Tài liệu Quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng tmcp công thương việt nam, cn khánh hoà.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG ĐOÀN THỊ DIỆU HÀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH KHÁNH HÒA LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH Đà Nẵng – Năm 2013 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG ĐOÀN THỊ DIỆU HÀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH KHÁNH HÒA Chuyên ngành Mã số : Tài chính – Ngân hàng : 60.34.20 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Hòa Nhân Đà Nẵng – Năm 2013 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả Đoàn Thị Diệu Hà MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................ 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................ 2 4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 3 5. Bố cục đề tài ...................................................................................................... 3 6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu ....................................................................... 3 CHƯƠNG 1. LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ RỦI RO TÍN DỤNG VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG ............................................................................... 9 1.1. RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA NHTM ....................... 9 1.1.1. Khái niệm rủi ro tín dụng ........................................................................ 9 1.1.2. Phân loại rủi ro tín dụng ........................................................................ 10 1.1.3. Đặc điểm của rủi ro tín dụng ................................................................ 12 1.1.4. Hậu quả của rủi ro tín dụng .................................................................. 13 1.2. QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI................................................................................................. 15 1.2.1. Khái niệm về quản trị rủi ro tín dụng ................................................. 15 1.2.2. Sự cần thiết của Quản trị rủi ro tín dụng ........................................... 16 1.2.3. Nội dung của quản trị rủi ro tín dụng ................................................. 17 1.2.4. Các chỉ tiêu đánh giá kết quả công tác quản trị RRTD.................. 30 1.2.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản trị rủi ro tín dụng ...... 33 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1................................................................................ 36 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM ........ 37 2.1. TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH KHÁNH HÒA................................................................................... 37 2.1.1. Sơ lược về sự ra đời và phát triển của Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Khánh Hòa .............................................................. 37 2.1.2. Cơ cấu tổ chức và chức năng, nhiệm vụ các phòng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Khánh Hòa ..................................... 38 2.1.3. Kết quả hoạt động kinh doanh chủ yếu của NH TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Khánh Hòa giai đoạn 2009 – 2012 ................... 42 2.2. THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH KHÁNH HÒA ......... 50 2.2.1. Thực trạng công tác quản trị RRTD tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Khánh Hòa .............................................................. 50 2.2.2. Thực trạng kết quả công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Khánh Hòa ........................... 59 2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH KHÁNH HÒA ................................................................................................................. 62 2.3.1. Những kết quả đạt được ......................................................................... 62 2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân........................................................... 63 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ............................................................................................. 70 CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NH TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH KHÁNH HÒA................................................................................ 71 3.1. ĐỊNH HƯỚNG CỦA NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH KHÁNH HÒA VỀ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG ............................................................................... 71 3.1.1. Định hướng phát triển hoạt động tín dụng ........................................ 73 3.1.2. Định hướng hoạt động quản trị rủi ro tín dụng ................................ 73 3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH KHÁNH HÒA ............................................................................................... 74 3.2.1. Vận dụng phương pháp nhận diện và phân loại rủi ro tín dụng thống nhất.......................................................................................................................... 74 3.2.2. Áp dụng các phương pháp đo lường rủi ro tín dụng hiện đại và phù hợp .............................................................................................................................. 76 3.2.3. Tăng cường các biện pháp kiểm soát rủi ro tín dụng ..................... 78 3.2.4. Nâng cao chất lượng các biện pháp tài trợ rủi ro tín dụng ............ 82 3.3.MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ............................................................................................ 83 3.3.1. Đối với các Doanh nghiệp ..................................................................... 83 3.3.2. Đối với Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam ....................... 84 3.3.3. Đối với Ngân hàng Nhà nước .............................................................. 86 3.3.4. Đối với Chính phủ ................................................................................... 87 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ............................................................................................. 89 KẾT LUẬN .................................................................................................... 90 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ATM : Máy rút tiền BĐS : Bất động sản BGĐ : Ban giám đốc CBCNV : Cán bộ công nhân viên CBTD : Cán bộ tín dụng CIC : Trung tâm thông tin tín dụng CN : Chi nhánh DN : Doanh nghiệp DNVVN : Doanh nghiệp vừa và nhỏ GDP : Tổng sản phẩm quốc nội GĐ : Giám đốc HĐQT : Hội đồng quản trị KBNN : Kho bạc nhà nước KH : Khách hàng KTKSNB : Kiểm tra kiểm soát nội bộ NH : Ngân hàng NHCT : Ngân hàng Công thương NHNN : Ngân hàng nhà nước NHTM : Ngân hàng thương mại NQH : Nợ quá hạn NSNN : Ngân sách nhà nước PGD : Phòng giao dịch QTRRTD : Quản trị rủi ro tín dụng RR : Rủi ro RRTD : Rủi ro tín dụng TCTD : Tổ chức tín dụng TD : Tín dụng TGĐ : Tổng giám đốc TNHH : Trách nhiệm hữu hạn TMCP : Thương mại cổ phần TSBĐ : Tài sản bảo đảm TTQT : Thanh toán quốc tế TTTM : Tài trợ thương mại TW : Trung ương USD : Đôla Mỹ VN : Việt Nam VNĐ : Đồng Việt Nam VietinBank : Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam VietinBank Khánh Hòa : Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam – Chi nhánh Khánh Hòa XHTD : Xếp hạng tín dụng DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Số hiệu Tên bảng bảng 1.1 Những hạng mục và điểm số tín dụng trong tín dụng tiêu dùng Trang 25 1.2 Hạn mức tín dụng tương ứng với điểm số tín dụng 26 1.3 Xếp hạng của Moody’s và Standard & Poor’s 27 2.1 Kết quả hoạt động kinh doanh các năm 2009-2012 44 2.2 Dư nợ cho vay theo thời hạn các năm 2009-2012 60 2.3 Dư nợ cho vay theo ngành hàng các năm 2009- 2012 61 2.4 Kết quả phân loại nợ các năm 2009-2012 62 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Việt Nam đã và đang tham gia vào quá trình hội nhập kinh tế thế giới, các tổ chức tài chính nước ngoài với tiềm lực tài chính lớn, thương hiệu mạnh, kinh nghiệm quản lý và kinh doanh dày dạn đã đẩy các ngân hàng trong nước vào thế cạnh tranh vô cùng khốc liệt. Để có thể phát triển quy mô hoạt động, duy trì và mở rộng thị phần, không ngừng khẳng định thương hiệu, nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường, các ngân hàng thương mại Việt Nam phải từng bước hoàn thiện cơ cấu tổ chức, khả năng kinh doanh, phương pháp quản lý rủi ro. Trong giai đoạn này, đối với tất cả các ngân hàng thì quản trị rủi ro là một công tác cực kỳ quan trọng và thiết thực nhằm giúp các ngân hàng có thể có khả năng phòng ngừa rủi ro, hạn chế tối đa tổn thất về tài chính và uy tín do rủi ro mang lại. Trong kinh doanh ngân hàng thì tín dụng là một trong những hoạt động kinh doanh chính, đem lại lợi nhuận lớn cho các Ngân hàng thương mại. Tuy nhiên, hoạt động này cũng phải đối mặt với không ít rủi ro. Khi rủi ro tín dụng xảy ra, nó không chỉ ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển của mỗi tổ chức Tín dụng mà còn tác động không nhỏ đến toàn bộ hệ thống Ngân hàng. Chính vì thế, hoạt động quản trị rủi ro tín dụng là vấn đề rất bức thiết và được Ban lãnh đạo các Ngân hàng thương mại đặc biệt quan tâm. Bắt đầu từ những tháng cuối năm 2011, tỷ lệ nợ quá hạn, nợ xấu của các Ngân hàng thương mại nói chung và Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Khánh Hòa nói riêng tăng cao so với các tháng trước đây. Vì vậy việc tìm hiểu nguyên nhân của vấn đề trên và tìm ra các giải pháp hoàn thiện hoạt động quản trị rủi ro tín dụng không những có ý nghĩa vô cùng quan trọng giúp ngân hàng đạt được mục tiêu tăng trưởng và phát triển bền 2 vững mà còn tạo được niềm tin với khách hàng, không ngừng khẳng định thương hiệu, nâng cao vị thế, uy tín của ngân hàng đối với các tổ chức kinh tế, tổ chức tín dụng trong và ngoài nước. Chính vì những lý do trên, tôi chọn đề tài ‘‘Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Khánh Hòa’’ để nghiên cứu. 2. Mục tiêu nghiên cứu Hệ thống hóa lý luận cơ bản về vấn đề quản trị rủi ro tín dụng trong các Ngân hàng thương mại. Phân tích, đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Khánh Hòa, rút ra những kết quả và những hạn chế trong công tác quản trị rủi ro tín dụng tại VietinBank Khánh Hòa. Đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng tại VietinBank Khánh Hòa. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu Toàn bộ lý luận và thực tiễn liên quan đến vấn đề quản trị rủi ro tín dụng trong các Ngân hàng thương mại. - Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: Luận văn chỉ nghiên cứu công tác quản trị rủi ro tín dụng, không bao gồm các loại rủi ro khác trong hoạt động kinh doanh ngân hàng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Khánh Hòa. Về không gian: Đề tài được thực hiện nghiên cứu tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Khánh Hòa. 3 Về thời gian: Đề tài tập trung nghiên cứu và phân tích trong 4 năm từ 2009 đến 2012 và đề xuất giải pháp cho những năm tới. 4. Phương pháp nghiên cứu Trên cơ sở phương pháp luận của Chủ nghĩa duy vật biện chứng và Chủ nghĩa duy vật lịch sử, đề tài tiến hành sử dụng các phương pháp điều tra, thu thập, tổng hợp, thống kê và phân tích dữ liệu để đánh giá tình hình quản trị rủi ro tín dụng tại VietinBank Khánh Hòa. 5. Bố cục đề tài Luận văn có bố cục gồm 3 chương: Chương I: Lý luận cơ bản về rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng. Chương II: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Khánh Hòa. Chương III: Giải pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Khánh Hòa. 6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu Mặc dù trước đây đã có các nghiên cứu, khảo sát, đánh giá về rủi ro tín dụng và công tác quản trị rủi ro tín dụng tại một số NHTM Việt Nam nhưng đối với Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Khánh Hòa thì chưa có một nghiên cứu nào cụ thể. Các nghiên cứu trước đây có liên quan đến đề tài này có thể kể đến : - Luận văn thạc sĩ kinh tế năm 2005 ‘‘Nâng cao chất lượng của hệ thống quản lý rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại Việt Nam’’ của sinh viên Phạm Linh Trường Đại học kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh với sự hướng dẫn của Tiến sĩ Nguyễn Văn Sĩ. Trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu, tác giả đã sử dụng các phương pháp duy vật biện chứng, phương pháp so sánh phân tích và phương 4 pháp thống kê để tìm hiểu thực trạng về mức độ, phương pháp quản lý rủi ro tín dụng của các ngân hàng thương mại Việt Nam; mức độ phù hợp và an toàn của các hệ thống quản lý rủi ro tín dụng này; thuận lợi, khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện và khả năng thích ứng với môi trường kinh doanh mới. Từ đó đưa ra các đề xuất, giải pháp để khắc phục mặt hạn chế, khó khăn, không hiệu quả của các hệ thống quản lý rủi ro tín dụng hiện tại và đề xuất được một mô hình quản lý tín dụng an toàn, hiệu quả và phù hợp các ngân hàng thương mại Việt Nam trong giai đoạn cần phải phát triển mạnh mẽ để hội nhập với các nước trên thế giới. - Luận văn thạc sĩ kinh tế năm 2007 ‘‘Rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam (Techcombank), thực trạng và giải pháp phòng ngừa’’ của sinh viên Trương Quốc Doanh – Trường Đại học kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, do Phó giáo sư - Tiến sĩ Lê Thanh Hà hướng dẫn. Bên cạnh việc sử dụng Bảng câu hỏi để khảo sát thực trạng về nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng và đánh giá thực trạng về hoạt động quản trị rủi ro tín dụng đã và đang thực hiện tại Techcombank, tác giả còn trực tiếp thảo luận, phỏng vấn một số nhà quản lý, kiểm soát viên nội bộ, cán bộ tín dụng làm việc lâu năm tại Hội sở và các chi nhánh Techcombank để đúc kết được thông tin xác thực và trọng yếu; kết hợp với việc tổng hợp, phân tích các bài viết, các báo cáo từ các Tạp chí của NHNN, Chuyên đề nghiên cứu Trao đổi của NHNN qua các năm, Tạp chí Phát triển Kinh tế, Các bài viết trên Website của các Bộ Tài chính, Kiểm toán Việt Nam, Bộ Kế hoạch Đầu tư, Bộ Công nghiệp, Trung Tâm Thông tin Thương mại Vinanet….về rủi ro hoạt động ngân hàng, trong đó bao gồm rủi ro tín dụng; về quản trị rủi ro ngân hàng thương mại trong đó bao gồm quản trị rủi ro tín dụng để nhận dạng, phân tích các nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng và đánh giá thực trạng hoạt động quản trị rủi ro tín dụng hiện nay tại Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam. Trên 5 cơ sở đó đề xuất được một số biện pháp khắc phục, hạn chế và phòng ngừa rủi ro trong hoạt động tín dụng tại Techcombank nhằm quản trị, giảm thiểu các rủi ro tín dụng, nâng cao chất lượng tín dụng, hạn chế tỷ lệ nợ xấu, giảm trích lập dự phòng. Từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của Techcombank. - Luận văn thạc sĩ kinh tế năm 2007 ‘‘Rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Công thương Việt Nam – Thực trạng và giải pháp’’ của sinh viên Đinh Thị Kim Loan – Trường Đại học kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, do Phó giáo sư - Tiến sĩ Trần Hoàng Ngân hướng dẫn. Để đánh giá được thực trạng hoạt động tín dụng, nêu ra những nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng, các biện pháp phòng ngừa rủi ro tín dụng và chỉ ra những tồn tại, yếu kém trong hoạt động tín dụng tại hệ thống NHCT Việt Nam, tác giả đã sử dụng các phương pháp thống kê, phương pháp tổng hợp, phương pháp so sánh. Trên cơ sở phân tích những tồn tại, yếu kém, tác giả đã mạnh dạn đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tín dụng và hạn chế rủi ro tín dụng để NHCT Việt Nam phát triển một cách vững chắc hơn, phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế và hòa chung với sự phát triển của đất nước. - Luận văn thạc sĩ kinh tế năm 2008 ‘‘Giải pháp quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn khu vực thành phố Hồ Chí Minh’’ của sinh viên Nguyễn Hồng Châu – Trường Đại học kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, do Phó giáo sư Tiến sĩ Trần Huy Hoàng hướng dẫn. Tác giả sử dụng phương pháp duy vật biện chứng kết hợp với phương pháp nghiên cứu thống kê, so sánh, phân tích … đi từ lý thuyết đến thực tiễn để nghiên cứu, phân tích tình hình hoạt động kinh doanh và đặc biệt là công tác quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ của bốn mươi tám chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn khu vực thành 6 phố Hồ Chí Minh và một số NHTM khác tại thành phố Hồ Chí Minh trong bốn năm từ 2005 đến 2008. Từ đó đưa ra các giải pháp để nâng cao hiệu quả, tiến tới chuẩn mực quốc tế đối với công tác quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn khu vực thành phố Hồ Chí Minh. - Luận văn thạc sĩ kinh tế năm 2008 ‘‘Nâng cao hiệu quả Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam’’ của sinh viên Trần Tiến Chương – Trường Đại học kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, do Tiến sĩ Vũ Thị Minh Hằng hướng dẫn. Sử dụng phương pháp duy vật biện chứng kết hợp với phương pháp nghiên cứu thống kê, so sánh, phân tích… đi từ lý thuyết đến thực tiễn, tác giả đã phân tích tình hình hoạt động kinh doanh và hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại Vietcombank để từ đó tìm ra những mặt tích cực cũng như những mặt hạn chế của công tác quản trị này. Đồng thời giới thiệu các giải pháp có thể áp dụng tại Vietcombank nhằm nâng cao hiệu quả của công tác QTRRTD. - Luận văn thạc sĩ kinh tế năm 2008 ‘‘Quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam’’ của sinh viên Lê Thị Hồng Điều – Trường Đại học kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, do Phó giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Đăng Dờn hướng dẫn. Các phương pháp nghiên cứu được tác giả sử dụng để phân tích thực trạng hoạt động tín dụng, nguyên nhân dẫn đến rủi ro và các phương pháp quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam là phương pháp thống kê, tổng hợp, so sánh… để từ đó đưa ra các giải pháp nhằm quản lý rủi ro tín dụng tốt hơn, đảm bảo tín dụng hoạt động trong phạm vi rủi ro chấp nhận được, hỗ trợ việc phân bổ vốn hiệu quả hơn trong hoạt động tín dụng, giảm thiểu các thiệt hại phát sinh từ rủi ro tín dụng và tăng thêm lợi nhuận kinh doanh cho ngân hàng. 7 - Luận văn thạc sĩ kinh tế năm 2009 ‘‘Nâng cao chất lượng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh trong quá trình hội nhập quốc tế’’ của sinh viên Nguyễn Thị Ánh Thủy Trường Đại học kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, do Tiến sĩ Nguyễn Hồng Thắng hướng dẫn. Từ những số liệu sơ cấp và thứ cấp đề tài đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng để phân tích tình hình hoạt động kinh doanh và hoạt động quản trị tín dụng tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh. Từ việc tiếp cận những lý luận cơ bản về quản trị rủi ro của ngân hàng trong nền kinh tế thị trường, so sánh với thực tiễn đánh giá hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh luận văn đã xây dựng các định hướng, giải pháp nhằm giảm thiểu rủi ro trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng nói chung và cụ thể là Ngân hàng TMCP Ngoại thương Chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh trong quá trình chuyển đổi mô hình quản trị tín dụng, nâng cao năng lực quản trị rủi ro đảm bảo cho hoạt động tín dụng tăng trưởng ổn định và bền vững. - Luận văn thạc sĩ kinh tế năm 2010 ‘‘Các giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Chi nhánh Nam Sài Gòn’’ của sinh viên Ngô Thị Thanh Trà - Trường Đại học kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, do Phó giáo sư, Tiến sĩ Phạm Văn Năng hướng dẫn. Đề tài sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng từ những số liệu sơ cấp và thứ cấp để phân tích tình hình hoạt động kinh doanh và hoạt động tín dụng, thực trạng về rủi ro tín dụng trong thời gian qua tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Chi nhánh Nam Sài Gòn, từ đó nhận biết được những mặt tích cực cũng như những mặt hạn chế của những biện pháp phòng chống rủi ro đã được áp dụng. Trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp 8 có thể áp dụng trong thực tiễn để ngăn ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng, giúp nâng cao hiệu quả và chất lượng tín dụng đảm bảo hoạt động kinh doanh của chi nhánh được ổn định. - Luận văn thạc sĩ kinh tế năm 2011 ‘‘Hoàn thiện hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu’’ của sinh viên Huỳnh Thị Hồng Vân - Trường Đại học kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, do Tiến sĩ Nguyễn Thị Loan hướng dẫn. Quá trình nghiên cứu tác giả đã sử dụng tổng hợp các phương nghiên cứu khoa học kết hợp với các phương pháp nghiên cứu thống kê, so sánh, phân tích… đi từ cơ sở lý thuyết đến thực tiễn nhằm phân tích thực trạng hoạt động tín dụng, nguyên nhân dẫn đến rủi ro và phương pháp quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu trong giai đoạn 2008 – 2010. Từ đó đưa ra một số biện pháp nhằm hoàn thiện hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu, hướng tới các chuẩn mực quốc tế trong quản trị rủi ro, phù hợp với môi trường hội nhập. Trên cơ sở tìm hiểu và tham khảo các đề tài đã nghiên cứu trước đây, tác giả kế thừa hệ thống cơ sở lý luận cơ bản về tín dụng, rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh ngân hàng; kế thừa kết quả đánh giá toàn diện thực trạng công tác quản trị rủi ro tín dụng của các ngân hàng thương mại Việt Nam nói chung và từng NHTM cụ thể nói riêng, không chỉ NHTM Nhà nước mà cả NHTM cổ phần, từ ngân hàng cấp Chi nhánh đến ngân hàng cấp TW; nghiên cứu kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng của các NHTM trên thế giới để rút ra bài học kinh nghiệm cho các NHTM Việt Nam. Từ đó tác giả có nhận định đầy đủ hơn đối với hoạt động quản trị RRTD để tiến hành nghiên cứu đề tài đạt kết quả cao và phù hợp với thực tiễn. 9 CHƯƠNG 1 LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ RỦI RO TÍN DỤNG VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG 1.1. RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA NHTM 1.1.1. Khái niệm rủi ro tín dụng Theo Timothy W.Koch “Rủi ro tín dụng là sự thay đổi tiềm ẩn của thu nhập thuần và thị giá của vốn xuất phát từ việc vốn vay không được thanh toán hay thanh toán trễ hạn” (Bank Management, University of South Carolina, The Dryden Press, 1995, page 107). Theo A.Saunders và H.Lange định nghĩ trong tài liệu “Financial Institutions Management – A Modern Perpective” thì rủi ro tín dụng là khoản lỗ tiềm tàng khi ngân hàng cấp tín dụng cho một khách hàng, nghĩa là khả năng các luồng thu nhập dự tính mang lại từ khoản cho vay của ngân hàng không thể được thực hiện đầy đủ về cả số lượng và thời hạn. Rủi ro tín dụng là khả năng xảy ra tổn thất trong hoạt động Ngân hàng của tổ chức tín dụng do khách hàng không thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện nghĩa vụ của mình theo cam kết [15] Vậy rủi ro tín dụng có thể hiểu là những thiệt hại kinh tế mà ngân hàng thương mại phải gánh chịu do khách hàng vay vốn không thực hiện nghĩa vụ trả nợ gốc và nợ lãi đúng hẹn hoặc không thể hoàn trả được nợ vay cho ngân hàng, dẫn đến việc làm giảm thu nhập ròng và giảm giá trị thị trường của vốn, gây tổn thất về tài chính cho NHTM. Trong bối cảnh thị trường Việt Nam không có hệ thống thông tin chính thức và đáng tin cậy, thông tin các doanh nghiệp không đầy đủ và không được cập nhật kịp thời thì việc thẩm định chất lượng, năng lực của khách hàng khi ngân hàng quyết định cấp tín dụng cho khách hàng gặp nhiều khó khăn và kết 10 quả có thể không chính xác. Từ đó, dẫn đến việc ngân hàng có các quyết định sai lầm trong việc cấp tín dụng cho các khách hàng có chất lượng kém hoặc ngân hàng không nhận biết được các dấu hiệu xấu của khách hàng sau khi đã thực hiện cấp tín dụng. Hậu quả là khả năng xảy ra rủi ro tín dụng rất lớn. 1.1.2. Phân loại rủi ro tín dụng Tùy theo mục đích, yêu cầu nghiên cứu mà có nhiều tiêu chí và cách phân loại rủi ro tín dụng [17] khác nhau. a. Căn cứ vào nguyên nhân phát sinh rủi ro Rủi ro tín dụng phân chia thành hai loại là rủi ro giao dịch và rủi ro danh mục. - Rủi ro giao dịch (Transaction risk): Là một hình thức của RRTD mà nguyên nhân phát sinh là do những hạn chế trong quá trình giao dịch và xét duyệt cho vay, đánh giá khách hàng. Rủi ro giao dịch có ba bộ phận chính là rủi ro lựa chọn, rủi ro bảo đảm và rủi ro nghiệp vụ. + Rủi ro lựa chọn: Là rủi ro có liên quan đến quá trình đánh giá và phân tích tín dụng, khi ngân hàng lựa chọn những phương án vay vốn có hiệu quả để ra quyết định cho vay. + Rủi ro bảo đảm: Là rủi ro phát sinh từ các tiêu chuẩn đảm bảo như các điều khoản trong hợp đồng cho vay, các loại tài sản đảm bảo, chủ thể đảm bảo, hình thức đảm bảo và mức cho vay trên giá trị của tài sản đảm bảo. + Rủi ro nghiệp vụ: Là rủi ro liên quan đến công tác quản lý khoản vay và hoạt động cho vay, bao gồm cả việc sử dụng hệ thống xếp hạng rủi ro và kỹ thuật xử lý các khoản vay có vấn đề. - Rủi ro danh mục (Porfolio risk): Là một hình thức của RRTD mà nguyên nhân phát sinh là do những hạn chế trong quản lý danh mục cho vay của ngân hàng. 11 Rủi ro danh mục được phân chia thành hai loại là rủi ro nội tại và rủi ro tập trung. + Rủi ro nội tại: Là rủi ro xuất phát từ các yếu tố, các đặc điểm riêng có, mang tính riêng biệt bên trong của mỗi chủ thể đi vay hoặc ngành, lĩnh vực kinh tế. Nó xuất phát từ đặc điểm hoạt động hoặc đặc điểm sử dụng vốn của khách hàng vay vốn. + Rủi ro tập trung: Là rủi ro phát sinh trong trường hợp ngân hàng tập trung vốn cho vay quá nhiều đối với một số khách hàng, cho vay quá nhiều doanh nghiệp hoạt động trong cùng một ngành, lĩnh vực kinh tế; hoặc trong cùng một vùng địa lý nhất định; hoặc cùng một loại hình cho vay có rủi ro cao. b. Căn cứ vào tính khách quan, chủ quan của nguyên nhân gây ra rủi ro Rủi ro tín dụng phân chia thành hai loại là rủi ro khách quan và rủi ro chủ quan. - Rủi ro khách quan: Là rủi ro do các nguyên nhân khách quan như thiên tai, địch họa, người vay bị chết, mất tích và các biến động ngoài dự kiến khác làm thất thoát vốn vay trong khi người vay đã thực hiện nghiêm túc các chế độ chính sách. - Rủi ro chủ quan: Là rủi ro do nguyên nhân thuộc về chủ quan của người vay và người cho vay vì vô tình hay cố ý làm thất thoát vốn vay hay vì những lý do chủ quan khác. c. Căn cứ vào khả năng trả nợ của khách hàng Rủi ro tín dụng phân chia thành ba loại là rủi ro không hoàn trả nợ đúng hạn, rủi ro do không có khả năng trả nợ và rủi ro tín dụng không giới hạn ở hoạt động cho vay. - Rủi ro không hoàn trả nợ đúng hạn: Khi thiết lập mối quan hệ tín