Tài liệu Một số giải pháp quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên dạy kỹ thuật ứng dụng tại các trường trung học phổ thông trên địa bàn quận 5, thành phố Hồ Chí Minh

B ộ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH PHẠM MAI THỊ TUYẾT ANH MỘT SÓ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NÂNG CAO CHÁT LƯỢNG ĐỘI NGỦ GIÁO VIÊN DẠY • • • KỸ THUẬT ỨNG DỤNG TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỎ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN 5, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN • VĂN THẠC • SĨ KHOA HỌC • GIÁO DỤC • Chuyên ngành : Quản Lý Giáo Dục Mã số : 60.14.05 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGÔ SỸ TÙNG NGHỆ AN 2013 LỜI CẢM ƠN Bằng tất cả sự trân trọng tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban Giám hiệu, quý thầy cô, cán bộ quản lý Trường Đại học Vinh và Trường Đại học Sài Gòn đã trực tiếp giảng dạy và tư vấn để tác giả hoàn thành khóa học. Xin trân trọng cảm ơn quý thầy cô, cán bộ quản lý Khoa Liên kết đào tạo Trường Đại học Sư Phạm Kỹ Thuật đã nhiệt tình cung cấp tư liệu, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác nghiên cứu đề tài. Đặc biệt, tác giả xin chân thành cảm ơn. PGS -TS. Ngô Sĩ Tùng - Người hướng dẫn khoa học đã tận tình bồi dưỡng kiến thức, phương pháp nghiên cứu, năng lực tư duy, động viên, khích lệ trong suốt quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Mặc dù rất cố gắng, song luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả kính mong nhận được sự chỉ dẫn và góp ý của các thầy cô và các bạn đồng nghiệp. Trân trọng cảm ơn! Nghệ An, tháng 08 năm 2013 Tác giả Phạm Mai Thị Tuyết Anh MỤC LỤC MỞ ĐẦU.................................................................................................................1 1.Lí do chọn đề t à i................................................................................................ 1 2. Mục đích nghiên cứu.....................................................................................6 3. Khách thể và đối tuợng nghiên c ứ u ............................................................. 6 4. Giả thuyết khoa h ọ c........................................................................................ 7 5. Nhiệm vụ nghiên c ứ u ..................................................................................... 7 6. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 7 7. Những dóng góp mói của luận v ă n .............................................................. 8 8. Cấu trúc của luận văn..................................................................................... 8 Chương 1:CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐÈ TÀI 9 1.1. Sơ lược lịch sử nghiên cứu vấn đề : ...........................................................9 1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài................................................... 12 1.3. Công tác quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ Giáo viên dạy Kỹ Thuật ứng Dụng ở các Trường Trung Học Phổ Thông........................... 27 Chương 2: THựC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN DẠY KỸ THUẬT ỨNG DỤNG Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN 5 TIIẢNĨI PHÓ IIÒ C IIÍ MINH 2.1. 35 Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội Quận 5............................. 35 2.2. Khái quát về giáo dục và quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ Giáo viên dạy Kỹ Thuật ứ ng Dụng tại các trường Trung Học Phố Thông trên địa bàn quận 5 - TP.HCM ............................................................................... 37 23. Vài nét về các Trường Trung Học Phố Thông trên địa bàn Quận 5 — TP.HCM .............................................................................................................. 39 2.4. Thực trạng công tác quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ Giáo viên dạy Kỹ Thuật ứ ng Dụng tại các Trường Trung Học Phổ Thông trên địa bàn Quận 5 - TP.HCM......................................................................................42 2.5. Đánh giá thực trạng................................................................................... 65 Chương 3: MỘT SÓ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN DẠY KỸTHUẬT ỨNG DỤNG Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀNQUẬN 5 TP.HCM............................................................................................................... 70 3.1. Nguyên tắc xây dựng giải pháp................................................................70 3.2. Một số giải pháp quản lý nâng cao chất lượng dội ngũ Giáo viên dạy Kỹ Thuật ứ n g Dụng tại các Truờng Trung Học Phố Thông trên địa bàn Quận 5 - TP.HCM .............................................................................................70 3.3. Ket quả thăm dò tính cấp thiết, khả thi củacác giải pháp.................82 KÉT LUẬN VÀ KIÉN NGHỊ 89 TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................... 92 PHU L U C ............................................................................................................94 PHỤ LỤC 96 DANH MỤC KÍ HIẸU VIÉT TẮT TRONG LUẬN VĂN STT VIÉT ĐẦY ĐỦ VIÉT TẮT 1 Ban cán sự BCS 2 Chất lượng đào tạo 3 Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa 4 Trung học phổ thông THPT 5 Giáo dục và Đào tạo GDĐT 6 Giáo viên GV 7 Học viên HS 8 Kỹ Thuật Công Nghệ. KTCN 9 Liên kết đào tạo LKĐT 10 Nghiên cứu khoa học NCKH 11 Nguôn nhân lực NNL 12 Quản lí đào tạo QLĐT 13 Quản lí giáo dục QLGD 14 Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc 15 Trung bình 16 Trung tâm bồi dưỡng chính trị 18 Xã hội học tập CLĐT CNH - HĐH UNESCO TB TTBDCT XHHT 1 MỞ ĐẦU 1.L1 do chọn đề tài - Có thể nói, ngày nay phát triển Giáo Dục được thừa nhận như một tiền đề quan trong của sự phát triển tất cả các lĩnh vực chính trị - kinh tế - An ninh - Quốc phòng ..... xuất phát từ luận điểm “ Con người được giáo dục tốt và biết tự giáo dục là động lực và mục tiêu của phát triển bền vững đất nước “ . Giáo Dục là một bộ phận hữu c ơ , quan trọng nhất trong chiến lược, qui hoạch , phát triển kinh tế - xã hội . Trong đó mục tiêu Giáo dục phải được xem là một trong những mục tiêu hang đầu của sự phát triển “ Giáo Dục và Đào tạo là chìa khóa để mở cữa tiến vào tương lai “ ( Nghị quyết TW 4 - khóa 7 ). - Để phát triển xã hội điều quan trọng hàng đầu là sự phát triển con người, Đảng ta khẳng định, con người là muc tiêu, là động lực của sự phát triển . Giáo dục & Đào tạo có chức năng phát triển xã hội, chủ yếu thông qua phát triển con người mà con người là giá trị cao nhất, giá trị sáng tạo mọi giá trị. Bởi lẻ đầu tư cho Giáo dục là đầu tư cho cơ sở hạ tầng xã hội, đó là dạng đầu tư có lãi nhất để chuẩn bị cho xã hội có một nền dân trí cao, một đội ngũ nhân lực giỏi, một bộ phận nhân tài có đủ khả năng phát triển đất nước với tốc độ nhanh. Trong khi đó thực tế nhìn nhận được là tiềm năng trí tuệ người Việt Nam không thua kém các nước, con người Việt Nam thông minh, sáng tạo, dể đào tạo, có năng lực tiếp thu nhanh tri thức mới, công nghệ mới. Song nguồn lực nước ta vẫn cỏn bất cập trước yêu cầu phát triển kinh tế trí thức. Phát triển kinh tế trí thức là vận hội lớn cho sự phát triển của nước ta, là thời cơ hội nhập vào thời đại. - Để làm được điều đó phài thực hiện đổi mới giáo dục phổ thông, khâu trọng tâm nhất vẫn là xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo. Chỉ thị số 40/CT-TW của Ban Bí Thư . Đội ngũ Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng Giáo dục, là lực lượng nòng cốt , biến mục tiêu giáo dục & dào tạo thành hiện thực “ Phát triển đội ngũ nhà giáo đảm bảo đủ số lượng , hợp lý về cơ cấu và chuẩn về chất lương , đáp ứng nhu cầu vừa tăng qui mô vừa nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục . - Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng đã khẳng định: Cùng với khoa học công nghệ, giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu, là động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Thề hiện vai trò lớn đó, nền giáo dục nước nhà đã không ngừng phát huy, từng bước nâng cao chất lượng và hiệu quả. - Trong các năm học gần đây , thực hiện quyết định của Chính phủ về chiến lược phát triển giáo dục 2001 -2010, ngành giáo dục & dào tạo đã tích cực tiến hành triển khai thực hiện 07 nhóm giải pháp lớn bao gồm : Đổi mới mục tiêu, nội dung, chương trình, phát triển đội ngũ nhà Giáo, đổi mới phương pháp, đổi mới quản lý giáo dục, tiếp tục hoàn chĩnh cơ cấu , hệ thống giáo dục quốc dân, phát triển mạng lưới trường lớp ở các cơ sở, Tăng cường nguồn tài chính, cơ sở vật chất . Đẩy mạnh xã hội hóa và đẩy mạnh hợp tác quốc tế về giáo dục. Trong những nhóm giải pháp đó thì nhóm giải pháp đổi mới phương pháp, phát triển đội ngũ nhà giáo và đổi mới quản lý giáo dục là khâu trọng tâm và đột phá nhất. Dù rằng trong thời đại ngày nay, việc xây dựng một xã hội học tập suốt đời đang là mục tiêu của mọi quốc gia vói nhiều hình thức tổ chức học tập đa dạng, thích ímg, song hình thức cơ bản nhất và không thể thiếu, đặc biệt đối với đối tượng học nằm ở độ tuổi thanh thiếu niên thỉ hiệu quả nhất vẫn là hình thức học tập ở trường, ở lớp với sự dẫn dắt của Thầy cô giáo. Người cán bộ giáo dục nói chung , người giáo viên nói riêng dù ở trong hay ngoài Đảng đều là những người của Đảng đến thế hệ trẻ, cung cấp 3 và hướng dẫn học sinh nắm bắt nguồn kiến thức, các kỹ năng cơ bản, hiện đại , giúp các em tư duy và phát triển nhân cách toàn diện. Người Thầy Giáo không những dạy cho học sinh bằng những câu chữ, những hành vi ứng xử mà còn bằng cả tâm hồn và đạo lý làm người, để các em trở thành những công dân, là nguồn lực cơ bản nhất, nhằm thúc đảy sự phát triển đất nước nhanh và bền vững. - Quán triệt tinh thần và quan điểm trên , với trách nhiệm là một giáo viên đang làm công tác quản lý ở một trường học, song song với việc triển khai thực hiện đồng bộ những chủ trương của Bộ Giáo Dục & Đào Tạo về đổi mói giáo dục cấp Trung Học Phổ Thông , bao gồm : Đổi mới về chương trình, nội dung sách giáo khoa, đổi mới phương pháp, phương tiện dạy học , đổi mới cách kiểm tra đánh giá thi cử ...vv.. Việc đổi mới nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên đang là vấn đề cấp thiết mà nhà trường cần có đề á n , chương trình cụ thể để giải quyết được những yêu cầu trước mắt vừa mang tính chiến lược lâu dài của đơn vị mình. Góp phần thực hiện thành công chiến lược phát triển giáo dục với mục tiêu đã được Ban Bí Thư Trung Ương Đảng đề ra trong chỉ thị số 40 CT/TW về việc xây dựng nâng cao chất lượng đội ngũ Giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là : - Xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được chuẩn hóa, đảm bảo chất lượng, đủ số lượng, đồng bộ về cơ cấu . Đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị , phẫm chất, lối sống, , lương tâm, tay nghề của nhà giáo, thông qua việc quản lý phát triển đúng định hướng và có hiệu quả sự nghiệp giáo dục để nâng cao chất lượng đào tạo, nguồn nhân lực , đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước Vì thế căn cứ vào những yêu c ầu , nội dung cần phải đặt ra đối với đội ngũ giáo viên hiện nay, bản thân tôi chọn đề tài : “ Một số giải pháp quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ Giáo viên dạy Kỹ Thuật ứng Dụng tại các Trường Trung Học Phổ Thông trên địa bàn Quận 5 -TP.HCM 4 - Khi nói đến chất lượng đội ngũ giáo viên là nói đến những yêu cầu, nội dung cần phải có ở người Thầy, phải được thể hiện ở người Thầy để giúp người Thầy Giáo chủ động làm tốt nhiệm vụ giảng day và giáo dục. Chất lượng đội ngũ giáo viên là yếu tố quyết định chất lượng giáo dục đào tạo, là sự đáp ứng mục tiêu đã được đề ra trong chỉ thị số 40 CT/TW về việc xây dựng nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Vì thế chất lượng đội ngũ không đơn thuần nói đến chuẩn đào tạo là đủ. Thực tế nhiều giáo viên đã được đào tạo đúng chuẩn có khi vượt chuẩn ( được đào tạo và bồi dưỡng đầy đủ kiến thức từ các trường Sư Phạm ) song khả năng , hiệu quả giảng dạy chưa tương xứng. Vì ngoài chuẩn kiến thức và nghiệp vụ cơ bản , người giáo viên cần phải có một hệ thống phẫm chất và năng lực khác nữa, mà cốt lõi là quan điểm chính trị, phẫm chất đạo đức, lối sống ,tinh thần trách nhiệm, trình độ hiểu biết và năng lực tổ chức vận dụng thực hiện . Những phẫm chất năng lực này chỉ được hình thành thông qua quá trình nhận thức , học tập và rèn luyện . Hơn nữa trong thời đại ngày nay, những tri thức của nền văn minh hiện đại là vô cùng, không thể thiếu đối với mỗi con người, nhất là đối với người giáo viên giảng dạy ở cấp Trung Học Phổ Thông, cấp học vửa trực tiếp đào tạo nguồn cho bậc Cao đẳng, Đại học, vừa tạo nguồn nhân lực phục vụ cho công cuộc đổi mới đất nước. Xu thế hội nhập và nền kinh tế thị trường còn đòi hỏi người giáo viên còn phải có vốn ngoại ngữ để giao tiếp, học tập. Có kiến thức tin học để truy cập và xử lý thông tin, ứng dụng được công nghệ thông tin trong giảng dạy, nhằm nâng cao hiệu quả giờ lên lớp, ngay cả trong nhận thức về chính trị, xã hội cũng phải thay đổi cho phù hợp với xu thế phát triển mới. Điều đó đòi hỏi người quản lý Giáo dục, nhất là người lãnh đạo trường học phải có những giải pháp để giúp đở và động viên đội ngũ giáo viên không ngừng học tập , rèn luyện nhằm thích ứng và đáp ứng với nhu cầu phát triển của sự nghiệp Giáo dục & Đào tạo. 5 - Trong những năm qua, ngành GDĐT đã có nhiều biện pháp đổi mới theo hướng đa dạng hoá phương thức đào tạo. Bên cạnh giáo dục giảng dạy truyền đạt kiến thức cho học sinh Trung Học Phổ Thông và vừa cho học sinh học nghề ( Kỹ Thuật ứng Dụng ) với mục tiêu giáo dục học sinh trở thành con người toàn diện cho xã h ộ i. - Theo đó, mục tiêu mà ngành giáo dục hướng đến là phổ cập giáo dục và giáo dục dạy nghề cho mọi người; phát triển quy mô và sắp xếp cơ cấu hệ thống giáo dục; nâng cao chất lượng nhà trường; phát triển nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu xã hội và nâng cao hiệu quả kinh tế giáo dục. - Thực tế, từ năm 2000, nhiều cơ sở đào tạo Trung Học Phổ Thông đã quan tâm tói chương trình đào tạo nguồn nhân lực cho các địa phương thông qua liên kết đào tạo sắp xếp bộ môn Kỹ Thuật ứng Dụng vào chương trình thời khóa biểu học văn hóa . Công tác quản lý đào tạo hình thức học Kỹ Thuật ứng Dụng và học văn hóa của các Trường Trung Học Phổ Thông trên địa bàn quận 5. Trong những năm qua cho thấy số lượng học sinh học Kỹ Thuật ứng Dụng và học văn hóa ngày một tăng trong khi những yếu tố đảm bảo chất lượng đào tạo còn nhiều hạn chế. Việc nâng cao chất lượng đào tạo học Kỹ Thuật ứ ng Dụng và học văn hóa phụ thuộc nhiều yếu tố nhưng việc đổi mới quản lý đào tạo là nhiệm vụ quan trọng và cấp bách của nhà trường nhằm nâng cao chất lượng đào tạo học Kỹ Thuật ứng và học văn hóa . Tuy nhiên, vấn đề này tại các Trường Trung Học Phổ Thông trên địa bàn Quận 5 TP. HCM chưa có tác giả nào quan tâm nghiên cứu. - Vấn đề quản lý học viên các chương trình liên kết đào tạo ở Trường Trung Học Phổ Thông trên địa bàn quận 5 - TP. HCM ngày càng trở nên cấp thiết. Nhu cầu nhân lực cho phát triển kinh tế xã hội tại địa bàn quận 5 ngày càng lớn và đa dạng các ngành nghề. Với các ngành học Kỹ Thuật ứng Dụng của các Trường Trung Học Phổ Thông trên địa bàn quận 5 - TP. HCM đang đào tạo không đáp ứng đủ yêu cầu của xã hội, nên việc liên kết đào tạo là cần 6 thiết và được quan tâm phát triển. Để quản lý có hiệu quả lực lượng học viên đa dạng về thành phần xã hội tham gia học tập các chương trình này cần có các giải pháp hợp lý và linh h o ạt. - Việc đưa bộ môn học Kỹ Thuật ứng Dụng vào chương trình học văn hóa các lớp học đối với học sinh Trung Học Phổ Thông chưa đồng loạt về môn học kỹ thuật do số lượng đội ngũ giáo viên dạy Kỹ Thuật ứng Dụng còn hạn chế . Trước đây, công tác đào tạo nguồn nhân lực được quan tâm nhưng công tác tổ chức, phối hợp tổ chức, quản lý đào tạo về số lượng và chất lượng còn hạn chế. Do đó, đào tạo nguồn nhân lực trước đây còn manh mún, tự phát, dẫn tới kết quả không cao, không đạt yêu cầu. Từ thực tiển nêu trên, đào tạo nguồn nhân lực có trình độ cao phải thành có hệ thống, có sự phối hợp chặt chẽ giữa Sở Giáo Dục và các trường Trung Học Phổ Thông . - Xuất phát từ cơ sở lý luận và thực tiễn, nhằm góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý đào tạo học Kỹ Thuật Ưng Dụng và học văn hóa ờ các Trường Trung Học Phổ Thông , tôi lựa chọn đề tài Một sổ giải pháp quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ Giáo viên dạy Kỹ Thuật ửng Dụng ở các Trường Trung Học Phổ Thông trên địa bàn Ouận 5 - TP. HCM. 2. Mục dích nghiên cứu Nhằm nâng cao chất lượng đào tạo dạy Kỹ Thuật ứ n g Dụng ở các Trường Trung Học Phổ Thông trên địa bàn quận 5 - TP.HCM. 3. Khách thể và đối tuợng nghiên cứu 3.1. Khách thế nghiên cứu Công tác quản lý đào tạo dạy Kỹ Thuật ứng Dụng ở các Trường Trung Học Phổ Thông. 3.2. Đoi tượng nghiên cửu Một số giải pháp quản lý đào tạo quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên dạy Kỹ Thuật ứ n g Dụng ở các Trường Trung Học Phổ Thông trên địa bàn quận 5 - TP. HCM. 7 3.3. Phạm vi nghiên cứu: - Luận văn nghiên cứu trong phạm vi đào tạo hình thức học Kỹ Thuật ứ ng Dụng vừa học văn hóa. 4. Giả thuyết khoa học - Neu đề xuất được một số giải pháp có cơ sở khoa học và có tính khả thi cao, vận dụng phù hợp với thực tiễn trong công tác quản lý sẽ nâng cao được chất lượng vừa học Kỹ Thuật vừa học văn hóa ở các Trường Trung Học Phổ Thông trên địa bàn quận 5 - TP.HCM. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lí luận của công tác quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ Giáo viên dạy Kỹ Thuật Ưng Dụng ở các Trường Trung Học Phổ Thông trên địa bàn quận 5 - TP. HCM. - Đánh giá thực trạng việc quản lý đào tạo hình thức dạy và học Kỹ Thuật ứng Dụng ở các Trường Trung Học Phổ Thông trên địa bàn quận 5 TPHCM. Đe xuất một số giải pháp quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ Giáo viên hình thức dạy và học Kỹ Thuật ứng Dụng ở các Trường Trung Học Phổ Thông trên địa bàn Quận 5 - TPHCM. 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận - Nghiên cứu các luận án, đề tài, các văn bản pháp lí, các tài liệu có liên quan tới vấn đề nghiên cứu để làm luận cứ khoa học cho các giải pháp. 6.2. Nhóm phương pháp nghiên cửu thực tiên ị- Phương pháp điều tra ị- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục. 4- Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động. Phương pháp chuyên gia 4- Phương pháp thống kê toán học 7. Những đóng góp mới của luận văn 7.1. Đóng góp về mặt lí luận. Góp phần hệ thống và cụ thể hoá một số vấn đề lí luận về phương pháp quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ Giáo viên dạy Kỹ T huật. 7.2. Đóng góp về mặt thực tiễn: + Đánh giá thực trạng công tác quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ Giáo viên dạy Kỹ Thuật ứng Dụng ở các Trường Trung Học Phổ Thông trên địa bàn quận 5 - TP. HCM. + Đe xuất được một số giải pháp quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ Giáo viên dạy Kỹ thuật ứ n g Dụng ở các Trường Trung Học Phổ Thông hình thức vừa học Kỹ Thuật ứng Dụng vừa học văn hóa có cơ sở khoa học và thực tiễn nhằm nâng cao chất lượng đào tạo của hình thức này. 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục luận văn có cấu trúc 3 chương. Chương 1. Cơ sở lý luận của đề tài Chương 2. Thực trạng công tác quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ Giáo viên dạy Kỹ Thuật ứng Dụng ở các Trường Trung Học Phổ Thông trên địa bàn quận 5 - TP.HCM. Chương 3. Một số giải pháp quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên dạy Kỹ Thuật ứ n g Dụng ở các Trường Trung Học Phổ Thông trên địa bàn Quận 5 - TPHCM. 9 Chương 1 C ơ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐÈ TÀI 1.1. Sơ lược lịch sử nghiên cứu vấn đề : 1.1.1. Trên thế giới - Các nhà khoa học tiên tiến từ lâu đã nêu quan điểm về vấn đề học tập suốt đời thông qua những phát biểu mà đến ngày nay vẫn là kim chỉ nam của người học như: “Bác học không có nghĩa là ngừng học” - Đác Ưyn, “Học, học nữa, học mãi” - Lenin, “Đường đời là chiếc thang không nấc chót, việc học là cuốn sách không trang cuối cùng” - Kalinin,... Với những quan niệm này thì giáo dục thường xuyên luôn luôn là nhu cầu của người học. - Tuy nhiên, cần phải thừa nhận rằng xu thế giảng dạy đào tạo theo hình thức chính quy vẫn chiếm ưu thế tuyệt đối trên phạm vi toàn cầu cho đến những năm cuối thập niên 50 thế kỷ XX. - Trong báo cáo trước UNESCO năm 1972, Chủ tịch ủ y ban quốc tế về phát triển giáo dục Edgar Farue đã trình bày luận điểm “Học để tồn tại: thế giới giáo dục hôm nay và ngày mai” với khái niệm “Học suốt đời” đã phần nào mở ra nhận thức mới về phát triển giáo dục hiện đại, theo đó khái niệm “Xã hội học tập” được các nhà khoa học giáo dục đặc biệt quan tâm, nghiên cứu để đi đến kết quả tất yếu là quan niệm giáo dục được mở rộng hơn, bao gồm cả: giáo dục cho người lớn tuổi, giáo dục thường xuyên, giáo dục phi chính quy. Từ đây có thể khẳng định tầm quan trọng của các hình thức giáo dục trên phải là một bộ phận hữu cơ, có đóng góp quan trọng cùng với giáo dục chính quy, hoàn thiện hóa quá trình học tập của người học, tạo nên định hướng mới, hợp lý cho mọi phương hướng cải cách giáo dục hiện nay. - Năm 1984 vấn đề giáo đục suốt đời đã được các nhà làm luật Hoa Kỳ nêu lên như là tiêu chí cốt lõi để phát triển xã hội, mục tiêu thực sự đi vào đời 10 sống của người dân Hoa Kỳ khi tổng thống Hoa Kỳ công bố kế hoạch đến năm 2000 sẽ vận động thành công phong trào ‘cả nước đi học”. - Năm 1996 UNESCO công bố Báo cáo của ủ y ban quốc tế về giáo dục thế kỷ XXI với nhan đề “Học tập, một kho báu tiềm ẩn” đã tạo nên bước ngoặc của triết lý giáo dục hiện đại và xu thế học tập suốt đời. vấn đề được chú trọng lúc bấy giờ là tạo điều kiện để phát huy cao nhất tiềm năng con người, bởi thực tế, năng lực con người là vô hạn và việc đầu tư cho học tập tỉ lệ thuận với những khả năng của con người được khai phá. Có thể nói, việc giảng dạy và học tập để phát huy tiềm năng con người chỉ nên được chia thành hai giai đoạn là học tập ban đầu và học tập tiếp tục, thậm chí năng lực học tập và làm việc sẽ cộng hưởng và đạt kết quả rất cao khi kết hợp song song hai quá trình với nhau. - Cùng với sự bùng nổ của công nghệ thông tin, nhu cầu giảng dạy và học tập để chiếm lĩnh tri thức được các nhà khoa học giáo dục đi sâu nghiên cứu và chia sẻ trên các diễn đàn, các tạp chí khoa học chuyên ngành đã dần hiện thực hóa mục đích xây dựng xã hội học tập trên toàn cầu với tiêu chí học tập suốt đời. 1.1.2. Ở Việt Nam - Việt Nam từ ngàn xưa luôn tự hào về nền văn hiến, nếp học tập của nhân dân. Giáo dục luôn được xem là quốc sách hàng đầu và là động lực phát triển đất nước. Khái niệm XHHT được các nhà khoa học giáo dục Việt Nam tâm huyết nghiên cứu có thể kể đến như: Thái Duy Tuyên với tác phẩm “Giáo dục học hiện đại”, Nghiêm Đình Vì với tác phẩm “Phát triển giáo dục và đào tạo nhân tài”, ... - Qua hơn 25 năm đổi mới , cùng với sự phát triển toàn diện của đời sống kinh tế - xã h ộ i, lĩnh vự GD —ĐT tiếp tục phát triển mạnh mẽ trên cả ba mặt . Nâng cao dân trí , đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài . Điều này thể hiện qua việc đầu tư cho Giáo Dục & Đào Tạo ngày càng tăng , trang thiết bị 11 trường học được đổi mới, quy mô đào tạo không ngừng mở rộng , số học sinh các cấp phát triển nhanh chóng, công tác xã hội hóa và xây dựng xã hội học tập đã thu được kết quả bước đầu , nhiều trường dân lập, tư thục , bậc Đại Học, Trung cấp chuyên nghiệp , dạy nghề phổ thông và mầm non được thành lập , hoạt động có hiệu quả...Đội ngũ Giáo viên đã phát triển nhanh chóng và giữ vị trí vai trò quan trọng hàng đầu. Giáo viên là cái máy trong hệ thống giáo dục . Chất lượng , nhân cách, phẫm chất đạo đức và lý tưởng của đội ngũ này như thế nào? Sẽ ảnh hưởng to lớn đến sản phẫm họ tạo ra - đó chính là con người - những công dân xây dựng xã hôi Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh tìmg khẳng định « Không có Thầy Giáo thì không có Giáo Dục..... không có Giáo Dục , không có cán bộ thì không nói gì đến kinh tế - văn hóa » . Do đó xây dựng và phát triển đội ngũ Giáo viên không chỉ là vấn đề mang tính lý luận mà còn có ý nghĩa thực tiển sâu sắc đối với sự phát triển Giáo Dục nước ta. - Muốn phát triển Giáo Dục lâu dài, yếu tố chính của chúng ta phải quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý . Vì chất lượng đội ngũ Giáo viên đóng vai trò then chốt trong công cuộc đổi mới và phát triển Giáo Dục & Đào Tạo. - Cùng với xu thế toàn cầu hóa, Việt Nam từng bước hội nhập và phát triển thì nhu cầu về nguồn nhân lực qua đào tạo trở nên cấp bách. Các công trình nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ Giáo viên , NNL hiệu quả học tập và làm việc của toàn xã hội được các nhà nghiên cứu Phạm Minh Hạc, Nguyễn Minh Đường, Phạm Tất Dong, Thái Xuân Đào, Hoàng Tụy,... lần lượt được công bố. - Ngày 02/10/2011 tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội), lần đầu tiên Bộ GDĐT phối hợp với UNESCO tại Việt Nam tổ chức Tuần lễ hưởng ứng học tập suốt đời với chủ đề “ Học tập suốt đời - Chìa khóa của mọi thành 12 công”. Sự kiện thu hút các nhà lãnh đạo đất nước, các nhà khoa học đóng góp các giải pháp để xây dựng XHHT ở Việt Nam. - Các công trình nghiên cứu để xây dựng XHHT và mục tiên học tập suốt đời ngày càng nhiều và đóng góp quan trọng trong việc định hướng phát triển giáo dục quốc dân. Tuy nhiên, so với xu thế phát triển hiện nay thì số lượng các công trình này chưa đầy đủ và vẫn còn thiếu điểm nhấn thực sự. - Đặc biệt, trong xã hội vẫn đặt nặng phân biệt giữa hình thức giáo dục chính quy và không chính quy. Chất lượng đào tạo vừa học Kỹ Thuật ứng Dụng vừa học văn hóa vẫn khiến xã hội chấp nhận một cách dè dặt. Rất nhiều ý kiến chủ quan xoay quanh chất lượng của chương trình dạy và học Kỹ Thuật ứng Dụng ở các Trường Trung học Phổ Thông nhưng lại thiếu các công trình nghiên cứu về giải pháp quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ Giáo viên dạy Kỹ Thuật ứng Dụng ở các Trường Trung Học Phổ Thông , quản lý đào tạo cho hình thức giáo dục này, mâu thuẩn giữa nhu cầu đào tạo và chuẩn hóa lao động vẫn còn rất lớn. - Hơn nữa, điều kiện học tập, công tác của đội ngũ Giáo viên dạy Kỹ thuật ứng Dụng tại các trường , khu vực quận , trên cả nước không thống nhất, lại càng không thống nhất vói đòi hỏi của xã hội từng trường , khu vực quận , Thành Phố Hồ Chí Minh .Vậy nên, có thể nói vấn đề nghiên cứu quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ Giáo viên dạy Kỹ Thuật ứng Dụng ở các Trường Trung Học Phổ Thông là vô cùng cấp thiết và luôn chờ đợi các nghiên cứu khả thi của đội ngũ khoa học quản lý giáo dục. 1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài 1.2.1. Ouản lý và quản lý giáo dục 1.2.1.1. Ouản lý: a, Khái niệm: - Tùy từng góc độ của người tiếp cận mà khái niệm quản lý được định nghĩa theo nhiều cách khác nhau, có thể liệt kê như sau: 13 - Theo góc độ tổ chức đó là: cai quản, chỉ huy, lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra. Theo góc độ điều khiển quản lý là: lái, điều khiển, điều chỉnh. Theo cách tiếp cận hệ thống thì quản lý là sự tác động của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý (hay là đối tượng quản lý) nhằm tổ chức, phối hợp hoạt động của con người trong các quá trình sản xuất - xã hội để đạt được mục đích đã định . - Theo quan điểm hệ thống: Quản lý là hoạt động có sự tác động qua lại giữa hệ thống và môi trường, do đó quản lý được hiểu là nhằm đảm bảo hoạt động của hệ thống trong điều kiện có sự biến đổi liên tục của hệ thống và môi trường, là chuyển hệ thống tới trạng thái mới thích ứng với những hoàn cảnh mới. - Theo C.Mác: Quản lý được coi là chức năng đặc biệt được sinh ra từ tính chất xã hội hoá lao động. Từ đó ông cho rằng: “quản lý là loại lao động sẽ điều khiển mọi quá trình lao động phát triển xã hội. Nhu cầu quản lý có ở tất cả các lĩnh vực hoạt động của con người và xã hội” [7]. - Theo GS. Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý là tác động có mục đích, có kế hoạch chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động (khách thể quản lý) nhằm thực hiện những mục tiêu dự kiến ”[8J. - Theo Trần Hữu Cát, Đoàn Minh Duệ: “Quản lý là hoạt động thiết yếu nảy sinh của con người hoạt động tập thể nhằm thực hiện các mục tiêu chung của tổ chức”. Mục tiêu cuối cùng của quản lý là chất lượng, sản phẩm và lợi ích phục vụ con người. Người quản lý, tựu trung lại là nghiên cứu khoa học, nghệ thuật giải quyết các mối quan hệ giữa con người với nhau vô cùng phức tạp, không chỉ giữa chủ thể và khách thể trong hệ thống mà còn có mối quan hệ tương tác với các hệ thống khác. - Từ các quan điểm trên có thể hiểu: “Quản lý là một quá trình tác động có định hướng, có tổ chức, lựa chọn trong số các tác động có thể có, dựa trên các thông tin về tình trạng của đối tượng và môi trường, nhằm giữ cho sự vận 14 hành của đối tượng được ổn định và làm cho nó phát triển tới mục đích đã định” . - Như vậy, “Quản lý không chỉ là một khoa học mà còn là nghệ thuật” và “hoạt động quản lý có tính chất khánh quan, vừa mang tính chủ quan, vừa có tính pháp luật Nhà nước, vừa có tính xã hội rộng rãi... chúng là những mặt đối lập trong một thể thống nhất”[3]. b, Bản chất: - Mục tiêu của quản lý là cần tạo dựng một môi trường mà trong đó mỗi người có thể hoàn thành được mục đích của cá nhân, của tập thể với mức hạn chế thấp nhất sự bất mãn. - Quản lý bao gồm các đối tượng là thuộc tính của hệ quản lý, có thể lý giải là quan hệ giữa người và người trong quản lý, quan hệ giữa chủ thể quản lý và đối tượng được quản lý. Quản lý nghiên cứu các quan hệ phát sinh trong quá trình hoạt động của con người, hoặc của tập thể, tổ chức. Đó là những mối quan hệ giữa cá nhân con người với môi trường, tập thể với môi trường. Quản lý nghiên cứu các mối quan hệ này nhằm tìm ra quy luật và cơ chế vận dụng những quy luật đó trong quá trình tác động lên con người, thông qua đó tác động một cách có hiệu quả lên các yếu tố vật chất và phi vật chất khác như vốn, vật tư, trang thiết bị, thông tin,.. Khoa học quản lý sẽ cung cấp kiến thức nền cho nghiên cứu sâu sắc các môn học về quản lý tổ chức theo lĩnh vực, theo chuyên ngành, cụ thể như quản lý nhà nước, quản lý hành chính, quản lý NNL, quản lý xã hội, quản lý nhân sự,... Tóm lại, trong lĩnh vực quản lý, vai trò lý thuyết quản lý cho ta những phương tiện phân loại các kiến thức quan trọng và thích hợp về quản lý. Những quy tắc trong quản lý mang tính chất mô phỏng hoặc tiên đoán và tuyệt nhiên không mang tính tất yếu, có nghĩa là hai chủ thể quản lý cùng sử dụng một hệ thống quy tắc quản lý tương tự nhimg tùy hoàn cảnh cụ thể sẽ cho ra những hệ quả không nhất thiết phải trùng lấp với nhau tương ứng với những biến số luôn thay đổi. Quản lý có nhiệm vụ tìm 15 ra quy luật và tính quy luật của hoạt động quản lý, từ đó xác định các nguyên tắc, chính sách, công cụ, phương pháp để điều chỉnh và luôn hướng đến sự hoàn thiện, nâng cao chất lượng quản lý. Bản chất quản lý bao gồm các thuộc tính như sau: - Tính khoa học: Tính khoa học của quản lý đòi hỏi các nhà quản lý trước hết phải nắm vững những quy luật liên quan đên quá trình hoạt động của tổ chức, đó không chỉ là những quy luật kinh tế mà còn là hàng loạt những quy luật khác, nắm quy luật thực chất là nắm vững hệ thống lý luận về quản lý. Tính khoa học của quản lý đòi hỏi các nhà quản lý phải biết vận dụng các phương pháp đo lường định lượng hiện đại, những thành tựu tiến bộ của khoa học kỹ thuật. Đe nắm được và thực hiện được tính khoa học của quản lý trước hết phải biết tiếp cận khoa học thật rõ ràng với đầy đủ khái niệm, đó là dùng thuật ngữ chính xác, phù hợp với những việc đem phân tích cùng với các thông tin chính xác thu thập được. Trên cơ sở này, nội dung phương pháp khoa học là xác định các sự việc thông qua khảo sát các hiện tượng bằng cách quan sát gián tiếp. Sau khi phân loại và phân tích các sự việc, nhà quản lý tìm kiếm mối quan hệ nhân quả mà họ tin là đúng. Khi các giả thiết nêu ra được kiểm định về mức độ chính xác, phản ánh hoặc giải thích được thực tại và do đó có giá trị trong việc dự báo tương lai trong hoàn cảnh nhất định, lúc này các giả thuyết được gọi là nguyên tắc. Sự mô tả này không có giá trị tuyệt đối về thời gian hoặc không có khả năng sai, mà chúng được tin là có đủ giá trị tin cậy được dùng cho việc dự đoán. Quan trọng hơn, khoa học quản lý còn cung cấp cho người quản lý phương pháp nhận thức và phương pháp hành động một cách khách quan khoa học. - Tính nghệ thuật: Quản lý là một khoa học nhưng mang tính nghệ thuật, thể hiện bởi kiến thức và quá trình vận dụng kiến thức để quản lý. Tính nghệ thuật của quản lý phát xuất từ tính đa dạng phong phú, muôn hình muôn vẻ của các sự vật và hiện tượng trong kinh tế xã hội và trong quản lý. Nói cách