môc lôc
trang
lêi më ®Çu
PhÇn I: lý luËn chung vÒ tæ chøc kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu Trong
4
doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh
1.1. Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong doanh
4
nghiÖp s¶n xuÊt.
1.1.1 Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña nguyªn vËt liÖu.
4
1.1.2 VÞ trÝ, vai trß cña nguyªn vËt liÖu trong s¶n xuÊt kinh doanh.
4
1.1.3 ý nghÜa vµ yªu cÇu qu¶n lý sö dông nguyªn vËt liÖu trong
5
doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
1.1.4 NhiÖm vô cña kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n
6
1.2 Ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
7
xuÊt.
1.2.1 Ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
7
1.2.2 §¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
8
1.2.2.1 Yªu cÇu vµ nguyªn t¾c ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu.
8
1.2.2.2 Ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu .
9
PhÇn II: h¹ch to¸n kÕ to¸n vÒ nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp
14
s¶n xuÊt
2.1 KÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
14
2.1.1 Chøng tõ kÕ to¸n.
14
2.1.2 H¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu.
14
2.1.2.1 Ph-¬ng ph¸p ghi thÎ song song.
15
2.1.2.2 Ph-¬ng ph¸p ghi sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn.
16
2.1.2.3 Ph-¬ng ph¸p ghi sæ sè d-.
17
2.2 KÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
19
2.2.1 KÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu theo ph-¬ng ph¸p kª
khai th-êng xuyªn.
20
2.2.1.1 Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông.
20
2.2.1.2 Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu.
21
2.2.2 KÕ to¸n tæng hîp theo ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú.
25
2.2.2.1 Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông.
25
2.2.2.2 Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu.
25
2.2.3 HÖ thèng sæ kÕ to¸n ViÖt Nam.
PhÇn III: Mét sè ý kiÕn nhËn xÐt vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu
27
28
trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt
KÕt luËn
30
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
31
1
Lêi më ®Çu
Trong hoµn c¶nh ®Êt n-íc ta tõ mét nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung bao
cÊp chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc th× mäi Doanh
nghiÖp cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong m«i tr-êng c¹nh tranh gay g¾t, cÇn ph¶i x¸c
®Þnh cho m×nh mét chiÕn l-îc kinh doanh nh»m ®em l¹i lîi nhuËn cao nhÊt. §Ó x¸c
®Þnh ®-îc môc ®Ých nµy Doanh nghiÖp ph¶i h¹ch to¸n kinh doanh, n¾m b¾t nhu cÇu
thÞ tr-êng ®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm mµ thÞ tr-êng cÇn vµ t×m kiÕm thÞ tr-êng
®Ó tiªu thô s¶n phÈm. Bªn c¹nh ®ã Doanh nghiÖp cÇn ph¶i n©ng cao uy tÝn vµ ®iÒu
kiÖn c¹nh tranh cña m×nh trªn thÞ tr-êng.
Víi mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt, yÕu tè c¬ b¶n ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
®-îc tiÕn hµnh b×nh th-êng, liªn tôc ®ã lµ nguyªn vËt liÖu; c¬ së vËt chÊt cÊu thµnh
nªn thùc thÓ s¶n phÈm. NÕu thiÕu nguyªn vËt liÖu th× qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kh«ng thÓ
tiÕn hµnh ®-îc hoÆc bÞ gi¸n ®o¹n. MÆt kh¸c, chi phÝ nguyªn vËt liÖu chiÕm mét tû lÖ
lín trong gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm nªn viÖc h¹ch to¸n vËt liÖu ph¶i ®¶m b¶o c¸c
yªu cÇu chÝnh x¸c, kÞp thêi, toµn diÖn. Tõ ®ã sÏ t¹o cho viÖc cung cÊp vËt liÖu ®-îc
kÞp thêi ®ång bé cho nhu cÇu s¶n xuÊt, kiÓm tra vµ gi¸m s¸t viÖc chÊp hµnh c¸c ®Þnh
møc dù tr÷ vµ tiªu hao vËt liÖu, ng¨n chÆn hiÖn t-îng l·ng phÝ vËt liÖu trong s¶n
xuÊt, gãp phÇn gi¶m bít chi phÝ, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn l-u ®éng, h¹ gi¸
thµnh s¶n phÈm, n©ng cao lîi nhuËn tiÕt kiÖm lao ®éng cho doanh nghiÖp. Do vËy, tæ
chøc c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu lµ hÕt søc cÇn thiÕt.
Tõ nhËn thøc vÒ vai trß, vÞ trÝ quan träng cña kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu vµ kiÕn
thøc ®· häc trong tr-êng em lùa chän ®Ò tµi “Tæ chøc kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu
trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt“. Ngoµi lêi më ®Çu, kÕt lô©n, ®Ò ¸n bao gåm:
PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ tæ chøc kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong
doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
PhÇn II: H¹ch to¸n kÕ to¸n vÒ nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
PhÇn III: Mét sè ý kiÕn nhËn xÐt vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong
doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
2
PhÇn I
lý luËn chung vÒ tæ chøc kÕ to¸n
nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
1.1 Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp
s¶n xuÊt
1.1.1 Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña nguyªn vËt liÖu
Nguyªn vËt liÖu lµ ®èi t-îng lao ®éng, lµ mét trong ba yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt vµ lµ c¬ së vËt chÊt ®Ó h×nh thµnh nªn s¶n phÈm míi. V× vËy, nÕu
thiÕu nguyªn vËt liÖu th× kh«ng thÓ tiÕn hµnh ®-îc c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt.
Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vËt liÖu cã ®Æc thï: Nguyªn vËt liÖu
chØ tham gia vµo mét chu kú s¶n xuÊt kinh doanh vµ h×nh th¸i vËt chÊt cña chóng vª
c¬ b¶n lµ bÞ thay ®æi.
- Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, nguyªn vËt liÖu bÞ tiªu
hao toµn bé vµ chuyÓn dÞch mét lÇn vµo gi¸ trÞ cña s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. Do vËy, ®Ó
cã thÓ thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh th× nguyªn vËt liÖu ph¶i ®-îc cung
cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi ®¶m b¶o chÊt l-îng, chñng lo¹i...
- Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt, nguyªn vËt liÖu th-êng bao gåm nhiÒu lo¹i víi
tÝnh chÊt vËt lý vµ ho¸ häc kh¸c nhau. Do ®ã, ®Ó phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö
dông nguyªn vËt liÖu còng nh- phôc vô cho yªu cÇu qu¶n trÞ cña doanh nghiÖp, cÇn
ph¶i nhËn biÕt ®-îc tõng lo¹i, tõng thø nguyªn vËt liÖu.
Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña nguyªn vËt liÖu ta thÊy nguyªn vËt liÖu cã vÞ trÝ vµ vai trß
hÕt søc quan träng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
1.1.2 VÞ trÝ, vai trß cña nguyªn vËt liÖu trong s¶n xuÊt kinh doanh
Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, nguyªn vËt liÖu gi÷
mét vÞ trÝ, vai trß hÕt søc quan träng: Nguyªn vËt liÖu lµ mét trong ba yÕu tè cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, nguyªn vËt liÖu tham gia vµo giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®Ó b¾t ®Çu cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh nªn s¶n phÈm míi.
ChÝnh v× vËy ®Ó tiÕn hµnh ®-îc c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt nãi chung vµ s¶n
3
xuÊt x©y dùng nãi riªng th× nguyªn vËt liÖu lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu vµ cã ¶nh
h-ëng quyÕt ®Þnh ®Õn c¸c ho¹t ®éng trªn.
§Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l-îng tèt, ®¶m b¶o vÒ sè l-îng, ®óng
yªu cÇu thiÕt kÕ kü thuËt ngoµi c¸c yÕu tè vÒ tr×nh ®é kü thuËt cña ng-êi lao ®éng vµ
sù hiÖn ®¹i cña m¸y mãc thiÕt bÞ th× yÕu tè vÒ quy c¸ch phÈm chÊt cña nguyªn vËt
liÖu còng ®ãng gãp mét phÇn ®¸ng kÓ trong viÖc t¹o ra c¸c s¶n phÈm ®¹t chÊt l-îng
®¸p øng yªu cÇu tiªu dïng x· héi.
Ngoµi ra, chi phÝ nguyªn vËt liÖu cßn chiÕm tû träng lín trong tæng chi phÝ
s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cho nªn viÖc cung cÊp nguyªn vËt liÖu cã ®Çy ®ñ, kÞp thêi cã
®¶m b¶o yªu cÇu kü thuËt, viÖc sö dông nguyªn vËt liÖu tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ ®Òu
¶nh h-ëng tíi t×nh h×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, ¶nh h-ëng tíi gi¸ thµnh s¶n
phÈm vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh ngiÖp.
1.1.3 ý nghÜa vµ yªu cÇu qu¶n lý, sö dông nguyªn vËt liÖu trong doanh
nghiÖp s¶n xuÊt
Qu¶n lý nguyªn vËt liÖu lµ mét yªu cÇu kh¸ch quan cña nÒn s¶n xuÊt x· héi.
Tuy nhiªn, do tr×nh ®é s¶n xuÊt kh¸c nhau nªn ph¹m vi vµ møc ®é mµ c«ng t¸c qu¶n
lý còng kh¸c nhau. Ngµy nay, trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ngµy cµng më réng vµ ph¸t
triÓn trªn c¬ së tho¶ m·n c¸c nhu cÇu vËt chÊt vµ v¨n ho¸ cña mäi tÇng líp trong x·
héi th× viÖc sö dông nguyªn vËt liÖu mét c¸ch tiÕt kiÖm cã hiÖu qña ngµy cµng trë
nªn quan träng.
XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm, vai trß cña nguyªn vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kinh doanh ®· ®Æt ra yªu cÇu ®èi víi qu¶n lý nguyªn vËt liÖu lµ ph¶i qu¶n lý chÆt
chÏ ë mäi kh©u thu mua, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n, tíi kh©u dù tr÷ vµ sö dông.
* Kh©u thu mua: Nguyªn vËt liÖu ph¶i ®-îc qu¶n lý vÒ mÆt khèi l-îng, chÊt
l-îng, quy c¸ch, chñng lo¹i, gi¸ mua vµ chi phÝ thu mua. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch mua
theo ®óng tiÕn ®é, thêi gian phï hîp víi kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp.
* Kh©u dù tr÷: Doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc ®Þnh møc dù tr÷ tèi ®a, tèi
thiÓu ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc b×nh th-êng, kh«ng bÞ
gi¸n ®o¹n do viÖc cung cÊp kh«ng kÞp thêi hoÆc bÞ ø ®äng do dù tr÷ qu¸ nhiÒu.
4
* Kh©u sö dông: §ßi hái ph¶i sö dông hîp lý tiÕt kiÖm trªn c¬ së c¸c ®Þnh
møc tiªu hao, c¸c dù to¸n møc chi phÝ nh»m h¹ thÊp c¸c møc tiªu hao vËt liÖu trong
gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng thu nhËp tÝch luü cho doanh nghiÖp. Do vËy, trong kh©u
nµy cÇn tæ chøc tèt viÖc ghi chÐp, ph¶n ¸nh t×nh h×nh sö dông nguyªn vËt liÖu còng
nh- kho¶n chi phÝ nguyªn vËt liÖu cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm nh»m t×m ra
nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc t¨ng hoÆc gi¶m chi phÝ nguyªn vËt liÖu cña s¶n
phÈm s¶n xuÊt ra.
Nh- vËy, qu¶n lý nguyªn vËt liÖu tõ kh©u thu mua, b¶o qu¶n dù tr÷, sö dông
lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp lu«n
®-îc c¸c nhµ qu¶n lý quan t©m. XuÊt ph¸t tõ ý nghÜa ®ã viÖc qu¶n lý nguyªn vËt liÖu
cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu qu¶n lý sau:
- Tæ chøc ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c yªu cÇu qu¶n lý
thèng nhÊt cña Nhµ n-íc vµ yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp.
- Tæ chøc chøng tõ, tµi kho¶n sæ s¸ch kÕ to¸n, khoa häc phï hîp víi c¸c ph-¬ng
ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho cña doanh nghiÖp ®Ó ghi chÐp, ph©n lo¹i vµ tæng hîp
sè liÖu vÒ t×nh h×nh thùc hiÖn sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh t¨ng gi¶m vËt liÖu trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt, cung cÊp sè liÖu kÞp thêi ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm.
- Thùc hiÖn viÖc ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch mua, t×nh
h×nh sö dông nguyªn vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
1.1.4 NhiÖm vô cña kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt
XuÊt ph¸t tõ vÞ trÝ, vai trß, ý nghÜa vµ yªu cÇu qu¶n lý nguyªn vËt liÖu trong
doanh nghiÖp s¶n xuÊt, Nhµ n-íc ®· x¸c ®Þnh nhiÖm vô cña kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu
trong c¸c doanh nghiÖp nh- sau:
- Tæ chøc ghi chÐp, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, kÞp thêi vÒ t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho
nguyªn vËt liÖu. TÝnh to¸n ®óng ®¾n gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu thu mua vµ nhËp
kho. T×nh h×nh thùc hiÖn thu mua vÒ c¸c mÆt sè l-îng, chñng lo¹i, gi¸ c¶, thêi h¹n
nh»m cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi, ®óng chñng lo¹i nguyªn vËt liÖu cho qu¸ tr×nh
doanh nghiÖp s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp .
- ¸p dông ®óng c¸c ph-¬ng ph¸p vÒ h¹ch to¸n vËt liÖu, h-íng dÉn kiÓm tra c¸c
5
bé phËn, c¸c ®¬n vÞ trong doanh nghiÖp thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÕ ®é h¹ch to¸n ban ®Çu
vÒ nguyªn vËt liÖu, më c¸c sæ thÎ kÕ to¸n chi tiÕt, b¶ng kª thùc hiÖn h¹ch to¸n vËt
liÖu ®óng chÕ ®é, ®óng ph-¬ng ph¸p quy ®Þnh nh»m ®¶m b¶o sù thèng nhÊt trong
c«ng t¸c kÕ to¸n t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c l·nh ®¹o, chØ ®¹o.
- KiÓm tra viÖc chÊp hµnh chÕ ®é b¶o qu¶n, dù tr÷ vµ sö dông nguyªn vËt liÖu,
ph¸t hiÖn ng¨n ngõa vµ ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p xö lý nguyªn vËt liÖu thõa, thiÕu, ø
®äng, kÐm hoÆc mÊt phÈm chÊt. TÝnh to¸n x¸c ®Þnh chÝnh x¸c sè l-îng vµ gi¸ trÞ
nguyªn vËt liÖu s¶n xuÊt tiªu hao cho c¸c ®èi t-îng sö dông.
- Tham gia kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ l¹i nguyªn vËt liÖu theo chÕ ®é Nhµ n-íc quy
®Þnh, lËp c¸c b¸o c¸o vÒ nguyªn vËt liÖu phôc vô c«ng t¸c l·nh ®¹o vµ qu¶n lý. TiÕn
hµnh ph©n tÝch t×nh h×nh thu mua b¶o qu¶n, dù tr÷, vËn chuyÓn nguyªn vËt liÖu
nh»m phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu mét c¸ch hîp lý trong ho¹t ®éng
doanh nghiÖp s¶n xuÊt, h¹ thÊp chi phÝ s¶n xuÊt.
1.2 Ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt
1.2.1 Ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt
* C¨n cø vµo néi dung kinh tÕ vµ vai trß cña nguyªn vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt kinh doanh gåm:
- Nguyªn vËt liÖu chÝnh: Lµ ®èi t-îng lao ®éng chñ yÕu cÊu thµnh nªn thùc thÓ
chÝnh cña s¶n phÈm. Kh¸i niÖm nguyªn vËt liÖu chÝnh g¾n liÒn víi tõng doanh
nghiÖp s¶n xuÊt cô thÓ. VÝ dô nh- s¾t thÐp lµ nguyªn vËt liÖu chÝnh trong doanh
nghiÖp s¶n xuÊt chÕ t¹o m¸y, b«ng sîi lµ nguyªn vËt liÖu chÝnh trong doanh nghiÖp
may mÆc…
- Nguyªn vËt liÖu phô: §ã lµ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu ®ãng vai trß thø yÕu trong
qóa tr×nh chÕ biÕn s¶n xuÊt s¶n phÈm, kh«ng cÊu thµnh thùc thÓ chÝnh cña s¶n phÈm
mµ cã thÓ kÕt hîp víi vËt liÖu chÝnh lµm thay ®æi mµu s¾c, mïi vÞ, h×nh d¸ng bÒ
ngoµi t¨ng thªm chÊt l-îng cña s¶n phÈm ®-îc thùc hiÖn b×nh th-êng hoÆc phôc vô
cho nhu cÇu c«ng nghÖ kü thuËt phôc vô cho qu¸ tr×nh lao ®éng.
- Nhiªn liÖu: Lµ nh÷ng thø cã t¸c dông cung cÊp nhiÖt l-îng trong qóa tr×nh s¶n
xuÊt s¶n phÈm t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm diÔn ra b×nh th-êng.
Nhiªn liÖu cã thÓ tån t¹i ë thÓ láng, thÓ r¾n vµ thÓ khÝ.
6
- Phô tïng thay thÕ: Lµ vËt t-, s¶n phÈm dïng ®Ó thay thÕ, söa ch÷a m¸y mãc
thiÕt bÞ, ph-¬ng tiÖn vËn t¶i, c«ng cô dông cô s¶n xuÊt.
- ThiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n: Bao gåm c¸c lo¹i thiÕt bÞ, c¸c lo¹i c«ng cô, vËt kÕt
cÊu ®-îc sö dông cho ho¹t ®éng x©y dùng c¬ b¶n cña doanh nghiÖp.
- C¸c lo¹i vËt liÖu kh¸c : C¸c lo¹i phÕ liÖu tõ s¶n xuÊt, tõ thu håi thanh lý tµi s¶n
cè ®Þnh.
* C¨n cø vµo nguån gèc cña nguyªn vËt liÖu: Nguyªn vËt liÖu mua ngoµi,
nguyªn vËt liÖu thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn, nguyªn vËt liÖu tù gia c«ng chÕ biÕn.
* C¨n cø vµo môc ®Ých sö dông: Nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp dïng cho s¶n xuÊt s¶n
phÈm, nguyªn vËt liÖu dïng cho qu¶n lý doanh nghiÖp, dïng cho kh©u b¸n hµng...
1.2.2 §¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt
§¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu lµ viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña nguyªn vËt liÖu ë nh÷ng
thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh, theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh ®¶m b¶o yªu cÇu ch©n thùc
thèng nhÊt.
§¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã ý nghÜa v« cïng
quan träng trong c«ng t¸c h¹ch to¸n vµ qu¶n lý vËt liÖu. Th«ng qua viÖc ®¸nh gi¸
nguyªn vËt liÖu kÕ to¸n míi ghi chÐp ®Çy ®ñ cã hÖ thèng c¸c chi phÝ cÊu thµnh nªn
gi¸ vËt t- mua vµo, gi¸ trÞ vËt t- tiªu hao cho s¶n xuÊt kinh doanh. Tõ ®ã x¸c ®Þnh
®-îc chÝnh x¸c gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt ra trong kú, cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi
th«ng tin cho ng-êi qu¶n lý gãp phÇn thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng thu mua
vËt t- vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp.
1.2.2.1 Yªu cÇu vµ nguyªn t¾c ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu
§Ó ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c, hîp lý gi¸ cña nguyªn vËt liÖu, viÖc ®¸nh gi¸ nguyªn vËt
liÖu ph¶i ®¶m b¶o chÝnh x¸c c¸c yªu cÇu sau:
- Yªu cÇu ch©n thùc: Doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu ph¶i ®-îc tiÕn hµnh
trªn c¬ së tæng hîp ®Çy ®ñ, hîp lý nh÷ng chi phÝ cÊu thµnh nªn gi¸ trÞ cña nguyªn
vËt liÖu ®ång thêi ph¶i lo¹i trõ ra gi¸ cña nguyªn vËt liÖu nh- chi phÝ bÊt hîp lý, bÊt
hîp lÖ, chi phÝ kÐm hiÖu qu¶.
- Yªu cÇu thèng nhÊt: Doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu ph¶i ®¶m b¶o
thèng nhÊt vÒ néi dung vµ ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ gi÷a c¸c kú h¹ch to¸n cña doanh
7
nghiÖp.
- Nguyªn t¾c ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu: Theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam th×
nguyªn vËt liÖu ®-îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ vèn.
1.2.2.2 Ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu
§¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu theo gi¸ thùc tÕ:
* X¸c ®Þnh trÞ gi¸ vèn cña nguyªn vËt liÖu nhËp kho: Lµ toµn bé chi phÝ liªn
quan ®Õn vËt liÖu nhËp kho, ®-îc x¸c ®Þnh theo tõng nguån nhËp.
- §èi víi nguyªn vËt liÖu mua ngoµi: Gi¸ thùc tÕ lµ gi¸ mua trªn ho¸ ®¬n bao
gåm c¸c kho¶n thuÕ kh«ng ®-îc hoµn l¹i céng víi c¸c chi phÝ mua thùc tÕ (chi phÝ
vËn chuyÓn, bèc xÕp, b¶o qu¶n, chi phÝ thuª kho b·i, chi phÝ nh©n viªn...) trõ ®i c¸c
kho¶n gi¶m gi¸ (nÕu cã).
- §èi víi nguyªn vËt liÖu do tù s¶n xuÊt: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu
nhËp kho lµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña nguyªn vËt liÖu tù gia c«ng chÕ biÕn.
- §èi víi nguyªn vËt liÖu ®-îc cÊp: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu nhËp
kho lµ gi¸ ghi trªn biªn b¶n giao nhËn céng c¸c chi phÝ ph¸t sinh khi nhËn.
- §èi víi nguyªn vËt liÖu nhËp tõ viÖc nhËn vèn gãp liªn doanh: Gi¸ thùc tÕ do
héi ®ång liªn doanh chÊp nhËn céng chi phÝ vËn chuyÓn bèc dì.
- §èi víi nguyªn vËt liÖu do doanh nghiÖp tù gia c«ng chÕ biÕn: Gi¸ thùc tÕ cña
nguyªn vËt liÖu ®-îc tÝnh b»ng gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu s¶n xuÊt ra cho s¶n
xuÊt chÕ biÕn céng víi c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra ®Ó s¶n xuÊt vµ chÕ
biÕn.
- §èi víi nguyªn vËt liÖu thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn: Gi¸ thùc tÕ cña nguyªn
vËt liÖu nhËp kho lµ trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu xuÊt kho céng víi chi phÝ
vËn chuyÓn bèc dì.
* X¸c ®Þnh trÞ gi¸ vèn cña nguyªn vËt liÖu xuÊt kho: Nguyªn vËt liÖu ®-îc nhËp
kho tõ rÊt nhiÒu nguån kh¸c nhau, do ®ã gi¸ thùc tÕ cña tõng lÇn nhËp kho còng
kh«ng hoµn toµn gièng nhau. ChÝnh v× vËy khi xuÊt kho nguyªn vËt liÖu kÕ to¸n cÇn
ph¶i tÝnh to¸n x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho theo ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt
kho ®· ®¨ng ký ¸p dông vµ ®¶m b¶o tÝnh nhÊt qu¸n trong niªn ®é kÕ to¸n.
- Ph-¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh:
8
Doanh nghiÖp sö dông ®¬n gi¸ thùc tÕ nhËp kho cña chÝnh l« nguyªn vËt liÖu
xuÊt kho ®Ó x¸c ®Þnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ xuÊt kho cña chÝnh l« nguyªn vËt liÖu ®ã;
+ ¦u ®iÓm: Sö dông ph-¬ng ph¸p nµy sÏ ®¶m b¶o nguyªn t¾c phï hîp gi÷a
chi phÝ vµ doanh thu.
+ Nh-îc ®iÓm: §Ó cã thÓ thùc hiÖn ®-îc nguyªn t¾c nµy nhÊt thiÕt doanh
nghiÖp ph¶i theo dâi ®-îc ®¬n gi¸ thùc tÕ cña tõng lÇn nhËp, ph¶i nhËn diÖn ®-îc
tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu cô thÓ cho nªn c«ng t¸c b¶o qu¶n rÊt phøc t¹p.
+ §iÒu kiÖn ¸p dông: Ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc ¸p dông víi c¸c nguyªn vËt liÖu cã
gi¸ trÞ lín, c¸c lo¹i vËt t- ®Æc chñng.
- Ph-¬ng ph¸p nhËp tr-íc xuÊt tr-íc:
KÕ to¸n dùa trªn mét gi¶ ®Þnh lµ l« nguyªn vËt liÖu nµo ®ã nhËp tr-íc th× sÏ
®-îc xuÊt tr-íc, Do vËy, kÕ to¸n sö dông ®¬n gi¸ cña nh÷ng lÇn nhËp ®Çu tiªn trong
kú ®Ó tÝnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu xuÊt kho ë nh÷ng lÇn nhËp xuÊt
®Çu tiªn trong kú, gi¶ thiÕt trªn chØ ®óng víi chØ tiªu tiÒn tÖ mµ kh«ng nhÊt thiÕt
®óng víi chØ tiªu hiÖn vËt.
+ ¦u ®iÓm: VÒ c¬ b¶n gi¸ thùc tÕ xuÊt kho cña nguyªn vËt liÖu tÝnh theo ph-¬ng
ph¸p nµy phï hîp víi ®¬n gi¸ thÞ tr-êng.
+ Nh-îc ®iÓm: Theo ph-¬ng ph¸p nµy th× chi phÝ mang tÝnh chÊt qu¸ khø cßn
doanh thu mang tÝnh chÊt hiÖn t¹i nªn kh«ng ®¶m b¶o nguyªn t¾c phï hîp.
+ §iÒu kiÖn ¸p dông: Ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông khi doanh nghiÖp theo dâi ®-îc
®¬n gi¸ thùc tÕ cña tõng lÇn nhËp, sè l-îng c¸c nghiÖp vô liªn quan tíi nhËp xuÊt
nguyªn vËt liÖu kh«ng qu¸ nhiÒu vµ khã ¸p dông viÖc c¬ giíi ho¸, tin häc ho¸ c«ng
t¸c kÕ to¸n.
- Ph-¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tr-íc:
KÕ to¸n dùa trªn gi¶ ®Þnh lµ l« vËt liÖu nµo ®ã nhËp sau th× sÏ ®-îc xuÊt tr-íc.
Khi tÝnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña l« nguyªn vËt liÖu xuÊt kho kÕ to¸n sö dông ®¬n gi¸
cña lÇn nhËp gÇn lÇn xuÊt ®ã nhÊt vµ nguyªn vËt liÖu nhËp kho, tån kho cuèi kú ®-îc
quan niÖm nh- lÇn xuÊt kho cuèi cïng trong kú nªn ®-îc ®¸nh gi¸ theo ®¬n gi¸ cña
lÇn nhËp ®Çu tiªn.
+ ¦u ®iÓm: Do gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu xuÊt kho ®-îc tÝnh theo ®¬n gi¸
9
cña lÇn nhËp gÇn víi lÇn xuÊt cña nã nhÊt cho nªn nguyªn t¾c phï hîp cña kÕ to¸n
®-îc ®¶m b¶o gi÷a chi phÝ vµ lîi nhuËn do chi phÝ t¹o ra mang tÝnh chÊt hiÖn t¹i.
+ Nh-îc ®iÓm: Gi¸ trÞ cña nguyªn vËt liÖu ë thêi ®iÓm cuèi kú ®-îc tÝnh theo
®¬n gi¸ cña nh÷ng lÇn nhËp ®Çu tiªn trong kú nªn kh«ng s¸t víi thùc tÕ.
+ §iÒu kiÖn ¸p dông: Ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc ¸p dông khi doanh nghiÖp theo dâi
®-îc ®¬n gi¸ thùc tÕ cña tõng lÇn nhËp, sè l-îng c¸c nghiÖp vô liªn quan tíi nhËp,
xuÊt nguyªn vËt liÖu kh«ng qu¸ nhiÒu vµ viÖc c¬ giíi ho¸, tin häc ho¸ c«ng t¸c kÕ
to¸n rÊt khã ¸p dông.
- Ph-¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn:
Theo ph-¬ng ph¸p nµy kÕ to¸n sö dông ®¬n gi¸ b×nh qu©n cña nguyªn vËt liÖu
lu©n chuyÓn trong kú ®Ó tÝnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu xuÊt kho.
Ph-¬ng ph¸p nµy cã 2 d¹ng
D¹ng 1: Sö dông ®¬n gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn c¶ kú .
§¬n gi¸ b×nh
=
qu©n c¶ kú
TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña +
TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña
NVL tån ®Çu kú
NVL nhËp trong kú
Sè l-îng NVL
+
Sè liÖu NVL nhËp
tån ®Çu kú
trong kú
D¹ng 2: Sö dông ph-¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn liªn hoµn. Theo ph-¬ng
ph¸p nµy ®¬n gi¸ b×nh qu©n sÏ ®-îc tÝnh sau mçi lÇn nhËp kho.
TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña NVL
§¬n gi¸ b×nh qu©n =
sau lÇn nhËp thø i
+ TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña
tån kho tr-íc lÇn nhËp ®ã
Sè l-îng NVL nhËp kho
tr-íc lÇn nhËp ®ã
NVL nhËp kho
+
Sè l-îng NVL
nhËp kho
Ph-¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn cã xu h-íng b×nh qu©n ho¸ sù t¨ng gi¶m
cña gi¸ c¶ nguyªn vËt liÖu. KÕt qu¶ tÝnh ®-îc cña ph-¬ng ph¸p nµy th-êng n»m ë
gi÷a kÕt qu¶ cña 2 ph-¬ng ph¸p nhËp tr-íc xuÊt tr-íc vµ nhËp sau xuÊt tr-íc.
+ §iÒu kiÖn vËn dông: Ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc ¸p dông ë nh÷ng ®¬n vÞ cã nhiÒu
nghiÖp vô liªn quan ®Õn nhËp xuÊt nguyªn vËt liÖu vµ cã thÓ ¸p dông ®-îc trong
®iÒu kiÖn tin häc ho¸ c«ng t¸c kÕ to¸n.
- Ph-¬ng ph¸p trÞ gi¸ hµng tån:
10
C¸c ph-¬ng ph¸p trªn, ®Ó tÝnh ®-îc gi¸ thùc tÕ xuÊt kho kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh
®-îc l-îng nguyªn vËt liÖu xuÊt kho c¨n cø vµo c¸c chøng tõ xuÊt. Tuy nhiªn trong
thùc tÕ cã nh÷ng doanh nghiÖp cã nhiÒu chñng lo¹i mÉu m· kh¸c nhau, gi¸ trÞ thÊp,
xuÊt dïng th-êng xuyªn sÏ kh«ng cã ®iÒu kiÖn kiÓm kª ®-îc tõng nghiÖp vô xuÊt
kho. Trong ®iÒu kiÖn ®ã doanh nghiÖp ph¶i tÝnh gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu xuÊt
kho trong kú.
Gi¸ thùc tÕ NVL =
tån kho cuèi kú
Sè l-îng NVL x
nhËp kho
§¬n gi¸ NVL nhËp
kho lÇn cuèi.
Gi¸ thùc tÕ NVL = Gi¸ thùc tÕ NVL + Gi¸ thùc tÕ NVL - Gi¸ thùc tÕ NVL
xuÊt kho
nhËp kho
tån kho ®Çu kú
tån kho cuèi kú
- Ph-¬ng ph¸p gi¸ h¹ch to¸n:
§èi víi c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i nguyªn vËt liÖu, gi¸ c¶ th-êng xuyªn
biÕn ®éng, nghiÖp vô nhËp xuÊt nguyªn vËt liÖu diÔn ra th-êng xuyªn th× viÖc h¹ch
to¸n theo gi¸ thùc tÕ trë nªn phøc t¹p vµ nhiÒu khi kh«ng thùc hiÖn ®-îc. Do ®ã viÖc
h¹ch to¸n hµng ngµy nªn sö dông gi¸ h¹ch to¸n. Gi¸ h¹ch to¸n lµ gi¸ æn ®Þnh, doanh
nghiÖp cã thÓ sö dông trong thêi gian dµi ®Ó h¹ch to¸n nhËp, xuÊt, tån kho nguyªn
vËt liÖu khi ch-a tÝnh ®-îc gi¸ thùc tÕ. Doanh nghiÖp cã thÓ sö dông gi¸ kÕ ho¹ch
hoÆc gi¸ mua nguyªn vËt liÖu ë mét thêi ®iÓm nµo ®ã hay gi¸ nguyªn vËt liÖu b×nh
qu©n th¸ng tr-íc ®Ó lµm gi¸ h¹ch to¸n. Sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó gi¶m bít khèi
l-îng cho c«ng t¸c kÕ to¸n nhËp, xuÊt nguyªn vËt liÖu hµng ngµy nh-ng cuèi th¸ng
ph¶i tÝnh chuyÓn gi¸ h¹ch to¸n cña nguyªn vËt liÖu xuÊt, tån kho theo gi¸ thùc tÕ.
ViÖc tÝnh chuyÓn dùa trªn c¬ së hÖ sè gi¸ thùc tÕ vµ gi¸ h¹ch to¸n.
Gi¸ thùc tÕ NVL
+ Gi¸ thùc tÕ NVL
HÖ sè gi¸ = tån kho ®Çu kú
NVL
nhËp kho trong kú
Gi¸ h¹ch to¸nNVL + Gi¸ thùc tÕ NVL
tån kho ®Çu kú
nhËp kho trong kú
Ph-¬ng ph¸p nµy cho phÐp kÕt hîp chÆt chÏ h¹ch to¸n chi tiÕt vµ h¹ch to¸n
tæng hîp vÒ nguyªn vËt liÖu trong c«ng t¸c tÝnh gi¸ nªn viÖc tÝnh gi¸ ®-îc tiÕn
hµnh nhanh chãng vµ kh«ng bÞ phô thuéc vµo sè l-îng danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu,
sè lÇn nhËp, xuÊt cña mçi lo¹i nhiÒu hay Ýt.
11
+ §iÒu kiÖn ¸p dông: Ph-¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã
nhiÒu chñng lo¹i nguyªn vËt liÖu vµ ®éi ngò kÕ to¸n cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao.
Mçi ph-¬ng ph¸p tÝnh vèn thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu xuÊt kho nªu trªn cã
néi dung, -u ®iÓm, nh-îc ®iÓm vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ¸p dông phï hîp nhÊt ®Þnh.
Doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, kh¶ n¨ng,
tr×nh ®é nghiÖp vô cña c¸n bé kÕ to¸n còng nh- yªu cÇu qu¶n lý ®Ó ®¨ng ký ph-¬ng
ph¸p ¸p dông thÝch hîp cho tõng doanh nghiÖp.
12
PhÇn II
h¹ch to¸n kÕ to¸n vÒ nGuyªn vËt liÖu
trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt
2.1 KÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt
2.1.1 Chøng tõ kÕ to¸n
Theo chÕ ®é chøng tõ kÕ to¸n quy ®Þnh ban hµnh kÌm theo quyÕt ®Þnh
1141/C§KT ngµy 01/11/1995 cña Bé Tµi chÝnh. C¸c chøng tõ kÕ to¸n vÒ nguyªn vËt
liÖu bao gåm:
+ PhiÕu nhËp kho (MÉu 01- VT).
+ PhiÕu xuÊt kho (MÉu 02- VT).
+ PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé (MÉu 03- VT).
+ Biªn b¶n kiÓm kª vËt t-, s¶n phÈm hµng ho¸ (MÉu 03- VT).
+ Biªn b¶n nhËn gãp vèn liªn doanh.
+ PhiÕu xuÊt vËt t- theo h¹n møc (MÉu 04 - VT).
+ Biªn b¶n kiÓm nghiÖm vËt t- (MÉu 05 - VT).
- §èi víi chøng tõ thèng nhÊt b¾t buéc ph¶i ®-îc lËp kÞp thêi, ®Çy ®ñ theo ®óng
quy ®Þnh vÒ mÉu biÓu, néi dung, ph-¬ng ph¸p lËp. Ng-êi lËp chøng tõ ph¶i chÞu
tr¸ch nhiÖm vÒ ghi chÐp, tÝnh chÝnh x¸c, sè liÖu cña nghiÖp vô kÕ to¸n ph¸t sinh.
- Mäi chøng tõ kÕ to¸n vÒ nguyªn vËt liÖu ph¶i ®-îc tæ chøc lu©n chuyÓn theo
tr×nh tù thêi gian hîp lý do kÕ to¸n tr-ëng quy ®Þnh phôc vô cho viÖc ph¶n ¸nh ghi
chÐp, tæng hîp kÞp thêi cña c¸c bé phËn c¸ nh©n cã liªn quan.
2.1.2 H¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu
H¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu lµ viÖc ghi chÐp hµng ngµy t×nh h×nh biÕn ®éng
vÒ sè l-îng cña tõng lo¹i, tõng thø nguyªn vËt liÖu theo tõng kho cña doanh nghiÖp.
H¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu ®-îc tiÕn hµnh ë kho vµ ë phßng kÕ to¸n.
- Gi÷a h¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu vµ h¹ch to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu
cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. VÒ mÆt qu¶n lý chung h×nh thµnh mét tæng thÓ
hoµn chØnh c¸c th«ng tin phôc vô c¸c cÊp qu¶n lý cña Nhµ n-íc, tæ chøc kÕ to¸n cña
mét doanh nghiÖp vµ trong néi bé doanh nghiÖp. VÒ mÆt ghi chÐp cã thÓ lµ hai qu¸
13
tr×nh xong h¹ch to¸n chi tiÕt vµ h¹ch to¸n tæng hîp ®Òu dùa vµo mét c¬ së chung lµ
hÖ thèng chøng tõ thèng nhÊt, do ®ã ®¶m b¶o cho sù kiÓm tra vµ ®èi chiÕu lÉn nhau.
- HÖ thèng th«ng tin h¹ch to¸n tæng hîp ®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së tu©n thñ c¸c
quy ®Þnh cña Nhµ n-íc vÒ vËn dông hÖ thèng tµi kho¶n, c¸c ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸
vµ tÝnh kÕt qu¶ kinh doanh. Trong khi ®ã hÖ thèng th«ng tin dùa trªn c¬ së h¹ch to¸n
chi tiÕt l¹i ®-îc x©y dùng phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý riªng biÖt cña tõng doanh
nghiÖp.
Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn cho thÊy cã sù ph©n chia h¹ch to¸n thµnh hai bé phËn
h¹ch to¸n tæng hîp vµ h¹ch to¸n chi tiÕt lµ rÊt quan träng trong viÖc qu¶n lý vËt liÖu
còng nh- trong toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i doanh nghiÖp.
* C¸c ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu
2.1.2.1 Ph-¬ng ph¸p ghi thÎ song song
- ë kho: Thñ kho sÏ sö dông thÎ kho ®Ó ghi chÐp hµng ngµy t×nh h×nh nhËp xuÊt,
tån kho cña tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu theo chØ tiªu, sè l-îng. Sau khi thùc hiÖn
nhiÖm vô thu ph¸t nguyªn vËt liÖu thñ kho sÏ ghi sæ thùc thu, thùc ph¸t vµo chøng tõ
vµ c¨n cø vµo chøng tõ ®ã ®Ó ghi vµo thÎ kho. Cuèi ngµy thñ kho ph¶i tÝnh sè tån
kho . §Þnh kú toµn bé c¸c chøng tõ vÒ nhËp xuÊt sÏ ®-îc chuyÓn cho kÕ to¸n nguyªn
vËt liÖu.
- ë phßng kÕ to¸n: §Þnh kú nh©n viªn kÕ to¸n xuèng kho kiÓm tra viÖc ghi chÐp
cña thñ kho, ký x¸c nhËn vµo thÎ kho vµ nhËn chøng tõ nhËp, xuÊt nguyªn vËt liÖu.
C¸c chøng tõ nµy ®-îc kÕ to¸n kiÓm tra vµ hoµn chØnh sau ®ã sö dông ®Ó ghi vµo sæ
kÕ to¸n chi tiÕt (ghi theo c¶ chØ tiªu hiÖn vËt vµ chØ tiªu gi¸ trÞ).
- Cuèi th¸ng sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n chi tiÕt ®-îc ®èi chiÕu víi sè liÖu ë thÎ kho
vµ sè liÖu cña c¸c sæ kÕ to¸n tæng hîp th«ng qua viÖc lËp b¶ng tæng hîp nhËp, xuÊt,
tån kho nguyªn vËt liÖu.
S¬ ®å: H¹ch to¸n chi tiÕt theo ph-¬ng ph¸p thÎ song song
14
PhiÕu nhËp kho,
phiÕu xuÊt kho
ThÎ kho
Ghi chó:
Sæ kÕ to¸n tæng hîp vÒ
vËt liÖu (b¶ng kª tÝnh gi¸)
ThÎ kÕ to¸n chi
tiÕt vËt liÖu
B¶ng tæng hîp nhËp
xuÊt tån kho vËt liÖu
Ghi hµng ngµy;
Ghi cuèi th¸ng;
§èi chiÕu;
+ ¦u ®iÓm: Ph-¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n, dÔ lµm, dÔ kiÓm tra, ®¶m b¶o ®-îc ®é tin
cËy cao cña th«ng tin vµ cã kh¶ n¨ng cung cÊp th«ng tin nhanh.
+ Nh-îc ®iÓm: Gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n cßn ghi chÐp trïng lÆp vÒ mÆt sè
l-îng, khèi l-îng c«ng viÖc ghi chÐp qu¸ lín nÕu chñng lo¹i nguyªn vËt liÖu nhiÒu
vµ t×nh h×nh nhËp, xuÊt diÔn ra th-êng xuyªn hµng ngµy.
+ §iÒu kiÖn ¸p dông: Ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông thÝch hîp trong c¸c doanh
nghiÖp cã Ýt chñng lo¹i nguyªn vËt liÖu, khèi l-îng c¸c nghiÖp vô nhËp, xuÊt Ýt,
kh«ng th-êng xuyªn vµ tr×nh ®é chuyªn m«n cña kÕ to¸n cßn nhiÒu h¹n chÕ.
2.1.2.2 Ph-¬ng ph¸p ghi sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
Nguyªn t¾c h¹ch to¸n theo ph-¬ng ph¸p nµy lµ ë kho theo dâi vÒ mÆt sè l-îng
cßn phßng kÕ to¸n ghi chÐp c¶ vÒ mÆt sè l-îng vµ gi¸ trÞ theo tõng kho, tõng thø,
tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu nh-ng chØ ghi mét lÇn vµo cuèi th¸ng.
- ë kho : Thñ kho sö dông thÎ kho ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp xuÊt, tån kho cña
tõng thø nguyªn vËt liÖu nh- ph-¬ng ph¸p ghi thÎ song song.
- ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n sö dông sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®Ó ghi chÐp t×nh
h×nh nhËp, xuÊt, tån kho cña tõng thø nguyªn vËt liÖu theo tõng kho dïng cho c¶
n¨m. Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn chØ ghi mçi th¸ng mét lÇn vµo cuèi th¸ng. §Ó cã sè
liÖu ghi vµo sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn kÕ to¸n ph¶i lËp c¸c b¶ng kª nhËp, b¶ng kª
xuÊt theo tõng thø nguyªn vËt liÖu trªn c¬ së c¸c chøng tõ nhËp xuÊt do thñ kho ®Þnh
kú göi lªn. Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®-îc theo dâi vÒ c¶ chØ tiªu sè l-îng vµ chØ tiªu
gi¸ trÞ, cuèi th¸ng sÏ tiÕn hµnh kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu gi÷a sæ ®èi chiÕu lu©n
chuyÓn víi thÎ kho vµ sæ kÕ to¸n tæng hîp.
S« ®å: H¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu theo ph-¬ng ph¸p ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
15
PhiÕu nhËp kho
ThÎ kho
Sæ ®èi chiÕu
lu©n chuyÓn
PhiÕu xuÊt kho
Ghi chó:
B¶ng kª nhËp
vËt liÖu
B¶ng kª xuÊt
vËt liÖu
Ghi hµng ngµy;
Ghi cuèi th¸ng;
B¶ng
tæng
hîp
nhËp
xuÊt
vËt
liÖu
tån
kho
Sæ
kÕ
to¸n
tæng
hîp
vÒ
vËt
liÖu
§èi chiÕu;
+ ¦u ®iÓm: Gi¶m ®-îc khèi l-îng ghi chÐp do chØ ghi mét lÇn vµo cuèi th¸ng,
gi¶m ®-îc sè l-îng sæ s¸ch.
+ Nh-îc ®iÓm: ViÖc ghi sæ vÉn bÞ trïng lÆp (ë phßng kÕ to¸n vÉn theo dâi c¶ chØ
tiªu hiÖn vËt vµ chØ tiªu gi¸ trÞ), viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu gi÷a kho vµ phßng kÕ
to¸n chØ tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng nªn h¹n chÕ t¸c dông kiÓm tra trong c«ng t¸c kÕ
to¸n.
+ §iÒu kiÖn ¸p dông: ¸p dông thÝch hîp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã khèi l-îng
nghiÖp vô nhËp, xuÊt, tån kho nhiÒu, kh«ng bè trÝ riªng nh©n viªn kÕ to¸n chi tiÕt
nguyªn vËt liÖu. Do vËy, kh«ng cã ®iÒu kiÖn ghi chÐp, theo dâi t×nh h×nh kÕ to¸n
nhËp, xuÊt hµng ngµy.
2.1.2.3 Ph-¬ng ph¸p ghi sæ sè dNguyªn t¾c h¹ch to¸n ®èi víi ph-¬ng ph¸p nµy lµ ë kho theo dâi vÒ mÆt sè
l-îng, tõng thø nguyªn vËt liÖu, phßng kÕ to¸n chØ theo dâi gi¸ trÞ tõng nhãm
nguyªn vËt liÖu.
- ë kho: Thñ kho dïng thÎ kho ®Ó theo dâi t×nh h×nh nhËp xu¸t, tån nguyªn vËt
liÖu vÒ mÆt sè l-îng. Cuèi th¸ng ph¶i ghi sæ tån kho ®· tÝnh ®-îc trªn thÎ kho sang
sæ sè d- vµo cét sè l-îng. Sæ sè d- do kÕ to¸n lËp ®-îc më cho tõng kho.
+ ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n më sæ sè d- theo tõng kho, dïng cho c¶ n¨m ®Ó ghi
sè tån kho cuèi th¸ng cña tõng thø, tõng nhãm, tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu theo chØ
16
sè tån kho cuèi th¸ng cña tõng thø, tõng nhãm, tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu theo chØ
tiªu gi¸ trÞ. Khi nhËn ®-îc phiÕu nhËp kho, phiÕu xuÊt kho kÕ to¸n tiÕn hµnh kiÓm
tra vµ c¨n cø vµo ®ã ®Ó lËp b¶ng kª nhËp, b¶ng kª xuÊt ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp
xuÊt nguyªn vËt liÖu hµng ngµy hoÆc ®Þnh kú. Tõ c¸c b¶ng kª nhËp, xuÊt kÕ to¸n lËp
b¶ng luü kÕ nhËp, luü kÕ xuÊt råi tõ b¶ng kª nµy lËp b¶ng tæng hîp nhËp, xuÊt, tån
kho theo tõng nhãm, tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu theo chØ tiªu gi¸ trÞ. Cuèi th¸ng khi
nhËn ®-îc sæ sè d- vµ ®¬n gi¸ h¹ch to¸n ®Ó tÝnh ra sè tån kho cña tõng thø, tõng
nhãm, tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu theo chØ tiªu gi¸ trÞ ®Ó ghi vµo cét sè tiÒn ë sæ sè d-.
- C¨n cø vµo cét sè tiÒn tån kho cuèi th¸ng trªn sæ sè d- kÕ to¸n sÏ tiÕn hµnh
kiÓm tra, ®iÒu chØnh vµo cuèi th¸ng víi cét sè tiÒn tån kho trªn b¶ng kª tæng hîp
nhËp, xuÊt, tån kho vµ sè liÖu cña kÕ to¸n tæng hîp.
S¬ ®å: H¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu theo ph-¬ng ph¸p ghi sæ sè dPhiÕu giao nhËn
chøng tõ
PhiÕu nhËp kho
ThÎ kho
B¶ng luü kÕ nhËp
xuÊt,tån kho vËt liÖu
Sæ sè d-
PhiÕu giao nhËn
chøng tõ xuÊt
PhiÕu xuÊt kho
Ghi chó:
Sæ
kÕ
to¸n
tæng
hîp
vÒ
vËt
liÖu
Ghi hµng ngµy;
Ghi cuèi th¸ng;
§èi chiÕu;
+ ¦u ®iÓm: Gi¶m bít khèi l-îng ghi chÐp sæ kÕ to¸n do chØ ghi theo chØ tiªu gi¸
trÞ vµ theo nhãm, theo lo¹i nguyªn vËt liÖu. C«ng viÖc kÕ to¸n ®-îc tiÕn hµnh trong
th¸ng t¹o ®iÒu kiÖn cung cÊp kÞp thêi tµi liÖu phôc vô c«ng t¸c l·nh ®¹o vµ qu¶n lý
doanh nghiÖp.
+ Nh-îc ®iÓm: Ph-¬ng ph¸p nµy do kÕ to¸n chØ ghi chÐp theo chØ tiªu gi¸ trÞ,
theo nhãm, theo lo¹i nguyªn vËt liÖu nªn sè liÖu kÕ to¸n kh«ng biÕt ®-îc sè hiÖn cã
vµ t×nh h×nh t¨ng gi¶m nguyªn vËt liÖu mµ ph¶i xem xÐt sè liÖu trªn thÎ kho. Ngoµi
ra khi ®èi chøng kiÓm tra sè liÖu ë sæ sè d- vµ b¶ng kª tæng hîp nhËp xuÊt tån kho
17
nÕu kh«ng khíp ®óng th× viÖc ghi sæ sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n phøc t¹p, tèn nhiÒu thêi
gian.
+ §iÒu kiÖn ¸p dông: Ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp cã khèi
l-îng nghiÖp vô kinh tÕ vÒ nhËp xuÊt nguyªn vËt liÖu nhiÒu, th-êng xuyªn, nhiÒu
chñng lo¹i nguyªn vËt liÖu. Dïng gi¸ h¹ch to¸n ®Ó h¹ch to¸n hµng ngµy t×nh h×nh
nhËp xuÊt tån. Yªu cÇu tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é c¸n bé kÕ to¸n cña doanh nghiÖp
t-¬ng ®èi cao vµ doanh nghiÖp ®· x©y dùng ®-îc hÖ thèng danh ®iÓm nguyªn vËt
liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
2.2 KÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt
Nguyªn vËt liÖu lµ tµi s¶n l-u ®éng, thuéc nhãm hµng tån kho cña doanh nghiÖp.
ViÖc më c¸c tµi kho¶n tæng hîp, ghi chÐp sæ kÕ to¸n vµ x©y dùng gi¸ trÞ hµng tån
kho, gi¸ trÞ hµng b¸n ra hoÆc xuÊt dïng tuú thuéc vµo viÖc doanh nghiÖp sö dông kÕ
to¸n hµng tån kho theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn hay kiÓm kª ®Þnh kú.
- Ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn hµng tån kho lµ ph-¬ng ph¸p ghi chÐp ph¶n
¸nh th-êng xuyªn liªn tôc t×nh h×nh nhËp xuÊt, tån kho c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu trªn
c¸c tµi kho¶n vµ sæ kÕ to¸n tæng hîp khi cã c¸c chøng tõ nhËp xuÊt hµng tån kho.
Nh- vËy, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu ®-îc c¨n cø trùc tiÕp vµo c¸c
chøng tõ xuÊt kho sau khi ®-îc tËp hîp, ph©n lo¹i theo c¸c ®èi t-îng sö dông ®Ó ghi
chÐp vµo sæ vµ tµi kho¶n kÕ to¸n.
Ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn ®-îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp s¶n
xuÊt vµ c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i kinh doanh nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ lín.
- Ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú hµng tån kho lµ ph-¬ng ph¸p kh«ng theo dâi
th-êng xuyªn, liªn tôc t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho trªn c¸c tµi kho¶n hµng tån kho
mµ chØ theo dâi ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng tån kho ®Çu kú vµ cuèi kú c¨n cø vµo sè liÖu
kiÓm kÓ ®Þnh kú. ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng trªn tµi kho¶n kÕ
to¸n tæng hîp kh«ng c¨n cø vµo chøng tõ xuÊt kho mµ c¨n cø vµo gi¸ trÞ hµng tån
kho ®Çu kú mua (nhËp) trong kú vµ kÕt qu¶ kiÓm kª ®Þnh kú ®Ó tÝnh. ChÝnh v× vËy
trªn tµi kho¶n tæng hîp kh«ng thÓ hiÖn râ gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng cho tõng
®èi t-îng cho c¸c yªu cÇu sö dông kh¸c nhau.
Ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú ®-îc quy ®Þnh ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp
18
s¶n xuÊt cã quy m« nhá, chØ tiÕn hµnh mét lo¹i ho¹t ®éng hoÆc ë c¸c doanh nghiÖp
th-¬ng m¹i kinh doanh c¸c mÆt hµng cã gi¸ trÞ thÊp.
Nh- vËy xÐt theo gãc ®é kÕ to¸n chi tiÕt th× viÖc h¹ch to¸n chi tiÕt ®èi víi
nguyªn vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng
xuyªn hay kiÓm kª ®Þnh kú kh«ng cã g× kh¸c nhau. Sù kh¸c nhau ë ®©y lµ viÖc më
c¸c tµi kho¶n, sæ kÕ to¸n ®Ó theo dâi t×nh h×nh nhËp xuÊt vµ x¸c ®Þnh trÞ gi¸ hµng tån
kho trªn c¸c tµi kho¶n.
2.2.1 KÕ to¸n tæng hîp vÒ nguyªn vËt liÖu theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng
xuyªn
2.2.1.1 Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông
Sù biÕn ®éng cña nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt sau khi ph¶n ¸nh
trªn c¸c chøng tõ kÕ to¸n sÏ ph¶n ¸nh trùc tiÕp ë c¸c TK cÊp 1, cÊp 2 vÒ nguyªn vËt
liÖu. §©y lµ ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu ®Ó ph¶n ¸nh vµ gi¸m ®èc
mét c¸ch th-êng xuyªn, liªn tôc vµ cã hÖ thèng t×nh h×nh hiÖn cã vµ sù biÕn ®éng
cña nguyªn vËt liÖu.
KÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt th-êng sö dông c¸c tµi
kho¶n kÕ to¸n sau:
- TK 152 “ Nguyªn liÖu vËt liÖu” t¯i kho°n n¯y dïng ®Ó ph°n ¸nh ghi chÐp sè
hiÖn cã vµ t×nh h×nh t¨ng gi¶m nguyªn vËt liÖu theo gi¸ thùc tÕ.
TK 152 cã thÓ ®-îc më thµnh c¸c TK cÊp 2 ®Ó kÕ to¸n chi tiÕt theo tõng lo¹i,
nhãm, thø nguyªn vËt liÖu tuú thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp bao
gåm:
+ TK 1521: Nguyªn vËt liÖu chÝnh.
+ TK 1522: Nguyªn vËt liÖu phô
+ TK 1523: Nhiªn liÖu.
+ TK 1524: Phô tïng thay thÕ.
+ TK 1525: ThiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n.
+ TK 1528: VËt liÖu kh¸c.
- TK 331 “Ph°i tr° ngêi b¸n” t¯i kho°n n¯y ®îc dïng ®Ó ph°n ¸nh quan hÖ
thanh to¸n gi÷a doanh nghiÖp víi ng-êi b¸n, ng-êi nhËn thÇu vÒ c¸c kho¶n vËt t-,
19
- Xem thêm -