Tài liệu T098 llsx và qhsx

TiÓu luËn TriÕt A. lêi më ®Çu LÞch sö d©n téc ViÖt Nam tõ khi cã §¶ng l·nh ®¹o ®· giµnh ®îc nh÷ng th¾ng lîi, nh÷ng thµnh tùu cña c¸ch m¹ng lu«n g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh vËn dông s¸ng t¹o trong hoµn c¶nh cô thÓ cña thêi ®¹i, trªn c¬ së thùc tiÔn ViÖt Nam. Nh÷ng ®ãng gãp, bæ sung vµ ph¸t triÓn còng nh sù vËn dông s¸ng t¹o, nh÷ng quy luËt cña häc thuyÕt M¸c - Lªnin vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt níc. Sù vËn dông quy luËt phï hîp gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt níc nãi chung vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc ë níc ta nãi riªng. §· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ to lín. §©y lµ sù ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng quan t©m cña §¶ng, Nhµ níc cña mäi ngêi nhÊt lµ khi trªn thÕ giíi mét nÒn kinh tÕ míi ®ang h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ®ã lµ kinh tÕ tri thøc, nÒn kinh tÕ Êy tríc hÕt thÓ hiÖn tr×nh ®é míi lùc lîng s¶n xuÊt. Mét tr×nh ®é cã ®Æc trng ¬ b¶n lµ tri thøc ®ãng vai trß quy ®Þnh sè mét.V× vËy sù vËn dông quy luËt nµy vµo níc ta hiÖn nay lµ rÊt cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch. Cïng víi nh÷ng thµnh tùu vÒ c«ng nghÖ sinh häc: c«ng nghÖ gen, nh©n b¶n v« tÝnh.. ®ang t¸c ®éng m¹nh mÏ, s©u s¾c lµm ®¶o lén toµn bé nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ toµn bé x· héi loµi ngêi ®a con ngêi ®i vµo thêi ®¹i kinh tÕ tri thøc. RÊt nhiÒu níc trªn thÕ giíi nhÊt lµ c¸c níc TBCN trªn thÕ giíi ®Òu cã t¨ng trëng kinh tÕ tri thøc. ViÖt Nam vÉn ®ang lµ mét trong nh÷ng níc nghÌo vµ kÐm ph¸t triÓn so víi khu vùc vµ trªn thÕ giíi. MÆt kh¸c chóng ta ®ang trªn con ®êng tiÕn hµnh c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc chÝnh v× thÕ ViÖt Nam ph¶i ®Æt m×nh vµo tri thøc, ph¸t triÓn tri thøc ®Ó ®a nÒn kinh tÕ níc ta b¾t kÞp vµ ph¸t triÓn cïng thÕ giíi. Gãp phÇn vµo chiÕn lîc mµ §¶ng vµ Nhµ níc ®· ®Ò ra mçi c¸ nh©n sinh viªn nãi riªng thÕ hÖ trÎ cña ViÖt Nam ta cÇn ph¶i ®ãng gãp vèn tri thøc vµ ph¶i nghiªn cøu tri thøc, ®Ó t×m híng ®i ®óng ®¾n cho nÒn kinh tÕ tri thøc phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh ®Êt níc trong sù ph¸t triÓn vËn ®éng kh«ng ngõng cña nÒn kinh tÕ tri thøc chÝnh v× vËy mµ em ®· chän ®Ò tµi nµy. B. néi dung I. Lý luËn 1. Lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt Ph¬ng thøc s¶n xuÊt lµ c¸ch thøc mµ con ngêi tiÕn hµnh s¶n xuÊt trong mét giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh. C¸ch thøc nµy mét mÆt biÓu hiÖn trong viÖc sö dông c«ng cô lao ®éng nhÊt ®Þnh (s¶n xuÊt b»ng c¸i g×). MÆt kh¸c biÓu hiÖn trong viÖc tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt víi nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. NguyÔn ThÞ Dung - Líp: KV17 TiÓu luËn TriÕt Ph¬ng thøc s¶n xuÊt do hai mÆt kÕt hîp thµnh lµ lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt. Trong ®ã lùc lîng s¶n xuÊt lµ néi dung cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh thøc cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt 1.1. Lùc lîng s¶n xuÊt Lùc lîng s¶n xuÊt lµ mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi tù nhiªn, lµ kÕt qu¶ cña n¨ng lùc thùc tiÔn cña con ngêi lùc lîng s¶n xuÊt lµ kÕt qu¶ c¸i ®· ®¹t ®îc bëi con ngêi lµ s¶n phÈm cña ho¹t ®éng ®· qua cña con ngêi, chø kh«ng ph¶i lµ nh÷ng c¸i mµ tù nhiªn cho s½n. Lùc lîng s¶n xuÊt ®îc gom gãp, chuyÓn giao tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c. Mçi thÕ hÖ dùa trªn nh÷ng lùc lîng s¶n xuÊt ®· cã ®Ó t¹o ra lùc lîng s¶n xuÊt míi. Trong mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt biÓu hiÖn râ nhÊt ë c«ng cô lao ®éng. §Õn lît nã, tr×nh ®é cña c«ng cô biÓu hiÖn ë ph©n c«ng lao ®éng ë n¨ng suÊt lao ®éng. N¨ng suÊt lao ®éng lµ thíc ®o tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt Lùc lîng cã c¸c yÕu tè hîp thµnh Ngêi lao ®éng lµ yÕu tè ®Çu tiªn chñ yÕu cña mäi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt bao gåm c¸c nh©n tè, nhu cÇu sinh sèng tù nhiªn cña con ngêi. Nhu cÇu thóc ®Èy ho¹t ®éng, søc lao ®éng cña ngêi lao ®éng lµ nh÷ng søc thÇn kinh, søc c¬ b¾p mµ con ngêi vËn dông ®Ó sö dông, ®iÒu khiÓn c«ng cô lao ®éng kinh nghiÖm vµ kü n¨ng lao ®éng; lµ sù hiÓu biÕt vÒ ®èi tîng tÝnh n¨ng t¸c dông cña c«ng cô lao ®éng , m«i trêng, sù thµnh th¹o Ýt hay nhiÒu trong viÖc sö dông c«ng cô kh¶ n¨ng c¶i tiÕn c«ng cô. Toµn bé nh÷ng nh©n tè Êy kÕt hîp trong ngêi lao ®éng lµm thµnh yÕu tè ngêi lao ®éng. T liÖu s¶n xuÊt bao gåm: T liÖu lao ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng. T liÖu lao ®éng vµ nh÷ng ph¬ng tiÖn, vËt liÖu kh¸c dïng ®Ó t¨ng cêng, hç trî cho t¸c ®éng c«ng cô lao ®éng lªn ®èi tîng. T liÖu lao ®éng lµ vËt hay hÖ thèng nh÷ng vËt ®îc con ngêi ®Æt gi÷a m×nh víi ®èi tîng lao ®éng ®Ó truyÒn nh÷ng t¸c ®éng cña con ngêi lªn ®èi tîng nh»m biÕn ®æi chóng thµnh nh÷ng s¶n phÈm tháa m·n nhu cÇu cña con ngêi. Do ®ã, t liÖu lao ®éng ®îc coi lµ c¸nh tay thø 2 cña con ngêi. Nã kÐo dµi vµ t¨ng cêng søc m¹nh thÕ giíi quan con ngêi… T liÖu lao ®éng do con ngêi s¸ng t¹o ra, trong ®ã c«ng cô s¶n xuÊt ®ãng vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc biÕn ®æi tù nhiªn. §èi tîng lao ®éng lµ toµn bé nh÷ng kh¸ch thÓ tù nhiªn hoÆc nh÷ng vËt liÖu tù nhiªn ®· ®îc con ngêi lµm biÕn ®æi nhng cha thµnh s¶n phÈm. Nh÷ng kh¸ch thÓ vµ vËt liÖu nµy cã thÓ biÕn thµnh s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu con ngêi vµ sù t¸c ®éng cña con ngêi. §èi tîng lao ®éng mang l¹i cho con ngêi t liÖu sinh ho¹t. NguyÔn ThÞ Dung - Líp: KV17 TiÓu luËn TriÕt C. M¸c viÕt: "Nh÷ng thêi ®¹i kinh tÕ kh¸c nhau kh«ng ph¶i ë chç chóng s¶n xuÊt ra c¸i g× mµ lµ ë chç chóng s¶n xuÊt b»ng c¸ch nµo, víi nh÷ng t liÖu lao ®éng nµo" Ngµy nay khoa häc ngµy cµng trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp, tøc lµ trë thµnh yÕu tè trùc tiÕp cña lùc lîng s¶n xuÊt. Kh¸c víi tríc ®©y viÖc øng dông vµ s¸ng t¹o nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt ë c¸ch xa s¶n xuÊt Nh÷ng yÕu tè nãi trªn cña lùc lîng s¶n xuÊt liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau vµ chØ cã ë trong sù kÕt hîp ®ã chóng míi lµ lùc lîng s¶n xuÊt. Cßn trong sù t¸ch rêi chóng chØ lµ lùc lîng s¶n xuÊt ë d¹ng tiÒm n¨ng. Trong nh÷ng yÕu tè cña lùc lîng s¶n xuÊt, th× con ngêi lao ®éng gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh. V× con ngêi kh«ng nh÷ng t¹o ra lùc lîng s¶n xuÊt mµ cßn sö dông nã lùc lîng s¶n xuÊt chØ lµ sù biÓu hiÖn nh÷ng n¨ng lùc cña b¶n th©n con ngêi. 1.2. Quan hÖ s¶n xuÊt Quan hÖ s¶n xuÊt lµ quan hÖ cña con ngêi víi nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §ã lµ quan hÖ tÊt yÕu kh¸ch quan ®îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña c¸ nh©n víi nhau. Quan hÖ s¶n xuÊt bao gåm: Quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong viÖc së h÷u t liÖu s¶n xuÊt; quan hÖ gi÷a ngêi - ngêi trong viÖc tæ chøc vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi; quan hÖ gi÷a ngêi vµ ngêi trong viÖc ph©n phèi s¶n phÈm x· héi. Quan hÖ s¶n xuÊt do con ngêi t¹o ra, song nã ®îc h×nh thµnh mét c¸ch kh¸ch quan kh«ng phô thuéc vµo ý muèn chñ quan, tïy tiÖn cña néi lùc lîng s¶n xuÊt ë mçi giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh. §Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt, con ngêi ch¼ng ph¶i quan hÖ víi tù nhiªn mµ mµ cßn ph¶i quan hÖ víi nhau ®Ó trao ®æi ho¹t ®éng vµ kÕt qu¶ lao ®éng, do ®ã s¶n xuÊt bao giê còng mang b¶n chÊt x· héi C.M¸c viÕt: "Ngêi ta chØ s¶n xuÊt b»ng c¸ch hîp t¸c víi nhau mét c¸ch nµo ®ã vµ trao ®æi ho¹t ®éng víi nhau. Muèn s¶n xuÊt ®îc ngêi ta ph¶i ®Ó l¹i mèi liªn hÖ vµ quan hÖ chÆt chÏ víi nhau vµ chØ cã trong ph¹m vi nh÷ng mèi liªn hÖ vµ quan hÖ ®ã th× míi cã sù t¸c ®éng cña hä vµo giíi tù nhiªn, tøc lµ s¶n xuÊt. Ba mÆt cña quan hÖ s¶n xuÊt cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau trong ®ã quan hÖ së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt cã vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi nh÷ng mÆt kh¸c trong hÖ thèng s¶n xuÊt, x· héi con ngêi së h÷u t liÖu s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh qu¸ tr×nh tæ chøc ph©n c«ng lao ®éng ph©n phèi s¶n phÈm x· héi v× lîi Ých cña m×nh, con ngêi kh«ng së h÷u th× phôc tïng sù ph©n c«ng nãi trªn. NguyÔn ThÞ Dung - Líp: KV17 TiÓu luËn TriÕt Trong lÞch sö cã hai h×nh thøc së h÷u c¬ b¶n: Së h÷u t nh©n lµ h×nh thøc mµ trong ®ã mét thiÓu sè c¸ nh©n nhÊt ®Þnh së h÷u ®¹i bé phËn nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt c¬ b¶n cña x· héi, nh h×nh thøc së h÷u nµy lîi Ých c¸ nh©n tri phèi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Së h÷u x· héi lµ h×nh thøc së h÷u cña c¸ nh©n liªn kÕt thµnh c¸c tËp thÓ së h÷u. HoÆc t liÖu x· héi céng s¶n nguyªn thñy c¸c c«ng x· thêi cæ, së h÷u XHCN. Trong së h÷u x· héi, lîi Ých tËp thÓ cña x· héi chi phèi nÒn s¶n xuÊt x· héi. 2. Quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi tæ chøc vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt Quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ hai mÆt kh«ng t¸ch rêi nhau cña ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Chóng t¸c ®éng lÉn nhau mét c¸ch biÖn chøng vµ quy ®Þnh vai trß quyÕt ®Þnh cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt ®èi víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nh÷ng c¬ cÊu s¶n xuÊt . Do ®ã mèi liªn hÖ nµy ®îc gäi lµ quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tæ chøc vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt. Quy luËt nµy chØ ra sù phô thuéc tÊt yÕu kh¸ch quan cña quan hÖ s¶n xuÊt vµo lùc lîng s¶n xuÊt vµ sù t¸c ®éng trë l¹i cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt. B¶n chÊt cña quy luËt nµy lµ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc lîng s¶n xuÊt. 2.1. TÝnh chÊt cña quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc lîng s¶n xuÊt TÝnh chÊt cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ tæ chøc cña t liÖu lao ®éng vµ cña lao ®éng, ®ã lµ tÝnh chÊt c¸ thÓ hay tÝnh chÊt x· héi cña chóng. Cßn tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ sù ph¸t triÓn cña c«ng cô lao ®éng, cña kü thuËt kinh nghiÖm vµ kü n¨ng biÓu hiÖn th«ng qua quy m« c¬ cÊu s¶n xuÊt, ph©n c«ng lao ®éng. Tæ chøc cña l s¶n xuÊt liªn hÖ chÆt chÏ víi tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt. Tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt cµng cao th× ph©n c«ng lao ®éng x· héi cµng s©u s¾c, do ®ã tÝnh chÊt x· héi cña nã cµng cao. 2.2. Lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt Lùc lîng s¶n xuÊt lµ néi dung cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh thøc trong ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Néi dung quyÕt ®Þnh h×nh thøc. Lùc lîng s¶n xuÊt lµ yÕu tè ®éng, c¸ch m¹ng trong ph¬ng thøc s¶n xuÊt v× trong qu¸ tr×nh lao ®éng con ngêi kh«ng ngõng c¶i tiÕn c«ng cô do kinh nghiÖm lu«n ®îc tÝch lòy do nhu cÇu s¶n xuÊt kh«ng ngõng t¨ng lªn. Trong khi ®ã quan hÖ s¶n xuÊt cã khuynh híng b¶o thñ, æn ®Þnh. Do ®ã nh÷ng thay ®æi cña ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®Òu b¾t nguån s©u xa tríc hÕt lµ sù tù biÕn ®æi cña lùc lîng s¶n xuÊt. NguyÔn ThÞ Dung - Líp: KV17 TiÓu luËn TriÕt Lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi do ®ã quyÕt ®Þnh quan hÖ gi÷a c¸c tËp ®oµn ngêi vÒ mÆt së h÷u t liÖu s¶n xuÊt th«ng qua quyÕt ®Þnh qu¸ tr×nh tæ chøc lao ®éng x· héi vµ ph©n phèi s¶n phÈm. Khi lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn m©u thuÉn víi quan hÖ cò ®ang k×m h·m nã,th× nã ®ßi hái ph¶i ®îc thay thÕ b»ng quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp ®Ó cho s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Nh vËy sù thay thÕ quan hÖ s¶n xuÊt nµy b»ng quan hÖ s¶n xuÊt kh¸c do lùc lîng quy ®Þnh chø kh«ng ph¶i do quan hÖ s¶n xuÊt. Khi ¶nh hëng s¶n xuÊt míi thay thÕ quan hÖ s¶n xuÊt cò th× ph¸t triÓn s¶n xuÊt cò kÕt thóc vµ ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi ra ®êi. 2.3. T¸c ®éng ngîc l¹i cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng chÞu sù t¸c ®éng cña lùc lîng s¶n xuÊt mét c¸ch thô ®éng mµ cã t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt. Tríc hÕt quan hÖ s¶n xuÊt lµ mÆt kh«ng thÓ thiÕu cña ph¸t triÓn s¶n xuÊt lùc lîng s¶n xuÊt kh«ng thÓ tån t¹i, ph¸t triÓn ë bªn ngoµi quan hÖ s¶n xuÊt, nã lµ h×nh thøc tÊt nhiªn cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt cã thÓ t¸c ®éng thóc ®Èy hoÆc k×m h·m lùc lîng s¶n xuÊt. Khi quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi lùc lîng s¶n xuÊt th× nã më ®êng cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn b»ng c¸ch nã s¾p xÕp c¸c yÕu tè cña lùc lîng s¶n xuÊt ®óng vÞ trÝ, chøc n¨ng cña chóng lµm cho chóng ph¸t huy ®îc tÝnh n¨ng, t¸c dông cña chóng. Nhng khi quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp kh«ng phï hîp víi lùc lîng s¶n xuÊt th× trë thµnh xiÒng xÝch trãi buéc ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt lµm cho chóng kh«ng ph¸t huy t¸c dông. Sù kh«ng phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc lîng s¶n xuÊt cã thÓ x¶y ra theo 2 xu híng vît qu¸ hoÆc l¹c hËu so víi lùc lîng s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt x¸c ®Þnh môc ®Ých x· héi cña nÒn s¶n xuÊt nµo, tæ chøc s¶n xuÊt ®îc tiÕn hµnh v× lîi Ých cña tËp ®oµn s¶n xuÊt nµo, tæ chøc s¶n xuÊt v× lîi Ých nµo vµ ph©n phèi, s¶n phÈm cã lîi cho ai. Nh thÕ cã nghÜa lµ mäi mÆt cña quan hÖ s¶n xuÊt ®Òu ¶nh hëng tÝch cùc hay tiªu cùc ®Õn lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp. Quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi lùc lîng s¶n xuÊt lµ quy luËt chung c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh lÞch sö loµi ngêi nã t¸c ®éng trong nh÷ng giai ®o¹n lÞch sö c¬ b¶n cña x· héi lµ nguyªn nh©n c¨n b¶n cña sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn æn ®Þnh cña nh÷ng cÊu tróc kinh tÕ x· héi x¸c ®Þnh trong lÞch sö. §ång thêi còng lµ nguyªn nh©n cña nh÷ng bíc chuyÓn lÞch sö c¬ b¶n tõ giai ®o¹n lÞch sö nµy sang giai ®o¹n kh¸c.Tõ ph¸t triÓn s¶n xuÊt nguyªn thñy sang ph¸t triÓn s¶n xuÊt chiÕm h÷u n« lÖ, tiÕp theo lµ ph¬ng thøc phong kiÕn råi NguyÔn ThÞ Dung - Líp: KV17 TiÓu luËn TriÕt sang ph¬ng thøc t b¶n vµ cuèi cïng lµ sang ph¸t triÓn s¶n xuÊt céng s¶n chñ nghÜa. Sù t¸c ®éng cña quan hÖ nµy trong lÞch sö ®· x¸c ®Þnh vai trß quy ®Þnh cña ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nh÷ng cÊu tróc x· héi nhÊt ®Þnh. §iÒu kiÖn tù nhiªn vµ d©n sè lµ nh÷ng yÕu tè tÊt yÕu, t¸c ®éng thêng xuyªn ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi hoÆc khã kh¨n nhÊt ®Þnh cho s¶n xuÊt vµ còng nh qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn x· héi. Nhng kh«ng ph¶i lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh.ChØ cã sù ph¸t triÓn cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi. Níc ta ®ang ë thêi kú qu¸ ®é tõ mét níc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ chñ yÕu tiÕn th¼ng lªn mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt cao h¬n ph¸t triÓn s¶n xuÊt céng s¶n bá qua ph¬ng thøc s¶n xuÊt TBC. Së dÜ cã thÓ tiÕn hµnh nh vËy lµ v× trªn toµn thÓ giíi ph¬ng thøc s¶n xuÊt t b¶n ®· kh«ng cßn chiÕm vÞ trÝ ®éc t«n kÕ tõ khi c¸ch m¹ng CNXH ë níc Nga bïng næ vµ th¾ng lîi. Nhng cÇn ph¶i hiÓu ®îc sù bá qua kh«ng ph¶i mét c¸ch m¸y m ãc mµ tr¸i l¹i ph¶i tiÕp thu tÊt c¶ nh÷ng thµnh tùu khoa häc, kü thuËt ph¬ng thøc tæ chøc nÒn kinh tÕ tiÕn triÓn mµ x· héi t b¶n ®· ®Æt ®îc ®Ó ph¸t triÓn triÓn nÒn kinh tÕ cña chóng ta. Kh«ng nh÷ng thÕ cßn ph¶i tiÕp nhËn c¶ nh÷ng yÕu tè cña nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ thÊp h¬n ®ang cã mÆt ë níc ta ®Ó híng chóng vµo môc tiªu cuèi cïng lµ ph¬ng thøc s¶n xuÊt céng s¶n. II.VËn dông 1. NÒn kinh tÕ tri thøc 1.1. NÒn kinh tÕ tri thøc Kinh tÕ tri thøc lµ nÒn kinh tÕ trong ®ã sù s¶n sinh ra, phæ cËp vµ sö dông tri thøc gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o ra cña c¶i, n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng. Trong nÒn kinh tÕ tri thøc vÉn cßn n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp nhng 2 ngµnh nµy chiÕm tû träng thÊp. Còng nh trong nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp vÉn cßn n«ng nghiÖp nhng n«ng nghiÖp nhá bÐ. Trong nÒn kinh tÕ tri thøc chiÕm ®a sè lµ c¸c ngµnh kinh tÕ dùa vµo tri thøc, dùa vµo c¸c thµnh tùu míi nhÊt cña khoa häc c«ng nghÖ. §ã cã thÓ lÉn ngµnh míi nh c«ng nghiÖp kh«ng tªn (c«ng nghiÖp phÇn cøng, c«ng nghiÖp phÇn mÒm) c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, dÞch vô míi dùa vµo c«ng nghÖ cao, vµ còng cã thÓ lµ ngµnh truyÒn thèng (n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, dÞch vô) ®îc c¶i t¹o b»ng khoa häc c«ng nghÖ cao. Kinh tÕ tri thøc xuÊt hiÖn trong mäi lÜnh vùc trong toµn bé c¬ cÊu nÒn kinh tÕ quèc d©n. NguyÔn ThÞ Dung - Líp: KV17 TiÓu luËn TriÕt NÒn kinh tÕ tri thøc ®· b¾t ®Çu h×nh thµnh hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi trong ®ã nÒn kinh tÕ tri thøc dùa trªn nh÷ng ph¸t minh s¸ng chÕ øng dông linh ho¹t cña tri thøc. Ngêi ta íc tÝnh vµo kho¶ng n¨m 2030 c¸c níc ph¸t triÓn ®Òu trë thµnh c¸c nÒn kinh tÕ tri thøc 1.2. Mét sè ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ tri thøc dùa trªn chÊt x¸m lµ chñ yÕu Díi mäi h×nh thøc trong mäi gãc ®é tri thøc vÉn cã vai trß quan träng trong sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc cña thÕ giíi nãi chung vµ cña ViÖt Nam nãi riªng. §ã lµ nÒn kinh tÕ dùa trªn chÊt x¸m lµ chñ yÕu vµ nã cã c¸c ®Æc trng c¬ b¶n. Thø nhÊt, vèn quý nhÊt trong nÒn kinh tÕ tri thøc lµ tri thøc. Tri thøc lµ nguån lùc hµng ®Çu t¹o sù t¨ng trëng. Kh«ng ph¶i nh c¸c nguån lùc bÞ mÊt ®i khi sö dông, tri thøc th«ng tin cã thÓ ®îc chia xÎ, vµ trªn thùc tÕ l¹i t¨ng lªn khi sö dông. NÒn kinh tÕ tri thøc do ®ã lµ mét nÒn kinh tÕ d dËt chø kh«ng ph¶i khan hiÕm. S¶n phÈm vµ dÞch vô cã hµm lîng tri thøc cµng cao th× cµng quÝ gi¸. Gi¸ c¶ vµ gi¸ trÞ cña s¶n phÈm tri thøc thay ®æi rÊt nhiÒu tïy thuéc vµo ngêi sö dông ë c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau. QuyÒn së h÷u ®èi víi tri thøc trë thµnh quan träng nhÊt, h¬n c¶ vèn, tµi nguyªn, ®Êt ®ai.Ai chiÕm h÷u ®îc nhiÒu tµi s¶n trÝ tuÖ h¬n, ngêi Êy th¾ng. Ph¸p luËt vÒ së h÷u trÝ tuÖ trë thµnh mét néi dung chñ yÕu trong quan hÖ d©n sù còng nh trong th¬ng m¹i quèc tÕ. RÊt nhiÒu vÊn ®Ò së h÷u trÝ tuÖ ®îc ®Æt ra së h÷u, vËt chÊt kh«ng quan träng b»ng. NhiÒu «ng chñ cña c¸c c«ng ty c«ng nghÖ th«ng tin hiÖn nay tho¹t ®Çu kh«ng cã vèn liÕng g×, lµm ra ®îc tµi s¶n khæng lå lµ nhê tri thøc. NÕu kh«ng ®îc b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ th× hä kh«ng thÓ cã ®îc tµi s¶n hµng tr¨m tû USD nh thÕ. LuËt ph¸p, thuÕ vµ c¸c rµo c¶n khã ¸p dông ®¬n ®éc trong khu«n khæ quèc gia. Tri thøc vµ th«ng tin lu«n lu«n ®i tíi nh÷ng n¬i cã nhu cÇu cao nhÊt vµ rµo c¶n Ýt nhÊt. Thø hai, sù s¸ng t¹o ®æi míi thêng xuyªn lµ ®éng lùc chñ yÕu nhÊt thóc ®Èy sù ph¸t triÓn. C«ng nghÖ ®æi míi rÊt nhanh, vßng ®êi c«ng nghÖ rót ng¾n; qu¸ tr×nh tõ lóc ra ®êi, ph¸t triÓn råi tiªu vong cña mét lÜnh vùc s¶n xuÊt, hay mét c«ng nghÖ chØ mÊy n¨m, thËm chÝ mÊy th¸ng. C¸c doanh nghiÖp muèn trô ®îc vµ ph¸t triÓn th× ph¶i lu«n ®æi míi c«ng nghÖ vµ s¶n phÈm. S¸ng t¹o lµ linh hån cña sù ®æi míi. Tríc ®©y ngêi ta hay chän nh÷ng c«ng nghÖ ®· chÝn NguyÔn ThÞ Dung - Líp: KV17 TiÓu luËn TriÕt muåi, cßn b©y giê th× ph¶i t×m chän c¸c c«ng nghÖ míi n¶y sinh; c¸i chÝn muåi lµ c¸i s¾p söa tiªu vong. Trong nÒn kinh tÕ tri thøc cã nhiÒu ®iÒu tëng nh nghÞch lý; tríc hÕt cña c¶i lµm ra lµ dùa chñ yÕu vµ c¸i cha biÕt; c¸i ®· biÕt kh«ng cßn gi¸ trÞ n÷a, t×m ra c¸i cha biÕt ®ã lµ t¹o ra gi¸ trÞ. Thø hai: m«i trêng ®Ó t×m ra c¸i cha biÕt lµ m¹ng th«ng tin. M¹ng th«ng tin, thùc tÕ ¶o… gîi ra ý tëng míi, nh÷ng gi¶i ph¸p míi ®¸p øng c¸c nhu cÇu míi. Thø ba lµ khi ph¸t hiÖn ra c¸i cha biÕt th× còng tøc lµ lo¹i c¸i ®· biÕt.C¸i cò mÊt ®i thay thÕ b»ng c¸i míi; nÒn kinh tÕ, x· héi lu«n ®æi míi, c¸i míi cµng ngµy cµng nhiÒu. §ã lµ ®Æc trng cña sù ph¸t triÓn, sù tiÕn hãa cña x· héi s¾p tíi, ph¸t triÓn tõ c¸i míi chø kh«ng ph¶i tõ sè lîng lín dÇn lªn. Thø t lµ s¶n phÈm gi¸ trÞ sö dông cµng cao th× gi¸ b¸n cµng rÎ, thËm chÝ nhiÒu phÇn mÒm c¬ b¶n ®îc cho kh«ng, (®Ó råi sau ®ã n©ng cao h¬n mét Ýt th× b¸n rÊt ®¾t); s¶n phÈm cµng nhiÒu ngêi dïng th× gi¸ trÞ sö dông cµng cao. HiÖn nay vµng b¹c hiÕm th× quÝ, song ë thêi ®¹i th«ng tin c¸i ®îc dïng nhiÒu nhÊt lµ c¸i cã gi¸ trÞ cao. VÝ dô m¸y Fax, nÕu cã tÝ th× kh«ng cã t¸c dông nhng khi cã ®Õn hµng ngh×n m¸y ®Ó liªn l¹c víi nhau th× lóc ®ã míi cã gi¸ trÞ. M¹ng còng vËy, cã nhiÒu ngêi vµo cïng sö dông th× lóc Êy nã míi cã gi¸ trÞ. Thø ba, nÒn kinh tÕ tri thøc lµ nÒn kinh tÕ toµn cÇu hãa. ThÞ trêng vµ s¶n phÈm mang tÝnh toµn cÇu, mét s¶n phÈm s¶n xuÊt ë bÊt kú n¬i nµo còng cã thÓ nhanh chãng cã mÆt kh¾p n¬i trªn thÕ giíi; rÊt Ýt s¶n phÈm do mét níc lµm ra, mµ còng lµ qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ tri thøc, toµn cÇu hãa vµ kinh tÕ tri thøc thóc ®Èy nhau, g¾n quyÖn víi nhau, lµ hai anh em sinh ®«i cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Toµn cÇu hãa mét mÆt t¹o thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn nhanh kinh tÕ tri thøc kho¶ng c¸ch giµu nghÌo ®ang t¨ng nhanh, do chªnh lÖch nhiÒu vÒ tri thøc, nÕu rót ng¾n ®îc kho¶ng c¸ch vÒ tri thøc th× sÏ thu hÑp ®îc kho¶ng c¸ch giµu nghÌo. Thø t, lµ sù th¸ch thøc ®èi víi v¨n hãa. Trong nÒn kinh tÕ tri thøc x· héi th«ng tin, v¨n hãa cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nhanh vµ v¨n hãa lµ ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Do th«ng tin, tri thøc bïng næ, tr×nh ®é nÒn v¨n hãa n©ng cao, néi dung vµ h×nh thøc c¸c ho¹t ®éng v¨n hãa phong phó ®a d¹ng. Nhu cÇu thëng thøc v¨n hãa cña ngêi d©n lªn cao.Nhê c¸c ph¬ng tiÖn truyÒn th«ng tøc thêi, nhÊt lµ Internet, mét s¸ng t¸c ra ®êi thêi lan truyÒn ®Õn mäi n¬i trªn thÕ giíi. Giao lu v¨n hãa hÕt søc thuËn lîi, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nÒn v¨n hãa cã thÓ tiÕp thu c¸c tinh hoa cña nh©n lo¹i ®Ó ph¸t triÓn nÒn v¨n hãa cña m×nh. Nhng mÆt kh¸c c¸c nÒn v¨n hãa ®øng tríc nh÷ng rñi ro rÊt lín; NguyÔn ThÞ Dung - Líp: KV17 TiÓu luËn TriÕt bÞ pha t¹p, dÔ mÊt b¶n s¾c dÔ bÞ c¸c s¶n phÈm v¨n hãa ®éc h¹i tÊn c«ng ph¸ ho¹i, mµ rÊt khã kh¨n chÆn ®îc.NÒn v¨n hãa bÞ pha t¹ lai c¨ng kh«ng cßn lµ chÝnh m×nh n÷a th× sÏ suy tho¸i, tiªu tan. NhiÖm vô gi÷ g×n, ph¸t huy b¶n s¸t v¨n hãa mçi d©n téc trë nªn rÊt nÆng nÒ. C¸i chÝnh lµ ph¶i gi¸o dôc truyÒn thèng, ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng, x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n hãa tiªn tiÕn ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc, cã ®ñ søc m¹nh néi sinh. 2. VËn dông mèi quan hÖ lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt ph¸t triÓn nÒn KTTT ë ViÖt Nam 2.1. NÒn kinh tÕ tri thøc nh×n tõ gãc ®é lùc lîng s¶n xuÊt C¬ b¾p ®ang tõng bíc ®îc thay thÕ b»ng lao ®éng trÝ tuÖ, nh÷ng lao ®éng c¬ b¾c kh«ng mÊt ®i. Lao ®éng lµ ho¹t ®éng cã ý thøc cña con ngêi nh»m t¹o ra nh÷ng gi¸ trÞ sö dông ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng cña con ngêi. Bëi vËy, ngay khi con ngêi ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña hä ®· cã 2 phÇn: lao ®éng c¬ b¾p vµ lao ®éng trÝ tuÖ. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi ®Æc biÖt lµ sù ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp, c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt råi cña c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ, còng nh ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ nh÷ng thµnh tùu do c¸c cuéc c¸ch m¹ng mang l¹i, n¨ng lùc trÝ tuÖ cña ngêi lao ®éng kh«ng ngõng ®îc n©ng cao, phÇn gi¸ trÞ do lao ®éng trÝ tuÖ t¹o ra qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ®îc kÕt tinh ë nh÷ng s¶n phÈm ngµy cµng t¨ng. Nh vËy ho¹t ®éng trùc tiÕp t¹o ra s¶n phÈm kh«ng cßn lµ c«ng viÖc cña riªng ngêi lao ®éng mµ lµ cña c¶ mét bé phËn ngµy cµng t¨ng lªn gi÷a nh÷ng ngêi trùc tiÕp qu¶n lý qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, nh÷ng kü s, nh÷ng nhµ c«ng nghÖ. MÆc dï tri thøc ®· trë thµnh nh©n tè quan träng hµng ®Çu cña s¶n xuÊt vµ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. Nhng nguyªn lý xÐt ®Õn cïng, së h÷u vÒ c¸c t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu lµ c¬ së cña quan hÖ s¶n xuÊt cÇn gi÷ vai trß. Trong nÒn kinh tÕ tri thøc, mèi t¬ng quan gi÷a c¸c yÕu tè c¬ b¶n cÊu thµnh t liÖu s¶n xuÊt cã sù thay ®æi. Trong c¸c nÒn kinh tÕ tríc ®èi tîng lao ®éng chñ yÕu lµ nh÷ng bé phËn cña tù nhiªn, trong nÒn kinh tÕ tri thøc, ®èi tîng lao ®éng ngµy cµng lµ s¶n phÈm cña lao ®éng, cña khoa häc c«ng nghÖ mµ hµm lîng vËt liÖu tù nhiªn trong ®ã ngµy cµng gi¶m. Do vËy, ®ã sÏ lµ mét nÒn kinh tÕ kiªm tµi nguyªn, kh«ng phô thuéc mét c¸ch tiªn quyÕt vµo nguån tµi nguyªn tù nhiªn mµ phô thuéc vµo tµi nguyªn con ngêi víi n¨ng lùc trÝ tuÖ cao. Sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt x· héi lu«n diÔn ra theo quy luËt phñ ®Þnh cña phñ ®Þnh. Tríc kia, ngêi s¶n xuÊt vµ ngêi qu¶n lý lµ mét, song cïng víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, sù t¸ch rêi gi÷a ngêi s¶n xuÊt vµ ngêi qu¶n lý ngµy mét gia t¨ng sù kh¸c biÖt ph¸t triÓn thµnh sù ®èi lËp gay g¾t. Giê ®©y chÝnh sù ph¸t triÓn cao cña lùc lîng s¶n xuÊt, ë tr×nh ®é trÝ tuÖ hãa cao qu¸ NguyÔn ThÞ Dung - Líp: KV17 TiÓu luËn TriÕt tr×nh s¶n xuÊt, ®· vµ ®ang diÔn ra sù xÝch l¹i gÇn gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi qu¶n lý. Trong nÒn kinh tÕ tri thøc, kh«ng Ýt trêng hîp ngêi s¶n xuÊt vµ ngêi qu¶n lý héi tô trong mét c¸ thÓ mµ ë ®ã, mÆt qu¶n lý ngµy cµng cã u thÕ h¬n mÆt lao ®éng trong viÖc t¹o ra s¶n phÈm. Nh÷ng thay ®æi ®ã lµm cho nh÷ng yÕu tè t¹o ra gi¸ trÞ míi ®îc kÕt tinh trong s¶n phÈm thÆng d mµ biÓu hiÖn díi h×nh thøc gi¸ trÞ lµ gi¸ trÞ thÆng d còng kh«ng hoµn toµn nh cò. TrÝ tuÖ tù nã mang tÝnh x· héi rÊt cao vµ thËm chÝ cßn mang tÝnh nh©n lo¹i. Do vËy, khi nãi vÒ nh÷ng bé phËn cÊu thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ tri thøc, chóng ta thÊy næi lªn mét ®Æc ®iÓm hÕt søc quan träng lµ tÝnh x· héi hãa quèc tÕ hãa rÊt cao. Nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ tÝnh chÊt míi ®ã cña lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh vµ ®ßi hái néi dung míi cã tÝnh chÊt míi quan hÖ s¶n xuÊt vµ c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ t¬ng øng. 2.2. NÒn kinh tÕ tri thøc xÐt tõ gãc ®é quan hÖ s¶n xuÊt vµ c¬ cÊu kinh tÕ Tri thøc hiÖn nay ®ang ®îc coi lµ nguån lùc kinh tÕ chñ yÕu, c¸c nh©n tè truyÒn thèng lµ ®Êt ®ai, lao ®éng vµ t b¶n kh«ng biÕn mÊt, nhng tÇm quan träng cña nã kh«ng cßn nh tríc n÷a. Mét ®iÒu quan träng h¬n rÊt nhiÒu lµ tri thøc ®· t¹o ra c¬ chÕ thuËn lîi t¨ng dÇn, trong khi c¸c yÕu tè s¶n xuÊt truyÒn thèng l¹i tu©n theo quy luËt lîi nhuËn gi¶m dÇn. §ã lµ mét xu híng thùc tÕ, bëi chÝnh c«ng nghÖ th«ng tin mét bé phËn quan träng mét nÒn kinh tÕ tri thøc ®· trë thµnh ph¬ng tiÖn gi¶i ph¸p c¸c tiÒm n¨ng s¸ng t¹o vµ tri thøc tiÒm Èn trong mçi con ngêi, thµnh c«ng cô khuyÕch ®¹i vµ m¹nh cña n·o gièng nh c«ng nghÖ cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp khuÕch ®¹i søc m¹nh cña c¬ b¾p". Trong nÒn kinh tÕ tri thøc, tri thøc trë thµnh nh©n tè s¶n xuÊt quan träng hµng ®Çu trong lùc lîng s¶n xuÊt, quyÕt ®Þnh lîi thÕ so s¸nh cña mét níc. Nªn doanh nghiÖp nµo n¾m v÷ng quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, øng dông c«ng nghÖ míi, s¸ng t¹o ra s¶n phÈm míi sÏ thu ®îc tØ suÊt lîi nhuËn cao h¬n møc trung b×nh. §iÒu cã phÇn quan träng h¬n lµ trong x· héi tri thøc, ngêi lao ®éng lµm thuª tøc lµ ngêi c«ng nh©n tri thøc, l¹i lµ ngêi së h÷u c«ng cô s¶n xuÊt trÝ tuÖ cña b¶n th©n hä. C.M¸c ®· cã ph¸t kiÕn vÜ ®¹i khi cho r»ng, ngêi c«ng nh©n nhµ m¸y kh«ng cã vµ kh«ng thÓ së h÷u m¸y h¬i níc vµ kh«ng thÓ lÊy m¸y h¬i níc ®i cïng víi b¹n m×nh. Kho hä chuyÓn tõ c«ng viÖc nµy sang c«ng viÖc kh¸c. Nhµ t b¶n cÇn së h÷u ®éng c¬ h¬i níc vµ cÇn kiÓm so¸t nã, thÕ nhng nh÷ng ®Çu t thùc sù trong x· héi tri thøc kh«ng ph¶i vµo m¸y mãc hay c«ng NguyÔn ThÞ Dung - Líp: KV17 TiÓu luËn TriÕt cô, mµ chÝnh lµ vµo ngêi c«ng nh©n tri thøc, kh«ng cã ngêi c«ng nh©n tri thøc th× cho dï m¸y mãc hiÖn ®¹i vµ tinh vi ®Õn ®©u th× kh«ng thÓ ho¹t ®éng ®îc. Víi t c¸ch lµ ®èi tîng së h÷u, tri thøc lµ mét s¶n phÈm cã tÝnh lòy tuyÕn vµ rÊt khã kiÓm so¸t, tri thøc lµ mét s¶n phÈm kh«ng bÞ c¹n kiÖt khi x©y dùng cã thÓ v« sè ngêi sö dông mét tri thøc mµ kh«ng ai mÊt phÇn, tri thøc cã thÓ thuéc quyÒn së h÷u nhiÒu ngêi, h¬n n÷a cµng nhiÒu ngêi sö dông cµng t¨ng hiÖu qu¶. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, dßng tri thøc chuyÓn hãa nhanh kh¾p thÕ giíi, lîi Ých thu ®îc tõ tri thøc kh«ng nhÊt thiÕt sÏ thuéc vÒ n¬i ®· ph¸t minh ra chóng mµ tïy thuéc vµo tri thøc vµ kü n¨ng tæ chøc s¶n xuÊt víi chi phÝ thÊp nhÊt vµ g¾n kÕt ®ù¬c toµn bé c¸c ho¹t ®éng cña hÖ thèng tæ chøc s¶n xuÊt. C¸c tÝnh chÊt nªu trªn cña tri thøc víi t c¸ch lµ bé phËn chñ yÕu cña lùc lîng s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ tri thøc quy ®Þnh tÝnh tÊt yÕu ph¶i cã h×nh thøc së h÷u t¬ng øng. T¸c ®éng kinh tÕ tri thøc ®èi víi tæ chøc vµ qu¶n lý rÊt réng, trong ®ã næi bËt nhÊt lµ chñ thÓ vµ ®èi tîng qu¶n lý, ë ®©y lµ ®¹i bé phËn lµ c«ng nh©n cã häc vÊn. ViÖc ¸p dông c¸c thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ vµo qu¶n lý ®ßi hái chñ thÕ qu¶n lý n©ng cao tr×nh ®é vÒ nhiÒu mÆt. 3. Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc ë ViÖt Nam ta 3.1. ChiÕn lîc ph¸t triÓn cña ta lµ chiÕn lîc dùa vµo kinh tÕ tri thøc vµ vËn dông c¸c yÕu tè cña kinh tÕ tri thøc ViÖt Nam ta hiÖn nay GDP b×nh qu©n ®Çu ngêi chØ b»ng 1/2 b×nh qu©n cña thÕ giíi, xÕp thø 180 trong 210 níc, thuéc nhãm nh÷ng ngêi nghÌo nhÊt, kh«ng cã c¸ch nµo ®Ó ®uæi kÞp c¸c níc vÒ GDP nhng ph¶i phÊn ®Êu ®Ó n©ng cao nhanh chãng tr×nh ®é, tri thøc, t¨ng cêng néi lùc vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ, n¾m b¾t vËn dông hiÖu qu¶ c¸c thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ n¾m b¾t vËn dông hiÖu qu¶ c¸c thµnh tùu khoa häc míi nhÊt ®Ó hoµn thµnh th¾ng lîi c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu níc m¹nh x· héi c«ng b»ng, d©n chñ v¨n minh. Chóng ta cã thÕ m¹nh vÒ tiÒm n¨ng con ngêi, chØ sè ph¸t triÓn con ngêi HDI níc ta ®øng thø 110 vµ thuéc nhãm níc trung b×nh cña thÕ giíi.Thùc tÕ ®· chøng minh ngêi ViÖt Nam n¾m b¾t vµ lµm chñ nhanh c¸c tri thøc míi vµ c¸c c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, nhiÒu ngµnh míi x©y dùng nhê sö dông c¸c c«ng nghÖ míi t¹o ®· theo kÞp tr×nh ®é níc trong khu vùc cho nªn chóng ta cÇn thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch ph¸t triÓn b»ng dùa vµo con ngêi, khoa häc vµ c«ng nghÖ ®ã lµ chiÕn lîc ph¸t triÓn dùa vµo tri thøc. NguyÔn ThÞ Dung - Líp: KV17 TiÓu luËn TriÕt TËp trung ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ngµnh ®ang lµ ®éng lùc chñ yÕu thóc ®Èy ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc vµ x· héi th«ng tin, vµ ngêi ViÖt Nam ta cã nhiÒu kh¶ n¨ng nh÷ng häc sinh ViÖt Nam thi tin häc quèc tÕ ®¹t gi¶i rÊt cao lùc lîng ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi lµm tin häc kh¸ ®«ng vµ gi÷ vÞ trÝ quan träng. ViÖt Nam cÇn tËp trung ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó thóc ®Èy ph¸t triÓn vµ hiÖn ®¹i c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt dÞch vô n©ng cao hiÖu qu¶ tæ chøc qu¶n lý ®Ó ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp th«ng tin lµ nh÷ng ngµnh cã gi¸ trÞ th«ng tin cao nhÊt, nh÷ng ngµnh trô cét trong x· héi t¬ng lai. C«ng nghÖ th«ng tin trë thµnh u tiªn hµng ®Çu trong chiÕn lîc ph¸t triÓn cña níc ta. Trong nhiÒu lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ chóng ta cßn sö dông c¸c c«ng nghÖ truyÒn thèng nhng ®î c¶i tiÕn b»ng cac tri thøc míi ®Ó t¹o nhiÒu viÖc lµm, tËn dông lao ®éng, ®Êt ®ai tµi nguyªn, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa - hiÖn c¸c®¹i hãa vµ n«ng th«n xãa ®ãi gi¶m nghÌo. Trong tõng ngµnh, tõng lÜnh vùc kinh tÕ còng cÇn chän nh÷ng kh©u nh÷ng ®¬n vÞ ®i tríc ®i th¼ng vµo c«ng nghÖ míi nhÊt ®Ó thóc ®Èy sù ®æi míi toµn ngµnh, toµn lÜnh vùc, ®· ®Çu t mµ lµ ph¶i sö dông c«ng nghÖ míi. Ta ®· chñ tr¬ng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, chñ tr¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ ®óng, nh vËy ph¶i n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, trªn c¬ së ph¸t huy n¨ng lùc néi sinh vÒ khoa häc c«ng nghÖ cña ViÖt Nam, b¾t kÞp vµ lµm chñ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®i nhanh vµo kinh tÕ tri thøc. Kh«ng cã ®ñ tri thøc, kh«ng cã kh¶ n¨ng vËn dông nh÷ng c«ng nghÖ b·i th¶i c«ng nghÖ cña c¸c níc kh¸c. Ta ph¶i tËn dông c¬ së vËt chÊt hiÖn cã, tËn dông c¬ së vËt chÊt hiÖn cã còng ph¶i víi tri thøc míi, ®Õn lóc râ rµng lµ kh«ng cã hiÖu qu¶ n÷a th× ph¶i chuyÓn sang lµm viÖc kh¸c hoÆc bá ®i. Kh«ng thÓ chän "c«ng nghÖ trung gian", viÖc ph¸t triÓn mÝa ®êng, xi m¨ng kh«ng hiÖu qu¶ nh võa qua ®· cho ta bµi häc. NhiÒu níc ®· cã s½n mét c¬ së vËt chÊt lín, b©y giê bá ®i th× rÊt tiÕc. Song nhiÒu níc còng ®· bá h¼n, kh«ng th¬ng tiÕc. Níc ta c¬ së vËt chÊt kh«ng ®¸ng kÓ, kh«ng cã g× ®Ó luyÕn tiÕc. Nªn ®i th¼ng vµo c«ng nghÖ míi, quy m« nhá, vèn ®Çu t kh«ng nhiÒu; ®É ®Çu t míi lµ ph¶i c«ng nghÖ míi. 3.2. Gi¶i ph¸p chñ yÕu cho mét chiÕn lîc kinh tÕ dùa vµo tri thøc Thø nhÊt, ph¶i ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý, ph¸t huy mäi kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña ngêi d©n, t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi ngêi d©n, mäi thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh ®ãng gãp vµo ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Nhµ níc qu¶n lý b»ng luËt ph¸p, b»ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch, t¹o m«i trêng thuËn lîi cho sù c¹nh tranh lµnh m¹nh; ch¨m lo phóc lîi x· héi; gi¸o dôc, NguyÔn ThÞ Dung - Líp: KV17 TiÓu luËn TriÕt khoa häc… mµ kh«ng nªn can thiÖp vµo s¶n xuÊt kinh doanh; ®Ó cho mçi doanh nghiÖp, mçi ngêi d©n ph¸t huy hÕt quyÒn chñ ®éng s¸ng t¹o cña m×nh. Vai trß cña doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ, híng tíi nÒn kinh tÕ tri thøc. Ph¶i t¹o m«i trêng c¹nh tranh b×nh ®¼ng, chèng ®éc quyÒn. Ph¸t huy tèi ®a quyÒn chñ ®éng s¸ng t¹o cña c¸c doanh nghiÖp. HiÖn nay trong kinh tÕ thÞ trêng chÕ ®é tr¸ch nhiÖm kh«ng râ, mÊt m¸t thua lç kh«ng ai chÞu tr¸ch nhiÖm. NÕu giao tr¸ch nhiÖm cho mét c«ng ty tù bá vèn ra x©y dùng råi khai th¸c ®Ó thu håi l¹i vèn th× t×nh h×nh sÏ kh¸c h¼n, kh«ng hiÖu qu¶ th× hä kh«ng lµm. Ph¶i thùc sù gi¶i phãng mäi lùc lîng s¶n xuÊt, ph¸t huy mäi thµnh phÇn kinh tÕ nh c¸c nghÞ quyÕt cña §¶ng ®· ®Ò ra. HiÖn nay cßn nhiÒu víng m¾c lóng tóng trong chÝnh s¸ch, mµ chñ yÕu lµ do nhËn thøc vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¬ chÕ thÞ trêng vµ sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cha ®îc s¸ng tá. NhiÖm vô trung t©m hiÖn nay lµ ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, ph¶i x©y dùng vµ ph¸t triÓn quan hÖ s¶n xuÊt sao cho thóc ®Èy ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt. Mäi ngêi ai cã kh¶ n¨ng gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt th× ph¶i ®îc khuyÕn khÝch, ph¶i thùc sù khuyÕn khÝch mäi ngêi lµm giµu; Nhµ níc cã chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt thu nhËp ch¨m lo phóc lîi x· héi, t¹o c«ng b»ng x· héi, b¶o vÖ quyÒn lîi nh÷ng ngêi yÕu thÕ. Thø hai, lµ ch¨m lo ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o nh©n tµi. Trong nh÷ng n¨m tíi ph¶i t¨ng m¹nh ®Çu t ®Ó ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ tiÕn hµnh mét cuéc c¶i c¸ch gi¸o dôc míi. §©y lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh nhÊt thóc ®Èy níc ta ®i nhanh vµo kinh tÕ tri thøc. Ph¶i x©y dùng nh÷ng thÕ hÖ ngêi ViÖt Nam cã b¶n lÜnh, cã lý tëng, cã kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, lµm chñ ®îc tri thøc hiÖn ®¹i, quyÕt t©m ®a níc ta lªn tr×nh ®é ph¸t triÓn s¸nh kÞp c¸c níc. Kho¶ng c¸ch víi c¸c níc ph¸t triÓn chñ yÕu lµ kho¶ng c¸ch vÒ tri thøc. Ta cã thÓ rót ng¾n ®îc b»ng x©y dùng vµ ph¸t triÓn m¹nh nÒn gi¸o dôc tiªn tiÕn phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña thêi ®¹i. Trong mét thêi gian ng¾n (kho¶ng 5 n¨m) ph¶i phæ cËp gi¸o dôc trung häc c¬ së trong toµn quèc, phæ cËp trung häc phæ th«ng trong c¸c thµnh thÞ, khu c«ng nghiÖp vµ vïng ®«ng d©n, t¨ng nhanh ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé khoa häc kü thuËt vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ, ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý, c¸c doanh gia. Më réng quan hÖ hîp t¸c gi¸o dôc ®µo t¹o vµ khoa häc c«ng nghÖ víi níc ngoµi; tuyÓn chän ®a ®i ®µo t¹o ë c¸c níc tiªn tiÕn sè lîng lín c¸n bé khoa häc kü thuËt thuéc c¸c lÜnh vùc u tiªn chiÕn lîc. NguyÔn ThÞ Dung - Líp: KV17 TiÓu luËn TriÕt Thø ba, lµ t¨ng cêng n¨ng lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ quèc gia, thùc hiÖn tèt c¸c chÝnh s¸ch, chñ tr¬ng ®· nªu trong NghÞ quyÕt TW2 vÒ khoa häc, c«ng nghÖ mµ nhÊt lµ: - Ph¸t hiÖn, båi dìng, träng dông nh©n tµi. - Ph¸t huy søc s¸ng t¹o trong khoa häc; c¸c chÝnh s¸ch ®·i ngé, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸n bé nghiªn cøu, øng dông khoa häc c«ng nghÖ, më réng d©n chñ trong khoa häc. - C¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i øng dông khoa häc, ®æi míi c«ng nghÖ, c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ph¶i buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i c¹nh tranh b×nh ®¼ng, ph¶i lÊy hiÖu qu¶ lµm ®Çu, ®ång thêi cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch. - T¨ng ®Çu t cho KHCN (Nhµ níc vµ doanh nghiÖp) ®¹t 2% GDP, t¨ng ®Çu t ®Æc biÖt lµ cÇn cã tæ chøc cã hiÖu lùc chØ ®¹o ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin. Thø t, lµ c¶i c¸ch hµnh chÝnh vµ t¹o lËp mét khu«n khæ ph¸p lý míi cã kh¶ n¨ng thóc ®Èy mäi kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, cho s¶n xuÊt "bung ra", ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn nhanh c¸c doanh nghiÖp míi, doanh nghiÖp tri thøc phï hîp víi xu thÕ toµn cÇu hãa mµ níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp. §iÒu nµy ®îc thùc hiÖn trªn c¬ së x¸c ®Þnh ®óng ®¾n vai trß qu¶n lý cña Nhµ níc ®èi víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Nhµ níc kh«ng trùc tiÕp lµm kinh tÕ nhng vai trß cña Nhµ níc trong viÖc ®Þnh híng. NguyÔn ThÞ Dung - Líp: KV17 TiÓu luËn TriÕt KÕt luËn Trong bÊt cø x· héi nµo, ngêi lao ®éng còng lµ yÕu tè quan träng nhÊt cña lùc lîng s¶n xuÊt. Ngµy nay, khoa häc c«ng nghÖ ngµy cµng ph¸t triÓn hµm lîng chÊt x¸m trong gi¸ trÞ hµng hãa ngµy cµng cao th× vai trß cña ngêi lao ®éng cã tri thøc l¹i cµng quan träng, trong lùc lîng s¶n xuÊt. V.L.Lªnin ®· chØ ra: Lùc lîng s¶n xuÊt hµng ®Çu cña toµn thÓ nh©n lo¹i lµ c«ng nh©n, lµ ngêi lao ®éng. Con ngêi khi lµm chñ ®îc nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt, ®îc ®µo t¹o mét c¸ch chu ®¸o nh÷ng kiÕn thøc qu¶n lý kinh tÕ sÏ cã ®iÒu kiÖn khai th¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng ®Êt ®ai, biÕt kÕt hîp c¸c yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh huy ®éng vèn, ®éng viªn khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng lµm viÖc cã hiÖu qu¶, qu¶n lý chÆt chÏ nguyªn liÖu vËt t, do vËy hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh sÏ tèt h¬n. Ngµy nay vai trß qu¶n lý trong s¶n xuÊt kinh doanh ngµy cµng trë nªn quan träng. Do vËy, c¸c quèc gia thêng rÊt quan t©m tíi ®µo t¹o, båi dìng ®éi ngò c¸n bé tri thøc. NguyÔn ThÞ Dung - Líp: KV17 TiÓu luËn TriÕt tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh TriÕt häc M¸c - Lª nin (NXB ChÝnh trÞ Quèc gia) 2. §Ò c¬ng bµi gi¶ng triÕt häc M¸c - Lªnin - Trêng §¹i häc Khoa häc X· héi vµ nh©n v¨n. 3. T¹p chÝ triÕt häc - ViÖn triÕt häc 4. Gi¸o tr×nh Chñ nghÜa x· héi khoa häc - NXB ChÝnh trÞ Quèc gia 5. Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c - Lªnin - NXB Quèc gia 6. Häc thuyÕt M¸c vÒ h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi vµ lý luËn vÒ con ®êng ph¸t triÓn x· héi chñ nghÜa ë níc ta - NXB ChÝnh trÞ quèc gia 7. Website: www.vnpt.com.vn. NguyÔn ThÞ Dung - Líp: KV17 TiÓu luËn TriÕt môc lôc A. Lêi më ®Çu...................................................................................................1 B. Néi dung.......................................................................................................2 I. Lý luËn................................................................................................2 1. Lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt ...............................................2 1.1. Lùc lîng s¶n xuÊt ............................................................................2 1.2. Quan hÖ s¶n xuÊt .............................................................................4 2. Quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi tæ chøc vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt ........................................................................................5 2.1.Lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt ...............................5 2.2. T¸c ®éng ngîc l¹i cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt ...................................................................................................................5 II. VËn dông...........................................................................................8 1. Kinh tÕ tri thøc....................................................................................8 1.1. NÒn kinh tÕ tri thøc...........................................................................8 1.2. Mét sè ®Æc ®iÓm nÒn kinh tÕ tri thøc................................................8 2. VËn dông mèi quan hÖ lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc ë ViÖt Nam ..............................................................11 2.1. NÒn kinh tÕ tri thøc nh×n tõ gãc ®é lùc lîng s¶n xuÊt.....................11 2.2. NÒn kinh tÕ tri thøc xÐt tõ gãc ®é quan hÖ s¶n xuÊt vµ c¬ cÊu kinh tÕ.............................................................................................................12 3. Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc ë níc ta...............................................14 3.1. C¬ héi vµ th¸ch thøc.......................................................................14 3.2. ChiÕn lîc vµ gi¶i ph¸p....................................................................15 c. KÕt luËn.....................................................................................................18 NguyÔn ThÞ Dung - Líp: KV17 TiÓu luËn TriÕt ®Ò c¬ng §Ò tµi: VËn dông mèi quan hÖ gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc A. Lêi më ®Çu B. Néi dung I. Lý luËn 1. Lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt 1.1. Lùc lîng s¶n xuÊt 1.2. Quan hÖ s¶n xuÊt 2. Quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi tæ chøc vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt 2.1.Lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt 2.2. T¸c ®éng ngîc l¹i cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt II. VËn dông 1. Kinh tÕ tri thøc 1.1. NÒn kinh tÕ tri thøc 1.2. Mét sè ®Æc ®iÓm nÒn kinh tÕ tri thøc 2. VËn dông mèi quan hÖ lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc ë ViÖt Nam 2.1. NÒn kinh tÕ tri thøc nh×n tõ gãc ®é lùc lîng s¶n xuÊt 2.2. NÒn kinh tÕ tri thøc xÐt tõ gãc ®é quan hÖ s¶n xuÊt vµ c¬ cÊu kinh tÕ 3. Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc ë níc ta 3.1. C¬ héi vµ th¸ch thøc 3.2. ChiÕn lîc vµ gi¶i ph¸p c. KÕt luËn NguyÔn ThÞ Dung - Líp: KV17