Tài liệu Nâng cao vị thế của dn vn trong tiến trình hội nhập

Lêi nãi ®Çu Ngµy nay toµn kinh tÕ ®ang trë thµnh xu thÕ kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nãi chung vµ gia nhËp vµ gia nhËp tæ chøc th¬ng m¹i WTO nãi riªng sÏ t¹o cho nÒn kinh tÕ níc ta cã xu híng më, ®Ó ®ãn nhËn sù c¹nh tranh gay g¾t, bªn c¹nh thuËn lîi th× chóng ta còng gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, ®Æc biÖt lµ yªu cÇu ph¸t triÓn ®Ó c¹nh tranh ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp nhµ níc ë níc ta lµ rÊt lín. Mét vÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo, nh thÕ nµo ®Ó nang cao vÞ thÕ cña doanh nghiÖp nhµ níc ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh ra nhËp tæ chøc thÕ giíi WTO. §ã chÝnh lµ nguyªn nh©n m×nh chän ®Ò tµi: "N©ng cao vÞ thÕ cña doanh nghiÖp nhµ níc ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO". 1 Ch¬ng I Kh¸i qu¸t vÒ héi nhËp vµ ¶nh hëng cña héi nhËp WTO  Doanh nghiÖp nhµ níc ViÖt Nam 1. Kh¸i niÖm héi nhËp Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ theo quan ®iÓm th«ng thêng ®îc hiÓu lµ qu¸ tr×nh c¸c thÓ chÕ quèc gia tiÕn hµnh x©y dùng th¬ng lîng, ký kÕt vµ tu©n thñ c¸c cam kÕt song ph¬ng vµ ®a ph¬ng toµn cÇu ngµy nay ®a d¹ng h¬n cao h¬n, ®ång bé h¬n trong c¸c lÜnh vùc kinh tÕ quèc gia vµ kinh tÕ quèc tÕ. Theo quan ®iÓm réng r·i th× héi nhËp kinh tÕ lµ: sù g¾n kÕt cña mét níc vµ c¸c tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ khu vùc vµ toµn cÇu trong ®ã mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn cã sù rµng buéc theo quy ®Þnh chung cña khèi. 2. TÝnh tÊt yÕu cña héi nhËp Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trong ®ã cã sù tù do ho¸ th¬ng m¹i ®îc xem lµ nh©n tè quan träng thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ vµ n©ng cao møc sèng cho mçi quèc gia, ®a sè c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ cña m×nh theo híng më cöa, gi¶m vµ h¬n n÷a lµ th¸o rì c¸c rµo c¶n th¬ng m¹i lµm cho viÖc trao ®æi, giao lu hµng ho¸ vµ lu th«ng c¸c nh©n tè s¶n xuÊt ngµy cµng thuËn lîi h¬n, ®Ó tr¸nh bÞ r¬i vµo t×nh tr¹ng tôt hËu hÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi ngµy cµng nç lùc héi nhËp vµo xu thÕ chung ®Ó t¨ng cêng søc m¹nh kinh tÕ. HiÖn nay xu thÕ hoµ b×nh, hîp t¸c ®Ó cïng ph¸t triÓn ngµy cµng trë thµnh ®ßi hái bøc xóc cña c¸c d©n téc vµ c¸c níc trªn thÕ giíi, c¸c níc nµy ®Òu cã m«i trêng hoµ b×nh, æn ®Þnh vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa c¸c nÒn kinh tÕ ngµy cµng g¾n bã, phô thuéc lÉn nhau t¹o ®éng lùc cho t¨ng trëng kinh tÕ, c¸c thÓ chÕ ®a ph¬ng trªn thÕ giíi vµ khu vùc cã vai trß ngµy cµng t¨ng cïng víi sù ph¸t triÓn cña ý thøc ®éc lËp tù chñ, tù lùc cña c¸c d©n téc. Toµn cÇu ho¸ ®ang lµ mét trong nh÷ng xu thÕ ph¸t triÓn chñ yÕu cña quan hÖ quèc tÕ hiÖn ®¹i, cuéc c¸ch m¹ng KTKT ®· vµ ®ang thóc ®Èy m¹nh mÏ qu¸ tr×nh chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c gi÷a c¸c quèc gia, lµm cho lùc lîng s¶n xuÊt ®îc quèc tÕ ho¸ cao ®é nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt ®Æc biÖt lµ lÜnh vùc th«ng tin ®· ®a c¸c quèc gia tiÕn l¹i gÇn nhau h¬n dÇn ®Õn sù h×nh thµnh cña m¹ng líi toµn cÇu, tríc biÕn ®æi to lín vÒ khoa häc c«ng nghiÖp nµy, tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu thùc hiÖn ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ, ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch theo híng më cöa, gi¶m vµ dì bá hµng rµo thuÕ quan lµm cho viÖc trao ®æi hµng ho¸, di chuyÓn vèn, lao ®éng vµ c¸c kü thuËt trªn 2 thÕ giíi ngµy cµng th«ng tho¸ng h¬n, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c quan hÖ kinh tÕ më réng vµ ph¸t triÓn. 3. Môc tiªu cña WTO TiÕp tôc kÕ thõa nh÷ng môc tiªu nªu ra trong lêi nãi ®Çu cña C§TT lµ: n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n ë c¸c níc thµnh viªn ®¶m b¶o viÖc lµm vµ t¨ng trëng kinh tÕ, sö dông cã hiÖu qu¶ nhÊt c¸c nguån lùc cña thÕ giíi. §ång thêi WTO cßn thùc hiÖn thªm 3 môc tiªu sau: - Thóc ®Èy t¨ng trëng th¬ng m¹i hµng ho¸, dÞch vô trªn thÕ giíi phôc vô cho sù ph¸t triÓn æn ®Þnh, bÒn v÷ng vµ b¶o vÖ m«i trêng. - Thóc ®Èy sù ph¸t triÓn c¸c thÓ chÕ thÞ trêng, gi¶i quyÕt bÊt ®ång vµ tranh chÊp th¬ng m¹i gi÷a c¸c níc thµnh viªn trong khu«n khæ cña hÖ thèng th¬ng m¹i ®a ph¬ng phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña c«ng ph¸p quèc tÕ, ®¶m b¶o cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®Æc biÖt lµ c¸c níc kÐm ph¸t triÓn ®îc hëng lîi Ých thùc sù tõ t¨ng trëng th¬ng m¹i quèc tÕ, phï hîp víi nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c níc nµy vµ khuyÕn khÝch c¸c níc nµy ngµy cµng héi nhËp s©u réng vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. N©ng cao møc sèng t¹o viÖc lµm cho ngêi d©n c¸c níc thµnh viªn, b¶o ®¶m c¸c quyÒn vµ tiªu chuÈn lao ®éng tèi thiÓu ®îc t«n träng. 4. Chøc n¨ng cña WTO Thèng nhÊt qu¶n lý viÖc thùc hiÖn c¸c hiÖp ®Þnh vµ tho¶ thuËn th¬ng m¹i ®a ph¬ng, gi¸m s¸t, t¹o thuËn lîi, kÓ c¶ viÖc ®Þnh gióp kü thuËt cho c¸c níc thµnh viªn thùc hiÖn c¸c nghÜa vô th¬ng m¹i quèc tÕ. - T¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc tiÕn hµnh c¸c vßng ®µm ph¸n ®a ph¬ng trong khu«n khæ WTO hoÆc theo quyÕt ®Þnh cña héi nghÞ cÊp bé trëng. - Thùc hiÖn gi¶i quyÕt tranh chÊp gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn vµ gi¶i thÝch hiÖp ®Þnh WTO vµ c¸c hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®a ph¬ng. - Lµ c¬ chÕ gi¸m s¸t chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña c¸c níc thµnh viªn, thùc hiÖn môc tiªu thóc ®Èy tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña WTO. - Thùc hiÖn viÖc hîp t¸c víi c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ nh quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF) vµ ng©n hµng thÕ giíi (WB) trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, dù b¸o vÒ nh÷ng xu híng ph¸t triÓn t¬ng lai cña kinh tÕ toµn cÇu. 5. C¬ cÊu tæ chøc cña WTO WTO ®îc ®iÒu hµnh bëi c¸c níc thµnh viªn, tÊt c¶ c¸c quyÕt ®Þnh ®Òu do c¸c níc thµnh viªn ®a ra th«ng qua nguyªn t¾c ®ång thuËn, vÒ vÊn ®Ò nµy 3 quyÒn h¹n cña WTO cßn do ban gi¸ ®èc hoÆc 1bé phËn ®øng ®Çu nh ë tæ chøc quèc tÕ kh¸c nh quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF) hay ng©n hµng thÕ giíi (WB), do vËy khi cã quyÕt ®Þnh víi chÝnh s¸ch cña 1 quèc gia th× ®ã lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gi÷a c¸c níc thµnh viªn, lîi Ých cña nguyªn t¾c nµy hiÓn nhiªn lµ c¸c quyÕt ®Þnh sÏ ®¶m b¶o lîi Ých cho tÊt c¶ c¸c níc thµnh viªn, nhng viÖc ®¹t ®îc nhÊt trÝ cña 148 níc lµ 1 qu¸ tr×nh l©u dµi. 6. Vai trß cña doanh nghiÖp nhµ níc trong nÒn kinh tÕ quèc d©n NÕu nh×n hÖ thèng c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ nh÷ng ®ãng gãp cña doanh nghiÖp nhµ níc hiÖn nay th× râ rµng doanh nghiÖp nhµ níc ®ang cã vai trß hÕt søc quan träng träng trong nÒn kinh tÕ níc ta. ThÓ hiÖn trªn nh÷ng khÝa c¹nh chñ yÕu sau: - Doanh nghiÖp nhµ níc ®ang n¾m gi÷ nh÷ng ngµnh, nh÷ng lÜnh vùc then chèt hÖ thèng c¬ së vËt chÊt kü thuËt quan träng nhÊt cho c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, n¾m gi÷ toµn bé hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi cã tÝnh huyÕt m¹ch, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp lín lµ doanh nghiÖp nhµ níc trong c¸c ngµnh x©y dùng (giao th«ng, thuû lîi, c«ng nghiÖp d©n dông) c¬ khÝ, chÕ t¹o, luyÖn kim, xi m¨ng, ®iÖn tö, ho¸ chÊt, ph¸t dÇu ®iÖn, dÇu khÝ, th«ng tin liªn l¹c, vËn t¶i ®êng s¾t, ®êng biÓn, ®êng kh«ng, « t«… s¶n xuÊt hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng, chÕ biÕn n«ng, thuû h¶i s¶n xuÊt khÈu chiÕm thÞ trêng ¸p ®¶o trong huy ®éng vèn vµ cho vay. PhÇn cña doanh nghiÖp nhµ níc trong GDP chiÕm tû träng n¨m 1992: 40,2%, n¨m 1996: 39,9%, n¨m 1998: 41,2%, n¨m 2000: 39,5%. Cô thÓ tû träng phÇn doanh nghiÖp nhµ níc trong sè ngµnh nh sau:80% c«ng nghiÖp khai th¸c, trªn 60% c«ng nghiÖp chÕ biÕn, 99% c«ng nghiÖp ®iÖn - gaz - dÇu khÝ, cung cÊp níc, trªn 82% v©n chuyÓn hµng ho¸, 50% vËn chuyÓn hµnh kh¸ch,…74% thÞ phÇn ®èi víi nÒn kinh tÕ. - C¸c doanh nghiÖp nhµ níc ®· gãp phÇn quan träng vµo viÖc ®iÒu tiÕt cung cÇu, æn ®Þnh gi¸ c¶, chèng l¹m ph¸t, æn ®Þnh tû gi¸, kh¾c phôc mÆt tr¸i cña c¬ chÕ thÞ trêng. - Doanh nghiÖp nhµ níc chiÕm 1 phÇn rÊt quan träng trong XNK, trong ®ã doanh nghiÖp nhµ níc gi÷ tû träng tuyÖt ®èi trong ho¹t ®éng XNK, riªng c«ng nghiÖp n¨m 1999 ®· xuÊt khÈu ®îc 6,17 tû USD (chñ yÕu do doanh nghiÖp nhµ níc) chiÕm gÇn 54% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña toµn bé nÒn kinh tÕ tæng c«ng ty l¬ng thùc miÒn Nam xuÊt khÈu, g¹o chiÕm tû träng 60 70% so víi c¶ níc, n¨m 2000 doanh nghiÖp nhµ níc chiÕm trªn 50 % kim ng¹ch xuÊt khÈu. 4 - Doanh nghiÖp nhµ níc ®ãng gãp nguån thu tËp trung lín vµ æn ®Þnh cho ng©n s¸ch nhµ níc. - Trong khi nhµ níc kh«ng d vèn, ng©n s¸chcÊp vèn lu ®éng cho kinh doanh cña doanh nghiÖp nhµ níc theo quy ®Þnh th× nhiÒu doanh nghiÖp ®· tiÕt kiÖm, h×nh thµnh vèn tù bæ sung, n¨ng ®éng t×m nguån vèn bªn ngoµi, bao gåm vèn vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông vµ vay cïng nh©n viªn doanh nghiÖp. - Trong lóc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cha v¬n lªn ®îc th× doanh nghiÖp nhµ níc lµ ®èi t¸c chÝnh trong liªn doanh liªn kÕt víi bªn níc ngoµi, chiÕm 98% dù ¸n liªn doanh víi níc ngoµi, ®ång thêi doanh nghiÖp nhµ níc còng thùc hiÖn ®îc c¸c h¹ tÇng kü thuËt cÇn thiÕt ®Î thu hót c¸c doanh nghiÖp cã vèn trong níc vµ níc ngoµi ®Çu t. - Doanh nghiÖp nhµ níc ®· t¹o ra ®iÒu kiÖn vËt chÊt kü thuËt, lµ mét trong nh÷ng nh©n tè cã tÇm quan träng quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸, chuyÓn tõ thiÕu sang ®¸p øng ®îc nhu cÇu c¬ b¶n n«ng s¶n, thùc phÈm chÊt lîng ngµy cµng cao cña nh©n d©n vµ cã phÇn xuÊt khÈu chñ yÕu th«ng qua x©y dùng c¸c ®êng giao th«ng huyÕt m¹ch, cung cÊp gièng c©y con, chuyÓn giao kü thuËt vµ bíc ®Çu ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn… 5. Nh÷ng thuËn lîi khi ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn WTO 5.1. §èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®îc hëng u ®·i trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ: trong qu¸ tr×nh tån t¹i GAT/WTO ®· thùc hiÖn c¸c vßng ®µm ph¸n nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho tù do ho¸ th¬ng m¹i trªn c¬ së quy chÕ tèi hËu gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn. Víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn u ®·i vµ c«ng nh©n dåi dµo, ViÖt Nam cã c¬ héi tËn dông nh÷ng mÆt hµng mµ ViÖt Nam cã lîi thÕ so s¸nh ®Æc biÖtlµ c¸c ngµnh n«ng nghiÖp dÖt may, theo hiÖp ®Þnh dÖt may cña WTO (ACT) ®Õn ®Çu 2005 c¸c nhµ níc thµnh viªn ph¶i hoµn toµn xo¸ bá c¸c h¹n chÕ ngh¹ch ®èi víi hµng dÖt may. NÕu vµo thêi ®iÓm ®ã ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO th× triÓn väng xuÊt khÈu dÖt may lµ rÊt lín. TiÕn hµnh th¬ng m¹i kh«ng cã ph©n biÖt ®èi xö: nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö cßn biÕt ®Õn díi tªn gäi "nguyªn t¾c ®·i ngé quèc gia". HiÖn nay do ViÖt Nam cha lµ thµnh viªn cña WTO nªn trong bu«n b¸n víi c¸c níc lµ thµnh viªn cña WTO, c¸c níc nµy cã thÓ giµnh quy chÕ ®èi xö g©y bÊt lîi ®èi víi ViÖt Nam. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng, mét sè mÆt hµng cña ViÖt Nam ®· cã n¨ng lùc c¹nh tranh trªn mét sè thÞ trêng nh g¹o, cµ phª, thuû s¶n, dÖt may. Khi ®ã c¸c quèc gia thµnh viªn WTO nh Hoa kú, EU, 5 Ca na ®a… ®a ra lý do ph©n biÖt ®èi víi hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nh c¸c vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ víi c¸ basa ë Hoa kú vµ b¸n bËt löa ë Ch©u ©u. Trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vô tranh chÊp nµy ViÖt Nam kh«ng ®îc hëng quy chÕ tranh chÊp nh c¸c quèc gia thµnh viªn WTO. Gia nhËp WTO lµ do ®éng lùc cho c¸c c¶i c¸ch m«i trêng kinh doanh trong níc. §Ó trë thµnh thµnh viªn cña WTO, th× c¸c quèc gia nép ®¬n xin gia nhËp ®Òu ph¶i minh b¹ch ho¸ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ: ChÝnh s¸ch th¬ng m¹i . KÓ tõ khi ViÖt Nam nép ®¬n xin gia nhËp WTO, ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh mét sè biÖn ph¸p c¶i c¸ch nh: - Më réng quyÒn kinh doanh cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. NÕu nh tríc n¨m 1998, chØ cã c¸c doanh nghiÖp cã giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu míi ®îc tham gia ngo¹i th¬ng th× bá tõ ngµy 1-9-2001 bÊt kú doanh nghiÖp nµo cã ®¨ng ký kinh doanh th× ®Òu cã quyÒn xuÊt nhËp khÈu. ChÝnh phñ ban hµnh quyÕt ®Þnh 46/2001/Q§-TTg ngµy 4/4/2001 vÒ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu trong giai ®o¹n 2001-2005, trong ®ã b·i bá h¹n ng¹ch vµ qu¶n lý nhËp khÈu th«ng qua ®Çu mèi ®èi víi g¹o vµ ph©n bãn, b·i bá giÊy phÐp nhËp khÈu ®èi víi nhiÒu mÆt hµng nh xi m¨ng, thÐp, dÇu thùc vËt… - VÒ ®Çu t níc ngoµi: ®©y lµ lÜnh vùc ®ang ®îc hoµn thiÖn víi c¸c c¶i c¸ch vÒ thñ tôc cÊp giÊy phÐp ®Çu t, gi¶m yªu cÇu vÒ tØ lÖ kÕt hèi ngo¹i tÖ, t¨ng cêng u ®·i. Ngµy 17/5/2002, Thñ tíng ChÝnh phñ ban hµnh quyÕt ®Þnh 62/2002/Q§-TTg ban hµnh dù ¸n danh môc quèc gia gäi vèn ®Çu t níc ngoµi thêi kú 2001-2005 víi muc tiªu thu hót vèn ®Çu t cho c¸c dù ¸n träng ®iÓm nh»m ®a ViÖt Nam c¬ b¶n trë thµnh quèc gia c«ng nghiÖp vµon¨m 2002. - VÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ: ViÖt Nam ®· cam kÕt vÒ ch¬ng tr×nh hµnh ®éng thùc hiÖn hiÖp ®Þnh vÒ vÊn ®Ò th¬ng m¹i cã liªn quan ®Õn së h÷u trÝtÖ (TRÝP) vµ tham gia vµo c«ng íc quèc tÕ vÒ b¶o hé së h÷u trÝ tuÖ nh: c«ng íc Pari vÒ b¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp, HiÖp íc Madrid vÒ ®¨ng ký quèc tÕ nh·n hiÖu hµng ho¸, c«ng íc thµnh lËp tæ chøc së h÷u trÝ tuÖ. Tham gia WTO khuyÕn khÝch n¨ng lùc c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong níc víi c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi, khi thùc hiÖn cam kÕt gi¶m hµng rµo thuÕ quan vµ c¸c biÖn ph¸p b¶o hé phi thuÕ quan, doanh nghiÖp trong níc sÏ ph¶i nç lùc c¶i tiÕn kÜ thuËt, n©ng cao n¨ng suÊt ®Ó c¹nh tranh víi doanh nghiÖp vµ s¶n phÈm tõ níc mµ kh«ng cßn gÆp ph¶i thuÕ quan b¶o hé. §èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ, khi tham gia s©u h¬n vµo ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ, nh÷ng ngµnh lîi thÕ c¹nh tranh dùa trªn khai th¸c c¸c nguån lùc 6 tù nhiªn sÏ gi¶m dÇn vai trß mµ thay thÕ vµo ®ã lµ c¸c ngµnh dùa trªn vèn, c«ng nghÖ ®Ó t¹o ra gi¸ trÞ gia t¨ng. 5.2. §èi víi doanh nghiÖp T¨ng c¬ héi tiÕp cËn thÞ trêng quèc tÕ cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam: ViÖc ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn cña WTO cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ®a s¶n phÈm tíi thÞ trêng cña kho¶ng 150 quèc gia trªn thÕ giíi víi møc thuÕ suÊt thÊp vµ kh«ng cã biÕn ®éng. Thªm n÷a c¸c quy chÕ trong th¬ng m¹i quèc tÕ WTO ngµy cµng trë nªn u ®·i cho c¸c quèc gia thµnh viªn lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ chËm ph¸t triÓn. ViÖc tiÕp cËn c¸c nhµ cung cÊp níc ngoµi sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho ph¸t triÓn trong níc. XÐt díi gãc ®é nhËp khÈu c¸c doanh nghiÖp trong níc kh«ng chØ nhËn ®îc nguån nguyªn liÖu víi gi¸ rÎ h¬n mµ ®iÒu quan träng lµ c¸c doanh nghiÖp trong níc cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn víi nhiÒu ®èi t¸c tõ nhiÒu quèc gia do ®ã cã c¬ héi lùa chän yÕu tè ®Çu vµo víi gi¸ rÎ h¬n. Bªn c¹nh ®ã mét sè nhµ cung cÊp dÞch vô hç trrî kinh doanh nh b¶o hiÓm, vËn t¶i, t vÊn ph¸p luËt. 6. Nh÷ng th¸ch thøc ViÖt Nam trë thµnh viªn WTO 6.1. §èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ B¶o vÖ c¸c ngµnh trong níc: §èi víi bÊt k× nÒn kinh tÕ nµo, viÖc duy tr× c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong níc cã ý nghÜa rÊt quan träng vÒ mÆt kinh tÕ còng nh x· héi. VÒ mÆt kinh tÕ: sù ph¸t triÓn c¸c ngµnh t¹o ®iÒu kiÖn duy tr× sù ph¸t triÓn c©n ®èi gi÷a vïng, l·nh thæ, ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ. VÒ mÆt x· héi: c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong níc lµ c¬ së duy tr× viÖc lµm cho nh©n d©n, níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ nªn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ còng nh c¸c doanh nghiÖp trong níc cßn hÕt søc thÊp. Trong khi ®ã viÖc gia nhËp WTO lµ thùc hiÖn cam kÕt quèc tÕ vÒ më cöa thÞ trêng t¹o ®iÒu kiÖn cho tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ ®Çu t. - C¸c ®iÒu kiÖn më cöa thÞ trêng, ngµy cµng chÆt chÏ h¬n nªn nÒn kinh tÕ chÞu nhiÒu søc Ðp h¬n. Kinh nghiÖm cho thÊy c¸c quèc gia míi gia nhËp WTO thêng chÞu nh÷ng ®iÒu kiÖn cao h¬n so víi c¸c quèc gia ®· lµ thµnh viªn ë cïng tr×nh ®é ph¸t triÓn. Trung Quèc ph¶i duy tr× møc trî cÊp cho n«ng s¶n díi 8,5% tæng s¶n lîng n«ng nghiÖp. Møc thuÕ cam kÕt cña c¸c míi gia nhËp ngµy cµng thÊp h¬n so víi møc thuÕ míi cam kÕt cña c¸c quèc gia thµnh viªn. Ngoµi ra sau vßng ®«-ha mét sè néi dung më còng ®îc ®a vµo ®µm ph¸n gia nhËp nh: vÊn 7 ®Ò th¬ng m¹i víi m«i trêng. VÊn ®Ò th¬ng m¹i víi ®iÒu kiÖn lao ®éng, vÊn ®Ò së h÷u trÝ tuÖ víi liªn quan tíi søc khoÎ cäng ®ång nh thuèc ch÷a bÖnh. 8 Ch¬ng II Thùc tr¹ng DNNN cña ViÖt Nam 1. Nh÷ng tån t¹i yÕu kÐm vÒ ho¹t ®éng cña DNNN DNNN ®ang cã vai trß hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, nhng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña DNNN cßn thÊp, mét sè mÆt cßn cã phÇn gi¶m sót, ®ang lµ mét vÊn ®Ò bøc xóc ¶nh hëng ®Õn vai trß chñ ®¹o cña doanh nghiÖp nhµ níc vµ hiÖu qu¶ chung cña toµn bé nÒn kinh tÕ. HiÖn nay khu vùc doanh nghiÖp nhµ níc ®îc gao sö dông mét khèi lîng lín tµi s¶n cè ®Þnh cña nÒn kinh tÕ, ®îc giao khai th¸c sö dông 100% c¸c tµi nguyªn tËp trung cã quy m« lín vµ hÇu hÕt c¸c tµi nguyªn quý thuËn lîi vÒ ®Þa ®iÓm, nhÊt lµ ë c¸c ®« thÞ. Sö dông 85% vèn tÝn dông u ®·i trong níc, kho¶ng 80% d nî cho vay cña ng©n hµng ngo¹i th¬ng, xÊp xØ 80% d nî cho vay cña ng©n hµng ®Çu t vµ 62% cña ng©n hµng c«ng th¬ng, mét bé phËn lín vèn ODA ch ph¸t triÓn ngµnh ®iÖn vµ mét sè lÜnh vùc s¶n xuÊt, sö dông phÇn lín lùc lîng lao ®éng do nhµ níc ®µo t¹o, gåm c¸c c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ cã tr×nh ®é cao vµ c¸c c¬ së nghiªn cøu øng dông lín cña ®Êt níc, ®îc sù quan t©m cña l·nh ®¹o §¶ng, nhµ níc vµ c¸c ®oµn thÓ, mét sè trêng hîp ®îc miÔn gi¶m thuÕ, khoanh nî, gi¶m nî, xo¸ nî khi gÆp khã kh¨n. Nhng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc cßn thÊp vµ mét sè mÆt cã phÇn gi¶m sót ¶nh hëng ®Õn vai trß chñ ®¹o cña doanh nghiÖp vµ hiÖu qu¶ chung cña toµn bé nÒn kinh tÕ. TØ suÊt lîi nhuËn trªn vèn nhµ níc nh÷ng n¨m 1996-1999 gi¶m: n¨m 1996: 11,2%; n¨m 1997: 9,7%; n¨m 1998: 9,1%; n¨m 1999: 9,2%. TØ suÊt lîi nhuËn trªn vèn nhµ níc cña DNNN ®Þa ph¬ng rÊt thÊp (n¨m 1998 cña DNNN trung ¬ng lµ 13% cña DNNN ®Þa ph¬ng lµ 6,4%). N¨m 1999 tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn cña c«ng ty m¸y ®éng lùc vµ m¸y n«ng nghiÖp 3%/n¨m, cña ngµnh dÖt, sîi 1,57%/n¨m cña c«ng ty c«ng nghiÖp tµu thuû n¨m 1998 lµ 3,9%; n¨m 1999 lµ 1,9%; cña DNNN thuéc thµnh phè Hå ChÝ Minh n¨m 1995 lµ 9,3%; n¨m 1999 lµ 7,13%; cña DNNN thuéc thµnh phè H¶i Phßng n¨m 1998 lµ 7,8%; n¨m 1999 lµ 4,74%. Sè DNNN thua lç cßn lín vµ ngµy mét t¨ng, hÇu hÕt lµ nh÷ng doanh nghiÖp nhá, Ýt vèn, mÆc dï nhµ níc ®· cã c¸c biÖn ph¸p th¸o gì khã kh¨n cho doanh nghiÖp nh cÊp bæ xung vèn, chuyÓn nî thµnh vèn ng©n s¸ch cÊp, cho gi¶m khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, hç trî l·i suÊt, cho khoanh nî. Theo tæng hîp cña Bé Tµi chÝnh tõ c¸c doanh nghiÖp, sè doanh nghiÖp nhµ níc cã l·i n¨m 1996 lµ 78%; n¨m 1997 lµ 77%; n¨m 1998 vµ n¨m 1999 lµ 9 70%. Sè doanh nghiÖp nhµ níc bÞ lç n¨m 1996 lµ 21%; n¨m 1997 lµ 17%; n¨m 1998 lµ 25%; n¨m 1999 lµ 17% tËp trung chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc ®Þa ph¬ng. - PhÇn lín c¸c c¬ së cã c«ng nghÖ l¹c hËu, 805 c«ng nghÖ l¹c hËu so víi c¸c níc, vµi ba chôc n¨m thËm chÝ lµ50 n¨m, ®æi míi thiÕt bÞ rÊt chËm. Riªng trong c«ng nghiÖp 10 n¨m qua ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ tõ 15-18% gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh, nhng nhiÒu doanh nghiÖp nhµ níc l¹i tiÕp tôc nhËn thiÕt bÞ, c«ng nghÖ l¹c hËu, ®Õn gi÷a n¨m 1999 chØ cã 70 DNNN ®îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¹t tiªu chuÈn ISO-9000. §Õn th¸ng 5 n¨m 2001 cã 236 DNNN ®îc cÊp chøng nhËn ®¹t tiªu chuÈn ISO 9000 trong tæng sè 400 doanh nghiÖp ®îc cÊp. Nh×n chung chÊt lîng vµ gi¸ c¶ cña nhiÒu hµng ho¸ s¶n xuÊt trong níc cßn kÐm søc c¹nh tranh, nguy c¬ trªn thÞ trêng trong níc, c¸c mÆt hµng thêng cã gi¸ thµnh cao h¬n mÆt hµng nhËp khÈu cïng lo¹i. Søc c¹nh tranh cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh yÕu h¬n vµ cã chiÒu gi¶m sót so víi c¸c ng©n hµng liªn doanh vµ chi nh¸nh ng©n hµng níc ngoµi. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong ngµnh du lÞch thÊp. T×nh tr¹ng nî nÇn khã tr¶ rÊt lín, ®ang lµ mét g¸nh nÆng ®èi víi DNNN, h¹n chÕ søc c¹nh tranh, ¶nh hëng xÊu ®Õn ph¸t triÓn vµ viÖc cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp. Sè lao ®éng d«i d lín ®ang lµ vÊn ®Ò hÕt søc khã kh¨n, h¹n chÕ hiÖu qu¶ vµ qu¸ tr×nh s¾p xÕp cæ phÇn ho¸ DNNN. Trong sè doanh nghiÖp nhµ níc ®ang ho¹t ®éng b×nh thêng cã l·i, sè biªn chÕ ë nhiÒu n¬i cßn cao so víi nhu cÇu. Biªn chÕ cña DNNN thêng cao h¬n h¼n so víi doanh nghiÖp t nh©n vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi cïng ngµnh nghÒ, cïng c«ng suÊt, mÆt kh¸c DNNN cßn thiÕu lao ®éng trÎ cã tr×nh ®é lµnh nghÒ vµ kÜ thuËt cao. ViÖc s¾p xÕp l¹i c¸c DNN cha thùc sù triÖt ®Ó, nhiÒu DNNN yÕu kÐm, thua lç triÓn miªn, mÊt hÕt vèn vÉn kh«ng xö lý, chñ yÕu lµ s¸t nhËp hîp nhÊt. Quy m« cña c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay cßn nhá bÐ, b×nh qu©n mçi doanh nghiÖp cã 22 tû ®ång vèn nhµ níc. DNNN cha thùc sù ®îc c¬ cÊu ®Ó tËp trung h¬n vµo nh÷ng ngµnh vµ lÜnh vùc then chèt, nhÊt lµ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp c¬ b¶n, vÉn cßn dµn tr¶i trong hÇu hÕt c¸c ngµnh vµ lÜnh vùc kÓ c¶ nh÷ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt,kinh doanh nªn ®Ó cho nh©n d©n ®Çu t. 2. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm 2.1. Gi¸ thµnh s¶n phÈm cao 10 Gi¸ thµnh s¶n phÈm cao lµ nguyªn nh©n chñ yÕu lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c DNNN vµ khiÕn cho c¸c doanh nghiÖp mÊt dÇn lîi thÕ trong nh÷ng nhãm mÆt hµng vèn cã lîi thÕ so s¸nh nh trong ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may lîi thÕ nh©n c«ng rÎ kh«ng thÓ bï ®¾p ®îc gi¸ thµnh ®Çu vµo cao do ngµnh s¶n xuÊt v¶i trong níc kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu ngµnh may mÆc, ®ång thêi còng do kÜ thuËt l¹c hËu nªn n¨ng suÊt thÊp so víi c¸c níc. 2.2. ChÊt lîng s¶n phÈm vµ mÉu m· l¹c hËu DNNN ViÖt Nam cã thuËn lîi khi cã ®îc c¸c mÆt hµng héi tô ®ñ lîi thÕ vÒ nh©n c«ng dåi dµo, ®îc thiªn nhiªn u ®·i nhng do c¸c ®iÒu kiÖn nh tr×nh ®é c«ng nh©n, kÜ thuËt kÐm… nªn chÊt lîng cña c¸c s¶n phÈm s¶n xuÊt ra kh«ng ®ñ n¨ng lùc c¹nh tranh ®èi víi c¸c mÆt hµng cña c¸c níc. 2.3. DNNN cha chñ ®éng trong viÖc tÊp cËn thÞ trêng C¸c DNNN cha chñ ®éng trong viÖc t×m kiÕm thÞ trêng míi chØ dõng l¹i ë viÖc thu thËp th«ng tin qua c¸c nguån nhÊn ®Þnh, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Òu cha cã hÖ thèng cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ trêng vµ ®èi thñ c¹nh tranh ë thÞ trêng quèc tÕ. 3. Thùc tr¹ng vÒ chi phÝ cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam Mét thùc tÕ rÊt râ rµng lµ chi phÝ ®Çu vµo cho s¶n xuÊt cña c¸c DNNN cßn cao so víi møc cña thÕ giíi. Trong ®iÒu kiÖn c¸c doanh nghiÖp tiÕp cËn víi thÞ trêng thÕ giíi víi chi phÝ thÊp th× ë ViÖt Nam l¹i ë møc cao. Thªm n÷a doanh nghiÖp cßn chÞu nhiÒu lo¹i chi phÝ cao dÉn tíi t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt, theo thèng kª cha ®Çy ®ñ ®Ó thùc hiÖn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu b»ng ®êng bé, hµng kh«ng th× doanh nghiÖp ph¶i nép 20 lo¹i phÝ chÝnh thøc kh¸c nhau, chi phÝ ph¸t hµnh lÖnh giao hµng ®êng biÓn lµ 50.000®/bé chøng tõ ®Õn 120.000®/bé ®èi víi ®êng hµng kh«ng møc chi phÝ nµy ®Õn 350.000®/bé. MÆt kh¸c do t×nh tr¹ng n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc cßn l¹c hËu nªn phÇn lín nguyªn liÖu phôc vô cho s¶n xuÊt ®Òu ph¶i nhËp khÈu. KÕt qu¶ lµ chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng cao lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®èi víi hµng ho¸ níc ngoµi. 11 Ch¬ng III Gi¶i ph¸p vÞ thÕ DNNN cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp WTO 1. Nç lùc tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp Chñ ®éng n¾m b¾t th«ng tin thÞ trêng, lùa chän chiÕn lîc ®Çu t, s¶n phÈm, dÞch vô, chuyÓn híng kinh doanh, t¨ng cêng c¸c mèi quan hÖ hîp t¸c liªn kÕt, liªn doanh, ®µo t¹o lùc lîng lao ®éng, ®æi míi c«ng nghÖ n©ng cao n¨ng suÊt chÊt lîng s¶n phÈm dÞch vô ®Ó s½n sµng c¹nh tranh trong m«i trêng më cöa. Ph¶n ¸nh kÞp thêi nh÷ng khã kh¨n víng m¼ctong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt nhËp khÈu… cña doanh nghiÖp lªn c¸c tæ chøc ®¹i diÖn doanh nghiÖp, c¸c c¬ quan chÝnh phñ ®Ó kÞp thêi ®iÒu chØnh, khai th«ng c¸c trë ng¹i ®ã cho doanh nghiÖp. Tù cè g¾ng nç lùc vµo b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp ®Ó ph¸t triÓn lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt, c¸c hç trî nhµ níc lµ quan träng tuy nhiªn kh«ng nªn Ø ¹i vµo Nhµ níc chia sÎ c¸c khã kh¨n víi ChÝnh phñ, thùc hiÖn nghiªm chØnh chÝnh s¸ch ph¸p luËt trong ho¹t ®éng kinh doanh. 2. Quy ho¹ch tæng thÓ vÒ DNNN Yªu cÇu ®æi míi hÖ thèng DNNN ®ang ®Æt ra mét vÊn ®Ò lµ nhµ níc cÇn sím c«ng bè quy ho¹ch chÝnh thøc sù ph¸t triÓn hÖ thèng DNNN trong nÒn kinh tÕ níc ta ë giai ®o¹n ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, ®ã lµ lé tr×nh c¶i c¸ch s½p xÕp tæ chøc l¹i hÖ thèng nµy ®Ó lµm c¬ së cho c¸c gi¶i ph¸p ®æi míi c¬ cÊu qu¶n lý chung. Mét khÝa c¹nh næi cém khi cha cã quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ®Çy ®ñ vÒ sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng nµy trong mét t¬ng lai trung, dµi h¹n dÉn ®Õn mÊy n¨m qua hÇu nh kh«ng cã mét tiªu chÝ râ rµng nµo ®Ó x¸c ®Þnh ph©n lo¹i ngµnh vµ ®Þa bµn nµo cÇn duy tr× DNNN víi 100% vèn thuéc së h÷u Nhµ níc, còng nh kh«ng cã tiªu chÝ râ rµng vÒ doanh nghiÖp nhµ níc nµo thuéc lo¹i sÏ thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ së h÷u, cæ phÇn ho¸, hoÆc t nh©n ho¸. §iÒu nµy g©y ra nh÷ng khã kh¨n lín cho viÖc chÕ ®Þnh vµ thùc thi gi¶i ph¸p s¾p xÕp vµ ®Çu t ®èi víi trªn 5000 doanh nghiÖp. ThiÕu nh÷ng tiªu chÝ trong thêi gian dµi trªn 10 n¨m nay lµ khuyÕt ®iÓm lín nhÊt, cã t¸c h¹i nhiÒu nhÊt trong c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ níc ta. 3. Cæ phÇn ho¸ DNNN Cæ phÇn ho¸ DNNN kh«ng ph¶i lµ mét gi¶i ph¸p ®Ó s¾p xÕp vµ còng kh«ng ph¶i lµ t nh©n ho¸, mµ lµ mét híng quan träng ®Ó thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ 12 vèn ®Çu t thuéc nhµ níc, t¹o ®éng lùc cho ho¹t ®éng kinh doanh, thu hót vèn ®Çu t cña x· héi, ph¸t huy vai trß lµm chñ xÝ nghiÖp vÒ kinh tÕ cña ngêi lao ®éng t¹i doanh nghiÖp vµ t¨ng cêng sù kiÓm so¸t x· héi, chèng l·ng phÝ, tham nhòng cã hiÖu qu¶, phÇn vèn thu ®îc tõ b¸n cæ phÇn chØ dïng ®Ó hç trî ®Çu t cho chÝnh c¸c c«ng ty cæ phÇn ho¸ vµ mét phÇn ®Ó ®Çu t cho c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt, kinh doanh quan träng. Cã ch¬ng tr×nh cô thÓ ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ DNNN mµ nhµ níc kh«ng cÇn n¾m 100% vèn, kÓ c¶ DNNN cã quy m« lín, ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong ®ã nhµ níc chiÕm cæ phÇn chi phèi ®Ó thu hót thªm c¸c nguån vèn ®Çu t cña ngêi lao ®éng t¹i doanh nghiÖp vµ c¸c nguån ®Çu t kh¸c trong níc, ngoµi níc, t¹o ®iÒu kiÖn quan träng vµ t¹o ®Çu vµo cho thÞ trêng chøng kho¸n, lµm sèng ®éng nÒn kinh tÕ. C¸c c«ng ty ph¶i cã kÕ ho¹ch cæ phÇn ho¸ nhµ níc chiÕm cæ phÇn chi phèi ë nh÷ng c«ng ty thµnh viªn vµ nhµ níc kh«ng cÇn n¾m 100% vèn chuyÓn ho¹t ®éng sang c¬ chÕ ®Çu t vèn cña tæng c«ng ty. Xo¸ bá quan hÖ hµnh chÝnh "giao vèn" tríc ®©y. Xo¸ bá quan hÖ cÊp trªn, cÊp díi trong tæng c«ng ty hiÖn nay chuyÓn sang c¬ chÕ c«ng ty mÑ - c«ng ty con trong mét tæng c«ng ty. Ph¬ng thøc cæ phÇn ho¸ ph¶i ®îc ®æi míi phï hîp víi yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng: chuyÓn tõ ®¸nh gi¸ tµi s¶n do c¸c c¬ quan nhµ níc tiÕn hµnh hoÆc DNNN tù ®¸nh gi¸ tµi kho¶n cña doanh nghiÖp, sang ®Êu gi¸ b¸n cæ phiÕu c«ng khai trªn thÞ trêng, u tiªn b¸n cho c¸c c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp nh»m thu hót vèn vµ n¨ng lùc kinh tÕ trong x· héi. ViÖc huy ®éng thªm vèn th«ng qua con ®êng b¸n cæ phÇn kh«ng nªn h¹n chÕ sè cæ phÇn ®îc mua ®èi víi mçi ph¸p nh©n ®Ó t¨ng quy m« vèn doanh nghiÖp, trêng hîp níc ngoµi mua cæ phÇn th× kh«ng qu¸ 30%. Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch do doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ sö dông nhiÒu lao ®éng d«i d, ®ång thêi c¬ quan nhµ níc ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó DNNN ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ sau khi cæ phÇn ho¸. TriÓn khai viÖc giao, b¸n vµ kho¸n kinh doanh cho thuª ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp nhµ níc cã quy m« nhá. ViÖc giao lµ giao cho ngêi lao ®éng t¹i doanh nghiÖp ®Ó chuyÓn së h÷u nhµ níc sang së h÷u tËp thÓ t¹i doanh nghiÖp: viÖc b¸n doanh nghiÖp còng dµnh u tiªn cho c«ng nh©n viªn t¹i doanh nghiÖp sau ®ã míi b¸n ra ngoµi doanh nghiÖp, tiÒn thu ®îc chñ yÕu lµ ®Ó tr¶ nî nÇn, thùc hiÖn chÝnh s¸ch víi sè lao ®éng d«i d, cßn l¹i ®Ó hç trî ®Çu t cho doanh nghiÖp sau cæ phÇn ho¸ 100% vèn nhµ níc ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ. Khi kho¸n kinh doanh, cho thuª 13 doanh nghiÖp, së h÷u vÉn cßn lµ nhµ níc, cÇn cã kÕ ho¹ch cô thÓ, s¬ kÕt sau mçi ®ît ®Ó më ra thùc hiÖn nªn diÖn réng ®èi víi DNNN thuéc lo¹i nµy. 4. X©y dùng cñng cè, hiÖn ®ai ho¸ c«ng nghÖ ViÖc hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ®Ó n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm vµ gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, t¨ng søc c¹nh tranh lµ vÊn ®Ò sèng cßn ®èi víi DNNN khi héi nhËp, ph¬ng thøc ®æi míi c«ng nghÖ ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ tõng doanh nghiÖp, phæ biÕn lµ ®æi míi tõng phÇn cÇn thiÕt. Nhµ níc cã nhiÒu h×nh thøc ®Ó hç trî c¸c doanh nghiÖp ®æi míi c«ng nghÖ nh: lËp c¸c quü hç trî ®æi míi c«ng nghÖ, sö dông nguån vèn cña c¸c ng©n hµng ®Çu t ph¸t triÓn cã sù hç trî l·i suÊt cña nhµ níc, thùc hiÖn h×nh thøc mua thiÕt bÞ tr¶ chËm qua c¸c c«ng ty thuª mua tµi chÝnh trong níc vµ níc ngoµi, miÔn gi¶m thuÕ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh ®èi víi doanh nghiÖp tù vay vèn ®Ó ®æi míi vµ hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ, chÝ Ýt lµ trong 5 n¨m 20012005. 5. HiÖn ®¹i ho¸ qu¶n lý DNNN HiÖn ®¹i ho¸ c¸c c«ng cô qu¶n trÞ kinh doanh nh c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin, theo dâi vµ xö lý mäi ph¸t sinh trong s¶n xuÊt, kinh doanh, ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh doanh. Thùc hiÖn chÕ ®é qu¶n lý hiÖn ®¹i cña c¸c níc, hÖ thèng kÕ to¸n, thèng kª ph¶i phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, b¾t buéc thùc hiÖn chÕ ®é c«ng khai b¸o c¸o tµi chÝnh hµng n¨m vµo quý ®Çu n¨m cho réng r·i c«ng chóng biÕt. T¹o lËp m¹ng líi kiÓm tra b»ng ph¬ng tiÖn c«ng nghÖ th«ng tin tõ DNNN®Õn tæng c«ng ty, c«ng ty ®Çu t tµi chÝnh nhµ níc ®Õn c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc ®æi míi ph¬ng ph¸p thanh tra kiÓm tra cña c¬ quan qu¶n lý nhµ níc. 6. N©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý t¹i DNNN Liªn tôc båi dìng, ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®Ó n©ng cao tr×nh ®é cña ®éi ngò c«ng nh©n phï hîp víi yªu cÇu c«ng nghÖ thay dodái nhanh theo chiÒu híng tiÕn bé cña thêi ®¹i. Chó träng ch¨m lo ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn, c«ng t¸c t tëng v¨n ho¸, phong trµo thi ®ua… H×nh thµnh thÞ trêng ®éi ngò c¸n bé qu¶n trÞ doanh nghiÖp, thùc hiÖn c¬ chÕ tuyÓn chän vµ ho¹t ®éng sö dông c¸n bé qu¶n trÞ doanh nghiÖp mét c¸ch réng r·i. Gi¸m ®èc doanh nghiÖp lµ mét nghÒ trong x· héi, chÕ ®é thï lao phï hîp g¾n víi hiÖu qu¶ kinh doanh t¹o ra thùc sù t«n vinh c¸n bé cã tµi n¨ng vµ phÈm chÊt ®¹o ®øc ®iÒu hµnh doanh nghiÖp cã hiÖu qu¶. 14 KÕt luËn Trong bÊt cø mét nÒn kinh tÕ nµo th× viÖc h×nh thµnh DNNN còng lµ mét yÕu tè kh¸ch quan. DNNN ë níc ta cã mét vai trß rÊt to lín tõ tríc ®Õn nay. ViÖc chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· ®Æt ra c¸c vÊn ®Ò bøc xóc cña c¸c DNNN cÇn ®îc gi¶i quyÕt ®Ó c¸c DNNN tiÕp tôc gãp phÇn thóc ®Èy ®Êt níc ph¸t triÓn. Yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi c¸c DNNN ta hiÖn nay lµ ph¶i s¾p xÕp l¹i hÖ thèng doanh nghiÖp sao cho phï hîp víi lùc lîng cña nã trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. MÆt kh¸c l¹i ph¶i x©y dùng ®îc c¬ chÕ kinh doanh phï hîp víi thÓ chÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ®Ó ®¶m b¶o cho DNNN thùc sù lµ mét chñ thÓ ®éc lËp vÒ qu¶n lý, b¶o ®¶m s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ trong nÒn kinh tÕ më. §æi míi hÖ thèng DNNN lµ mét c«ng viÖc v« cïng khã kh¨n nã liªn quan tíi c¸c lÜnh vùc trong x· héi… do ®ã gi¶i ph¸p ®Æt ra ph¶i ®ång bé, møc ®é ®Æt ra ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn ®Êt níc. 15 Môc lôc Lêi nãi ®Çu......................................................................................................... Ch¬ng I: Kh¸i qu¸t vÒ héi nhËp vµ ¶nh hëng cña héi nhËp WTO ®Õn doanh nghiÖp nhµ níc ViÖt Nam ..................................................................... 1. Kh¸i niÖm héi nhËp................................................................................. 2. TÝnh tÊt yÕu cña héi nhËp........................................................................ 3. Môc tiªu cña WTO.................................................................................. 4. Chøc n¨ng cña WTO............................................................................... 5. C¬ cÊu cña tæ chøc WTO......................................................................... 6. Vai trß cña DNNN................................................................................... 7. ThuËn lîi, khi ViÖt Nam lµ thµnh viªn cña WTO.................................... Ch¬ng II: Thùc tr¹ng DNNN cña ViÖt Nam .................................................. 1. Nh÷ng tån t¹i yÕu kÐm............................................................................ 2. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm c¸c DNNN...................................... 3. Thùc tr¹ng chi phÝ.................................................................................... Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao vÞ DNNN cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp.................................................................................................... 1. Nç lùc tõ phÝa DNNN.............................................................................. 2. Quy ho¹ch tæng thÓ vÒ DNNN................................................................. 3. Cæ phÇn ho¸............................................................................................. 4. X©y dùng cñng cè, hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ............................................. 5. HiÖn ®¹i ho¸ qu¶n lý................................................................................ 6. N©ng cao tr×nh ®é c«ng nh©n vµ c¸n bé qu¶n lý...................................... KÕt luËn.............................................................................................................. 16