Tài liệu Quản trị rủi ro trong cho vay doanh nghiệp tại công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên ngân hàng nông nghiệp & phát triển nông thôn việt nam, cn tỉnh kon tum.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG LÊ VĂN CHƯƠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN MỘT THÀNH VIÊN NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM CHI NHÁNH TỈNH KON TUM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH Đà Nẵng - Năm 2013 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG LÊ VĂN CHƯƠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN MỘT THÀNH VIÊN NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM CHI NHÁNH TỈNH KON TUM Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60.34.05 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. TRƯƠNG BÁ THANH Đà Nẵng - Năm 2013 Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Người viết luận văn Lê Văn Chương MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................... 1 2. Mục tiêu của đề tài ........................................................................... 2 3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu .................................. 2 4. Phương pháp nghiên cứu .................................................................. 2 5. Bố cục của đề tài nghiên cứu ............................................................ 3 6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu .......................................................... 3 CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ............................................................................................ 7 1.1. HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .............................................................................................. 7 1.1.1. Khái niệm hoạt động cho vay tại ngân hàng thương mại ............. 7 1.1.2. Phân loại cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại ......... 7 1.1.3. Đặc điểm khách hàng doanh nghiệp ......................................... 11 1.2. RỦI RO TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ............................................................................................ 13 1.2.1. Khái niệm về rủi ro trong cho vay doanh nghiệp ...................... 13 1.2.2. Các chỉ tiêu đánh giá rủi ro trong cho vay doanh nghiệp........... 15 1.2.3. Những tác động rủi ro trong cho vay doanh nghiệp .................. 17 1.3. NỘI DUNG QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ............................................. 18 1.3.1. Nhận dạng rủi ro ....................................................................... 18 1.3.2. Đo lường rủi ro ......................................................................... 23 1.3.3. Kiểm soát rủi ro ........................................................................ 28 1.3.4. Tài trợ rủi ro ............................................................................. 29 1.4. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ..................................................................................................................... 30 1.4.1. Nhân tố từ phía ngân hàng ........................................................ 30 1.4.2. Nhân tố từ phía doanh nghiệp ................................................... 32 1.4.3. Nhân tố từ phía môi trường bên ngoài ...................................... 33 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ............................................................................. 34 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI AGRIBANK – CHI NHÁNH TỈNH KON TUM ..................................................................................................................... 35 2.1. TỔNG QUAN VỀ AGRIBANK - CHI NHÁNH TỈNH KON TUM ..... 35 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển tại Agribank - Chi nhánh tỉnh Kon Tum ...................................................................................................... 35 2.1.2. Cơ cấu tổ chức và bộ máy hoạt động tại Agribank - Chi nhánh tỉnh Kon Tum ............................................................................................... 37 2.1.3. Tình hình hoạt động kinh doanh tại Agribank - Chi nhánh tỉnh Kon Tum ...................................................................................................... 40 2.2. THỰC TRẠNG RỦI RO TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI AGRIBANK - CHI NHÁNH TỈNH KON TUM .......................................... 45 2.2.1. Đặc điểm trong cho vay doanh nghiệp tại Agribank - Chi nhánh tỉnh Kon Tum ............................................................................................... 45 2.2.2. Qui trình cho vay doanh nghiệp tại Agribank - Chi nhánh tỉnh Kon Tum ...................................................................................................... 46 2.2.3. Thực trạng rủi ro trong cho vay doanh nghiệp tại Agribank - Chi nhánh tỉnh Kon Tum .................................................................................... 50 2.3. THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI AGRIBANK - CHI NHÁNH TỈNH KON TUM.................... 58 2.3.1. Nhận dạng rủi ro ....................................................................... 58 2.3.2. Đo lường rủi ro ......................................................................... 60 2.3.3. Kiểm soát rủi ro ........................................................................ 66 2.3.4. Tài trợ rủi ro ............................................................................. 68 2.4. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI AGRIBANK - CHI NHÁNH TỈNH KON TUM ............................................................................................................ 69 2.4.1. Kết quả đạt được....................................................................... 69 2.4.2. Những vấn đề còn tồn tại .......................................................... 70 2.5. NGUYÊN NHÂN CỦA TỒN TẠI TRONG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI AGRIBANK – CHI NHÁNH TỈNH KON TUM .......................................................................... 72 2.5.1. Nguyên nhân khách quan.......................................................... 72 2.5.2. Nguyên nhân chủ quan ............................................................. 73 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ............................................................................. 78 CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI AGRIBANK - CHI NHÁNH TỈNH KON TUM .................................................................................................. 79 3.1. ĐỊNH HUỚNG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI AGRIBANK - CHI NHÁNH TỈNH KON TUM..... 79 3.1.1. Định hướng chung .................................................................... 79 3.1.2. Định hướng tín dụng ................................................................. 80 3.2. GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI AGRIBANK - CHI NHÁNH TỈNH KON TUM..... 81 3.2.1. Nhận dạng rủi ro ....................................................................... 81 3.2.2. Đo lường rủi ro ......................................................................... 85 3.2.3. Kiểm soát rủi ro ........................................................................ 87 3.2.4. Tài trợ rủi ro ............................................................................. 92 3.2.5. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ........................................ 95 3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ........................................................................... 97 3.3.1. Kiến nghị đối với Agribank ...................................................... 97 3.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ................... 99 3.3.3. Kiến nghị với Chính phủ ........................................................ 101 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ........................................................................... 102 KẾT LUẬN ............................................................................................... 103 QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Agribank IPCAS Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam Hệ thống thanh toán nội bộ ngân hàng và kế toán khách hàng (Inter-Bank payment and customer Accounting system) QTRR Quản trị rủi ro DN Doanh nghiệp TCTD Tổ chức tín dụng CIC Trung tâm thông tín tín dụng Ngân hàng nhà nước Việt Nam NHTM Ngân hàng thương mại NHNN Ngân hàng nhà nước NH Ngân hàng BCTC Báo cáo tài chính CBTD Cán bộ tín dụng NQH Nợ quá hạn TSBĐ Tài sản bảo đảm DPRR Dự phòng rủi ro XLRR Xủ lý rủi ro DNNN Doanh nghiệp nhà nước DNTN Doanh nghiệp tư nhân TNHH Trách nhiệm hữu hạn CP Cổ phần ĐVT Đơn vị tính DANH MỤC BẢNG BIỂU Số hiệu Tên bảng bảng 1.1 2.1 Mô hình xếp hạng của Moody và Standard & Poor Tình hình huy động vốn tại Agribank - Chi nhánh tỉnh Kon Tum Trang 28 41 2.2 Tình hình cho vay tại Agribank - Chi nhánh tỉnh Kon Tum 43 2.3 Kết quả kinh doanh tại Agribank - Chi nhánh tỉnh Kon Tum 44 2.4 Cơ cấu dư nợ cho vay doanh nghiệp trong tổng dư nợ cho vay 51 2.5 Cơ cấu dư nợ cho vay doanh nghiệp phân theo loại hình DN 52 2.6 Cơ cấu dư nợ cho vay doanh nghiệp phân theo ngành nghề 53 2.7 Cơ cấu dư nợ cho vay doanh nghiệp phân theo thời hạn nợ 54 2.8 2.9 2.10 Cơ cấu nợ quá hạn cho vay Doanh nghiệp trong tổng nợ quá hạn Cơ cấu nợ xấu cho vay Doanh nghiệp trong tổng nợ xấu Cơ cấu nợ xấu cho vay Doanh nghiệp phân theo ngành kinh tế 2.11 2.12 2.13 55 56 57 58 Xếp hạng của doanh nghiệp tại Chi nhánh Tình hình trích lập dự phòng và xử lý rủi ro thời kỳ 20102012 66 69 DANH MỤC SƠ ĐỒ Số hiệu hình 2.1 Tên hình Cơ cấu tổ chức Trang 37 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hoạt động của Ngân hàng Thương mại là hoạt động có tính chất kinh doanh. Trong đó, hoạt động tín dụng là hoạt động cơ bản, đem lại lợi nhuận chủ yếu cho ngân hàng. Tuy nhiên, cùng với việc đem lại lợi nhuận đáng kể cho ngân hàng thì hoạt động tín dụng cũng là lĩnh vực có rủi ro cao nhất. Rủi ro tín dụng luôn song hành cùng với hoạt động tín dụng, không thể loại bỏ hoàn toàn rủi ro tín dụng mà chỉ có thể áp dụng các biện pháp quản trị rủi ro tín dụng để hạn chế, ngăn ngừa rủi ro trong kinh doanh. Đứng trên quan điểm quản trị rủi ro tín dụng nói chung và quản trị rủi ro trong cho vay doanh nghiệp nói riêng, một tỷ lệ tổn thất dự kiến đối với hoạt động cho vay luôn phải được xác định trước trong chiến lược hoạt động chung. Khi ngân hàng kinh doanh với một mức tổn thất thấp hơn mức tỷ lệ tổn thất dự kiến thì đó là sự thành công trong công tác quản trị rủi ro. Kết quả kinh doanh của doanh nghiệp phụ thuộc rất nhiều vào sự biến động môi trường kinh doanh. Khi doanh nghiệp hoạt động không hiệu quả họ không có khả năng trả nợ một phần lãi và gốc hoặc toàn bộ nợ lãi và gốc. Bên cạnh đó, việc doanh nghiệp có trả nợ hay không cũng phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố đạo đức. Như vậy, khi doanh nghiệp không trả nợ hay trả nợ không đúng hạn thì đều ảnh hưởng không tốt đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Do đó, quản trị rủi ro cho vay doanh nghiệp luôn là vấn đề mang tính cấp bách thường trực trong hoạt động của ngân hàng. Vì mục tiêu an toàn, phát triển bền vững và hoạt động có hiệu quả, Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Một thành viên Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam cũng đã ban hành rất nhiều quy định để quản trị rủi ro tín dụng. Mặc dù áp dụng quy tắc, biện pháp trong quản trị và quản trị rủi ro của hệ thống Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Một thành viên Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam nhưng 2 do đặc thù kinh doanh riêng của Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Một thành viên Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh tỉnh Kon Tum nên vẫn tồn tại một số điểm hạn chế cần khắc phục và hoàn thiện trong công tác quản trị rủi ro trong cho vay doanh nghiệp. Xuất phát từ lý luận và thực tiễn nêu trên, tôi chọn đề tài “Quản trị rủi ro trong cho vay doanh nghiệp tại Công ty TNHH Một Thành Viên Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh tỉnh Kon Tum” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn thạc sỹ của mình. 2. Mục tiêu của đề tài Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu cơ sở lý luận công tác quản trị rủi ro trong cho vay doanh nghiệp, phân tích thực trạng và đánh giá công tác quản trị rủi ro trong cho vay doanh nghiệp tại Công ty TNHH Một Thành Viên Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh tỉnh Kon Tum, từ đó đưa ra các giải pháp trong công tác quản trị rủi ro trong cho vay doanh nghiệp tại Chi nhánh. 3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu về rủi ro trong hoạt động cho vay doanh nghiệp và thực trạng công tác quản trị rủi ro trong cho vay doanh nghiệp tại Công ty TNHH Một Thành Viên Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Kon Tum. - Phạm vi nghiên cứu: Hoạt động kinh doanh, đặc biệt là công tác quản trị rủi ro trong cho vay doanh nghiệp tại Công ty TNHH Một Thành Viên Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Kon Tum. Thời gian nghiên cứu từ năm 2010-2012. 4. Phương pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. 3 Phương pháp thu thập và xử lý số liệu: Là phương pháp được sử dụng để thu thập, tổng hợp và phân tích tài liệu phục vụ cho đề tài. Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Là quá trình tham khảo các loại sách, báo, giáo trình, các trang web điện tử… Phương pháp này dùng để hệ thống lại các cơ sở lý luận, thu thập thông tin của hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng. 5. Bố cục của đề tài nghiên cứu Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, đề tài chia làm ba chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về quản trị rủi ro trong cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng quản trị rủi ro trong cho vay doanh nghiệp tại Agribank – Chi nhánh tỉnh Kon Tum. Chương 3: Giải pháp tăng cường công tác quản trị rủi ro trong cho vay doanh nghiệp tại Agribank – Chi nhánh tỉnh Kon Tum. 6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu, tìm hiểu tài liệu thực tiễn liên quan đến đề tài quản trị rủi ro trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại, hiện nay cũng có rất nhiều đề tài nghiên cứu lĩnh vực này và những đề tài nghiên cứu tương tự, như: Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển tỉnh Kon Tum, – Chi nhánh Kon Tum. Cụ thể các công trình đã nghiên cứu về quản trị rủi ro tín dụng gồm: Luận văn thạc sĩ của Phan Thanh Hiền: “Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển tỉnh Kon Tum”. Nội dung chính của đề tài là khái quát những vấn đề lý luận cơ bản về quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại một cách có hệ thống, khoa học, đầy đủ về các quan điểm về 4 rủi ro tín dụng, nội dung của quản trị rủi ro tín dụng và các chuẩn mực, thông lệ quốc tế về quản trị rủi ro tín dụng. Đề tài đã phân tích thực trạng và đưa ra một số giải pháp nhằm tăng cường công tác quản trị rủi ro tín dụng. Mặt được của đề tài là tác giả đã đưa ra được một số mô hình định lượng để đo lường rủi ro tín dụng và một số khái niệm về nội dung của công tác quản trị rủi ro tín dụng. Tác giả cũng đã phân tích được thực trạng rủi ro tín dụng tại Chi nhánh. Tác giả đã đưa ra được một số giải pháp dựa trên cơ sở lý luận và phân tích thực trạng, các giải pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng góp phần giảm tổn thất trong hoạt động tín dụng, kiểm soát được rủi ro trong hoạt động tín dụng, nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng. Tuy nhiên, các giải pháp còn chưa rõ ràng cụ thể theo đúng các nội dung trong công tác quản trị rủi ro tín dụng. Mặc dù vậy đề tài trên cũng đã giúp tác giả hiểu rõ một phần công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại. Luận văn thạc sĩ của Đỗ Vinh Hân: “Quản trị rủi ro tín dụng tại Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Kon Tum”. Nội dung chính của đề tài là khái quát về những vấn đề cơ sở lý luận rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng, phân tích đánh giá thực trạng rủi ro tín dụng tại Chi nhánh đồng thời tác giả của luận văn nói trên đã đưa ra một số giải pháp về công tác quản trị rủi ro tín dụng. Mặt được của đề tài là đã nêu ra các nội dung quy trình trong công tác quản trị rủi ro tín dụng, đề tài đã đề cập khá rộng về vấn đề nhận diện những rủi ro cũng như chính sách quản trị rủi ro và tài trợ rủi ro. Tuy nhiên, đề tài trong nội dung công tác quản trị rủi ro tín dụng chưa đưa ra những phương pháp cụ thể để đo lượng những rủi ro đây là hạn chế lớn nhất của đề tài, đo lường rủi ro của đề tài mang tính chất định tính, chưa có phương pháp định lượng cụ thể, chưa khoa học, chưa đi sâu cách thức xác định mức độ rủi ro tín dụng trong nội dụng đo lường rủi ro tín dụng; nội dung tài trợ rủi ro của đề tài chỉ đề cấp đến khía cạnh xử lý nợ bằng nguồn dự 5 phòng rủi ro thông qua phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro, chưa đề cấp đến các công cụ, biện pháp khác như tăng cường công tác xử lý nợ xấu, sử dụng công cụ bảo hiểm để bù dắp phần tổn thất rủi ro có thể xảy ra. Mặt dù vậy, đề tài đã giúp tác giả hiểu rõ hơn về các công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Agribank - Chi nhánh tỉnh Kon Tum trong bối cảnh hiện nay. Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Kon Tum”. Đề tài khái quát về những vấn đề cơ sở lý luận rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng, những vấn đề có tính nguyên tắc trong việc xây dựng một chính sách quản trị rủi ro tín dụng hữu hiệu đối với một Ngân hàng thương mại, phân tích đánh giá thực trạng rủi ro tín dụng tại Chi nhánh đồng thời tác giả của luận văn nói trên đã đưa ra một số giải pháp về công tác quản trị rủi ro tín dụng. Đề tài là đã nêu ra các nội dung quy trình trong công tác quản trị rủi ro tín dụng và một số kinh nghiệm trong công tác quản lý rủi ro tín dụng tại các nước trên thế giới. Qua tham khảo một số đề tài đã giúp tác giả hiểu rõ hơn về các công tác quản trị rủi ro cho vay doanh nghiệp tại Chi nhánh trong bối cảnh hiện nay. Hiện tại chưa có một công trình nghiên cứu nào khảo sát, đánh giá và làm rõ thực trạng công tác quản trị rủi ro trong cho vay doanh nghiệp tại Agribank - Chi nhánh tỉnh Kon Tum. Chính vì vậy đề tài “Quản trị rủi ro trong cho vay doanh nghiệp tại Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Một thành viên Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh tỉnh Kon Tum” mà tác giả lựa chọn không trùng với bất kỳ một công trình nghiên cứu nào trước đây. Trong quá trình nghiên cứu những nội dung cơ bản liên quan đến đề tài, tác giả đã tìm hiểu một số tài liệu, tập chí ngân hàng, sách báo, website. Tác 6 đã cũng đã nghiên cứu đến một số dấu hiệu nhận biết rủi ro trong cho vay trong cuốn sách Tín dụng ngân hàng do TS Hồ Diệu chủ biên. Tác giả nghiên cứu một số vấn đề kiểm soát trong hoạt động cho vay liên quan đến công tác quản trị trong ngân hàng thương mại trong cuốn sách Quản trị Ngân hàng Thương mại của Peter S.Rose. Tác giả nghiên cứu các bước liên quan đến nội dung công tác quản trị rủi ro và một số mô hình định tính, định lượng đo lường rủi ro đồng thời nghiên cứu một số chỉ tiêu đánh giá rủi ro trong cho vay với cuốn sách Quản trị ngân hàng thương mại do PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn chủ biên. Tác giả cũng đã nghiên cứu tạp chí ngân hàng và một số trang web để phục vụ trong việc nghiên cứu các vấn đề liên quan đến đề tài. Tác giả, trong quá trình nghiên cứu đã thống kê được số liệu liên quan đến hoạt động cho vay doanh nghiệp tại Chi nhánh, kết hợp cơ sở lý luận và thực trạng hoạt động cho vay doanh nghiệp của Chi nhánh từ đó tác giả xác định của những tồn tại và mặt chưa làm được, xác định nguyên nhân của những hạn chế, từ đó đưa ra những giải pháp phù hợp với thực tiễn. 7 CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1.1. Khái niệm hoạt động cho vay tại ngân hàng thương mại Cho vay là hình thức cấp tín dụng, theo đó bên cho vay giao hoặc cam kết giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi. [7] Cho vay là một trong những nghiệp vụ chủ yếu của ngân hàng khi thực hiện tín dụng ngân hàng. Đây là nghiệp vụ chủ yếu khi ngân hàng quyết định cấp tín dụng cho khách hàng và cũng là nghiệp vụ mang về thu nhập chủ yếu cho ngân hàng. Tuy nhiên, đây cũng là hoạt động chứa đựng rủi ro tiềm ẩn có thể xảy ra với ngân hàng. Do vậy các Ngân hàng luôn phải quan tâm tới rủi ro trong cho vay nhằm hạn chế tối đa rủi ro tín dụng xảy ra đối với ngân hàng. 1.1.2. Phân loại cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại a. Dựa theo mục đích sử dụng tiền vay Cho vay để kinh doanh Mục đích của loại cho vay này là Ngân hàng cho các doanh nghiệp vay để phục vụ hoạt động kinh doanh của mình hay đáp ứng một nhu cầu nào đó về tiền của doanh nghiệp. Dựa vào đặc điểm của từng ngành mà Ngân hàng sẽ thiết lập các điều kiện cho vay, phương thức cho vay, cách thức trả nợ dựa trên nguồn thu tiền bán hàng của doanh nghiệp. Cho vay để mở rộng sản xuất Ngân hàng cho các doanh nghiệp vay nhằm mở rộng sản xuất hay đáp 8 ứng một nhu cầu nào đó về tiền của doanh nghiệp. Dựa vào đặc điểm của từng ngành sản xuất mà Ngân hàng sẽ thiết lập các điều kiện cho vay, phương thức cho vay, cách thức trả nợ dựa phù hợp với chu kỳ, hoạt động sản xuất kinh doanh của từng doanh nghiệp. b. Dựa theo thời hạn cho vay Cho vay ngắn hạn Hình thức cho vay này nhằm tài trợ cho tài sản lưu động hoặc nhu cầu sử dụng vốn ngắn hạn của doanh nghiệp. Cho vay ngắn hạn trong những trường hợp sau: Ngân hàng cho vay đối với doanh nghiệp nhằm tài trợ nhu cầu vốn tăng thêm cho sản xuất kinh doanh. Doanh nghiệp là khách hàng chiếm số lượng đông nhất của các Ngân hàng thương mại. Phần lớn các khoản cho vay này có thế chấp hoặc cầm cố tài sản. Các doanh nghiệp bán lẻ, chế biến thực phẩm, sản xuất hàng theo thời vụ là khách hàng chủ yếu của Ngân hàng. Các doanh nghiệp cần vay Ngân hàng để xây dựng, mở rộng cải tiến sửa chữa tài sản cố định. Các khoản vay này có thời hạn dưới một năm. Ngân hàng tài trợ cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Ngân hàng cho vay để phát triển đất đối với các công trình xây dựng và phát triển đô thị. Cho vay trung và dài hạn Doanh nghiệp có nhu cầu vay trung và dài hạn để mua trang thiết bị, xây dựng, cải tiến kĩ thuật, mua công nghệ với sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, để tồn tại và phát triển, nhu cầu vốn trung và dài hạn ngày càng cao. Khi khách hàng có kế hoạch mua sắm, xây dựng tài sản cố định, nhằm thực hiện dự án nhất định, có thể xin vay Ngân hàng. Một trong những yêu 9 cầu cho vay của Ngân hàng là người vay phải xây dựng dự án, thể hiện mục đích, kế hoạch đầu tư, cũng như quá trình thực hiện dự án (sản xuất kinh doanh). Thẩm định dự án là điều kiện để Ngân hàng quyết định phần vốn cho vay và xác định khả năng hoà trả của doanh nghiệp. c. Dựa theo hình thức đảm bảo của các khoản vay Cho vay có đảm bảo Đây là những khoản cho vay mà bên cạnh việc cho khách hàng vay vốn, Ngân hàng còn nắm giữ tài sản của người vay với mục đích xử lý tài sản đó để thu hồi vốn vay khi người đi vay vi phạm hợp đồng tín dụng. Quá trình cung ứng vốn của Ngân hàng thương mại, không kể dưới hình thức nào đều làm tăng khối lượng tiền vào nền kinh tế, làm tăng khối lượng hàng hoá trên thị trường. Ngoài ra khi thực hiện việc cho vay Ngân hàng không trực tiếp quản lý nguồn vốn của mình vì thế có rất nhiều rủi ro xảy ra, nguy cơ không thu hồi đủ vốn vay là rất cao vì thế các Ngân hàng khi cho vay thường yêu cầu người vay phải có tài sản bảo đảm cho khoản vay. Các khoản cho vay không có đảm bảo Là khoản cho vay mà Ngân hàng không nắm giữ tài sản của người đi vay để xử lý nhằm thu hồi nợ mà thay vào đó là điều kiện ràng buộc khác khi ký hợp đồng tín dụng. Những điều kiện này có thể là: người đi vay không được giao dịch với Ngân hàng nào khác, hoạt động kinh doanh của người đi vay phải được Ngân hàng quản lý. Có như vậy Ngân hàng mới quản lý được tình hình tài chính của người đi vay. Thông thường chỉ có những khách hàng có quan hệ lâu năm với Ngân hàng hoặc những khách hàng có uy tín, hay những khách hàng mà Ngân hàng có tham gia góp vốn vào thì mới được cho vay không có đảm bảo. d. Dựa theo hình thức hình thành khoản vay Cho vay trực tiếp 10 Phần lớn cho vay của ngân hàng là cho vay trực tiếp. Đây là các khoản cho vay khi doanh nghiệp trực tiếp đến Ngân hàng và xin vay vốn. Ngân hàng trực tiếp chuyển tiền cho doanh nghiệp sử dụng trên cơ sở điều kiện mà hai bên thoả thuận. Khi doanh nghiệp có tài sản thế chấp, có uy tín cao mà không cần phải thông qua trung gian nào thì họ thường vay trực tiếp Ngân hàng. Cho vay gián tiếp Đây là hình thức cho vay thông qua các tổ chức trung gian. Các tổ chức này thường xuyên liên kết các thành viên theo một mục đích riêng, song chủ yếu đều hỗ trợ lẫn nhau, bảo vệ quyền lợi cho mỗi thành viên. Ngân hàng cũng có thể cho vay thông qua các sản phẩm đầu vào của quá trình sản xuất. Việc cho vay theo cách này sẽ hạn chế người vay sử dụng tiền sai mục đích. Cho vay trung gian đều nhằm giảm bớt rủi ro chi phí của Ngân hàng. e. Dựa theo hình thức cấp tiền vay Cho vay từng lần Phương thức cho vay từng lần áp dụng đối với khách hàng có nhu cầu vay vốn từng lần. Mỗi lần vay vốn, khách hàng và Ngân hàng thương mại nơi cho vay lập thủ tục vay vốn theo quy định và ký hợp đồng tín dụng. Là hình thức cho vay tương đối phổ biến của ngân hàng đối với các khách hàng không có nhu cầu vay vốn thường xuyên. Hình thức cho vay này tương đối đơn giản về thủ tục và có thể kiểm soát được các khoản cho vay. Cho vay theo hạn mức tín dụng Phương thức cho vay này áp dụng khách hàng vay ngắn hạn có nhu cầu vay vốn thường xuyên, kinh doanh ổn định. Đây là hình thức cho vay theo đó ngân hàng thoả thuận cấp cho khách hàng hạn mức tín dụng. Hạn mức này có thể tính cho cả kì hoặc cuối kì. Đó là số dư tối đa tại thời điểm tính. Hình thức cho vay này tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng một cách nhanh chóng giúp khách hàng chớp được thời cơ trong kinh doanh. Ngân