ®a diÖn. ChÝnh
sù phøc t¹p vµ ®a diÖn cña nã ®· t¹o nªn tÝnh kh«ng ®ång ®Òu trong sù ph¸t
triÓn kinh tÕ-x· héi ë c¸c n-íc, c¸c khu vùc, c¸c ch©u lôc kh¸c nhau. §Õn
l-ît m×nh, tÝnh kh«ng ®ång ®Òu cña sù ph¸t triÓn nµy l¹i h×nh thµnh nªn mét
bøc tranh nhiÒu s¾c mµu vÒ ®Þnh h-íng ph¸t triÓn x· héi. Song, dï ph¸t triÓn
theo h-íng nµo, mäi ®Þnh h-íng ph¸t triÓn vÉn h-íng tíi gi¸ trÞ nh©n v¨n cña
nã- tíi sù ph¸t triÓn con ng-êi.
Trong thêi ®¹i ngµy nay, t¨ng truëng kinh tÕ ph¶i g¾n liÒn víi tiÕn bé
vµ c«ng b»ng x· héi, ph¸t triÓn v¨n ho¸ b¶o vÖ m«i tr-êng. Môc tiªu tèi cao
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
cña chiÕn l-îc ph¸t triÓn cña bÊt cø quèc gia nµo trªn thÕ giøo còng ®Òu ph¶i
h-íng tíi viÖc n©ng cao chÊt l-îng cuéc sèng cho mçi thµnh viªn trong céng
®ång x· héi. Môc tiªu ®ã chØ cã thÓ ®¹t ®-îc khi cã sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a
ph¸t triÓn kinh tÕ, t¨ng tr-ëng kinh tÕ nhanh víi viÖc c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n
d©n, ph¸t triÓn v¨n ho¸, gi÷ g×n ph¸t huy b¶n chÊt v¨n ho¸ d©n téc, ®¶m b¶o
cho c«ng b»ng vµ b×nh ®¼ng x· héi, ®ång thêi kh«ng ngõng n©ng cao chÊt
l-îng m«i tr-êng sèng. §ã chÝnh lµ c¬ së, nÒn t¶ng cho sù ph¸t triÓn l©u bÒnph¸t triÓn kh«ng chØ v× thÕ hÖ chóng ta h«m nay, mµ cßn v× sù sinh tån vµ c¬
héi ph¸t triÓn cho thÕ hÖ con ch¸u mai sau.
Cïng víi ®iÒu ®ã, trong thêi ®¹i ngµy nay, qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ quan
hÖ kinh tÕ thÕ giíi, ho¹t ®éng s¶n xuÊt, th-¬ng m¹i, trao ®æi th«ng tin khoa
häc- kü thuËt , chuyÓn giao c«ng nghÖ, cïng nhau gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò
chÝnh trÞ, x· héi, v¨n ho¸, ¶nh h-ëng vµ sù t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a c¸c n-íc,
c¸c khu vùc c¸c ch©u lôc trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau cña ®êi sèng x· héi
ngµy cµng trë nªn s©u s¾c h¬n ®· khiÕn cho mèi quan hÖ gi÷a ng-êi víi ng-êi
ngµy cµng trë nªn g¾n bã v× gi¸ trÞ nh©n v¨n, v× cuéc sèng ngµy mét tèt ®Ñp
cho con ng-êi. C¸c vÊn ®Ò mang tÝnh toµn cÇu ngµy cµng trë nªn gay g¾t,
nguy c¬ tån t¹i cña b¶n th©n nh©n lo¹i ngµy cµng cã ý nghÜa ®Æc biÖt còng
khiÕn cho con ng-êi cµng g¾n bã víi nhau v× sè phËn chung cña nh©n lo¹i.
Quy m« vµ ®é s©u s¾c cña c¸c qu¸ tr×nh ®ã ®ßi hái mçi quèc gia, mçi d©n téc
ph¶i cã sù thay ®æi bËc thang gi¸ trÞ theo tinh thÇn cña nguyªn lý triÕt häc
míi vÒ mét nh©n lo¹i ®ang ph¸t triÓn- ph¸t triÓn trong sù thèng nhÊt vµ víi
tÝnh chÝnh thÓ cña x· héi loµi ng-êi, ph¸t triÓn v× sù tiÕn bé tiÕp theo cña nh©n
lo¹i.
Khi bµn vÒ con ®-êng ph¸t triÓn tiÕp theo, vÒ sù thèng nhÊt vµ tÝnh ®a
d¹ng cña c¸c qu¸ tr×nh lÞch sö, vÒ b¶n chÊt vµ c¸c tiªu chÝ ph¸t triÓn, ng-êi ta
®· ®i ®Õn quan niÖm thèng nhÊt r»ng ngµy nay, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
x· héi ®ang lµ xu h-íng ph¸t triÓn chung cña tÊt c¶ c¸c n-íc, môc tiªu cña sù
ph¸t triÓn ®ã lµ v× con ng-êi. Tiªu chÝ ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng
trong viÖc xÕp h¹ng c¸c n-íc trªn thÕ giíi lµ sù ph¸t triÓn cña con ng-êi.
Trong bµi ph¸t biÓu t¹i Héi nghÞ lÇn thø t- Ban chÊp hµnh Trung -¬ng kho¸
VII-“Ch¨m sãc, båi dìng v¯ ph²t huy nh©n tè con ngêi v× môc tiªu d©n
gi¯u, níc m³nh, x± héi v¨n minh” - Tæng bÝ th- §ç M-êi ®· kh¼ng ®Þnh nhvËy vµ chØ râ viÖc ®¸nh gi¸ tiÕn bé kinh tÕ-x· héi cña mét n-íc kh«ng ph¶i
chØ ë tæng s¶n phÈm quèc d©n nh- tr-íc ®©y, mµ cßn dùa trªn c¬ së cña
nh÷ng “chØ tiªu c¬ b°n” l¯ thu nhËp quèc d©n, tr×nh ®é gi¸o dôc vµ tuæi thä
ng-êi d©n.
Kh«ng ph¶i cho ®Õn nay chóng ta míi nhËn thÊy ®iÒu ®ã, mµ ngay tõ
nh÷ng buæi ®Çu tiÕn hµnh sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña m×nh, §¶ng ta ®· nhiÒu
lÇn khµng ®Þnh “Con ngêi l¯ vèn quý nhÊt, ch¨m lo h³nh phóc cña con ng-êi
l¯ môc tiªu phÊn ®Êu cao nhÊt cña chÕ ®é ta”. Ch¨m lo cho h³nh phóc cña
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
mäi ng-êi, mäi nhµ ®· ®-îc §¶ng ta ®Æt lªn vÞ trÝ hµng ®Çu vµ coi ®ã lµ
nhiÖm vô trung t©m. Qu²n triÖt quan ®iÓm ®ã, “C¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt níc
trong thêi ký qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x± héi” cña §°ng ta ®± khµng ®Þnh:
“Ph¬ng híng lín cña chÝnh s²ch x± héi l¯: ph²t huy nh©n tè con ngêi trªn
c¬ së ®¶m b¶o c«ng b»ng, b×nh ®¼ng vÒ nghÜa vô vµ quyÒn lîi cña c«ng d©n,
kÕt hîp tèt t¨ng tr-ëng kinh tÕ víi tiÕn bé x· héi, gi÷a ®êi sèng vËt chÊt vµ
®êi sèng tinh thÇn, gi÷a ®¸p øng nhu cÇu tr-íc m¾t víi ch¨m lo lîi Ých l©u
d¯i, gi÷a c² nh©n víi tËp thÓ v¯ céng ®ång x± héi”.
Cho ®Õn nay, chóng ta vÉn cßn lµ n-íc n«ng nghiÖp l¹c hËu, chËm ph¸t
triÓn ®Ó mau chãng tho¸t khái t×nh tr¹ng ®ã, chóng ta kh«ng cßn con ®-êng
nµo kh¸c ngoµi con ®-êng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Kh«ng chØ lµ con
®-êng tÊt yÕu, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ x· héi theo ®Þnh h-íng x· héi
chñ nghÜa, v× môc tiªu “d©n gi¯u níc m³nh, x± h«Þ c«ng b´ng v¨n minh” cßn
lµ “cuéc c²ch m³ng to¯n diÖn v¯ s©u s¾c trong tÊt c° c²c lÜnh vùc cña ®êi
sèng x± héi”- c¸ch m¹ng con ng-êi, v× con ng-êi vµ do con ng-êi. Bëi lÏ, khi
“nãi vÒ nh÷ng u viÖt cña chñ nghÜa x± héi”, chóng ta kh«ng thÓ nãi kh²c
ngo¯i viÖc khµng ®Þnh “nh÷ng u viÖt Êy kh«ng thÓ do ai ®-a ®Õn cho chóng
ta, còng kh«ng thÓ tù nhiªn mµ cã. §ã ph¶i lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng nç lùc v-ît
bËc vµ bÒn bØ cña toµn d©n ta, víi nh÷ng ng-êi ph¸t triÓn c¶ vÒ trÝ lùc vµ thÓ
lùc, c¶ vÒ kh¶ n¨ng lao ®éng, vÒ tÝnh tÝch cùc chÝnh trÞ- x· héi , vÒ ®¹o ®øc,
t×nh c°m trong s²ng”.
§Þnh híng ph²t triÓn x± héi theo híng “®Èy m³nh c«ng nghiÖp ho²,
hiÖn ®³i ho²” v× môc tiªu ph²t triÓn con ngêi ViÖt nam ®îc coi l¯ “bíc rÊt
quan träng trong thêi kú ph²t triÓn míi” - giai ®o¹n tõ nay ®Õn n¨m 2000. Sù
nghiÖp ®ã ®ßi hái chóng ta ph¶i tËp trung rÊt nhiÒu trÝ tuÖ, søc ng-êi søc cña,
tËp trung mäi lùc l-îng, tranh thñ thêi c¬, v-ît qua thö th¸ch, ®Èy m¹nh c«ng
cuéc ®æi míi mét c¸ch toµn diÖn vµ ®ång bé, tiÕp tôc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ
hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa. Môc tiªu phÊn
®Êu cña chóng ta tõ nay ®Õn n¨m 2000 mµ §¹i héi lÇn thø VII cña §¶ng ®·
th«ng qua lµ: t¨ng tr-ëng kinh tÕ nhanh, hiÖu qu¶ cao vµ bÒn v÷ng ®i ®«i víi
gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc vÒ x· héi, c¶i thiÖn ®êi sèng cho nh©n d©n,
n©ng cao tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ, t¹o tiÒn ®Ò bÒn v÷ng cho b-íc ph¸t
triÓn cao h¬n vµo ®Çu thÕ kû sau. Tõ nay ®Õn n¨m 2000, GDP b×nh qu©n ®Çu
ng-êi t¨ng gÊp ®«i n¨m 90. NhÞp ®é t¨ng tr-ëng GDP b×nh qu©n hµng n¨m
®¹t tõ 9 - 10% t¹o viÖc lµm nhiÒu h¬n sè lao ®éng, gi¶m ®¸ng kÓ thÊt nghiÖp;
xo¸ ®ãi, tiÕp tôc gi¶m nghÌo. C¶i thiÖn ®iÒu kiÖn ¨n, ë, häc hµnh, ch÷a bÖnh,
®i l¹i, n©ng cao møc h-ëng thô v¨n ho¸ cña nh©n d©n. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng
suy dinh d-ìng ë trÎ em d-íi 5 tuæi. Thanh to¸n n¹n mï ch÷ cho ng-êi trong
®é tuæi tõ 15 - 35, phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc, t¨ng tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o
lªn 22-25%. §Èy lïi tiªu cùc vµ tÖ n¹n x· héi.
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Môc tiªu ®ã cho thÊy trong toµn bé sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña m×nh,
§¶ng ®· lu«n coi h-íng ph¸t triÓn con ngêi ViÖt nam “con ngêi ph²t triÓn
cao vÒ trÝ tuÖ, c-êng tr¸ng vÒ thÓ chÊt, phong phó vÒ tinh thÇn, trong s¸ng vÒ
®³o ®øc”- võa lµ ®éng lùc, võa lµ môc tiªu cña sù nghiÖp x©y dùng x· héi
míi. Ph¸t triÓn con ng-êi ViÖt nam - ®ã còng chÝnh lµ ®éng lùc, lµ môc tiªu
nh©n v¨n, lµ nÒn t¶ng, lµ c¬ së l©u bÒn, t¹o ®µ cho b-íc ph¸t triÓn tiÕp theo
cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ x· héi mµ §¶ng ta ®· l·nh ®¹o
nh©n d©n ta tõng b-íc thùc hiÖn.
Thùc tiÔn ngµy cµng kh¼ng ®Þnh tÝnh ®óng ®¾n cña quan niÖm chñ
nghÜa M¸c vÒ vÞ trÝ vµ vai trß kh«ng g× thay thÕ ®-îc cña con ng-êi trong tiÕn
tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö cu¶ nh©n lo¹i, cña x· héi loµi ng-êi. Bªn c¹nh n-íc
chóng ta, c¸c n-íc C«ng nghiÖp míi ë ch©u ¸ ®· cho thÊy thµnh c«ng cña hä
trong chiÕn l-îc n©ng cao chÊt l-îng con ng-êi, coi con ng-êi lµ tµi nguyªn
v« gi¸ vµ ®Çu t- lín cho viÖc n©ng cao chÊt l-îng nguån tµi nguyªn søc ng-êi
v« gi¸ Êy, lµm tµi nguyªn, lÊy ®ã lµm ®ßn bÈy ph¸t triÓn kinh tÕ, hiÖn ®¹i ho¸
x· héi. B¶n th©n sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ x· héi mµ chóng ta
®ang thùc hiÖn víi nh÷ng thµnh c«ng b-íc ®Çu cña nã còng ngµy cµng ®ßi hái
chóng ta ph°i nhËn thøc mét c²ch s©u s¾c “nh÷ng gi² trÞ lín lao v¯ nh©n tè
quyÕt ®Þnh cña nh©n tè con ngêi”, thÊy râ vai trß cña con ngêi trong chiÕn
l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. Trªn thùc tÕ, vµ trong quan niÖm cña mçi
chóng ta, con ngêi ng¯y c¯ng thÓ hiÖn râ vai trß l¯ “chñ thÓ cña mäi s²ng
t¹o, mäi nguån cña c¶i vËt chÊt vµ v¨n ho¸, mäi nÒn v¨n minh cña c¸c quèc
gia”. Bëi vËy, ®Ó ®Èy nhanh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ x· héi
theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa vµ ®-a sù nghiÖp c¸ch m¹ng lín lao ®ã lªn
thµnh c«ng ë mét n-íc vÉn cßn trong t×nh tr¹ng l¹c hËu nh- n-íc ta, chóng ta
kh«ng thÓ kh«ng “ xuÊt ph²t tõ tinh thÇn nh©n v¨n s©u s¾c”, kh«ng thÓ kh«ng
ph¸t triÓn con ng-êi ViÖt nam, n©ng cao ®éi ngò nh÷ng ng-êi lao ®éng n-íc
ta lªn mét tÇm cao chÊt l-îng míi. H¬n n÷a, ®ã cÇn ®-îc coi lµ ®éng lùc
m¹nh mÏ nhÊt gióp chóng ta tho¸t khái nghÌo nµn, l¹c hËu vµ xÊy dùng x·
héi thµnh mét x· héi “c«ng b´ng, nh©n ²i” mét x± héi thùc sù tèt ®Ñp v¯ tiÕn
bé, mang b¶n s¾c d©n téc vµ hiÖn ®¹i. NghÞ quyÕt §¹i héi VII cña §¶ng ®·
khµng ®Þnh: “n©ng cao d©n trÝ, båi dìng v¯ ph²t huy nguån lùc to lín cña
con ng-êi ViÖt nam lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh th¾ng lîi cña c«ng cuéc c«ng
nghiÖp ho², hiÖn ®³i ho²”.
Víi thùc tiÔn n-íc ta hiÖn nay, víi bèi c¶nh quèc tÕ hiÖn thêi, ®Ó ph¸t
huy con ngêi ViÖt nam, ®Ó “ båi dìng v¯ ph²t huy nh©n tè con ngêi” nh
Tæng bÝ th §ç Mêi ®± chØ râ, chóng ta “ nhÊt thiÕt ph°i tõng b-íc hiÖn ®¹i
ho² ®Êt níc v¯ ®êi sèng x± héi”. V¯ chóng ta “ chØ cã thÓ t¨ng trëng nguån
lùc con ng-êi khi qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ c¸c ngµnh gi¸o dôc, v¨n ho¸, v¨n
nghÖ, b¶o vÖ søc khoÎ, d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh g¾n liÒn víi viÖc thõa
kÕ vµ ph¸t huy nh÷ng gi² trÞ truyÒn thèng v¯ b°n s¾c d©n téc”. ChÝnh v× thÕ
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
mµ mäi kÕ ho¹ch x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi ph¶i ®-îc ®Æt trong
mèi liªn hÖ kh«ng thÓ t¸ch rêi víi kÕ ho¹ch ®Çu t- cho chÝnh sù ph¸t triÓn vÒ
nh©n c¸ch, trÝ tuÖ, t×nh c¶m, niÒm vui vµ h¹nh phóc cña mçi ng-êi, mçi gia
®×nh vµ c¶ céng ®ång d©n téc ViÖt nam.
Trung thµnh víi t- t-ëng ph¸t triÓn v× con ng-êi, gi¶i phãng con ng-êi,
gi¶i phãng nh©n lo¹i cña C.M¸c trong suèt toµn bé sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña
m×nh. §¶ng ta ®· lÊy viÖc ch¨m lo cho h¹nh phóc cña con ng-êi lµm môc tiªu
phÊn ®Êu cao nhÊt. “ V× lîi Ých mêi n¨m trång c©y, v× lîi Ých tr¨m n¨m trång
ngêi”, “ viÖc g× cã lîi cho d©n, ta ph°i l¯m hÕt søc, viÖc g× cã h³i cho d©n ta
ph°i hÕt søc tr²nh” ®± trë th¯nh t tëng qu²n xuyÕn toµn bé sù nghiÖp ho¹t
®éng cña §¶ng. Víi t- c¸ch lµ §¶ng cÇm quyÒn, mäi chñ tr-¬ng, chÝnh s¸ch,
®-êng lèi cña §¶ng ®Òu qu¸n triÖt, ®Òu h-íng tíi môc tiªu ph¸t triÓn con
ng-êi ViÖt nam toµn diÖn. C-¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt n-íc trong thêi kú qu¸ ®é
lªn chñ nghÜa x± héi cña §°ng ta chØ râ: “ChÝnh s²ch x± héi ®óng ®¾n v× h³nh
phóc con ng-êi lµ ®éng lùc to lín ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng s¸ng t¹o cña nh©n
d©n trong sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x± héi”. Liªn tôc trong nh÷ng n¨m
gÇn ®©y, §¶ng ®· ban hµnh hµng lo¹t NghÞ quyÕt vÒ ph-¬ng h-íng môc tiªu,
®iÒu kiÖn vµ gi¶i ph¸p thuéc nhiÒu lÜnh vùc cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn sù
nghiÖp ch¨m sãc, båi d-ìng vµ ph¸t huy nh©n tè con ng-êi, c«ng nghiÖp ho¸
hiÖn ®¹i ho¸ x· héi theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa còng lµ v× sù nghiÖp cao
c¶ ®ã.
C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lÊy t- t-ëng ph¸t triÓn chÊp nhËn cña
C.M¸c lµm nÒn t¶ng kh«ng cã nghÜa lµ ®Æt ph¸t triÓn kinh tÕ sau ph¸t triÓn
con ng-êi , mµ lµ ë chç "t¨ng tr-ëng kinh tÕ g¾n víi c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n
d©n, ph¸t triÓn v¨n ho¸, gi¸o dôc, thùc hiÖn tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi".
Mét n-íc nghÌo vµ l¹c hËu nh- n-íc ta, ®Ó tho¸t khái t×nh tr¹ng ®ã, tr-íc hÕt
chóng ta cÇn -u tiªn cho ph¸t triÓn kinh tÕ. Tr-íc ®©y, víi c¨n bÖnh chñ quan,
duy ý chÝ, chóng ta ®· lµm nh- vËy vµ ®· ph¹m sai lÇm. Ngµy nay, ®Ó tr¸nh
m¾c l¹i sai lÇm ®ã , ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng thÓ kh«ng xuÊt ph¸t tõ chñ nghÜa
nh©n ®¹o hiÖn thùc, tõ tinh thÇn nh©n v¨n s©u s¾c vµ g¾n liÒn víi hiÖn ®¹i ho¸
®êi sèng x· héi. Bëi lÏ, mét trong nh÷ng ®éng lùc quan träng trong ph¸t triÓn
kinh tÕ chÝnh lµ ë chç t¹o ra sù c©n ®èi, hµi hoµ gi÷a t¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ
m«i tr-êng x· héi lµnh m¹nh.
Ph¸t triÓn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr-êng, chóng ta kh«ng thÓ kh«ng l-u
ý ®Õn lêi c¶nh tØnh cña C.M¸c vÒ nguy c¬ "tha ho¸" cña con ng-êi trong nÒn
kinh tÕ hµng ho¸. C.M¸c nh¾c nhë chóng ta trong ph¸t triÓn kinh tÕ ph¶i g¾n
"sù nghiÖp gi¶i phãng con ng-êi" víi cuéc " ®Êu tranh chèng l¹i biÓu hiÖn
thùc tiÔn cùc ®oan cña sù tha ho¸ con ng-êi". Ngµy nay, sù ph¸t triÓn kinh tÕ
theo c¬ chÕ thÞ tr-êng, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ x· héi nhÊt thiÕt ph¶i
g¾n víi céi nguån cña d©n téc, víi nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng. ChØ cã thÕ
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
"chóng ta míi tr¸nh khái nguy c¬ tha ho¸", " lµm mÊt b¶n s¾c d©n téc, ®¸nh
mÊt b¶n th©n m×nh". ChiÕn l-îc ph¸t triÓn con ng-êi trong bèi c¶nh nÒn kinh
tÕ thÞ tr-êng còng ph¶i ®-îc ®-îc ho¹ch ®Þnh theo h-íng ®ã. Them vµo ®ã,
nã cÇn ph¶i ®-îc xuÊt ph¸t tù quan niÖm cña C.M¸c vÒ tÝnh thiÕt yÕu cña viÖc
kÕt hîp hµi hoµ sù ph¸t triÓn tù do cña c¸ nh©n víi thiÕt lËp mèi quan hÖ tèt
®Ñp gi÷a ng-êi víi ng-êi trong céng ®ång. Bëi lÏ, "chØ cÝ trong céng ®ång c¸
nh©n míi cã nh÷ng ph-¬ng tiÖn ®Ó ph¸t triÓn toµn diÖn nh÷ng n¨ng khiÕu cña
m×nh; chØ cã trong céng ®ång, míi cã thÓ tù do c¸ nh©n" vµ chØ "trong nh÷ng
céng ®ång thËt sù, c¸c c¸ nh©n cã ®-îc tù do, ngay khi hä liªn hîp l¹i vµ nhõ
sù liªn hîp Êy".
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
PhÇn III
Mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m ph¸t triÓn con
ng-êi ViÖt nam phôc vô cho sù nghiÖp
c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa
Ph¸t triÓn gi¸o dôc- ®µo t¹o lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc quan träng
nhÊt ®Èy sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó
ph¸t triÓn nguån lùc con ng-êi, yÕu tè c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn x· héi, t¨ng tr-ëng
kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng. TiÕp tôc t¨ng ®Çu t- ng©n s¸ch cho gi¸o dôc-®µo
t¹o.
§æi míi c¨n b¶n vµ toµn diÖn néi dung, ph-¬ng ph¸p d¹y vµ häc, hÖ
thèng tr-êng líp vµ hÖ thèng qu¶n lý gi¸o dôc theo h-íng chuÈn ho¸, hiÖn
®¹i ho¸, x· héi ho¸ vµ d©n chñ ho¸. Cñng cè thµnh tùu xo¸ mï ch÷ vµ phæ cËp
gi¸o dôc tiÓu häc, ®Èy nhanh tiÕn ®é phæ cËp trung häc c¬ së trong 5 n¨m tíi,
t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ®Þa ph-¬ng cã kh¶ n¨ng hoµn thµnh sím viÖc phæ
cËp gi¸o dôc trung häc phæ th«ng, më réng quy m« ®µo t¹o trung häc chuyªn
nghiÖp vµ d¹y nghÒ. §Èy m¹nh phong trµo häc tËp, khuyÕn khÝch tù häc, tù
hoµn thiÖn häc vÊn tay nghÒ, b»ng nh÷ng h×nh thøc gi¸o dôc chÝnh quy, thùc
hiÖn tèt khÈu hiÖu "gi¸o dôc cho mäi ng-êi", c¶ n-íc trë thµnh mét x· héi
häc tËp. X©y dùng quy ho¹ch ®µo t¹o nh©n lùc theo ph-¬ng thøc kÕt hîp häc
tËp trung, häc tõ xa, häc trªn m¹ng. Tõng b-íc hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së vËt chÊt vµ
thiÕt bÞ d¹y häc, phÊn ®Êu ®Ó ngµy cµng cã nhiÒu tr-êng phæ th«ng ®ñ ®iÒu
kiÖn häc hai buæi mçi ngµy t¹i tr-êng vµ ®-îc nèi m¹ng Internet, häc sinh tõ
tiÓu häc trë lªn ®-îc häc ngo¹i ng÷ vµ tin häc. ë mäi cÊp häc, bËc häc, kÕt
hîp d¹y vµ häc lý thuyÕt víi thùc nghiÖm vµ thùc hµnh. G¾n c«ng t¸c ®µo t¹o
víi c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc vµ s¶n xuÊt. Nhµ tr-êng vµ c¬ së ®µo t¹o
phèi hîp víi c¸c tæ chøc khoa häc vµ c¸c c¸n bé kü thuËt truyÒn b¸ tri thøc
s¶n xuÊt, chuyÓn giao c«ng nghÖ míi cho d©n. Coi träng c«ng t¸c h-íng
nghiÖp vµ ph©n luång häc sinh trung häc, chuÈn bÞ cho thanh niªn, thiÕu niªn
®i vµo lao ®éng nghÒ nghiÖp phï hîp víi sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong
c¶ n-íc vµ tõng ®Þa ph-¬ng. Nhanh chãng hiÖn ®¹i ho¸ mét sè tr-êng d¹y
nghÒ, t¨ng nhanh tû lÖ lao ®éng ®-îc ®µo t¹o trong toµn lao ®éng x· héi,
khuyÕn khÝch ph¸t triÓn hÖ thèng tr-êng, líp d¹y nghÒ d©n lËp vµ t- thôc;
trang bÞ cho thanh niªn nh÷ng kiÕn thøc s¶n xuÊt, kü n¨ng lao ®éng vµ n¨ng
lùc tiÕp thu c«ng nghÖ míi ®Ó tù t¹o viÖc lµm, chñ ®éng t×m kiÕm c¬ héi lËp
th©n, lËp nghiÖp.
Më réng hîp lý quy m« gi¸o dôc ®¹i häc, t¹o chuyÓn biÕn râ nÐt vÒ
chÊt l-îng vµ hiÖu qu¶ ®µo t¹o, ph¸t huy néi lùc tù häc, nghiªn cøu khoa häc
cña sinh viªn. TËp trung ®Çu t- vµo hai tr-êng ®¹i häc quèc gia thµnh nh÷ng
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
trung t©m ®µo t¹o chÊt l-îng cao, chuÈn bÞ ®éi ngò nh©n lùc cho ®Êt nø¬c
x©y dùng mét sè tr-êng ®¹i häc s- ph¹m träng ®iÓm ®Ó nhanh chãng ®µo t¹o
®-îc ®éi ngò gi¸o viªn giái cho hÖ thèng tr-êng, líp ë bËc phæ th«ng còng
nh- ë bËc ®¹i häc.
Huy ®éng søc m¹nh toµn d©n vµo viÖc thùc hiÖn chñ tr-¬ng x· héi ho¸
gi¸o dôc, ph¸t triÓn ®a d¹ng c¸c h×nh thøc ®µo t¹o, mang l¹i cho ng-êi d©n c¬
héi häc tËp vµ ®ãng gãp nh©n lùc, vËt lùc, tµi lùc cho gi¸o dôc. Ph¸t triÓn
m¹nh héi khuyÕn häc, quü khuyÕn khÝch tµi n¨ng vµ c¸c tæ chøc b¶o trî, hç
trî gi¸o dôc.
T¨ng c-êng gi¸o dôc t- t-ëng, chÝnh trÞ, ®µo t¹o vµ lèi sèng cho thÕ hÖ
trÎ. ë c¸c tr-êng ®¹i häc, cao ®¼ng vµ trung häc chuyªn nghiÖp, c¶i tiÕn vµ
hiÖn ®¹i ho¸ viÖc gi¶ng d¹y vµ häc tËp c¸c bé m«n khoa häc M¸c- Lª-nin vµ
t- t-ëng Hå ChÝ Minh.
Thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi trong gi¸o dôc, t¹o ®iÒu kiÖn cho ng-êi
nghÌo cã c¬ héi häc tËp, tiÕp tôc x©y dùng c¸c tr-êng phæ th«ng néi tró cho
con em d©n téc thiÓu sè, chó träng ®Æc biÖt ®Õn quyÒn lîi häc tËp cña néi
dung ë gÇn hai ngh×n x· nghÌo nhÊt.
Trong nh÷ng n¨m tr-íc m¾t, ®Èy m¹nh viÖc chÊn h-ng gi¸o dôc, nhanh
chãng gi¶i quyÕt døt ®iÓm vÊn ®Ò bøc xóc : tinh gi¶n ch-¬ng tr×nh ®µo t¹o
cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm t©m lý, sinh lý cña häc sinh vµ yªu cÇu cña sù
nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vÒ nguån nh©n lùc; c¶i tiÕn chÕ ®é thi
cö, kh¾c phôc khuynh h-íng "th-¬ng m¹i ho¸" gi¸o dôc, ng¨n chÆn nh÷ng
tiªu cùc trong gi¸o dôc; kh¾c phôc t×nh tr¹ng lµm vµ dïng b»ng gi¶; cã c¬ chÕ
chÆt chÏ trong viÖc cÊp b»ng, c«ng nhËn häc hµm häc vÞ; chÊn chØnh c«ng t¸c
qu¶n lý nhµ n-íc ®èi víi toµn bé hÖ thèng gi¸o dôc, hÖ thèng nhµ tr-êng c¶
c«ng lËp vµ t- thôc.
T¨ng dÇn ng©n s¸ch nhµ n-íc cho viÖc ®-a nh÷ng ng-êi giái ®i häc ë
nh÷ng n-íc cã nÒn khoa häc vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Cã quy ho¹ch vµ chÝnh
s¸ch tuyÓn chän ng-êi giái, ®Æc biÖt chó ý con em c«ng nh©n vµ n«ng d©n, ®Ó
®µo t¹o thµnh nh÷ng chuyªn gia ®Çu ngµnh b»ng ng©n s¸ch quèc gia, nguån
vèn cña d©n, nguån tµi trî cña nø¬c ngoµi vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ.
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
KÕt luËn
Nh- vËy, xuÊt ph¸t tõ t- t-ëng cña C.M¸c vÒ sù ph¸t triÓn con ng-êi, v×
sù nghiÖp gi¶i phãng cña con ng-êi, gi¶i phãng nh©n lo¹i, chóng ta cã thÓ
kh¼ng ®Þnh r»ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ x· héi v× môc tiªu
d©n giµu n-íc m¹nh x· héi c«ng b»ng v¨n minh ë n-íc ta hiÖn nay chÝnh lµ
mét cuéc c¸ch m¹ng- c¸ch m¹ng con ng-êi. Trong "T- b¶n", chÝnh C.M¸c ®·
kh¼ng ®Þnh: "§Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng con ng-êi ph¸t triÓn toµn diÖn" cÇn ph¶i
cã mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, mét nÒn v¨n ho¸ míi, mét nÒn khoa häc- kü
thuËt hiÖn ®¹i, mét nÒn gi¸o dôc tiªn tiÕn. Vµ «ng coi t¹o ra nh÷ng thµnh tù
kinh tÕ-x· héi ®ã "kh«ng ph¶i chØ lµm t¨ng thªm nÒn s¶n xuÊt x· héi, mµ cßn
lµ mét ph-¬ng ph¸p duy nhÊt ®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng con ng-êi ph¸t triÓn toµn
diÖn"- nh÷ng chñ nh©n thùc sù cña mét chÕ ®é x· héi v× con ng-êi. Coi con
ng-êi lµ nhÊt tè quyÕt ®Þnh th¾ng lîi cña sù nghiÖp ®æi míi theo h-íng ®Èy
m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc, §¹i héi VII cña §¶ng ®· x¸c
®Þnh mét trong nh÷ng nhiÖm vô trung t©m cña chóng ta hiÖn nay lµ "ph¸t huy
nguån lùc con ng-êi lµm yÕu tè c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng".
Ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng lÊy viÖc båi d-ìng vµ ph¸t huy nguån lùc con
ng-êi lµm yÕu tè c¬ b¶n tù nã ®· nãi lªn sù ph¸t triÓn cña con ng-êi lµm nÒn
t¶ng cña chñ nghÜa nh©n ®¹o hiÖn thùc, lµ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi vµ tù môc ®Ých cña
sù ph¸t triÓn vµ tiÕn bé x· héi.
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Tµi liÖu tham kh¶o
1. Gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c - Lªnin
(3 tËp, häc viÖn chÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh).
2. §Ò c-¬ng bµi gi¶ng triÕt häc M¸c - Lªnin (Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o)
3. Ban biªn so¹n gi¸o tr×nh Quèc gia, Gi¸o tr×nh TriÕt häc M¸c - Lªnin.
4. M¸c, ¡ng ghen toµn tËp, NXB chÝnh trÞ quèc gia 1997, t.3, 4, 20
5. Lªnin toµn tËp, NXB M¸c -xc¬ - va. 1981 t.18, 29, 33.
20