Tài liệu Thuc_trang_quan_li_hoat_dong_to_chuyen_mon_cua_hieu_truong_cac_truong_thpt_thanh_pho_vung_tau_tinh_ba_ria_vung_tau_0363

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Nguyễn Thị Thanh Xuân THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG THPT THÀNH PHỐ VŨNG TÀU, TỈNH BÀ RỊA- VŨNG TÀU LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC Thành phố Hồ Chí Minh – 2012 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Nguyễn Thị Thanh Xuân THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG THPT THÀNH PHỐ VŨNG TÀU, TỈNH BÀ RỊA- VŨNG TÀU Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 601405 LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Nguyễn Thị Bích Hồng Thành phố Hồ Chí Minh – 2012 LỜI CÁM ƠN Để hoàn thành luận văn “Thực trạng quản lí tổ chuyên môn của hiệu trưởng các trường Trung học phổ thông thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà RịaVũng Tàu”, ngoài sự cố gắng nổ lực của bản thân, tác giả đã nhận được sự giúp đỡ của nhiều tập thể cá nhân trong và ngoài nhà trường. Với tình cảm chân thành, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn đến các quý Thầy giáo, Cô giáo đã tham gia giảng dạy lớp cao học khóa 21-chuyên ngành Quản lí giáo dục, Phòng khoa học công nghệ- sau đại học, khoa Tâm lí giáo dục của trường ĐHSP thành phố Hồ Chí Minh, lãnh đạo và các chuyên viên Sở giáo dục và đào tạo tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, các cán bộ quản lí và tập thể giáo viên các trường Trung học phổ thông thành phố Vũng Tàu đã tận tình giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới Cô giáo Tiến sĩ Nguyễn Thị Bích Hồng, khoa Tâm lí-Gíao dục -trường ĐHSP thành phố Hồ Chí Minh, người đã luôn tận tình, hướng dẫn, động viên và giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình hoàn thành luận văn. Mặc dù bản thân đã rất cố gắng nhưng chắc chắn luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong được nhận sự chỉ dẫn của quý Thầy giáo, Cô giáo và sự góp ý chân tình của các đồng nghiệp. Trân trọng cám ơn! Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2012 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thanh Xuân MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CÁM ƠN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG PHẦN MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài ........................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................... 3 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ........................................................................... 3 4. Giả thuyết nghiên cứu .................................................................................................. 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................... 3 6. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................. 4 7. Đóng góp mới của đề tài .............................................................................................. 6 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG THPT ................................................... 7 1. 1. Lịch sử nghiên cứu những vấn đề liên quan đến đề tài............................................ 7 1. 2. Lí luận về trường THPT trong hệ thống giáo dục quốc dân ................................. 10 1.2. 1. Vị trí, vai trò của trường THPT ............................................................... 10 1.2. 2. Đối tượng giáo dục của trường THPT ..................................................... 10 1.2. 3. Mục tiêu, nội dung và PP giáo dục ở trường THPT ................................ 10 1.2. 4. Cơ cấu tổ chức của trường THPT (sơ đồ) ................................................ 11 1. 3. Lí luận về hoạt động của các tổ chuyên môn trong trường THPT ....................... 13 1.3. 1. Một số khái niệm cơ bản .......................................................................... 13 1.3. 2. Vị trí, cấu tạo, nhiệm vụ và các hoạt động của tổ chuyên môn ............... 13 1.3.3. Tiêu chuẩn đánh giá chất lượng hoạt động tổ chuyên môn ..................... 15 1.3.4. Công tác quản lí tổ chuyên môn của tổ trưởng ........................................ 16 1. 4. Lí luận về sự quản lí của HT đối với hoạt động của các tổ chuyên môn trong trường THPT ....................................................................................................................... 20 1.4.1. Một số khái niệm về sự quản lí của HT đối với hoạt động của các tổ chuyên môn trong trường THPT. ........................................................................... 20 1.4.2. Quản lí hoạt động tổ chuyên môn ............................................................ 23 1.4.3. Mục tiêu quản lí hoạt động tổ chuyên môn của HT................................. 23 1.4.3. Nhiệm vụ quản lí hoạt động tổ chuyên môn của HT ............................... 24 1.4.4. Nội dung quản lí hoạt động tổ chuyên môn của HT ................................ 25 1.4.5. Mối quan hệ quản lí giữa HT với các tổ trưởng chuyên môn và với các giáo viên trong tổ .................................................................................................... 33 1.4.6. Phương pháp quản lí hoạt động tổ trưởng chuyên môn của HT .............. 36 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG THPT THÀNH PHỐ VŨNG TÀU, TỈNH BÀ RỊA - VŨNG TÀU ............................................................................................. 37 2.1. Tình hình giáo dục bậc THPT ở thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu........................................................................................................................................ 37 2.1.1. Thống kê, đánh giá trình độ CM và nghiệp vụ của đội ngũ GV THPT TP Vũng Tàu ................................................................................................................ 38 2.1.2. Thống kê, đánh giá trình độ CM và nghiệp vụ của đội ngũ HT THPT TP Vũng Tàu ................................................................................................................ 39 2.1.3. Thống kê, đánh giá về trình độ chuyên môn và nghiệp vụ quản lí của tổ trưởng chuyên môn các trường THPT thành phố Vũng Tàu. ................................. 40 2.1.4. Hoạt động quản lí của tổ trưởng chuyên môn ............................................. 42 2.2. Thực trạng quản lí hoạt động tổ chuyên môn của HT các trường THPT thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu. .......................................................................... 44 2.2.1. Mẫu nghiên cứu ............................................................................................ 44 2.2.2. Đánh giá của CBQL và GV về việc thực hiện các chức năng QL của HT tại trường THPT thành phố Vũng Tàu.................................................................... 45 2.2.3. Đánh giá của CBQL và GV về mục tiêu và nội dung quản lí hoạt động tổ chuyên môn của HT các trường THPT TP Vũng Tàu ............................................ 48 2.2.4. Thực trạng các biện pháp quản lí hoạt động tổ chuyên môn của HT các trường THPT TP Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu. ............................................ 49 2.2.5. So sánh đánh giá của cán bộ quản lí và giáo viên về các nội dung HT quản lí hoạt động tổ chuyên môn ............................................................................ 74 2.2.6. Kết luận về thực trạng QL hoạt động TCM của HT các trường THPT TP Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu........................................................................... 76 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN CỦA HIỆUTRƯỞNG CÁC TRƯỜNG THPT THÀNH PHỐ VŨNG TÀU, TỈNH BÀ RỊA -VŨNG TÀU ........ 81 3.1. Cơ sở đề xuất biện pháp............................................................................................. 81 3.2. Đánh giá chung của CBQL và GV về tính hiệu quả của các phương pháp quản lí hoạt động tổ chuyên môn của HT các trường THPT TP Vũng Tàu, tỉnh Bà RịaVũng Tàu. ............................................................................................................................ 81 3.3. Ý kiến của CBQL và GV về cách cải tiến một số biện pháp đạt kết quả chưa cao trong nội dung QL hoạt động TCM của HT ............................................................ 84 3.3.1. Cải tiến biện pháp về tăng cường việc chỉ đạo đổi mới PPDH trong QL hoạt động TCM của HT ........................................................................................... 84 3.3.2. Cải tiến biện pháp về bồi dưỡng chuyên môn và nghiệp vụ cho GV trong QL hoạt động TCM của HT .................................................................................... 86 3.3.3. Cải tiến biện pháp về thực hiện chương trình, kế hoạch dạy học của các TCM và GV trong việc HT QL hoạt động TCM..................................................... 87 3.4. Ý kiến của CBQL và GV về những biện pháp cần được bổ sung nhằm nâng cao hiệu quả công tác QL hoạt động TCM của HT ....................................................... 89 3.4.1. Bồi dưỡng nâng cao năng lực QL của tổ trưởng, nhóm trưởng. .................. 89 3.4.2. Liên kết sinh hoạt chuyên môn với nguồn ngoài và giải pháp xử lí nhóm chuyên môn dưới 3 người. ...................................................................................... 90 3.4.3. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ giảng dạy ............. 90 3.4.4. Tăng cường khả năng làm việc nhóm trong TCM ....................................... 92 3.4.5. Tăng cường công tác kiểm tra và tự kiểm tra, đánh giá xếp loại GV trong TCM ........................................................................................................................ 93 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................................................ 94 I. Kết luận: ....................................................................................................................... 94 II. Kiến nghị ..................................................................................................................... 97 1. Đối với Uỷ ban nhân dân tỉnh và Sở giáo dục tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu ................... 97 2. Đối với HT các trường THPT TP Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu .................... 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................................. 99 PHỤ LỤC PHỤ LỤC 1: PHIẾU THĂM DÒ Ý KIẾN CÁN BỘ QUẢN LÝ VỀ VIỆC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN PHỤ LỤC 2: PHIẾU THĂM DÒ Ý KIẾN GIÁO VIÊN VỀ VIỆC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN PHỤ LỤC 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CM CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG PTTH THÀNH PHỐ VŨNG TÀU, TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Thứ tự Viết đầy đủ Viết tắt 1 Cán bộ quản lý CBQL 2 Quản lý QL 3 Trung học cơ sở THCS 4 Trung học phổ thông THPT 5 Giáo dục và đào tạo GD&ĐT 6 Thành phố TP 7 Giáo sư GS 8 Phó giáo sư tiến sĩ PGS.TS 9 Hiệu trưởng HT 10 Giáo viên GV 11 Học sinh HS 12 Tổ chuyên môn TCM 13 Chuyên môn CM 14 Dạy học DH 15 Phương pháp PP 16 Phương pháp dạy học PPDH 17 Chương trình CT 18 Phân phối chương trình PPCT 19 Quản lý QL 20 Cán bộ quản lý CBQL 21 Sách giáo khoa SGK 22 Sáng kiến kinh nghiệm SKKN DANH MỤC CÁC BẢNG Thứ Ký hiệu tự bảng 1 2.1.1 2 2.1.2.1 3 2.1.2.2 4 2.1.3.1 5 2.1.3.2 6 2.1.3.3 7 2.2.1 8 2.2.2.1 9 2.2.2.2 10 2.2.2.3 11 2.2.3.1 12 2.2.3.2 13 2.2.4.1.1 Tên bảng Quy mô trường, lớp, đội ngũ giáo viên các trường THPT TP Vũng Tàu Thống kê độ tuổi của HT các trường THPT TP Vũng Tàu Thống kê thâm niên QL của HT các trường THPT TP Vũng Tàu Thống kê số tổ chuyên môn các trường THPT TP Vũng Tàu năm học 2011-2012 Thống kê độ tuổi của tổ trưởng các trường THPT TP Vũng Tàu Thống kê thâm niên công tác của tổ trưởng chuyên môn các trường THPT TP Vũng Tàu Mẫu nghiên cứu Đánh giá của CBQL và GV về mức độ cần thiết các chức năng QL của HT Đánh giá của CBQL và GV về mức độ thực hiện các chức năng QL của HT Đánh giá của CBQL và GV về mức độ kết quả thực hiện các chức năng QL Đánh giá của CBQL và GV về mức độ QL của HT đối với mục tiêu QL hoạt động TCM của HT Đánh giá của CBQL và GV về mức độ QL của HT đối với nội dung HT QL hoạt động TCM Đánh giá của CBQL và GV về mức độ cần thiết của các biện pháp trong việc QL thực hiện CT, kế hoạch Trang 40 40 41 41 43 43 46 47 48 49 50 50 52 DH 14 2.2.4.1.2 15 2.2.4.1.3 Đánh giá của CBQL và GV về mức độ thực hiện các biện pháp trong QL thực hiện CT, kế hoạch DH Đánh giá của CBQL và GV về mức độ hiệu quả của các biện pháp trong QL thực hiện CT, kế hoạch DH 53 54 Đánh giá của CBQL và GV về mức độ cần thiết của 16 2.2.4.2.1 các biện pháp trong QL thực hiện quy chế CM và nề 57 nếp DH 17 2.2.4.2.2 Đánh giá của CBQL và GV về mức độ thực hiện các biện pháp QL quy chế CM và nề nếp DH 59 Đánh giá của CBQL và GV về mức độ hiệu quả của 18 2.2.4.2.3 các biện pháp QL thực hiện quy chế CM và nề nếp 60 DH 19 2.2.4.3.1 20 2.2.4.3.2 21 2.2.4.3.3 Đánh giá của CBQL và GV về mức độ cần thiết của các biện pháp QL đổi mới PPDH Đánh giá của CBQL và GV về mức độ thực hiện các biện pháp QL đổi mới PPDH Đánh giá của CBQL và GV về mức độ hiệu quả của các biện pháp QL đổi mới PPDH 62 63 64 Đánh giá của CBQL và GV mức độ cần thiết của các 22 2.2.4.4.1 biện pháp QL kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của 66 HS Đánh giá của CBQL và GV về mức độ thực hiện các 23 2.2.4.4.2 biện pháp QL kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của 67 HS Đánh giá của CBQL và GV về mức độ hiệu quả của 24 2.2.4.4.3 các biện pháp QL kiểm tra, đánh giá kết quả học tập 68 của HS 25 2.2.4.5.1 Đánh giá của CBQL và GV về mức độ cần thiết các 69 biện pháp QL bồi dưỡng CM và nghiệp vụ cho GV 26 2.2.4.5.2 27 2.2.4.5.3 28 2.2.4.6.1 29 2.2.4.6.2 30 2.2.4.6.3 31 2.2.5.1 32 2.2.5.2 Đánh giá của CBQL và GV về mức độ thực hiện các biện pháp QL bồi dưỡng CM, nghiệp vụ cho GV Đánh giá của CBQL và GV về mức độ hiệu quả của các biện pháp QL bồi dưỡng CM, nghiệp vụ cho GV Đánh giá của CBQL và GV về mức độ cần thiết của các biện pháp QL bằng phương pháp tâm lý xã hội Đánh giá của CBQL và GV về mức độ thực hiện các biện pháp QL bằng phương pháp tâm lý xã hội Đánh giá của CBQL và GV về mức độ hiệu quả của các biện pháp QL bằng phương pháp tâm lý xã hội So sánh đánh giá chung của CBQL và GV về mục tiêu và nội dung HT QL hoạt động TCM So sánh đánh giá của CBQL và GV về các nội dung HT QL hoạt động TCM 71 72 74 75 76 77 78 Đánh giá chung của CBQL và giáo viên về mức độ 33 3.2.1 cần thiết của các phương pháp HT QL hoạt động 85 TCM 34 3.2.2 35 3.2.3 Đánh giá chung của CBQL và GV về thực hiện các phương pháp HT QL hoạt động TCM Đánh giá chung của CBQL và GV về hiệu quả các phương pháp HT QL hoạt động TCM 86 87 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Nhân loại đang bước vào những năm đầu của thế kỷ XXI, thời đại mà đặc trưng quan trọng nhất là xu hướng toàn cầu hóa và hội nhập với các cuộc cách mạng siêu công nghiệp (công nghệ sinh học, công nghệ tự động hóa, công nghệ thông tin, và công nghệ nanô); thế giới đang hướng tới nền kinh tế tri thức trong chiến lược phát triển bền vững. Trong cuộc hành trình vào thế kỷ này, nhân lực và nhân tài là vấn đề chiến lược đối với mỗi quốc gia. Con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển. Giáo dục đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong chiến lược phát triển của mỗi quốc gia. Một lẽ rất đơn giản vì giáo dục là nguồn duy nhất đào tạo nguồn nhân lực có khả năng thực hiện hóa mọi kế hoạch cho tương lai. Trong thế kỷ XXI, kỷ nguyên của công nghệ thông tin, của kinh tế tri thức, khi mỗi giá trị được xác định không phải bởi khối lượng vật chất tạo ra nó, mà bởi hàm lượng chất xám trong một đơn vị sản phẩm thì vai trò của giáo dục mà trong đó có vai trò của nhà quản lí (QL) giáo dục lại càng có ý nghĩa đặc biệt. Đối với giáo dục có thể nói “tương lai chính là bây giờ”, nhà QL giáo dục phải chuẩn bị cho lớp trẻ hiện nay như thế nào để đáp ứng được yêu cầu của sự phát triển. Việc đặt con người vào trung tâm của sự phát triển khiến cho giáo dục phải rà soát lại nhận thức về mục tiêu: từ chỗ “học để biết” sang nhấn mạnh “học để làm” rồi “học để cùng chung sống”, “học để làm người” nghĩa là “khuyến khích sự phát triển đầy đủ, nhất là tiềm năng sáng tạo của mỗi con người” vì lợi ích của bản thân và tương lai của dân tộc. Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ XI khẳng định: “Phát triển giáo dụcđào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, là điều kiện phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng phát triển kinh tế nhanh và bền vững”. Những chủ trương và giải pháp phát triển giáo dục năm 2010 đã nêu rõ: “Mục tiêu của giáo dục cần được nhận thức sâu sắc và cụ thể hơn nhằm phát triển con người 2 Việt Nam với đầy đủ bản lĩnh và phẩm chất tốt đẹp của dân tộc. Thế hệ trẻ do nhà trường đào tạo phải trung thực, năng động và sáng tạo; biết hợp tác và cạnh tranh lành mạnh, biết khai thác các yếu tố tích cực của thị trường để tự phát triển và góp phần phát triển kinh tế - xã hội, đưa quê hương, đất nước ra khỏi tình trạng nghèo nàn, lạc hậu”. Nói đến giáo dục phổ thông là nói đến đào tạo con người thông qua quá trình dạy học (DH); nhờ đó, học sinh (HS) được trang bị hệ thống tri thức khoa học qua các môn học. Chất lượng giáo dục phổ thông phụ thuộc phần lớn vào chất lượng dạy học của giáo viên (GV). Việc dạy học của giáo viên chịu sự giám sát trực tiếp của tổ chuyên môn và hoạt động tổ chuyên môn được hiệu trưởng (HT) quản lí (QL). Hoạt động chuyên môn (CM)là một trong những hoạt động quan trọng nhất trong nhà trường, nó quyết định vấn đề sinh tồn của nhà trường, quyết định đến chất lượng giáo dục. Nói đến hoạt động CM trước hết phải nói đến vai trò của tổ trưởng CM. Đội ngũ tổ trưởng CM là những nhà giáo dục có phẩm chất tốt, có uy tín, có năng lực CM vững vàng, có khả năng QL giỏi, hăng hái tham gia vào sự phát triển cộng đồng, là nhân vật chủ yếu góp phần hình thành bầu không khí dân chủ trong nhà trường. Do đó, muốn nâng cao chất lượng giáo dục (GD) của nhà trường, HT phải QL tốt đội ngũ tổ trưởng CM. Hoạt động tổ chuyên môn (TCM) tại các trường trung học phổ thông (THPT) thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu vẫn còn nhiều bất cập cần phải khắc phục như công tác QL tổ CM của HT chưa được đề cập tới trong lí luận; tổ trưởng CM, người trực tiếp lãnh đạo TCM trong nhà trường không được đào tạo QL nên quá trình chỉ đạo thực tiễn, nảy sinh hình thức “trăm hoa đua nở”, chưa có sự quy kết hội tụ. Mặt khác, nguyên nhân chính tạo ra sự bất cập là do biện pháp quản lí (QL) tổ chuyên môn của hiệu trưởng và tính độc lập sáng tạo của các tổ trưởng chưa đạt đích yêu cầu. Đơn vị trường THPT theo chức năng nhiệm vụ có những đặc điểm khác biệt rất xa so với các đơn vị trường TH, THCS mà biểu hiện là tính độc lập tương đối cao. HT nhà trường vì thế mà có vai trò chủ thể QL vô cùng quan trọng. Hình ảnh người 3 QL như chiếc đầu tàu, nếu hội đủ sức mạnh cần thiết và chạy đúng hướng đường ray chắc chắn sẽ đạt đích trong mọi nội dung QL trong đó có nội dung QL TCM. Xuất phát từ những lí do trên, tôi chọn đề tài: “Thực trạng quản lí hoạt động tổ chuyên môn của HT các trường THPT thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa –Vũng Tàu” để từ đó đề xuất những biện pháp cho việc QL hoạt động TCM của HT trường THPT góp phần nâng cao chất lượng và phát triển giáo dục đáp ứng với yêu cầu đòi hỏi của xã hội đối với giáo dục - đào tạo (GD&ĐT) trong giai đoạn hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu Xác định thực trạng QL hoạt động TCM của HT ở trường THPT, từ đó đề xuất một số biện pháp quản lí của HT nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các TCM. 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác QL hoạt động TCM của HT ở trường THPT. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Thực trạng QL hoạt động TCM của HT các trường THPT ở thành phố (TP) Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu. 4. Giả thuyết nghiên cứu - Công tác QL hoạt động TCM của HT các trường THPT ở thành phố Vũng Tàu bên cạnh những ưu điểm còn nhiều tồn tại, như việc thực hiện các chức năng QL hoạt động TCM chưa được quan tâm đúng mức, chưa có các biện pháp QL hiệu quả nhằm phát huy tính độc lập, sáng tạo của tổ trưởng CM. - Nguyên nhân của thực trạng vừa có tính khách quan và chủ quan như chính sách đãi ngộ cho giáo dục chưa thỏa đáng, đời sống GV còn gặp nhiều khó khăn, phần lớn CBQL chưa qua đào tạo chuyên sâu, chưa tích cực tự học, tự bồi dưỡng nâng cao trình độ QL để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp giáo dục... 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa cơ sở lí luận về công tác quản lí của HT đối với hoạt động của các TCM. 4 - Khảo sát thực trạng QL hoạt động của TCM của HT trường THPT thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu - Đề xuất các biện pháp QL của HT để nâng cao hiệu quả hoạt động TCM. 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp luận - Quan điểm hệ thống –cấu trúc: Công tác quản lí hoạt động tổ CM của HT cần được nghiên cứu trong cơ cấu tổ chức giáo dục của nhà trường và để đánh giá thực trạng QL hoạt động tổ CM của HT, đề tài cần tiếp cận nghiên cứu chủ thể trực tiếp là các HT, đồng thời lấy ý kiến của những đối tượng liên quan như phó HT, tổ trưởng CM, các GV bộ môn và chuyên viên Sở giáo dục. - Quan điểm lịch sử: Để có thể phác họa rõ nét thực trạng QL hoạt động TCM của hiệu trưởng ở trường THPT hiện nay, đề tài tìm hiểu quá trình phát sinh, phát triển của công tác QL hoạt động TCM của HT và tham khảo những công trình nghiên cứu về công tác QL hoạt động TCM của HT từ trước đến nay. - Quan điểm thực tiễn: Thực trạng QL hoạt động TCM của HT các trường THPT được khảo sát trong thực tế trường THPT hiện nay nhằm tìm kiếm những giải pháp cải thiện tình hình mang tính khả thi, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn giáo dục THPT. 6.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể 6.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận Phân tích và tổng hợp lí thuyết; phân loại và hệ thống hóa lí thuyết nhằm mục đích xây dựng cơ sở lí luận cho việc nghiên cứu về QL TCM của HT tại các trường THPT ở thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu. 6.2.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn * Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi ý kiến - Mục đích: Nắm được các dữ liệu, nội dung chi tiết điều tra, thăm dò thực trạng hoạt động của các TCM và các giải pháp QL tổ trưởng CM của HT. - Đối tượng: HT, phó HT, tổ trưởng CM, các GV bộ môn trong các TCM - Nội dung tìm hiểu: 5 Dựa vào cơ sở lí luận, mục đích, nhiệm vụ của đề tài nghiên cứu, phiếu hỏi ý kiến có 2 loại: + Phiếu hỏi ý kiến đánh giá dành cho lãnh đạo, chuyên viên Sở giáo dục, phó HT, tổ trưởng CM và GV các trường THPT về việc QL hoạt động TCM của HT và HT tự đánh giá. + Phiếu hỏi ý kiến đánh giá dành cho lãnh đạo, chuyên viên sở giáo dục, các HT, phó HT, tổ trưởng CM và GV các trường THPT về mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất. * Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động: - Các sản phẩm nghiên cứu : + Kế hoạch năm học của HT các trường THPT + Sổ kế hoạch năm học của các tổ trưởng CM + Biên bản kiểm tra TCM của các cấp QL giáo dục + Biên bản họp giao ban + Biên bản họp TCM + Báo cáo sơ kết, tổng kết năm học của HT, các tổ trưởng CM. - Mục đích: Tìm hiểu thực trạng QL hoạt động TCM của HT các trường THPT thành phố Vũng Tàu thuộc tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu năm học 2011-2012. * Phương pháp quan sát sư phạm: - Phương pháp này thực hiện bằng cách tiếp cận và xem xét để thu thập dữ liệu thực tế về thực trạng QL hoạt động TCM của HT các trường THPT thông qua các buổi sinh hoạt TCM, các buổi giao ban ở trường THPT. - Mục đích : + Tìm hiểu thực trạng QL hoạt động TCM của HT các trường THPT thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu và tìm hiểu các biện pháp của HT. + Tìm hiểu tinh thần và thái độ làm việc của tổ trưởng CM và GV trong tổ để nhận định kết quả QL của HT qua tâm tư của cấp dưới. * Phương pháp phỏng vấn: 6 + Đối tượng phỏng vấn: Lãnh đạo, chuyên viên sở GD&ĐT, HT, phó HT, tổ trưởng CM, GV bộ môn, bộ phận thư viện, thiết bị, HS các trường THPT thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu. + Cách tiến hành: Chuẩn bị các câu hỏi để tiếp xúc với đối tượng nhằm thu thập thông tin về hoạt động của các TCM và sự QL của HT trong hoạt động này. * Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia: Chuẩn bị các câu hỏi để trao đổi, tham khảo ý kiến của các chuyên gia với mục đích tìm các kết luận trong việc đánh giá thực trạng QL hoạt động TCM của HT các trường THPT thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu và đề xuất các biện pháp cho việc QL hoạt động TCM của HT có chất lượng. 6.2.3. Phương pháp thống kê toán học Dùng phần mềm SPSS 14.0 (Satistical Package of Social Studies) để xử lí, phân tích các số liệu thu được, tập trung ở các phép tính tần số (Frequencise), trung bình (Mean), mô tả (Descriptive), so sánh (Bivariate Correlations), kiểm nghiệm t (Paired-Samples T test)... để đo đạc các mối quan hệ, tính tổng trung bình, độ lệch tiêu chuẩn, hệ số tương quan tích-moment Pearson ( Pearson Correlation), mức ý nghĩa ... 7. Đóng góp mới của đề tài 7.1. Về lí luận Đề tài hệ thống hóa được lí luận về QL hoạt động TCM của HT các trường THPT 7.2. Về thực tiễn Làm sáng tỏ được thực trạng QL hoạt động TCM của HT các trường THPT thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu. Trên cơ sở đó, đề xuất một số biện pháp QL hoạt động TCM của HT nhằm nâng cao được chất lượng và hiệu quả hoạt động của TCM, nhờ đó nâng cao được chất lượng DH trong nhà trường. Kết quả của đề tài có thể làm tài liệu tham khảo có ích cho HT các trường THPT trong việc quản lí hoạt động của TCM ở nhà trường. 7 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG THPT 1. 1. Lịch sử nghiên cứu những vấn đề liên quan đến đề tài Ở các trường trung học phổ thông, QL TCM đóng một vai trò hết sức quan trọng trong việc chuẩn bị các điều kiện thực hiện các hoạt động dạy - học trong nhà trường. Người tổ trưởng CM được ví như “cánh tay nối dài của lãnh đạo nhà trường”, trực tiếp điều hành các công việc cụ thể trong hoạt động dạy - học. Một nhà trường chỉ có thể thay đổi, phát triển bằng chính nội lực của mình. Đối với trường THPT động lực quan trọng để phát triển chính là do yếu tố tăng trưởng chất lượng giáo dục của đơn vị tổ quyết định. Nhưng trong thực tế, vì nhiều lí do khách quan và chủ quan, nên công tác này chưa được quan tâm đúng mức; chính vì vậy hoạt động của TCM không thực sự phát huy hết sức mạnh nội lực vốn có của mình để tạo ra những sản phẩm giáo dục nhiều về quy mô và tốt về chất lượng cho xã hội. Trong những năm qua, có rất nhiều tác giả nghiên cứu về vấn đề quản lí giáo dục : - PGS. TS Hoàng Tâm Sơn trong nghiên cứu đề tài cấp Bộ “Một số vấn đề tổ chức khoa học lao động của người hiệu trưởng” đã đưa ra các giải pháp và kiến nghị về đào tạo, bồi dưỡng CBQL giáo dục các tỉnh phía Nam trước yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước trong những năm đầu của thế kỷ XXI “Đào tạo lại và bồi dưỡng thường xuyên về chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ quản lí giáo dục các trường từ mầm non đến THPT, cao đẳng, đại học nhằm tạo điều kiện cho cán bộ quản lí giáo dục không ngừng nâng cao trình độ, tiếp cận với những kinh nghiệm tiên tiến nhất trong việc tổ chức quản lí, giảng dạy và học tập ở nhà trường”.[13] - PGS.TS Nguyễn Ngọc Hợi – PGS.TS Phạm Minh Hùng – TS Thái Văn Thành khi nghiên cứu về “Một số biện pháp quản lí hoạt động chuyên môn nghiệp vụ của giáo viên” đã khẳng định: “Tùy theo các bậc học, trong từng nội dung hoạt động chuyên môn của giáo viên có thể có những yêu cầu biện pháp khác nhau 8 nhằm góp phần xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lí giáo dục”.[30] - TS Trần Kiểm trong giáo trình “Quản lí giáo dục và trường học” (Giáo trình dùng cho học viên cao học Giáo dục học) đã xác định: “Quản lí hoạt động dạy học là quá trình dạy của giáo viên và quá trình học của học sinh. Đây là hai quá trình thống nhất gắn bó hữu cơ”.[31] - Ở góc độ nghiên cứu khoa học giáo dục, TS Đặng Xuân Hải (Đại học quốc gia Hà Nội) trong bài viết “Đánh giá người Hiệu trưởng nhà trường phổ thông theo hướng chuẩn hóa” trên Tạp chí Giáo dục số 119 tháng 8/2005 đã xác định khi “chuẩn hóa” cán bộ nói chung và cán bộ quản lí nói riêng phải gắn với “hoạt động nghề nghiệp” của cán bộ đó và chuẩn này không chỉ có mục đích xác minh sự vật, đối tượng mà còn là công cụ đánh giá cán bộ một cách khoa học.[6] - Trong đề tài : “Xây dựng tiêu chí đánh giá chất lượng hoạt động sư phạm của tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông”, tạp chí Khoa học Giáo dục số 26, tháng 11-2007, tác giả Trần Thị Tuyết Mai đã nói về tầm quan trọng của các tiêu chí đánh giá chất lượng hoạt động sư phạm của tổ CM, tác giả khẳng định “tiêu chí đánh giá là cơ sở để mỗi tổ CM tự đánh giá chất lượng hoạt động sư phạm của mình, từ đó tự điều chỉnh hành vi, thái độ trong công tác một cách chủ động, tự giác” - Các luận văn thạc sĩ: + “ Một số biện pháp QL của người giám đốc nhằm sử dụng có hiệu quả đội ngũ cán bộ, giáo viên tại trung tâm giáo dục thường xuyên cấp huyện tỉnh Bắc Ninh” của tác giả Dương Hiền Mỹ + “Các biện pháp QL hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trưởng các trường mầm non quận Cầu Giấy thành phố Hà Nội” của tác giả Doãn Thị Thanh Phương + “Một số biện pháp QL chuyên môn cho hiệu trưởng mầm non, quận 5, thành phố Hồ Chí Minh” của tác giả Vũ Thị Xuân Liên. + “Một số biện pháp đổi mới QL CM của HT trường tiểu học nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở quận Thủ Đức” của tác giả Nguyễn Thuấn Khanh.