Tài liệu Quản trị nhân lực trong hội nhập kinh tế quốc tế

LUẬN VĂN Quản trị nhân lực trong hội nhập kinh tế quốc tế Trư ng ðHKT - ðH QGHN om L I NÓI ð U Ngày nay, cùng v i s phát tri n không ng ng c a khoa h c k thu t và quá trình toàn c u hoá di n ra m nh m , nh ng y u t c nh tranh truy n th ng c a các doanh nghi p như v n, nguyên v t li u, công ngh ,… ñã d n n.c tr nên bão hoà. Thay vào ñó, m t ngu n l c m i, m t y u t c nh tranh m i mang tính quy t ñ nh ñ i v i s t n t i và phát tri n c a các doanh nghi p ñó chính là con ngư i - ngu n nhân l c. M t khi m c ñ c nh tranh tăng ñ t bi n v chi u r ng (s lư ng c a ñ i th c nh tranh và ngu n c nh tranh ñ n t nhi u phía) và chi u sâu (tính nv ña d ng, giá c và ch t lư ng c a s n ph m trên th trư ng).S thi u quan tâm ho c không quan tâm ñúng m c ñ i v i y u t nhân s có th d n ñ n tình tr ng "h t hơi" hay b lo i kh i "vòng chi n" trong môi trư ng c nh tranh kh c li t. Xét ñ n cùng thì nhân l c chính là tác nhân t o ra v n và ñ xu t ww w. Be e nh ng ý tư ng m i, ñ ng th i cũng ñ m nh n vai trò l a ch n và ng d ng các công ngh tiên ti n và th c thi các ch tiêu nh m nâng cao thành tích c a doanh nghi p. Trong nhi u trư ng h p vón và công ngh có th huy ñ ng ñư c nhưng ñ xây d ng m t ñ i ngũ nhân s nhi t tình, t n tâm, có kh năng thích h p và làm vi c hi u qu thì ph c t p và t n kém hơn r t nhi u. Vì th , ñ có th t n t i và phát tri n trong môi trư ng c nh tranh ngày càng kh c li t ñ c bi t là trư c ngư ng c a h i nh p kinh t qu c t hi n nay, m t doanh nghi p (b t lu n l n hay nh ) ñ u ph i phát huy kh năng ñáp ng c a ngu n nhân l c qua t t c các giai ño n phát tri n c a doanh nghi p. Trong ph m vi bài vi t này, em xin ñ c p ñ n m t s n i dung cơ b n c a công tác qu n tr ngu n nhân l c c a các doanh nghi p trư c ngư ng c a h i nh p kinh t qu c t . N i dung c a bài vi t bao g m: Chương I: M t s lý lu n ngu n nhân l c và qu n tr ngu n nhân l c Chương II: Th c tr ng Qu n tr ngu n nhân l c c a các doanh nghi p Vi t Nam trong giai ño n h i nh p KTQT. Nguy n Th Công 1 K15 - QTKD Trư ng ðHKT - ðH QGHN Qu n tr ngu n nhân l c là m t v n ñ r ng và ph c t p, ñòi h i m c om ñ chi ti t c th và chính xác cao. Nhưng do còn nhi u h n ch v ki n th c và kinh nghi m nên bài vi t c a em ch c ch n s còn nhi u h n ch và thi u sót. Kính mong ñư c s góp ý và giúp ñ c a th y cô và các b n ñ nh ng bài vi t sau c a em ñư c hoàn thi n hơn. Em xin chân thành c m ơn cô giáo Nguy n Th Bích ðào ñã nhi t tình ww w. Be e nv n.c giúp ñ em hoàn thành bài vi t này. Nguy n Th Công 2 K15 - QTKD Trư ng ðHKT - ðH QGHN CHƯƠNG I LÝ LU N V NGU N NHÂN L C VÀ QU N TR NGU N NHÂN L C om M TS 1.1. Khái ni m và vai trò c a qu n tr ngu n nhân l c n.c 1.1.1. Nh ng khái ni m cơ b n v qu n tr ngu n nhân l c Ngu n nhân l c "Ngu n nhân l c là ngu n l c v con ngư i và ñư c nghiên c u dư i nhi u khía c nh. Trư c h t v i tư cách là ngu n cung c p s c lao ñ ng cho xã h i. nv Ngu n nhân l c v i tư cách là m t y u t c a s phát tri n kinh t - xã h i là kh năng lao ñ ng c a xã h i ñư c hi u theo nghĩa h p hơn, bao g m nhóm dân cư trong ñ tu i lao ñ ng có kh năng lao ñ ng. V i cách hi u này ngu n nhân l c tương ñương v i ngu n lao ñ ng. ww w. Be e Ngu n nhân l c còn có th hi u là t ng h p các cá nhân nh ng con ngư i c th tham gia vào quá trình lao ñ ng, là t ng th các y u t v th ch t và tinh th n ñư c huy ñ ng vào quá trình lao ñ ng. V i cách hi u này ngu n nhân l c bao g m nh ng ngư i t gi i h n ñ tu i lao ñ ng tr lên ( nư c ta là tròn 15 tu i). Các cách hi u trên ch khác nhau v vi c xác ñ nh quy mô ngu n nhân l c, song ñ u th ng nh t v i nhau ñó chính là ngu n nhân l c nói lên kh năng lao ñ ng c a xã h i. Ngu n nhân l c ñư c xem xét trên giác ñ s lư ng và ch t lư ng, s lư ng ngu n nhân l c ñư c bi u hi n thông qua các ch tiêu như quy mô và t c ñ tăng trư ng ngu n nhân l c. Các ch tiêu này có quan h m t thi t v i ch tiêu quy mô và t c ñ tăng dân s càng cao thì quy mô và t c ñ tăng ngu n nhân l c càng l n và ngư c l i. Nguy n Th Công 3 K15 - QTKD Trư ng ðHKT - ðH QGHN V ch t lư ng ngu n nhân l c, ñư c xem xét trên m t trình ñ văn hóa, om s c kh e, trình ñ chuyên môn nghi p v , năng l c ph m ch t….2 Ngày nay ngu n nhân l c ñư c ñánh giá là y u t quan tr ng nh t t o nên s ti n b và phát tri n c a xã h i. Nhìn chung các doanh nghi p lo i trung bình và l n ñ u có b ph n qu n tr ngu n nhân l c. B ph n này ch y u xây d ng các ch ñ , ñưa ra n.c các tài li u tư v n và nh ng quy ñ nh c th liên quan ñ n nhà qu n tr ngu n nhân l c. B ph n ph trách ngu n nhân l c có nhi m v ph c v các b ph n tr c thu c bên dư i. Tuy xét m t cách t ng th thì qu n tr ngu n nhân l c trong doanh nghi p không ch là công vi c c a m t b ph n mà là ho t nv ñ ng chung c a t t c các b ph n trong doanh nghi p. Ví d : Trong vi c tuy n m i các cán b nhân viên, b ph n ph trách ngu n nhân l c có th l a ch n nh ng ng viên th a mãn các yêu c u tuy n d ng, nhưng cu i cùng nh ng ngư i ñó có ñư c tuy n hay không ph i ñư c ww w. Be e ñơn v dùng ngư i ñ ng ý và ph i ñư c giám ñ c phê duy t. B ph n ph trách ngu n nhân l c không có quy n quy t ñ nh cán b nhân viên m i. Sau khi ñã ñư c tuy n d ng thì m i th t c do b ph n tr c ti p qu n tr ngu n nhân l c th c hi n. T ñó ta th y, qu n tr ngu n nhân l c trong doanh nghi p qua ba bư c sau: • Th nh t: Nhà qu n tr c p cao nh t ñưa ra m c tiêu, k ho ch và chính sách ñ ng th i ñưa ra cách th c gi i quy t v n ñ ngu n nhân l c. • Th hai: Ngư i qu n tr ngu n nhân l c ch u trách nhi m gi i thích thuy t minh và yêu c u thi hành các m c tiêu, k ho ch, chính sách v ngu n nhân l c các b ph n có nhu c u. • Th ba: Ngư i ph trách ngu n nhân l c nh n và thi hành c th các m c tiêu, k ho ch, chính sách c a c p trên ñưa ra. Qu n tr ngu n nhân l c 2 Gi¸o tr×nh chÝnh s¸ch kinh tÕ - x héi, NXB Khoa häc kü thuËt, H Néi 2000, tr 380 Nguy n Th Công 4 K15 - QTKD Trư ng ðHKT - ðH QGHN Vào nh ng năm 1920, qu n tr ngu n nhân l c là nhi m v ch y u c a om các nhà qu n tr c p th p, bao g m nh ng ho t ñ ng c th như thuê, ho c sa th i lao ñ ng ñ ñ m b o ti n hành m t k ho ch nào ñó trong t ch c. V i s phát tri n c a khoa h c, ñ n nh ng năm 1980, nh ng nhà qu n tr ngu n nhân l c ñư c ñ t v trí c p cao và chi ph i tr c ti p ñ n qu n tr chi n lư c c a t ch c. Ngày nay qu n tr ngu n nhân l c là m t trong nh ng nhi m v n.c quan tr ng hàng ñ u c a các doanh nghi p, nó quy t ñ nh s t n t i và phát tri n c a các doanh nghi p. Như v y, qu n tr ngu n nhân l c bao hàm c nghĩa r ng và nghĩa h p Theo nghĩa r ng: Qu n tr ngu n nhân l c là quá trình khai thác, t nv ch c, s d ng khoa h c k thu t hi n ñ i và lý lu n v qu n tr nh m th c hi n m c tiêu chi n lư c c a t ch c, b ng cách thư ng xuyên tìm ki m, t o ngu n nhân l c, ti n hành ñi u ph i, lãnh ñ o , ki m tra, ñôn ñ c th c hi n ch ñ ti n lương, thư ng ph t h p lý nh m khai thác và s d ng ngu n nhân ww w. Be e l c có hi u qu . Theo nghĩa h p: Qu n tr ngu n nhân l c là quá trình cơ quan qu n lý th c hi n nh ng công vi c c th như: Tuy n ngư i, bình xét, phân công công vi c, gi i quy t ti n lương b i dư ng, ñánh giá ch t lư ng cán b công nhân viên, nh m th c hi n t t m c tiêu, k ho ch c a t ch c. "Qu n tr ngu n nhân l c liên quan ñ n con ngư i và nh ng nhân t xác ñ nh m i quan h gi a con ngư i v i t ch c s d ng con ngư i ñó. T i m t th i ñi m nào ñó trong quá trình ho t ñ ng c a nó, m t t ch c có th c n ít ho c là nhi u nhân l c tùy thu c vào yêu c u c a các ho t ñ ng trong t ch c. Qu n tr ngu n nhân l c b o ñ m cho t ch c có nh ng nhân l c có k năng, ñư c s p x p vào nh ng v trí phù h p theo ñòi h i công vi c trong t ch c. Nguy n Th Công 5 K15 - QTKD Trư ng ðHKT - ðH QGHN Vì v y, qu n tr ngu n nhân l c là m t quá trình tuy n m , l a ch n, om duy trì, phát tri n và t o m i ñi u ki n có l i cho ngu n nhân l c trong t ch c nh m ñ t ñư c m c tiêu ñã ñ t ra c a t ch c ñó.3 Cũng có th hi u theo m t cách ñơn gi n và ng n g n: Qu n tr ngu n nhân l c là phương th c khi n cho nhân viên làm vi c m t cách hi u qu và hài lòng v i công vi c c a h . n.c Xét trên góc ñ qu n tr , vi c khai thác và qu n tr ngu n nhân l c l y giá tr con ngư i làm tr ng tâm, v n d ng ho t ñ ng khai thác và qu n lý nh m gi i quy t nh ng tác ñ ng l n nhau gi a nhân viên v i công vi c, gi a nhân viên v i nhân viên và gi a nhân viên v i t ch c. Khai thác và qu n lý nv ngu n nhân l c c n ñ t ñư c k t qu nâng cao hi u su t c a t ch c, nâng cao s c c nh tranh. M t khác, ph i nâng cao ñ i s ng c a nhân viên làm cho h c m th y tho i mái và g n bó v i công vi c. Song dù xét t góc ñ nào thì qu n tr ngu n nhân l c v n là t t c các ww w. Be e ho t ñ ng c a m t t ch c ñ thu hút, xây d ng, phát tri n, s d ng ñánh giá, b o toàn, và gi gìn m t l c lư ng lao ñ ng phù h p v i yêu c u công vi c c a t ch c c v m t s lư ng và ch t lư ng. M c tiêu cơ b n c a b t kỳ t ch c nào cũng là s d ng m t cách có hi u qu ngu n nhân l c ñ ñ t ñư c m c tiêu c a t ch c ñó. Qu n tr ngu n nhân l c là nh m c ng c , duy trì ñ y ñ s lư ng và ch t lư ng lao ñ ng c n thi t cho t ch c ñ ñ t ñư c m c tiêu mà t ch c ñ t ra. Ch c năng qu n tr ngu n nhân l c M t cách khái quát, ch c năng qu n tr ngu n nhân l c có hai m t ñó là: Ch c năng qu n tr và ch c năng nghi p v trong qu n tr ngu n nhân l c. Cán b nhân viên trong b t kỳ doanh nghi p nào cũng ñ u có th chia thành hai lo i là: "Nhân viên qu n tr " và "nhân viên nghi p v ". Nhân viên qu n tr có quy n h n nh t ñ nh, có th ch huy và lãnh ñ o m t s nhân viên khác, h làm ch c năng qu n tr . Nhân viên nghi p v không có quy n h n như v y, h 3 Gi¸o tr×nh Khoa häc qu¶n lý II, NXB Khoa häc kü thuËt H Néi, 2002, tr 379, 380. Nguy n Th Công 6 K15 - QTKD Trư ng ðHKT - ðH QGHN hành c a ngư i khác, h làm ch c năng nghi p v . om ph i ch p hành nh ng nhi m v , quy ñ nh, dư i s lãnh ñ o ch huy ñi u Xét t m c tiêu c n ñ t c a qu n tr ngu n nhân l c ta th y qu n tr ngu n nhân l c có năm ch c năng cơ b n sau: • Ch c năng thu hút: T c là s d ng các chính sách và bi n pháp nh t ñ nh ñ thu hút ngu n n.c nhân l c, ch y u là gi i thi u phân tích ch c v , biên ch ch c v , l p k ho ch cung c u ngu n nhân l c cho doanh nghi p, tuy n ngư i, kh o sát, thông báo tuy n, thu th p và b trí công vi c cho nhân viên. Trư c h t ph i thu hút ngu n nhân l c c n thi t, sau r i m i nói ñ n qu n tr ngu n nhân l c nv m t cách hi u qu . • Ch c năng ñi u ch nh ph i h p: ðây còn g i là ch c năng nh t th hóa, t o nên s ph i h p tương ñ ng gi a các b ph n nhân viên v i nhau. Th ng nh t hoàn quy n cùng doanh ww w. Be e nghi p v các m t t ch c, tư tư ng, tình c m, tâm lý, nh n th c cá nhân ñ ng nh t v i ý ni m c a t ch c, hành ñ ng c a cá nhân phù h p v i quy ñ nh c a t ch c. Qu n tr ngu n nhân l c hi n ñ i nh n m nh s phát tri n c a con ngư i trong t ch c. Xu th phát tri n cá nhân m nh s d n ñ n mâu thu n gi a cá nhân v i cá nhân, gi a cá nhân v i t ch c và ch c năng ñi u ch nh ph i h p c a qu n tr ngu n nhân l c ph i gi i quy t ñư c mâu thu n này. • Ch c năng ñ ng viên: B ng nh ng chính sách thích ñáng như khen thư ng nh ng ngư i c ng hi n nhi u cho t ch c, nh m m c ñích n ñ nh ñ i ngũ nhân viên cho doanh nghi p, khuy n khích s tích c c c a m i ngư i, phát ñ ng và duy trì thi ñua, nâng cao năng su t lao ñ ng cho t ch c. C th , là d a vào thành tích công vi c ñ t ñư c c a nhân viên ñ bình xét m t cách công b ng và h p lý t ñó tr lương, khen thư ng m t cách tương x ng. • Ch c năng ñi u ch nh kh ng ch : Nguy n Th Công 7 K15 - QTKD Trư ng ðHKT - ðH QGHN ðó là quá trình qu n lý ho t ñ ng th c hi n m t cách h p lý, công b ng om ñ i v i các nhân viên, bao g m hai ch c năng: ði u ch nh và kh ng ch . Trong qu n lý ph i ñ ra và th c hi n ch ñ bình xét h p lý và có h th ng. D a vào k t qu ki m tra ñ bình xét, ñi u ñ ng, khen thư ng, k lu t, h c p… • Ch c năng khai thác: n.c ðây là ch c năng chính c a qu n tr ngu n nhân l c. ðó là công vi c b i dư ng và nâng cao các t ch t cũng như k năng làm vi c c a nhân viên. Trong t ch c, làm cho h phát huy ñư c h t kh năng c a mình, th c hi n t i ña giá tr cá nhân c a h , có nh ng giao ư c thi ñua, th c hi n k ho ch nv s n xu t gi a t ch c và cá nhân. B i dư ng giáo d c thư ng xuyên cho các nhân viên quan tâm ñ n ñ i s ng c a h nh m s d ng h m t cách có hi u qu . S d ng nhân viên có hi u qu là m t m c tiêu quan tr ng c a qu n tr ww w. Be e ngu n nhân l c, ñ u tư ít nh t mà hi u qu l i nhi u và nhanh nh t. Ch c n phát huy ñ y ñ tính tích c c và ti m năng c a nhân viên là có th khai thác ñư c năng su t lao ñ ng c a h m t cách t t nh t. M t khi s d ng ñúng và h p lý nhân viên s t o cho h tinh th n tho i mái, tính tích c c lao ñ ng s tăng lên. 1.1.2. Vai trò c a qu n tr ngu n nhân l c S phát tri n kinh t - xã h i ph thu c r t l n vào vi c khai thác, qu n lý và s d ng h p lý hi u qu các ngu n l c c a ñ t nư c bao g m các ngu n tài nguyên thiên nhiên, ngu n v n, trình ñ khoa h c công ngh và ti m l c v con ngư i hay ngu n nhân l c. Trong ñó ngu n nhân l c là y u t quy t ñ nh, là nhân t c a s phát tri n và m c tiêu cu i cùng c a s phát tri n là nh m ph c v ngày càng t t hơn cu c s ng c a con ngư i. Như v y, con ngư i v a là ñ ng l c v a là cái ñích cu i cùng c a s phát tri n. M i ho t ñ ng s n xu t ra c a c i v t ch t và tinh th n xét ñ n cùng ñ u xu t phát t ho t ñ ng c a con ngư i. Con ngư i phát minh, sáng ch và Nguy n Th Công 8 K15 - QTKD Trư ng ðHKT - ðH QGHN s d ng tư li u lao ñ ng tác ñ ng vào ñ i tư ng lao ñ ng ñ t o ra các s n om ph m ph c v cho mình và cho xã h i. Ngu n nhân l c chính là ngu n "n i l c" n u bi t phát huy, nó có th nhân lên s c m nh c a các ngu n l c khác. Nư c ta có ngu n tài nguyên thiên nhiên phong phú, có lo i tái t o ñư c có lo i không tái t o ñư c. Nh ng tài nguyên ñó ñã ñang ñóng góp quan tr ng làm thay ñ i b m t kinh t c a ñ t nư c. Tuy nhiên vi c khai thác, n.c qu n lý, s d ng và tái t o các ngu n tài nguyên thiên nhiên l i do chính con ngư i quy t ñ nh. Ngày nay ti n b khoa h c k thu t và công ngh ñang góp ph n quan tr ng thúc ñ y s phát tri n c a ñ t nư c. Nhưng ñ có th s d ng và phát huy ñư c nh ng thành t u ñó ñòi h i ph i có ñ i ngũ lao ñ ng có nv trình ñ chuyên môn k thu t cao, t c là ph i có ñ i ngũ lao ñ ng phù h p ñáp ng ñư c yêu c u ngày càng cao c a quá trình s n xu t. N u không có ñ i ngũ lao ñ ng phù h p thì c tài nguyên thiên nhiên l n các thành t u khoa h c k thu t hi n ñ i cũng th phát huy ñư c vai trò và s c m nh c a nó. ww w. Be e Kinh nghi m c a các nư c phát tri n trên th gi i cho th y nư c nào bi t chăm lo s d ng có hi u qu ngu n nhân l c, bi t phát huy nhân t con ngư i thì nư c ñó có th ñ t ñư c t c ñ phát tri n kinh t nhanh chóng m c dù không giàu tài nguyên thiên nhiên và trình ñ khoa h c, k thu t chưa phát tri n. Nh t B n, Hàn Qu c, ðài Loan… là nh ng ví d ñi n hình. Trong ñi u ki n l c lư ng s n xu t phát tri n không ng ng như hi n nay, trình ñ qu n lý và trình ñ khoa h c công ngh ngày càng hi n ñ i, th gi i ñang chuy n sang n n "kinh t tri th c" thì vai trò c a con ngư i l i càng tr nên quan tr ng. S giàu có c a các qu c gia trong th k XXI s ñư c xây d ng ch y u trên n n t ng văn minh v trí tu c a con ngư i, khác v i trư c ñây là d a vào s giàu có c a tài nguyên thiên nhiên. Các ngu n l c khác là ñi u ki n quan tr ng, nhưng không có s c c nh tranh t thân mà ph i ñư c k t h p v i ngu n nhân l c ñ phát huy tác d ng và nâng cao hi u qu kinh t trong s n xu t kinh doanh. Nguy n Th Công 9 K15 - QTKD Trư ng ðHKT - ðH QGHN Như v y có th nói, ngu n nhân l c là y u t quan tr ng nh t quy t om ñ nh s t n t i, phát tri n và ti n b c a ñ t nư c cũng như c a các doanh nghi p. Vai trò c a qu n tr ngu n nhân l c trong các doanh nghi p Qu n tr ngu n nhân l c ñóng vai trò trung tâm trong vi c thành l p các t ch c, giúp cho các t ch c t n t i và phát tri n trong môi trư ng c nh tranh n.c ngày càng gay g t hi n nay, ñ c bi t trư c ngư ng c a h i nh p kinh t qu c t , khi ph i ñ i m t v i hàng lo t các công ty, t p ñoàn l n m nh trên th gi i. T m quan tr ng c a qu n tr ngu n nhân l c xu t phát t vai trò quan tr ng c a con ngư i. Con ngư i là y u t c u thành nên t ch c, v n hành t ch c nv và quy t ñ nh s thành b i c a t ch c. Ngu n nhân l c là m t trong nh ng ngu n l c không th thi u ñư c c a t ch c nên qu n tr ngu n nhân l c chính là m t lĩnh v c quan tr ng c a qu n lý trong m i t ch c. M t khác, qu n tr ngu n nhân l c khác cũng s không có hi u qu n u doanh nghi p ww w. Be e doanh nghi p không qu n tr t t ngu n nhân l c, vì suy ñ n cùng m i ho t ñ ng qu n tr ñ u ñư c th c hi n b i con ngư i. T t c các doanh nghi p ñ u là các t ch c kinh t xã h i, ñ u có m c ñích rõ ràng và bao gi cũng d a vào nh ng thay ñ i c a hoàn c nh ñ xác ñ nh chi n lư c cho doanh nghi p mình. M i ho t ñ ng c a doanh nghi p ñ u do con ngư i hoàn thành c th . Chính con ngư i ch không ph i doanh nghi p ñã ñ ra các chính sách, ý tư ng kinh doanh, t o ra nh ng s n ph m m i, t ch c s n xu t, khai thác th trư ng và ph c v khách hàng có hi u qu . Do ñó ph i làm sao cho ho t ñ ng c a ngu n nhân l c phù h p v i yêu c u c a doanh nghi p, th ng nh t v i chi n lư c c a doanh nghi p, ñó yêu c u c a doanh nghi p , th ng nh t v i chi n lư c c a doanh nghi p, ñó yêu c u cơ b n nh t c a qu n tr ngu n nhân l c. Tác gi Jame William Walker nói v ngu n nhân l c cơ b n c a doanh nghi p như sau: T ch c ph i ñ m b o có ñư c các thành ph n v s lư ng cán b , công nhân viên m t cách h p lý, t ch c h l i và qu n lý h m t cách có hi u qu nh m th a mãn nhu c u c a Nguy n Th Công 10 K15 - QTKD Trư ng ðHKT - ðH QGHN khách hàng. Toàn b nh ng ho t ñ ng v ngu n nhân l c trong doanh nghi p om ph i t o thành m t h th ng, b o ñ m s nh t trí v i chi n lư c c a doanh nghi p. Qu n tr ngu n nhân l c ñ ra phương hư ng hành ñ ng cho doanh nghi p nh m có ñư c và duy trì ưu th c nh tranh. Thông qua vi c xác ñ nh nh ng v n ñ v ngu n nhân l c và chi n lư c ngu n nhân l c, qu n lý n.c ngu n nhân l c có th liên h ch t ch v i chi n lư c c a doanh nghi p. Hoàn c nh trong và ngoài, nh ng bi n ñ i và v n ñ tương quan v i doanh nghi p, quan ñi m v giá tr , m c tiêu và chi n lư c ði m k t h p V n ñ ngu n nhân l c, chi n lư c ngu n nhân l c Phương án và hành ñ ng ww w. Be e Qu n tr ngu n nhân l c nv Chi n lư c doanh nghi p Sơ ñ : M i quan h gi a qu n tr ngu n nhân l c v i chi n lư c doanh nghi p Qu n tr ngu n nhân l c xoay quanh chi n lư c doanh nghi p, giúp cho vi c xác ñ nh, ñi u ñ ng và ch d n m i ho t ñ ng ngu n nhân l c ñ u ñư c tri n khai xoay quanh nh ng v n ñ nh hư ng tr c ti p nh t ñ n doanh nghi p. Nó là m t m i k t dính có th n i li n m i ho t ñ ng ngu n nhân l c, làm cho ngư i qu n lý hi u ñư c ý nghĩa c a ho và b n thân h ph i luôn có nh ng tính toán k càng. Vai trò c a qu n tr ngu n nhân l c th hi n qua các v n ñ sau: • Xác ñ nh nh ng cơ h i t t và nh ng tr ng i trong th c hi n m c tiêu c a doanh nghi p. • ðưa ra t m nhìn r ng cho ngư i qu n lý cũng như ñ i ngũ cán b công nhân viên c a doanh nghi p. • Kích thích cách suy nghĩ m i m , nh ng ý tư ng sáng t o m i trư c nh ng v n ñ trư c m t. Nguy n Th Công 11 K15 - QTKD Trư ng ðHKT - ðH QGHN • B i dư ng tinh th n kh n trương và tích c c hành ñ ng om • Ki m tra quá trình ñ u tư vào ho t ñ ng qu n lý • Xây d ng phương trâm hành ñ ng lâu dài vào nh ng v n ñ tr ng ñi m trong t ng giai ño n. • ðưa ra ñi m chi n lư c trong qu n tr doanh nghi p và khai thác s n.c d ng nhân viên qu n lý. VD v qu n tr ngu n nhân l c c a CTCP Vi n thông FPT. (FPT Telecom). Công ty Vi n thông FPT là m t công ty khoa h c k thu t cao, khi m i thành l p, s phát tri n nghi p v tùy thu c vào s lư ng ngư i làm vi c, có nv s ngư i làm vi c như th nào thì phát tri n nghi p v như th y. Nhưng khi doanh nghi p phát tri n l n m nh không ng ng, ñ n th i kỳ phát tri n th hai, doanh nghi p b t ñ u ñ nh ra chi n lư c phát tri n t ng th c a mình, ñ ng th i cũng có hư ng suy nghĩ m i cho qu n lý và s p x p ngu n nhân ww w. Be e l c. Công ty hi u r ng, doanh nghi p kinh doanh làm d ch v vi n thông công ngh cao (Internet, ñi n tho i di ñ ng…) mu n t n t i và phát tri n ph i thích ng ñư c s c nh tranh trên th trư ng. C nh tranh này chính là c nh tranh s n ph m, c nh tranh s n ph m chính là c nh tranh k thu t, mà c nh tranh k thu t, l i gián ti p th hi n b ng c nh tranh nhân tài. Công ty mu n không th t b i trong s c nh tranh gay g t c a th trư ng ph i nhanh chóng có bi n pháp thu hút, qu n lý và s d ng nhân tài, nh t là nhân tài cao c p hi n có trong xã h i. Trên cơ s nh n th c như v y, công ty FPT cho r ng: Công ty trư c h t ph i gây n tư ng t t trên th trư ng, ph i dùng m i chính sách và cho nhân tài vì s phát tri n c a công ty. Sau ñó, căn c vào m c tiêu chi n lư c lâu dài c a công ty ñ b i dư ng và s p x p nhân tài. Bi n pháp c th c a công ty như sau: Nguy n Th Công 12 K15 - QTKD Trư ng ðHKT - ðH QGHN + Khi tuy n ch n nhân tài, ngh nghi p cá nhân ph i phù h p v i yêu công ty thì ph i do tr c ti p giám ñ c tư v n. om c u c a công ty, ph i kh o sát toàn di n, ñ i v i nhân tài cao c p c n thi t cho + Nhân viên c p cao gi i thi u nhân tài ph i gi i quy t nhanh "ph n ng can thi p" b ng cách: Gi i thi u các thông tin v ngư i ñó ñ m i ngư i hi u giám ñ c giúp cho t ng giám ñ c có cơ s khi th m v n ñ t o cho ngư i n.c ñó có cơ h i ñư c ký h p ñ ng, làm cho anh ta nhanh chóng nh p cu c ñ làm vi c cho công ty. + V m t v t ch t, công ty t o cho nhân tài c p cao m t không gian ñ y ñ . nv Ví d : Giám ñ c nhân s ñư c công ty c p nhà , phương ti n ñi l i… + Trong không gian ho t ñ ng c a nhân tài cao c p, h có ch quy n th c s . M t khi ch c v c a h ñã ñư c xác ñ nh, thì trong lĩnh v c h ph trách m i th có th ph thu c vào phong cách c a h , ñ làm vi c theo mô ww w. Be e hình riêng c a h nh m phát huy tài năng s trư ng c a h m t cách t t nh t. + ð cho các nhân tài chuyên nghi p gi ñ "không gian cá tính" c a mình, nh t là nh ng nhân tài có kh năng ñ c bi t như tính cách hơi kỳ d khác ngư i, công ty không ñư c s c u toàn trách c mà ph i tìm cách s d ng tài năng c a h , ch p nh n s kỳ d c a h ñ không ng ng nâng cao trình ñ chuyên môn chuyên nghi p. + Ph i thư ng xuyên làm trong s ch môi trư ng, ki m tra khám ch a b nh ñ nh kỳ cho nhân viên. Công ty ph i h t s c tránh ch th y nguyên t c mà coi nh khuynh hư ng cá nhân. Th c hi n các bu i giao lưu g p g gi a các cán b , công nhân viên cùng c p và khác c p. Chính sách qu n lý ngu n nhân l c c a công ty c ph n vi n thông FPT ñã ñ t cơ s v ng ch c cho s phát tri n m nh m c a công ty như hi n nay. 1.2. N i dung c a ho t ñ ng qu n tr ngu n nhân l c 1.2.1.Quan ñi m v qu n tr ngu n nhân l c Nguy n Th Công 13 K15 - QTKD Trư ng ðHKT - ðH QGHN * Quan ñi m truy n th ng om Trư c ñây trong quá trình qu n lý doanh nghi p, v n ñ qu n lý con ngư i không ñư c coi tr ng, con ngư i ch ñư c coi như nh ng v t khác, như m t y u t c n thi t ñ th c hi n m c tiêu c a doanh nghi p. Còn ñ c tính v tính năng ñ ng và sáng t o mà ch có con ngư i, thì chưa ñư c nh n th c ñ y ñ và chưa ñư c kh ng ñ nh. Trong t ch c, qu n lý nhân s ch ñư c coi n.c là công vi c c p th p, không c n nhi u k thu t và không c n ngư i ph trách ñ c bi t. Ho t ñ ng c a qu n lý nhân s ch h n ch nh ng công vi c c th , chi ti t như tuy n ngư i, phân công công vi c, phát lương, qu n lý h sơ… nv Sau nh ng năm 70 c a th k XX, ñ u tiên là m t s nhà kinh doanh m i d n d n nh n ra vai trò c a con ngư i có s khác bi t so v i nh ng y u t khác, ñó là: tính "năng ñ ng" và tính "sáng t o" c a con ngư i mà không gì có th thay th ñư c. Trong th gi i ngày nay, ngư i ta r t chú tr ng ñ n s ww w. Be e sáng t o c a con ngư i, n u qu n lý con ngư i có nh ng chuy n bi n m i, làm cho ti m năng c a m i cá nhân ñư c phát huy ñ y ñ thì ch ng nh ng cá nhân mà c t ch c và toàn xã h i ñ u có l i. Mu n làm ñư c ñi u ñó thì các t ch c ph i coi con ngư i là y u t ñ c bi t quan tr ng không gì có th thay th ñư c. H ph i ñư c coi tr ng và tôn tr ng, trên cơ s ñó t ch c m i có th khai thác và s d ng h m t cách có hi u qu .T ñó xu t hi n khái ni m v ngu n nhân l c và qu n tr ngu n nhân l c. Qu n tr ngu n nhân l c so v i qu n lý nhân l c truy n th ng không ch khác nhau v tên g i mà còn khác nhau r t l n v b n ch t. S d ng hình th c qu n tr ngu n nhân l c này ñã mang l i l i ích r t l n cho các doanh nghi p. * Quan ñi m hi n ñ i Qu n tr ngu n nhân l c hi n ñ i có ch c năng r ng hơn qu n tr ngu n nhân l c truy n th ng, t công vi c n m cán b nhân viên có tính s v hành chính chuy n thành xây d ng c m t h th ng quy ho ch, khai thác, s d ng và qu n lý nh m th c hi n m c tiêu c a t ch c. Do ñó, qu n tr Nguy n Th Công 14 K15 - QTKD Trư ng ðHKT - ðH QGHN ngu n nhân l c hi n ñ i khác cơ b n tính chi n lư c, tính hoàn ch nh và om phát tri n lâu dài. Qu n tr ngu n nhân l c hi n ñ i coi con ngư i là ngu n l c hàng ñ u c a t ch c, r t chú tr ng khai thác ngu n l c này, do ñó r t có tính ch ñ ng. Hi n nay vi c giáo d c và ñào t o thư ng xuyên ñ i v i ngu n nhân l c ngày càng ñư c coi tr ng ñ u tư cho vi c này ngày m t tăng cao. Nhi u doanh n.c nghi p có ti ng trên th gi i ñã ñ u tư xây d ng trư ng b i dư ng ñào t o nghi p v cho riêng mình. N i dung b i dư ng, ñào t o nghi p v ngày càng r ng. S ngư i ñư c b i dư ng, ñào t o ngày càng tăng nhanh. Phương th c khai thác ngu n nhân l c cũng ngày càng ña d ng và phong phú. Ngoài ra, trong doanh nghi p. nv các t ch c r t chú tr ng ñ n vi c s d ng có hi u qu ñ i ngũ nhân viên Cơ quan qu n tr ngu n nhân l c tr thành cơ quan l i hi u qu kinh t cho t ch c. Trư c kia, cơ quan nhân s truy n th ng ch t n t i như m t b ww w. Be e ph n c u thành c a t ch c. Cách th c làm cho công tác này có hi u qu ch y u là h th p t i ña chi phí cho vi c qu n lý nhân s . Qu n tr ngu n nhân l c hi n ñ i thì thông qua th c hi n nhi u ch c năng qu n lý mà mang l i hi u qu kinh t cho t ch c. K t qu cu i cùng c a khai thác ngu n nhân l c là mang l i hi u qu kinh t l n và lâu dài cho t ch c. Vi c ch n ch nh h p lý, ñi u ñ ng b trí, ñ ng viên khích l , có thù lao thư ng ph t, nâng cao tính tích c c lao ñ ng c a nhân viên, phát huy ưu th t ng h p c a ngu n nhân l c mang l i hi u qu kinh t cao cho t ch c. V m t ti t ki m chi phí giá thành cho qu n tr thì qu n tr ngu n nhân l c hi n ñ i cũng hi u qu hơn nhi u so v i qu n lý nhân l c truy n th ng. Qu n tr ngu n nhân l c hi n ñ i ti n hành vi c qu n lý cán b , nhân viên v nhân b n. ð ng th i coi cán b công nhân viên là "ngư i xây d ng", khác v i qu n lý nhân s truy n th ng coi cán b công nhân viên là "ngư i kinh t ". Qu n tr ngu n nhân l c hi n ñ i cho r ng m c tiêu ñ u tiên c a t ch c là th a mãn nhu c u phát tri n t thân c a con ngư i. B ng hình th c Nguy n Th Công 15 K15 - QTKD Trư ng ðHKT - ðH QGHN qu n lý như v y, khi qu n lý nhân viên c n ph i th c hi n qu n lý "nhân cách om hóa", chú ý ñ n c m giác t tin trong công vi c c a nhân viên và nâng cao ch t lư ng cu c s ng c a h . H n ch ñ n m c th p nh t s kh ng ch , s o ép, ñ ng th i giúp ñ tư v n cho h giúp cho m i nhân viên ñ u trư ng thành và phát tri n trong t ch c Ví d : n.c Cho h ñi ñào t o, b i dư ng, t o cho h cơ h i phát tri n, giúp cho h phong cách và cách th c làm vi c, tư v n cho h v công vi c và cu c s ng… Tóm l i, khai thác và qu n tr ngu n nhân l c hi n ñ i có tính chi n lư c và ch ñ ng hơn nhi u so v i quá trình nhân l c truy n th ng. nv B ng kê dư i ñây cho th y ñ hơn s khác nhau gi a qu n tr ngu n nhân l c hi n ñ i v i qu n lý nhân l c truy n th ng. Các m c Quan ni m Qu n tr ngu n nhân l c Qu n lý nhân l c truy n th ng Coi cán b công nhân viên Coi cán b , công nhân viên là ww w. Be e là ngu n l c quan tr ng có gánh n ng v giá thành giá tr M c ñích Th a mãn nhu c u phát B o ñ m th c hi n m c tiêu tri n t nhiên c a cán b ng n h n c a t ch c nhân viên. B o ñ m th c hi n l i ích lâu dài c a t ch c. Hình th c L y con ngư i làm trung L y công vi c làm trung tâm tâm T m nhìn R ng và xa Tính ch t Có tính chi n lư c, sách Có tính chi n thu t và nghi p lư c ð sâu H p và ng n v Ch ñ ng, chú tr ng khai B ñ ng, chú tr ng qu n lý ch t thác Nguy n Th Công 16 ch K15 - QTKD Trư ng ðHKT - ðH QGHN H th ng ñi u ch nh th ng ðơn l , phân tán Công năng N i dung om nh t Gi n ñơn Phong phú ðav c p quy t sách c p ch p hành th c Tham d , th u hi u Phương Kh ng ch công tác ð c l p, mâu thu n v i b Hài hòa, h p tác n.c Quan h ph n khác Quan h gi a Giúp ñ , ph c v Qu n lý, kh ng ch b , công nhân viên Thái ñ nv qu n lý v i cán M nh l nh, ñ c ñoán ñ i x Tôn tr ng, dân ch v i cán b công ww w. Be e nhân viên Tính ch t công Có th thách, có bi n hóa Làm theo l , ghi chép vi c Thu c tính c a Là ngành s n xu t và mang Là ngành phi s n xu t, không cơ quan làm vi c l i l i ích kinh t . mang l i l i ích kinh t . qu n lý B ng : S khác nhau gi a qu n tr ngu n nhân l c hi n ñ i v i qu n lý nhân s truy n th ng. M t ñi m c n nói rõ n a là, khai thác và qu n tr ngu n nhân l c hi n ñ i là ch c trách c a m i ngư i qu n lý, ch không ch là trách nhi m c a nhân viên chuyên trách vi c khai thác và qu n tr ngu n nhân l c. 1.2.2. N i dung h th ng c a qu n tr ngu n nhân l c * N i dung Nguy n Th Công 17 K15 - QTKD Trư ng ðHKT - ðH QGHN "Qu n tr ngu n nhân l c c a các doanh nghi p là m t quá trình bao om g m nh ng n i dung cơ b n sau: - L p chi n lư c ngu n nhân l c: ðây là m t quá trình thi t l p ho c l a ch n chi n lư c ngu n nhân l c và các chương trình ho c các ngu n l c ñ th c hi n chi n lư c ñã ñ ra. - ð nh biên: là m t trong nh ng ho t ñ ng quan tr ng nh t c a các nhà chuy n ngu n nhân l c trong t ch c. n.c qu n lý, bao g m các ho t ñ ng tuy n m , l a ch n, làm hòa nh p và lưu - Phát tri n ngu n nhân l c: Bao g m vi c ñánh giá s th c hi n công vi c ñào t o b i dư ng và t o ñi u ki n phát tri n ngh nghi p cho ngu n nv nhân l c. - Tr công cho ngư i lao ñ ng: Liên quan ñ n các kho n lương b ng và ñãi ng , ch m i ph n thư ng mà m t cá nhân nh n ñư c ñ ñ i l y s c lao ñ ng c a mình. ww w. Be e * H th ng H th ng qu n tr ngu n nhân l c có xu hư ng thay ñ i khi các t ch c m r ng quy mô và tr nên ph c t p hơn. C n lưu ý r ng, b t c c p qu n lý nào cũng có nhân viên dư i quy n và vì th t c p qu n lý cao nh t cho ñ n c p qu n lý th p nh t ñ u ph i qu n tr ngu n nhân l c. - V i các t ch c nh : h th ng qu n tr ngu n nhân l c hi m khi có b ph n chuyên môn hóa qu n tr ngu n nhân l c. Ngư i qu n lý t ch c s s p x p toàn b công vi c t s n xu t, bán hàng, tài chính cho ñ n tuy n ch n nhân l c (bao g m thuê mư n và duy trì nhân l c trong t ch c) Ch c năng qu n tr ngu n nhân l c Ngư i qu n lý Nguy n Th Công Bán hàng S n xu18 t Tài K15 - QTKD chính om Trư ng ðHKT - ðH QGHN Sơ ñ 1: Qu n tr ngu n nhân l c trong t ch c quy mô nh - ð i v i các t ch c có quy mô trung bình: Ch c năng qu n tr ngu n n.c nhân l c ñòi h i c n ph i ñư c tách ra ñ ph i h p t t c các ho t ñ ng qu n tr ngu n nhân l c trong t ch c. M c dù v y, nh ng nhà qu n lý ph i th c nv hi n h u h t các ho t ñ ng qu n lý mà r t ít có s chuyên môn hóa. Giám ñ c Qu n lý Qu n lý Qu n lý bán hàng s n xu t tài chính nhân l c ww w. Be e Qu n lý Sơ ñ 2: Qu n tr ngu n nhân l c trong t ch c có quy mô trung bình - ð i v i các t ch c có quy mô l n trung bình: Các nhà qu n tr ngu n nhân l c ñã ñư c chuyên môn hóa theo các ho t ñ ng như: ð nh biên, phát tri n ngu n nhân l c, tr công cho lao ñ ng… Nguy n Th Công 19 K15 - QTKD