Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lêi më ®Çu
KÕ to¸n lµ mét bé phËn cÊu thµnh quan träng cña hÖ thèng c«ng cô qu¶n
lý kinh tÕ- tµi chÝnh, cã vai trß tÝch cùc trong viÖc qu¶n lý, ®iÒu hµnh vµ kiÓm so¸t
c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Víi t c¸ch lµ c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ, tµi chÝnh- kÕ to¸n lµ
mét lÜnh vùc g¾n liÒn víi ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh, ®¶m nhiÖm tæ chøc hÖ thèng
th«ng tin cã Ých cho c¸c quyÕt ®Þnh kinh tÕ. V× vËy, kÕ to¸n cã vai trß ®Æc biÖt
quan träng kh«ng chØ víi ho¹t ®éng tµi chÝnh Nhµ níc, mµ cßn v« cïng cÇn thiÕt
vµ quan träng víi ho¹t ®éng tµi chÝnh doanh nghiÖp.
§Ó thùc hiÖn vai trß quan träng ®ã cña m×nh, cuèi mçi kú, kÕ to¸n tæng
hîp vµ ®a ra c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trªn hÖ thèng
B¸o c¸o Tµi chÝnh (BCTC). C¨n cø vµo hÖ thèng th«ng tin tæng hîp ph¶n ¸nh trªn
c¸c BCTC, nh÷ng ngêi quan t©m ®Õn t×nh h×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp cã thÓ
tiÕn hµnh ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, t×nh h×nh tµi chÝnh
cña doanh nghiÖp trong kú ®· qua vµ cã thÓ ®a ra nh÷ng nhËn ®Þnh vÒ t×nh h×nh tµi
chÝnh cña doanh nghiÖp trong t¬ng lai. §Ó cã thÓ thùc hiÖn ®îc vai trß quan träng
®ã cña m×nh th× ®ßi hái hÖ thèng BCTC ph¶i thÓ hiÖn mét c¸ch tæng qu¸t, ®Çy ®ñ
vµ chÝnh x¸c c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Muèn
vËy th× viÖc lËp vµ ph©n tÝch BCTC ph¶i ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch hîp lý vµ khoa
häc.
Bªn c¹nh ®ã trong gÇn hai m¬i n¨m qua, cïng víi viÖc ®«Ø míi c¨n b¶n
nÒn kinh tÕ níc ta th× hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam còng ®ang ®îc chuyÓn ®æi cho
phï hîp víi c¬ chÕ thÞ trêng, th«ng lÖ vµ chuÈn mùc quèc tÕ vÒ kÕ to¸n. Lµ mét
phÇn hµnh cña hÖ thèng kÕ to¸n tµi chÝnh, hÖ thèng BCTC còng ®ang cã nh÷ng bíc chuyÓn ®æi ®¸ng kÓ.
V× vai trß quan träng ®· nªu trªn cña BCTC trong thùc tiÔn vµ víi môc
®Ých t×m hiÓu vµ lµm râ h¬n vÒ viÖc lËp vµ ph©n tÝch th«ng tin thÓ hiÖn trªn BCTC
mµ em ®· chän ®Ò tµi " Ph¬ng ph¸p lËp vµ ph©n tÝch BCTC trong c¸c doanh
nghiÖp ViÖt Nam". Tuy nhiªn, do sù h¹n chÕ vÒ mÆt thêi gian vµ khèi lîng c«ng
viÖc ®îc cho phÐp, em chØ xin phÐp ®i s©u nghiªn cøu vÒ B¶ng C©n §èi KÕ To¸n.
B¶n ®Ò ¸n cña em gåm hai phÇn:
PhÇn I: C¬ së lý luËn vÒ ph¬ng ph¸p lËp vµ ph©n tÝch BCTC.
PhÇn II: §¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng vµ ph¬ng híng hoµn thiÖn
BCTC.
MÆc dï rÊt cè g¾ng, nhng ch¾c ch¾n b¶n ®Ò ¸n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng
thiÕu sãt, em rÊt mong nhËn ®îc ý kiÕn phª b×nh vµ ®ãng gãp tõ phÝa c¸c thÇy c«
vµ b¹n ®äc.
Em xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh tíi thÇy gi¸o NguyÔn H÷u ¸nh ®· nhiÖt
t×nh gióp ®ì em hoµn thµnh b¶n ®Ò ¸n nµy.
Hµ Néi, th¸ng 11 n¨m 2002.
Sinh viªn
Vò ThÞ B×nh.
PhÇn I
C¬ së lý luËn vÒ ph¬ng ph¸p lËp vµ
ph©n tÝch B¸o c¸o Tµi chÝnh
**********
A. B¸o c¸o Tµi chÝnh vµ ph¬ng ph¸p lËp B¸o
c¸o Tµi chÝnh.
I. HÖ thèng B¸o c¸o Tµi chÝnh ( BCTC ).
1.B¶n chÊt cña BCTC.
B¸o c¸o kÕ to¸n lµ kÕt qu¶ cña c«ng t¸c kÕ to¸n trong mét kú kÕ to¸n,
nã cung cÊp th«ng tin mét c¸ch toµn diÖn vÒ t×nh h×nh tµi s¶n, nguån vèn
còng nh t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong kú kÕ to¸n.
B¸o c¸o kÕ to¸n lµ nguån th«ng tin quan träng kh«ng chØ cho doanh
nghiÖp mµ cßn cho nhiÒu ®èi tîng kh¸c ë bªn ngoµi cã quyÒn lîi trùc tiÕp
hoÆc gi¸n tiÕp ®èi víi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, trong ®ã cã c¸c c¬ quan
chøc n¨ng cña Nhµ níc.
C¨n cø vµo môc ®Ých cung cÊp th«ng tin còng nh tÝnh ph¸p lÖnh cña
th«ng tin ®îc cung cÊp th× b¸o c¸o kÕ to¸n trong doanh nghiÖp ®îc ph©n
thµnh: BCTC vµ b¸o c¸o kÕ to¸n qu¶n trÞ.
BCTC lµ mét ph©n hÖ thuéc hÖ thèng b¸o c¸o kÕ to¸n, ®ã lµ nh÷ng
b¸o c¸o tæng hîp nhÊt vÒ t×nh h×nh tµi s¶n, vèn vµ c«ng nî còng nh t×nh
h×nh tµi chÝnh vµ kÕt qu¶ kinh doanh trong kú cña doanh nghiÖp. Nh÷ng b¸o
c¸o nµy do kÕ to¸n so¹n th¶o theo ®Þnh kú ®Ó phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý
cña doanh nghiÖp còng nh cña c¸c ®èi tîng kh¸c ë bªn ngoµi nhng chñ yÕu
lµ phôc vô cho c¸c ®èi tîng ë bªn ngoµi.
BCTC lµ mét b¸o c¸o b¾t buéc, ®îc Nhµ níc quy ®Þnh thèng nhÊt vÒ
danh môc c¸c b¸o c¸o vµ hÖ thèng c¸c chØ tiªu, ph¬ng ph¸p lËp, n¬i göi b¸o
c¸o vµ thêi gian göi c¸c b¸o c¸o.
Theo quy ®Þnh hiÖn nay th× hÖ thèng BCTC doanh nghiÖp ViÖt Nam
bao gåm 4 b¸o c¸o:
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n
B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh.
B¸o c¸o lu chuyÓn tiÒn tÖ.
ThuyÕt minh BCTC.
Ngoµi ra ®Ó phôc vô yªu cÇu qu¶n lý kinh tÕ, tµi chÝnh, yªu cÇu chØ
®¹o, ®iÒu hµnh c¸c ngµnh, c¸c tæng c«ng ty… cã thÓ quy ®Þnh thªm c¸c
BCTC chi tiÕt kh¸c nh:
B¸o c¸o gi¸ thµnh, s¶n phÈm dÞch vô.
B¸o c¸o chi tiÕt kÕt qu¶ kinh doanh.
B¸o c¸o chi tiÕt chi phÝ b¸n hµng.
B¸o c¸o chi tiÕt c«ng nî.
...
2
2. Môc ®Ých vµ yªu cÇu cña BCTC.
Ho¹t ®éng tµi chÝnh cã mèi quan hÖ trùc tiÕp víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ lµ néi dung chñ yÕu cña ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh. Bëi vËy, hÖ thèng BCTC cña doanh nghiÖp ®îc lËp víi
môc ®Ých sau:
Tæng hîp vµ tr×nh bµy mét c¸ch tæng qu¸t, toµn diÖn t×nh h×nh tµi
s¶n, c«ng nî, nguån vèn, t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh cña doanh nghiÖp trong mét kú h¹ch to¸n.
Cung cÊp c¸c th«ng tin kinh tÕ, tµi chÝnh chñ yÕu cho viÖc ®¸nh gi¸
t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng; thùc tr¹ng tµi chÝnh cña doanh
nghiÖp trong kú ho¹t ®éng ®· qua vµ nh÷ng dù ®o¸n trong t¬ng lai.
Nh vËy cã thÓ nãi r»ng, BCTC lµ mét bé phËn quan träng trong qu¶n
lý kinh tÕ cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c ngµnh vµ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc
d©n.
§Ó thùc sù trë thµnh c«ng cô quan träng trong qu¶n lý, BCTC cÇn
ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu chñ yÕu sau ®©y:
BCTC ph¶i ®îc lËp chÝnh x¸c, trung thùc, ®óng víi biÓu mÉu Nhµ
níc ®· quy ®Þnh, cã ®Çy ®ñ ch÷ ký cña nh÷ng ngêi cã liªn quan ®Ó
®¶m b¶o tÝnh ph¸p lý cña b¸o c¸o.
C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh trong BCTC ph¶i thèng nhÊt vÒ sè liÖu gi÷a
c¸c b¸o c¸o kh¸c nhau cña mét chØ tiªu nµo ®ã.
BCTC ph¶i lËp vµ göi ®óng h¹n quy ®Þnh cho tõng b¸o c¸o cô thÓ.
Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, c¸c BCTC quý göi chËm nhÊt lµ sau 15
ngµy kÓ tõ ngµy kÕt thóc quý vµ BCTC n¨m chËm nhÊt lµ sau 30 ngµy kÓ tõ
ngµy kÕt thóc niªn ®é kÕ to¸n.
N¬i nhËn BCTC ®îc quy ®Þnh nh sau:
Doanh nghiÖp Nhµ níc: C¬ quan Tµi chÝnh, thuÕ, côc thèng kª.
Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi:C¬ quan thuÕ, côc thèng kª
vµ bé KH vµ §T.
C¸c lo¹i doanh nghiÖp kh¸c: C¬ quan thuÕ vµ côc thèng kª.
Trêng hîp cã c¸c v¨n b¶n ph¸p lý quy ®Þnh vÒ thêi gian lËp vµ nép
BCTC kh¸c víi quy ®Þnh nµy th× doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn theo c¸c quy
®Þnh t¹i v¨n b¶n cã tÝnh ph¸p lý cao h¬n.
3.Vai trß cña BCTC.
BCTC lµ nguån th«ng tin quan träng kh«ng chØ ®èi víi doanh nghiÖp
mµ cßn phôc vô chñ yÕu cho c¸c ®èi tîng bªn ngoµi doanh nghiÖp nh c¸c c¬
quan qu¶n lý Nhµ níc, c¸c nhµ ®Çu t hiÖn t¹i vµ tiÒm n¨ng, c¸c chñ nî, c¸c
nhµ qu¶n lý…Mçi ®èi tîng quan t©m ®Õn BCTC ë mét gãc ®é kh¸c nhau.
Song, ®Òu cã mét môc ®Ých chung nhÊt lµ t×m hiÓu, nghiªn cøu nh÷ng th«ng
tin cÇn thiÕt phôc vô cho viÖc ®Ò ra c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp víi môc ®Ých
cña m×nh.Sau ®©y, chóng ta sÏ xem xÐt vai trß cña BCTC th«ng qua mét sè
®èi tîng chñ yÕu:
§èi víi Nhµ níc: BCTC cung cÊp th«ng tin cÇn thiÕt gióp cho viÖc
thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc ®èi víi nÒn kinh tÕ, gióp
cho c¸c c¬ quan tµi chÝnh Nhµ níc thùc hiÖn viÖc kiÓm tra ®Þnh kú hoÆc ®ét
3
xuÊt ®èi víi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, ®ång thêi lµm c¬ së cho viÖc tÝnh
thuÕ vµ c¸c kho¶n nép kh¸c cña doanh nghiÖp ®èi víi ng©n s¸ch Nhµ níc.
§èi víi nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp: BCTC cung cÊp nh÷ng th«ng tin
quan träng vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, kÕt qu¶ tµi chÝnh vµ
triÓn väng vÒ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Trªn c¬ së cña sè liÖu ph¶n ¸nh
trªn BCTC, c¸c nhµ qu¶n lý sÏ ph©n tÝch ®¸nh gÝa ®îc mét c¸ch kh¸i qu¸t
t×nh h×nh tµi s¶n, c«ng nî, nguån vèn vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña doanh
nghiÖp.
§èi víi c¸c nhµ ®Çu t, c¸c nhµ cho vay: BCTC cña doanh nghiÖp sÏ
gióp hä nhËn biÕt kh¶ n¨ng vÒ tµi chÝnh, hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tõ ®ã gióp hä quyÕt ®Þnh ph¬ng ¸n ®Çu t hay
cho vay ®èi víi doanh nghiÖp.
§èi víi nhµ cung cÊp: BCTC gióp hä quyÕt ®Þnh cã tiÕp tôc b¸n
hµng hay kh«ng hoÆc sö dông ph¬ng thøc thanh to¸n hîp lý ®Ó thu håi tiÒn
hµng mét c¸ch nhanh chãng.
§èi víi c¸c kiÓm to¸n viªn ®éc lËp: C¸c nhµ ®Çu t vµ cung cÊp tÝn
dông cã lý do ®Ó mµ lo l¾ng r»ng c¸c nhµ qu¶n lý cã thÓ bãp mÐo c¸c b¸o
c¸o tµi chÝnh do hä cung cÊp nh»m môc ®Ých t×m kiÕm nguån vèn ho¹t
®éng. V× vËy, c¸c nhµ ®Çu t vµ tÝn dông ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i bá tiÒn
ra thuª c¸c kiÓm to¸n viªn ®éc lËp ®Ó kiÓm to¸n BCTC, c¸c nhµ qu¶n lý ®¬ng nhiªn ph¶i chÊp thuËn v× hä cÇn vèn. Nh vËy, BCTC ®ãng vai trß nh lµ
®èi tîng cña kiÓm to¸n ®éc lËp.
4. Tiªu chuÈn ®Ó ®¸nh gÝa th«ng tin kÕ to¸n h÷u Ých trªn BCTC.
§Ó th«ng tin trªn BCTC mang tÝnh h÷u Ých, uû ban chuÈn mùc kÕ
to¸n quèc tÕ ( IASC) ®· ®a ra c¸c tÝnh chÊt ®Þnh tÝnh mµ BCTC ph¶i ®¹t ®îc
lµ: tÝnh dÔ hiÓu, tÝnh thÝch hîp, tÝnh ®¸ng tin cËy vµ tÝnh so s¸nh ®îc.C¸c
tÝnh chÊt ®Þnh tÝnh nãi trªn chÝnh lµ tiªu chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh h÷u Ých cña
c¸c th«ng tin tr×nh bµy trªn BCTC, ®ång thêi nã còng lµ c¬ së ®Ó ®a ra ý
kiÕn vÒ tÝnh trung thùc vµ hîp lý hoÆc tr×nh bµy hîp lý cña c¸c th«ng tin
trªn BCTC. Ngoµi ra IASC cßn ®a ra mét sè kh¸i niÖm nh»m lµm cho c¸c
th«ng tin trªn BCTC ®¹t ®îc c¸c tÝnh chÊt trªn nh: Kh¸i niÖm träng yÕu,
tr×nh bµy trung thùc, néi dung h¬n h×nh thøc, tÝnh kh¸ch quan, thËn träng vµ
®Çy ®ñ.
4.1. TÝnh dÔ hiÓu.
Mét ®Æc tÝnh chñ yÕu cña th«ng tin trªn BCTC lµ ph¶i dÔ hiÓu ®èi víi
ngêi sö dông. Ngêi sö dông ë ®©y ®îc hiÓu lµ ngêi cã kiÕn thøc vÒ kinh
doanh vµ ho¹t ®éng kinh tÕ , hiÓu biÕt vÒ kÕ to¸n ë møc ®é võa ph¶i, s½n
lßng nghiªn cøu c¸c th«ng tin ®îc cung cÊp víi møc ®é tËp trung suy nghÜ
võa ph¶i. Tuy nhiªn, nh÷ng th«ng tin vÒ nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p còng cÇn
ph¶i tr×nh bµy trong BCTC v× sù thÝch hîp cña nã ®èi víi nhu cÇu ®a ra c¸c
quyÕt ®Þnh kinh tÕ cña ngêi sö dông, kh«ng nªn bÞ lo¹i trõ v× lý do lµ nã
qu¸ khã hiÓu ®èi víi ngêi sö dông.
4.2. TÝnh thÝch hîp.
§Ó cã Ých, c¸c th«ng tin ph¶i thÝch hîp víi nh÷ng nhu cÇu ®Ò ra quyÕt
®Þnh kinh tÕ cña ngêi sö dông. Nh÷ng th«ng tin cã tÝnh chÊt thÝch hîp lµ
nh÷ng th«ng tin cã t¸c ®éng ®Õn quyÕt ®Þnh kinh tÕ cña ngêi sö dông b»ng
4
c¸ch gióp hä ®¸nh gi¸ c¸c sù kiÖn qu¸ khø, hiÖn tai, t¬ng lai, hoÆc x¸c
nhËn, chØnh lý c¸c ®¸nh gÝa qu¸ khø cña hä.
TÝnh thÝch hîp cña c¸c th«ng tin cßn chÞu ¶nh hëng bëi tÝnh träng
yÕu cña th«ng tin ®ã.
C¸c th«ng tin ®îc coi lµ träng yÕu nÕu bá sãt hoÆc x¸c ®Þnh sai
nh÷ng th«ng tin ®ã cã thÓ ¶nh hëng nghiªm träng tíi quyÕt ®Þnh kinh tÕ cña
ngêi sö dông th«ng tin. Møc ®é träng yÕu tuú thuéc vµo møc ®é cña kho¶n
môc hoÆc møc ®é sai lÇm mµ trong hoµn c¶nh c¸ biÖt nµo ®ã ®· bÞ bá sãt
hoÆc x¸c ®Þnh sai.V× vËy, kh¸i niÖm träng yÕu ®a ra mét ngìng h¬n lµ mét
®Þnh tÝnh mµ th«ng tin ph¶i chøa ®ùng nÕu nã lµ h÷u Ých.
4.3. TÝnh ®¸ng tin cËy.
§Ó cã Ých th«ng tin còng ph¶i ®¸ng tin cËy. Th«ng tin cã chÊt lîng
®¸ng tin cËy khi chóng kh«ng m¾c nh÷ng sai lÇm nghiªm träng hoÆc ph¶n
¸nh mÐo mã mét c¸ch cè ý vµ cã thÓ phô thuéc vµo ngêi sö dông khi sö
dông c¸c th«ng tin ®ã cho mét môc ®Ých kh¸ch quan, hîp lý.
C¸c th«ng tin cã thÓ thÝch hîp nhng l¹i kh«ng ®¸ng tin cËy vÒ b¶n
chÊt hoÆc c¸ch tr×nh bµy, bëi v× c¸c th«ng tin nµy cã thÓ cã nh÷ng sai lÇm
mµ ngêi ta cha ph¸t hiÖn ra. VÝ dô: Trong mét vô kiÖn tông, tranh chÊp, khi
trÞ gi¸ cña kho¶n tiÒn båi thêng cßn ®ang ®îc tranh c·i th× sÏ lµ kh«ng hîp
lý khi ta c«ng nhËn toµn bé sè tiÒn nµy trong BC§KT, nhng sÏ lµ hîp lý khi
ta tr×nh bµy kho¶n tiÒn ®ã ë tµi liÖu bæ sung.
§Ó ®¶m b¶o tÝnh ®¸ng tin cËy cña th«ng tin vÒ b¶n chÊt hoÆc c¸ch
tr×nh bµy, th«ng tin trong c¸c BCTC ph¶i tho¶ m·n c¸c tÝnh chÊt sau:
Tr×nh bµy trung thùc
Néi dung h¬n h×nh thøc.
Kh¸ch quan.
ThËn träng.
§Çy ®ñ.
4.4. TÝnh so s¸nh ®îc.
Nh÷ng ngêi sö dông ph¶i cã kh¶ n¨ng so s¸nh c¸c th«ng tin trong c¸c
BCTC cña kú nµy víi kú tríc ®Ó x¸c ®Þnh xu híng biÕn ®éng vÒ t×nh h×nh
tµi chÝnh vµ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Ngêi sö dông còng ph¶i so s¸nh
c¸c BCTC cña doanh nghiÖp víi doanh nghiÖp kh¸c ®Ó ®¸nh gi¸ mèi t¬ng
quan vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh, kinh doanh vµ nh÷ng thay ®æi vÒ t×nh h×nh tµi
chÝnh gi÷a c¸c doanh nghiÖp. V× vËy, viÖc x¸c ®Þnh, tÝnh to¸n vµ tr×nh bµy
c¸c ¶nh hëng tµi chÝnh cña c¸c giao dÞch vµ c¸c sù kiÖn ph¶i ®îc tiÕn hµnh
mét c¸ch nhÊt qu¸n gi÷a kú nµy víi c¸c kú kh¸c trong ph¹m vi mét doanh
nghiÖp vµ gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau, gióp cho ngêi sö dông so s¸nh
c¸c th«ng tin trong c¸c BCTC cña kú nµy víi kú tríc vµ gi÷a c¸c doanh
nghiÖp víi nhau.
Mét vÊn ®Ò liªn quan quan träng cña tÝnh chÊt ®Þnh tÝnh vÒ tÝnh so
s¸nh ®îc lµ ngêi sö dông phaØ ®îc th«ng b¸o vÒ c¸c chÝnh s¸ch kÕ to¸n mµ
doanh nghiÖp ¸p dông ®Ó lËp c¸c BCTC còng nh mäi thay ®æi vÒ c¸c chÝnh
s¸ch nµy vµ nh÷ng ¶nh hëng cña c¸c thay ®æi ®ã.
I. Néi dung vµ ph¬ng ph¸p lËp B¶ng C©n §èi KÕ To¸n
( BC§KT ).
5
1.Kh¸i niÖm vµ kÕt cÊu
1.1. Kh¸i niÖm.
BC§KT lµ b¸o c¸o kÕ to¸n chñ yÕu, ph¶n ¸nh tæng qu¸t t×nh h×nh tµi
s¶n vµ nguån vèn chñ yÕu cña doanh nghiÖp t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh díi
h×nh th¸i tiÒn tÖ.
Sè liÖu trªn BC§KT cho biÕt toµn bé gÝa trÞ hiÖn cã cña doanh nghiÖp
theo c¬ cÊu cña tµi s¶n, nguån vèn vµ c¬ cÊu nguån vèn h×nh thµnh c¸c tµi
s¶n ®ã. C¨n cø vµo BC§KT cã thÓ nhËn xÐt, ®¸nh gÝa kh¸i qu¸t t×nh h×nh tµi
chÝnh cña doanh nghiÖp.
BC§KT lµ nguån th«ng tin tµi chÝnh hÕt søc quan träng trong c«ng
t¸c qu¶n lý cña b¶n th©n doanh nghiÖp còng nh cho nhiÒu ®èi tîng kh¸c ë
bªn ngoµi trong ®ã cã c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ níc. Do vËy BC§KT
ph¶i ®îc lËp theo ®óng mÉu quy ®Þnh, ph¶n ¸nh trung thùc t×nh h×nh tµi s¶n
cña doanh nghiÖp vµ ph¶i nép cho c¸c ®èi tîng liªn quan ®óng thêi h¹n quy
®Þnh.
1.2. KÕt cÊu.
BC§KT cã hai h×nh thøc tr×nh bµy:
Tr×nh bµy theo h×nh thøc c©n ®èi hai bªn, mét bªn lµ phÇn tµi s¶n
( bªn tr¸i ) vµ bªn kia lµ phÇn nguån vèn ( bªn ph¶i).
Tr×nh bµy theo h×nh thøc c©n ®èi theo hai phÇn liªn tiÕp: PhÇn I lµ
phÇn tµi s¶n vµ phÇn II tiÕp theo phÝa díi lµ phÇn nguån vèn.
BC§KT ®îc chia lµm 2 phÇn:
1.2.1. PhÇn tµi s¶n: Ph¶n ¸nh 2 lo¹i tµi s¶n chñ yÕu lµ tµi s¶n lu ®éng
vµ tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp.
XÐt vÒ mÆt kinh tÕ, c¸c chØ tiªu thuéc phÇn tµi s¶n cña BC§KT thÓ
hiÖn vèn cña doanh nghiÖp cã ë thêi ®iÓm lËp BC§KT.
XÐt vÒ mÆt ph¸p lý, ®©y lµ vèn thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp.
1.2.2. PhÇn nguån vèn: Ph¶n ¸nh c¸c nguån h×nh thµnh tµi s¶n cña
doanh nghiÖp. PhÇn nµy bao gåm c«ng nî vµ nguån vèn chñ së h÷u.
XÐt vÒ mÆt kinh tÕ: §©y lµ c¸c chØ tiªu thuéc phÇn nguån vèn thÓ
hiÖn c¸c nguån h×nh thµnh tµi s¶n mµ doanh nghiÖp hiÖn cã.
XÐt vÒ mÆt ph¸p lý: §©y lµ c¸c chØ tiªu thÓ hiÖn tr¸ch nhiÖm ph¸p lý
vÒ mÆt vËt chÊt cña doanh nghiÖp ®èi víi c¸c ®«Ý tîng cÊp vèn cho doanh
nghiÖp( Nhµ níc, cæ ®«ng, ng©n hµng…)
2. Nguyªn t¾c chung ®Ó lËp BC§KT .
Trong BC§KT hiÖn nay, hÇu hÕt c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh ®Òu cã sù
thèng nhÊt víi néi dung vµ tªn gäi cña c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n. §ã lµ ®iÒu rÊt
thuËn lîi cho viÖc lËp BC§KT.
VÒ nguyªn t¾c chung lËp BC§KT cã thÓ kh¸i qu¸t ho¸ nh sau:
Tríc khi lËp BC§KT, nh©n viªn kÕ to¸n cÇn ph¶i ph¶n ¸nh tÊt c¶
c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh vµo sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ chi tiÕt
liªn quan, thùc hiÖn viÖc kiÓm kª tµi s¶n vµ ph¶n ¸nh kÕt qu¶ kiÓm
kª vµo sæ kÕ to¸n tríc khi kho¸ sæ. §èi chiÕu c«ng nî ph¶i thu,
ph¶i tr¶, ®èi chiÕu gi÷a sè liÖu tæng hîp vµ sè liÖu chi tiÕt, sè liÖu
trªn sæ kÕ to¸n vµ sè thùc kiÓm kª, kho¸ sæ kÕ to¸n vµ tÝnh sè d c¸c
tµi kho¶n.
6
Sau khi kiÓm tra sè liÖu ghi trªn cét " sè cuèi kú" cña BC§KT ngµy
31/12 n¨m tríc th× sè liÖu ë cét nµy sÏ ®îc chuyÓn vµo cét sè ®Çu
n¨m cña BC§KT n¨m nay.
Sè d bªn Nî cña tµi kho¶n lo¹i I, lo¹i II sÏ ®îc ghi vµo bªn tµi s¶n,
trõ mét sè trêng hîp ngo¹i lÖ ®Ó ph¶n ¸nh chÝnh x¸c gi¸ trÞ thùc cña
tµi s¶n hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp, nªn mét sè tµi kho¶n sau ®©y, mÆc
dï cã sè d bªn Cã nhng ®îc ghi vµo chØ tiªu bªn tµi s¶n cña
BC§KT b»ng c¸ch ghi ®á hoÆc ®Ó sè tiÒn cña chØ tiªu trong dÊu
ngoÆc ®¬n, ®ã lµ nh÷ng TK sau : 214, 129, 139, 159, 229
Sè d bªn Cã cña c¸c TK lo¹i III, IV sÏ ®îc sö dông ®Ó ghi c¸c chØ
tiªu phÇn nguån vèn, ngo¹i trõ mét sè tµi kho¶n mÆc dï cã thÓ cã
sè d Nî nhng vÉn ph¶n ¸nh trªn c¸c chØ tiªu nguån vèn b»ng c¸ch
ghi ®á hoÆc ghi sè tiÒn cña chØ tiªu trong dÊu ngoÆc ®¬n. §ã lµ c¸c
tµi kho¶n sau: 412, 413, 421.
3. Nguån sè liÖu vµ ph¬ng ph¸p lËp BC§KT.
3.1. Nguån sè liÖu.
§Ó lËp BC§KT c¨n cø vµo c¸c tµi liÖu chñ yÕu sau ®©y:
BC§KT ngµy 31/12 n¨m tríc.
Sæ c¸i tµi kho¶n tæng hîp vµ ph©n tÝch.
B¶ng ®èi chiÕu sè ph¸t sinh vµ c¸c tµi liÖu liªn quan kh¸c.
3.2. Ph¬ng ph¸p lËp BC§KT.
3.2.1. Ph¬ng ph¸p lËp c¸c chØ tiªu thuéc phÇn "tµi s¶n"
-§èi víi "cét ®Çu n¨m "c¨n cø vµo sè liÖu "cét cuèi kú" cña b¶ng
c©n ®èi kÕ to¸n ngµy 31/12 n¨m tríc ®Ó ghi
- §èi víi "cét cuèi kú" ®îc lËp cô thÓ nh sau:
PhÇn tµi s¶n
M·
sè
(2)
(1)
A_ Tµi s¶n lu ®éng vµ
®Çu t tµi chÝnh ng¾n
h¹n.
100
I.TiÒn
110
1- TiÒn mÆt t¹i quü(gåm c¶
ng©n phiÕu )
111
2- TiÒn göi ng©n hµng
112
3- TiÒn ®ang chuyÓn
113
II- C¸c kho¶n ®Çu t tµi chÝnh 120
ng¾n h¹n
1- §Çu t chøng kho¸n ng¾n h¹n 121
2- §Çu t ng¾n h¹n kh¸c
C¸ch lËp cô thÓ
(3)
Céng c¸c môc tõ I ®Õn VI
Céng c¸c môc tõ I(M· sè
111+m· 112+m· 113)
LÊy sè d nî cña TK 111-TiÒn
mÆt
LÊy sè d nî cña TK 112-TGNH
LÊy sè d Nî cña TK113TiÒn ®ang chuyÓn
Céng môc II (m· sè
121+128+129)
LÊy sè d Nî TK 121
7
128
3- Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t 129
ng¾n h¹n (*)
LÊy sè d Nî TK 128
LÊy sè d cã TK 129
III- C¸c kho¶n ph¶i thu
130
1-Ph¶i thu cña kh¸ch hµng
131
2- Tr¶ tríc cho ngêi b¸n
132
Céng môc III (m· sè
131+132+133+134+135+138+
139)
LÊy tæng sè d Nî chi tiÕt cña
TK 131
LÊy tæng sè d Nî chi tiÕt cña
TK 331
LÊy sè d Nî cña TK 133
3- ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®îc 133
khÊu trõ
3- Ph¶i thu néi bé
134
LÊy m· sè 134+m· sè 135
- Vèn kinh doanh ë c¸c ®¬n vÞ 135
phô thuéc
- Ph¶i thu néi bé kh¸c
136
LÊy sè d Nî TK 1361
4- C¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c
LÊysè Nî TK 1388,388…theo
sè liÖu chi tiÕt
LÊy sè d Nî cña TK 139
138
5- Dù phßng c¸c kho¶n ph¶i 139
thu khã ®ßi (*)
LÊy sè d Nî TK 1368
IV- Hµng Tån kho
140
1. Hµng mua ®ang ®i ®êng
2. Nguyªn liÖu, vËt liÖu tån kho
3. C«ng cô, dông cô trong kho
4.Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh
dë dang
5. Thµnh phÈm tån kho
6. Hµng ho¸ tån kho
7. Hµng göi ®i b¸n
8. Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån
kho(*)
141
142
143
144
Céng môc IV(m· sè 141 ®Õn
hÕt m· 149)
LÊy sè d Nî cña TK 151
LÊy sè d Nî cña TK 152
LÊy sè d Nî cña TK 153
LÊy sè d Nî cña TK 154
145
146
147
149
LÊy sè d Nî cña TK 155
LÊy sè d Nî cña TK 156
LÊy sè d Nî cña TK 157
LÊy sè d Nî cña TK 159
V- Tµi s¶n lu ®éng kh¸c
150
Céng môc V(m· sè 151 ®Õn hÕt
155)
LÊy sè d Nî cña TK 141
LÊy sè d Nî cña TK 1411
LÊy sè d Nî cña TK 1412
LÊy sè d Nî cña TK 1381
1. T¹m øng
151
2. Chi phÝ tr¶ tríc
152
3. Chi phÝ chê kÕt chuyÓn
153
4. Tµi s¶n thiÕu chê xö lý
154
5. C¸c kho¶n cÇm cè , ký cîc,
ký quü ng¾n h¹n
155
LÊy sè d Nî cña TK 144
8
VI- Chi sù nghiÖp
160
1.Chi sù nghiÖp n¨m tríc
161
2. Chi sù nghiÖp n¨m nay
162
B- Tµi s¶n cè ®Þnh vµ 200
®Çu t dµi h¹n
I -Tµi s¶n cè ®Þnh
210
1. Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh
Nguyªn gi¸
Gi¸ trÞ hao mßn luü
kÕ(*)
2. Tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi
chÝnh
Nguyªn gi¸
GÝa trÞ hao mßn luü kÕ
(*)
3. Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh
211
212
213
214
215
216
217
218
Nguyªn gÝa
219
Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ
( *)
220
II- C¸c kho¶n ®Çu t tµi chÝnh
dµi h¹n
221
1. §Çu t chøng kho¸n dµi h¹n
222
2. Gãp vèn liªn doanh
228
3. §Çu t dµi h¹n kh¸c
4. Dù phßng gi¶m gÝa ®Çu t dµi 229
h¹n(*)
230
III- Chi phÝ x©y dông c¬ b¶n
dë dang
240
IV- C¸c kho¶n ký quü , ký cîc dµi h¹n
241
V- Chi phÝ tr¶ tríc dµi h¹n
Tæng céng tµi s¶n
(250 = 100+200)
Céng môc VI(m· sè 161+m·
sè 162)
LÊy sè d Nî cña TK 1611
LÊy sè d Nî cña TK 1612
Céng c¸c môc tõ I ®Õn V
Céng môc I(m· sè
211+214+217)
Céng môc 1 ( m· sè 212 + 213)
LÊy sè d Nî cña TK 211
LÊy sè d Cã cña TK 2141
Céng môc 2 ( m· sè 215 + m·
sè 216)
LÊy sè d Nî cña TK 212
LÊy sè d Cã cña TK 2142
Céng môc 3 ( m· sè 218 + 219)
LÊy sè d Nî cña TK 213
LÊy sè d Cã cña TK 2143
Céng môc II(m· sè
221+222+228+229)
LÊy sè d Nî cña TK 221
LÊy sè d Nî cña TK 222
LÊy sè d Nî cña TK 228
LÊy sè d Nî cña TK 229
LÊy sè d Nî cña TK 241
LÊy sè d Nî cña TK 244
LÊy sè d Nî cña TK 242
250
9
Ghi chó : Sè liÖu c¸c chØ tiªu cã dÊu (*) ®îc ghi b»ng sè ©m díi h×nh
thøc ghi trong ngoÆc ®¬n hoÆc ghi ®á
3.2.2 Ph¬ng ph¸p lËp c¸c chØ tiªu thuéc phÇn "nguån vèn"
-§èi víi "cét ®Çu n¨m "c¨n cø vµo sè liÖu "cét cuèi kú" cña b¶ng
c©n ®èi kÕ to¸n ngµy 31/12 n¨m tríc ®Ó ghi
- §èi víi "cét cuèi kú" ®îc lËp cô thÓ nh sau:
Nguån vèn
A- Nî ph¶i tr¶
I- Nî ng¾n h¹n
M·
sè
300
C¸ch lËp cô thÓ
Céng c¸c môc I,II,III( m· sè
310+320+330)
1. Vay ng¾n h¹n
2. Nî dµi h¹n ®Õn h¹n tr¶
3. Ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n
4. Ngêi mua tr¶ tiÒn tríc
311
312
313
314
5. ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i
nép Nhµ níc
6. Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn
7. Ph¶i tr¶ cho c¸c ®¬n vÞ néi
bé
8. C¸c kho¶n ph¶i tr¶ , ph¶i
nép kh¸c.
315
Céng môc I( m· sè tõ 311 ®Õn
hÕt 318)
LÊy sè d Cã cña TK 311
LÊy sè d Cã cña TK 315
LÊy sè d Cã cña TK 331
LÊy sè d Cã chi tiÕt TK 131 vµ sè
d TK 3387
LÊy sè d Cã cña TK 333
316
317
LÊy sè d Cã cña TK 334
LÊy sè d Cã cña TK 336
318
LÊy sè d Cã cña TK 338, trõ hai
tiÓu kho¶n 3381 vµ 3387
II- Nî dµi h¹n
320
Céng môc II(m· sè 321+322)
1. Vay dµi h¹n
2. Nî dµi h¹n
321
322
LÊy sè d Cã cña TK 341
LÊy sè d Cã cña TK 342
III- Nî kh¸c
330
Céng môc III (m·
331+332+333)
LÊy sè d Cã cña TK 335
LÊy sè d Cã cña TK 3381
LÊy sè d Cã cña TK 344
sè
Céng c¸c
410+420)
sè
310
1. Chi phÝ ph¶i tr¶
331
2. Tµi s¶n thõa chê xö lý
332
3. NhËn ký quü , ký cùoc dµi 333
h¹n
B - Nguån vèn chñ 400
së h÷u
I- Nguån vèn , quü
môc
I,II(m·
10
1. Nguèn vèn kinh doanh
410
2. Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi 411
s¶n
412
3. Chªnh lÖch tû gi¸
413
4. Quü ®Çu t ph¸t triÓn
5. Quü dù phßng tµi chÝnh
414
6. Lîi nhuËn cha ph©n phèi
415
7. Nguån vèn ®Çu t XDCB
416
417
II- Nguån kinh phÝ quü
kh¸c
420
1. Quü dù phßng vÒ trî c©p
421
mÊt viÖc lµm
2. Quü khen thëng vµ phóc
422
lîi
3. Quü qu¶n lý cña cÊp trªn
423
4. Nguån kinh phÝ sù nghiÖp
424
- Nguån kinh phÝ sù nghiÖp
425
n¨m tríc
- Nguån kinh phÝ sù nghiÖp
426
n¨m nay
5. Nguån kinh phÝ ®· h×nh
427
thµnh TSC§
Tæng céng nguån 430
vèn (430=300+400)
Céng môc I( M· sè tõ 411
®Õn 417)
LÊy sè d Cã cña TK 411
LÊy sè d Cã cña TK 412
LÊy sè d Cã cña TK 413
LÊy sè d Cã cña TK 414
LÊy sè d Cã cña TK 415
LÊy sè d Cã cña TK 421
LÊy sè d Cã cña TK 441
Céng môc II (M· sè tõ 421 ®Õn
427)
LÊy sè d Cã cña TK 416
LÊy sè d Cã cña TK 431
LÊy sè d Cã cña TK 451
LÊy sè d Cã cña TK 461
LÊy sè d Cã cña TK 4611
LÊy sè d Cã cña TK 4612
LÊy sè d Cã cña TK 466
3.2.3. Néi dung vµ ph¬ng ph¸p ghi tÝnh c¸c chØ tiªu ngoµi
BC§KT .
Ngoµi c¸c chØ tiªu ®îc lËp trong BC§KT nh trªn cßn cã mét sè chØ
tiªu ngoµi BC§KT. C¸c chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh nh÷ng tµi s¶n kh«ng thuéc
quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp nhng doanh nghiÖp ®ang qu¶n lý hoÆc sö
dông vµ mét sè chØ tiªu kh«ng thÓ ph¶n ¸nh trong BC§KT. §Æc ®iÓm cña
nh÷ng tµi kho¶n nµy lµ ghi ®¬n, t¨ng ghi bªn Nî, gi¶m ghi bªn Cã. Thuéc
lo¹i nµy bao gåm:
TK 001: Tµi s¶n thuª ngoµi.
TK 002: VËt t, hµng ho¸ nhËn gi÷ hé, nhËn gia c«ng.
TK 003: Hµng ho¸ nhËn b¸n hé, ký göi.
TK 004: Nî khã ®ßi ®· xö lý.
TK 007: Ngo¹i tÖ c¸c lo¹i.
11
TK 008: H¹n møc kinh phÝ.
TK 009: Nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n.
4.Liªn hÖ víi kÕ to¸n quèc tÕ vÒ néi dung vµ ph¬ng ph¸p lËp
BC§KT.
4.1. Liªn hÖ víi hÖ thèng kÕ to¸n B¾c Mü.
Trong hÖ thèng kÕ to¸n B¾c Mü, BC§KT ®îc gäi lµ b¸o c¸o t×nh tr¹ng
tµi chÝnh, lµ b¸o c¸o tãm t¾t t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp sau mét
kú kinh doanh nhÊt ®Þnh. B¶ng còng cã kÕt cÊu hai bªn hoÆc mét bªn, tuy
nhiªn b¶ng nµo còng bao gåm c¸c kho¶n môc sau ®©y:
Tµi s¶n: kh¸c víi hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam, phÇn tµi s¶n trong
BC§KT cña hÖ thèng kÕ to¸n B¾c Mü kh«ng ph©n chia thµnh phÇn A: Tµi
s¶n lu ®éng vµ ®Çu t ng¾n h¹n; phÇn B: Tµi s¶n cè ®Þnh vµ ®Çu t dµi h¹n mµ
liÖt kª tÊt c¶ c¸c kho¶n môc ph¶n ¸nh sè tµi s¶n mµ doanh nghiÖp ®ang n¾m
gi÷, qu¶n lý vµ sö dông víi môc tiªu thu ®îc c¸c lîi Ých trong t¬ng lai. VÒ
mÆt kinh tÕ th«ng qua kho¶n môc nµy, kÕ to¸n thÊy ®îc mét c¸ch tæng qu¸t
vÒ tiÒm lùc kinh tÕ cña doanh nghiÖp.
C«ng nî ph¶i tr¶: PhÇn nµy cho thÊy tæng sè nî mµ doanh nghiÖp cã
tr¸ch nhiÖm ph¶i tr¶ trong ®ã chi tiÕt sè nî ng¾n h¹n còng nh dµi h¹n. PhÇn
c«ng nî ph¶i tr¶ ph¶n ¸nh tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp víi nhµ níc, víi
ng©n hµng, víi kh¸ch hµng, víi ngêi lao ®éng.
Nguån vèn chñ së h÷u: PhÇn nµy cho thÊy ®îc sè vèn chñ së h÷u mµ
doanh nghiÖp hiÖn cã vµo thêi ®iÓm lËp BC§KT. Sè liÖu dïng ®Ó lËp chØ
tiªu nµy lµ c¨n cø vµo sè liÖu trªn b¸o c¸o nguån vèn chñ së h÷u. Cô thÓ lµ
c¨n cø vµo sè vèn chñ së h÷u ®Çu kú, sè vèn ®Çu t thªm hoÆc rót bít trong
kú vµ sè lîi nhuËn thuÇn cña doanh nghiÖp sau mét thêi gian kinh doanh.
Lu ý r»ng nguån vèn chñ së h÷u lµ sè vèn cña c¸c chñ së h÷u, c¸c nhµ
®Çu t ®ãng gãp mµ doanh nghiÖp kh«ng ph¶i cam kÕt thanh to¸n. Nãi c¸ch
kh¸c, nguån vèn chñ së h÷u kh«ng ph¶i lµ kho¶n nî ph¶i tr¶.
§Ó lËp c¸c chØ tiªu nµy, kÕ to¸n lÊy sè liÖu tõ sè d cuèi kú cña c¸c tµi
kho¶n trªn sæ c¸i. C¸c tµi kho¶n cã sè d Nî ®îc ®a vµo phÇn tµi s¶n, c¸c tµi
kho¶n cã sè d Cã ®îc ®a vµo c«ng nî ph¶i tr¶ hoÆc nguån vèn chñ së h÷u.
Ta cã mÉu BC§KT theo h×nh thøc hai bªn nh sau:
Tªn c«ng ty
Tµi s¶n
TiÒn mÆt
Ph¶i thu kh¸ch hµng
Ph¬ng tiÖn vËn t¶i
M¸y m¸c thiÕt bÞ
.....
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n
(Ngµy 31 th¸ng 12 n¨m 200N)
Sè tiÒn
Nguån vèn
C«ng nî ph¶i tr¶
Vay ng¾n h¹n
Nî ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp
Nguån vèn chñ së h÷u
Vèn ®Çu t cña chñ doanh
nghiÖp
Sè tiÒn
12
Tæng céng tµi s¶n
Tæng céng nguån vèn
4.2. Liªn hÖ víi hÖ thèng kÕ to¸n Anh.
-Trong hÖ thèng kÕ to¸n Anh, BC§KT ®îc hiÓu lµ b¶ng danh môc liÖt
kª c¸c sè d theo nhãm tµi s¶n, nguån vèn vµ c«ng nî.
-§Ó lËp BC§KT, ta lÊy sè d cña c¸c tµi kho¶n tµi s¶n, nguån vèn vµ
c«ng nî. BC§KT ®îc sö dông cho nhiÒu ®èi tîng nh c¸c gi¸m ®èc ng©n
hµng , kÕ to¸n viªn vµ c¸c chñ ®Çu t … V× hä ph¶i ®äc nhiÒu BC§KT cña
c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau nªn ®Ó t¹o thuËn lîi cho hä trong viÖc so s¸nh
c¸c b¶ng tæng kÕt nµy , th«ng tin trong BC§KT ph¶i ®îc s¾p ®Æt mét c¸ch
cã hÖ thèng vµ thèng nhÊt vÒ c¸ch tr×nh bµy BC§KT Anh ®îc tr×nh bµy nh
sau :
* PhÇn tµi s¶n : ghi ë bªn tr¸i BC§KT bao gåm 2 nhãm tµi s¶n : tµi
s¶n cè ®Þnh vµ tµi s¶n lu ®éng . Tµi s¶n cè ®Þnh ®îc liÖt kª tríc tµi s¶n lu
®éng trong BC§KT .Tµi s¶n ®îc xem lµ tµi s¶n cè ®Þnh khi nã :
cã thêi h¹n sö dông l©u dµi, vµ
®îc mua ®Ó sö dông trong kinh doanh hay s¶n xuÊt ,vµ
kh«ng chØ ®îc mua víi môc ®Ých b¸n l¹i
Tµi s¶n lu ®éng bao gåm tiÒn mÆt göi ng©n hµng, tiÒn mÆt t¹i quü ,
hµng ho¸ ®Ó b¸n lÊy l·i vµ nh÷ng tµi s¶n thêi gian sö dông ng¾n .
Tµi s¶n lu ®éng bao gåm:TiÒn mÆt göi ng©n hµng, tiÒn mÆt t¹i quü,
hµng ho¸ ®Ó b¸n lÊy l·i vµ nh÷ng tµi s¶n cã thêi gian sö dông ng¾n.
Tµi s¶n lu ®éng ®îc s¾p xÕp theo mét thø tù nhÊt ®Þnh, tuú theo kh¶
n¨ng chuyÓn ho¸ nã thµnh tiÒn mÆt dÔ hay khã. TiÒn mÆt ®îc s¾p xÕp sau
cïng. Tµi s¶n nµo cµng khã chuyÓn ho¸ ®îc thµnh tiÒn mÆt cµng ®îc s¾p
xÕp ë thø tù u tiªn h¬n.
* Nguån vèn vµ c«ng nî: Ghi bªn ph¶i BC§KT.
Bªn dµnh cho nguån vèn vµ c«ng nî ®îc tr×nh bµy theo thø tù sau:
Nguån vèn
Nî dµi h¹n
Nî ng¾n h¹n
Ghi chó :
Ph¶i thÓ hiÖn râ tæng sè tõng lo¹i tµi s¶n, tæng sè nguån vèn µ
tæng sè tõng lo¹i c«ng nî.
Kh«ng cÇn thªm ch÷ "tµi kho¶n" vµo tªn c¸c môc trong
BC§KT.
4.3. Liªn hÖ víi hÖ thèng kÕ to¸n Ph¸p.
Trong hÖ thèng kÕ to¸n Ph¸p, BC§KT ®îc gäi lµ b¶ng tæng kÕt tµi
s¶n vµ ®îc ®Þnh nghÜa lµ b¸o c¸o kÕ to¸n quan träng, lµ mét tµi liÖu tæng
hîp nh÷ng th«ng tin ®îc tËp trung vµo mét ngµy x¸c ®Þnh. Ngµy x¸c ®Þnh lµ
ngµy cuèi cïng cña kú b¸o c¸o.
13
KÕt cÊu:
Tµi s¶n
I- BÊt ®éng s¶n
1- B§S v« h×nh
2- B§S h÷u h×nh
3- B§S dë dang
4- B§S tµi chÝnh
…
II- Tµi s¶n lu ®éng
1- TS dù tr÷
2- Cho nî
a- Cho kh¸ch hµng
nî
b- Cho nhµ níc nî
c- Ph¶i thu kh¸c
3- PhiÕu ®Çu t ng¾n
h¹n
4- TiÒn
III- Tµi kho¶n ®iÒu
chØnh
TrÞ
gÝa
gép
Trõ
KH TrÞ gi¸
vµ dù thuÇn
phßng
Tæng céng tµi
s¶n
( I + II + III )
Nguån tµi
trî
TrÞ gi¸
thuÇn
I- Vèn riªng
1- Vèn chñ së h÷u
2- Dù tr÷
3- KÕt qña niªn ®é
4- KÕt qña chuyÓn
sang niªn ®é míi
5- Dù phßng
II- C¸c kho¶n nî
1- Nî vay
2- Nî nhµ cung
cÊp
3- Nî nhµ níc
4- Nî ng©n hµng
5- Nî kh¸c
III- Tµi kho¶n
®iÒu chØnh
Tæng céng
nguån tµi
trî
( I + II + III)
C©n ®èi quan träng nhÊt cña BC§KT lµ :
Tæng trÞ gi¸ thuÇn cña
tµi s¶n
BC§KT .
=
Tæng gi¸ trÞ thuÇn
cña nguån tµi trî
Nguyªn t¾c vµ ph¬ng ph¸p lËp
C¬ së sè liÖu ®Ó lËp BC§KT: Dùa vµo sè liÖu trªn c¸c tµi kho¶n tõ 1
®Õn 5 ( C¸c tµi kho¶n thuéc BC§KT )
§Ó lËp BC§KT cÇn tÝnh sè d cuèi kú trªn c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n:
+ Tµi kho¶n cã sè d Nî ph¶i ghi vµo bªn tµi s¶n cña BC§KT , trõ c¸c
tµi kho¶n ®iÒu chØnh ( KhÊu hao vµ dù phßng…). MÆc dï cã sè d Cã nhng
vÉn ®îc ghi vµo bªn tµi s¶n ®Ó tÝnh ra gi¸ trÞ thËt cña tµi s¶n.
+ Tµi kho¶n cã sè d Cã ®îc ghi vµo bªn nguån tµi trî cña BC§KT, trõ
c¸c tµi kho¶n lç ( D Nî ) nªn ph¶i ghi sè ©m.
14
B. Ph©n tÝch BCTC .
1. TÇm quan träng cña ph©n tÝch tµi chÝnh.
Muèn th¾ng thÕ trªn th¬ng trêng, nhµ doanh nghiÖp ph¶i biÕt m×nh lµ
ai, ho¹t ®éng nh thÕ nµo, hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ t×nh h×nh tµi chÝnh ra sao?
§iÒu ®ã buéc hä ph¶i nghiªn cøu, ®¸nh gÝa th«ng qua ph©n tÝch c¸c BCTC.
Ph©n tÝch BCTC cã ý nghÜa cùc kú quan träng kh«ng nh÷ng ®èi víi
chñ doanh nghiÖp mµ cßn ®èi víi nh÷ng ®èi tîng quan t©m kh¸c nh c¸c nhµ
®Çu t, nhµ cho vay, nhµ cung cÊp, kh¸ch hµng vµ c¸c c¬ quan h÷u quan
kh¸c. Mçi ®èi tîng quan t©m ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp
trªn gi¸c ®é kh¸c nhau. Song nh×n chung mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c
nhµ ph©n tÝch tµi chÝnh lµ ®¸nh gi¸ rñi ro ph¸ s¶n t¸c ®éng tíi c¸c doanh
nghiÖp mµ biÓu hiÖn cña nã lµ kh¶ n¨ng thanh to¸n, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c©n
®èi vèn, n¨ng lùc ho¹t ®éng còng nh kh¶ n¨ng sinh l·i cña doanh nghiÖp.
Trªn c¬ së ®ã, nÕu lµ chñ doanh nghiÖp th× cã nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu
thóc ®Èy doanh nghiÖp ph¸t triÓn, nÕu lµ c¸c ®èi tîng kh¸c th× cã thÓ quyÕt
®Þnh ®îc c¸c ph¬ng ¸n hîp lý vÒ ®Çu t, vÒ cho vay hay mua b¸n hµng ho¸…
§Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp cÇn ph¶i c¨n cø vµo
sè liÖu cña BC§KT , b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, b¸o c¸o lu
chuyÓn tiÒn tÖ vµ b¸o c¸o thuyÕt minh BCTC. Ngoµi ra ph¶i sö dông hµng
lo¹t tµi liÖu thùc tÕ kh¸c. Tuy nhiªn trong ph¹m vi giíi h¹n cña b¶n ®Ò ¸n
nµy em chØ xin phÐp ®îc tr×nh bµy vÒ c¸c th«ng tin tµi chÝnh trong BC§KT.
2. Ph©n tÝch c¸c th«ng tin tµi chÝnh trªn BC§KT.
2.1. Ph©n tÝch kh¸i qu¸t t×nh h×nh tµi chÝnh.
Sau kú kinh doanh, mäi ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp
®îc biÓu hiÖn b»ng nh÷ng sè liÖu ph¶n ¸nh trªn BC§KT . Muèn biÕt ®îc
t×nh h×nh ®ã ra sao cÇn ph¶i tiÕn hµnh ph©n tÝch, ®¸nh gÝa nh÷ng chØ tiªu
cÇn thiÕt, cã liªn quan mét c¸ch hîp lý vµ khoa häc.
2.1.1. Ph©n tÝch t×nh h×nh ph©n bæ vèn
Ph©n tÝch t×nh h×nh ph©n bæ vèn nh»m môc ®Ých xem xÐt tÝnh chÊt hîp
lý cña viÖc xö dông vèn cña doanh nghiÖp nh thÕ nµo. Víi sè vèn ®· cã,
doanh nghiÖp ph©n bæ cho c¸c lo¹i tµi s¶n cã hîp lý hay kh«ng? Sù thay ®æi
kÕt cÊu c¸c lo¹i vèn cã ¶nh hëng g× ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp?
Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch lµ so s¸nh tæng sè vèn gi÷a cuèi kú víi ®Çu n¨m;
x¸c ®Þnh tû träng tõng kho¶n vèn ë thêi ®iÓm ®Çu n¨m vµ cuèi kú; so s¸nh
sù thay ®æi vÒ tû träng gi÷a cuèi kú víi ®Çu n¨m ®Ó x¸c ®Þnh chªnh lÖch vµ
t×m nguyªn nh©n cô thÓ. MÆt kh¸c ph¶i x¸c ®Þnh ®îc tû suÊt ®Çu t vµ tû suÊt
TSC§ so víi tæng tµi s¶n còng nh tû suÊt TSL§ so víi tæng tµi s¶n.
Tû suÊt ®Çu t chung ph¶n ¸nh t×nh h×nh chung vÒ ®Çu t vèn cho viÖc
trang bÞ cë së vËt chÊt kü thuËt, mua s¾m vµ x©y dùng TSC§ vµ ®Çu t tµi
chÝnh nh mua cæ phÇn, cæ phiÕu, gãp vèn liªn doanh vµ kinh doanh bÊt
®éng s¶n.
Tû suÊt ®Çu t TSC§ ph¶n ¸nh t×nh h×nh trang bÞ c¬ së vËt chÊt, mua
s¾m vµ x©y dùng TSC§.Khi x¸c ®Þnh chØ tiªu nµy ph¶i ph©n biÖt gi÷a sè ®·
®Çu t vµ sè ®· hoµn thµnh ®Ó cã c¬ së ®¸nh gÝa ®óng ®¾n h¬n.
Tû suÊt ®Çu t tµi chÝnh dµi h¹n ph¶n ¸nh t×nh h×nh sö dông vèn ®Çu t
vµo lÜnh vùc liªn doanh, mua cæ phÇn, cæ phiÕu vµ kinh doanh bÊt ®éng s¶n.
15
Gi¸ trÞ c¸c kho¶n ®Çu t tµi chÝnh
dµi h¹n
Tû suÊt ®Çu t tµi
§Çu
t
tµi
Chi phÝ
TrÞ gi¸ hiÖn
chÝnh dµi h¹n
=
chÝnh dµi
XDCB
* 100 %
cã cña
h¹n
+
+
Tæng tµi s¶n
TSC§
Tæng tµi s¶n
Tû suÊt ®Çu t =
chung
* 100 %
Tæng tµi s¶n
TrÞ gÝa hiÖn cã cña TSC§
Tû suÊt ®Çu t
=
TSC§
*
Tæng tµi s¶n
100 %
Tõ nh÷ng ®¸nh gÝa, ph©n tÝch cô thÓ tõng lo¹i tµi s¶n trong tæng sè tµi
s¶n cña doanh nghiÖp sÏ t¹o ra cho c¸c nhµ doanh nghiÖp mét t duy míi, hîp lý
h¬n, phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ trªn th¬ng trêng.B»ng nh÷ng kinh nghiÖm thùc
tÕ cña m×nh, kÕt hîp víi t×nh h×nh ph©n bæ vèn qua nhiÒu thêi kú sÏ cho phÐp
doanh nghiÖp ®a ra ®îc nh÷ng gi¶i ph¸p tèt h¬n trong viÖc sö dông vèn ®Ó ®¹t ®îc
hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n.
2.1.2. Ph©n tÝch kÕt cÊu nguån vèn.
Quan ®iÓm khoa häc ph¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa duy vËt biÖn
chøng M¸c xÝt ®· chØ ra r»ng khi nghiªn cøu mét sù vËt, hiÖn tîng cÇn ph¶i
nghiªn cøu nã trong mèi quan hÖ rµng buéc kh«ng thÓ t¸ch rêi. Vèn vµ
nguån vèn lµ hai mÆt trong mét thÓ thèng nhÊt, ®ã lµ tµi s¶n. Do vËy, ngoµi
viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh ph©n bæ vèn cßn ph¶i tiÕn hµnh ph©n tÝch kÕt cÊu
nguån vèn. Trªn c¬ së ph©n tÝch kÕt cÊu nguån vèn, doanh nghiÖp sÏ n¾m
®îc kh¶ n¨ng tù tµi trî vÒ mÆt tµi chÝnh, møc ®é tù chñ trong s¶n xuÊt kinh
doanh hoÆc nh÷ng khã kh¨n mµ doanh nghiÖp gÆp ph¶i trong viÖc khai th¸c
nguån vèn.
Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch lµ so s¸nh gi÷a tæng sè nguån vèn cuèi kú víi
®Çu n¨m, x¸c ®Þnh tû träng tõng nguån vèn cô thÓ trong tæng sè nguån vèn,
x¸c ®Þnh sè chªnh lÖch gi÷a cuèi kú víi ®Çu n¨m c¶ vÒ sè tiÒn vµ tû träng
tõng nguån vèn, x¸c ®Þnh tû suÊt tù tµi trî ®Ó biÕt ®îc kh¶ n¨ng chñ ®éng vÒ
mÆt tµi chÝnh… Tû suÊt tù tµi trî ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng tù ®¶m b¶o vÒ mÆt tµi
chÝnh vµ tÝnh chñ ®éng trong kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tû suÊt tù tµi
trî cµng cao, thÓ hiÖn tÝnh chñ ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh cµng cao do
kh¶ n¨ng tù ®¶m b¶o vÒ mÆt tµi chÝnh tèt.
Tû suÊt tù tµi trî ®îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc:
Tû suÊt tù tµi trî
=
Nguån vèn chñ së h÷u
*
100 %
Tæng sè nguån vèn
16
Ngoµi ra cßn ph¶i x¸c ®Þnh ®îc tû lÖ nî ph¶i tr¶ so víi tæng tµi s¶n
hoÆc tæng nguån vèn b»ng c«ng thøc:
ViÖc x¸c ®Þnh tû lÖ nî ph¶i tr¶ lµ ®Ó x¸c ®Þnh nghÜa vô cña chñ
Tæng nî
=
Tû lÖ nî
Tæng nguån vèn
(hoÆc tæng tµi s¶n)
2.2.
Ph©n tÝch t×nh h×nh c«ng nî vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n.
Trong kinh doanh, ®iÒu lµm cho c¸c nhµ doanh nghiÖp lo l¾ng lµ
c¸c kho¶n nî nÇn d©y da, khã ®ßi, kho¶n ph¶i thu kh«ng cã kh¶ n¨ng thu
håi vµ kho¶n ph¶i tr¶ kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. §Ó nhËn biÕt ®îc ®iÒu
®ã cÇn ph¶i ph©n tÝch tÝnh chÊt hîp lý cña c¸c kho¶n c«ng nî. XÐt vÒ tæng
thÓ trong mèi quan hÖ gi÷a c¸c kho¶n ph¶i thu vµ c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ th×
nÕu c¸c kho¶n nî ph¶i thu lín h¬n c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ th× cã nghÜa lµ
doanh nghiÖp ®ang bÞ chiÕm dông vèn. NÕu ngîc l¹i, chøng tá doanh
nghiÖp ®ang chiÕm dông vèn cña ngêi kh¸c. ChiÕm dông vµ bÞ chiÕm dông
trong kinh doanh lµ lÏ b×nh thêng. Song cÇn ph¶i xem xÐt kho¶n nµo lµ hîp
lý, kho¶n nµo kh«ng hîp lý ®Ó cã gi¶i ph¸p tÝch cùc nh»m qu¶n lý tèt c«ng
nî. Díi ®©y nghiªn cøu mét sè chØ tiªu chñ yÕu ph¶n ¸nh t×nh h×nh vµ kh¶
n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp.
2.1.1. ChØ tiªu tµi s¶n lu ®éng so víi nî ng¾n h¹n.
ChØ tiªu tµi s¶n lu ®éng so víi nî ng¾n h¹n lµ mét chØ tiªu ®îc ph¶n
¸nh trong b¸o c¸o thuyÕt minh BCTC cña doanh nghiÖp nhng chóng ta cã
thÓ x¸c ®Þnh vµ ph©n tÝch nã c¨n cø vµo BC§KT. Khi ph©n tÝch chØ tiªu nµy
ph¶i chó ý ®Õn c¶ sè tuyÖt ®èi vµ sè t¬ng ®èi. Sè tuyÖt ®èi cña chØ tiªu nµy
thÓ hiÖn kho¶n chªch lÖch gi÷a tµi s¶n lu ®éng vµ nî ng¾n h¹n ( ë c¸c níc
kinh tÕ ph¸t triÓn ngêi ta gäi sè chªnh lÖch nµy lµ vèn lu©n chuyÓn thuÇn).
BÊt kú mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng ë lÜnh vùc nµo còng ®Òu ph¶i duy tr×
mét møc vèn lu©n chuyÓn hîp lý ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu thanh to¸n c¸c kho¶n
nî ng¾n h¹n, duy tr× møc tån kho hîp lý vµ mét sè nhu cÇu kh¸c. Cßn sè t¬ng ®èi cña chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a tµi s¶n lu ®éng vµ nî
ng¾n h¹n. Tû sè nµy cã gÝa trÞ cµng cao th× kh¶ n¨ng thanh to¸n cµng tèt vµ
ngîc l¹i. Tuy nhiªn ®iÒu ®ã còng cßn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh b¶n
chÊt cña nghµnh kinh doanh, kÕt cÊu cña tµi s¶n lu ®éng vµ hÖ sè quay vßng
cña mét sè lo¹i tµi s¶n. Tû sè nµy cho biÕt kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn hµnh
cña doanh nghiÖp.
C«ng thøc tÝnh:
Tæng tµi s¶n lu ®éng
17
Tæng nî ng¾n h¹n
Khi xem xÐt vÊn ®Ò nµy còng cÇn ph¶i x¸c ®Þnh hÖ sè quay vßng c¸c
kho¶n ph¶i thu vµ hÖ sè quay vßng hµng tån kho. HÖ sè quay vßng hµng tån
kho cµng cao chøng tá kh¶ n¨ng b¸n ra cµng lín vµ trªn gãc ®é chu chuyÓn
vèn th× hÖ sè quay vßng hµng tån kho lín sÏ gi¶m bít ®îc sè vèn ®Çu t vµo
c«ng viÖc nµy vµ do ®ã hiÖu qu¶ sö dông vèn cao h¬n. Tuy nhiªn khi ph©n
tÝch còng cÇn ph¶i chó ý ®Õn nh÷ng nh©n tè kh¸c ¶nh hëng ®Õn hÖ sè quay
vßng hµng tån kho nh viÖc ¸p dông c¸c ph¬ng thøc b¸n hµng, kÕt cÊu hµng
tån kho, thÞ hiÕu tiªu dïng vµ ®Æc ®iÓm cña hµng ho¸.
HÖ sè quay vßng hµng tån kho ®îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc:
HÖ sè quay vßng hµng
tån kho
=
TrÞ gi¸ vèn b×nh qu©n hµng tån kho
TrÞ gi¸ vèn hµng b¸n
2.2.2. ChØ tiªu hÖ sè thanh to¸n nhanh.
ChØ tiªu hÖ sè thanh to¸n nhanh ®îc x¸c ®Þnh b»ng tû sè c¸c kho¶n
cã thÓ sö dông ®Ó thanh to¸n nhanh víi c¸c kho¶n nî ng¾n h¹n.
C¸c kho¶n ®îc sö dông ®Ó thanh to¸n nhanh bao gåm: TiÒn mÆt, tiÒn
göi ng©n hµng, c¸c kho¶n ®Çu t tµi chÝnh ng¾n h¹n, c¸c kho¶n ph¶i thu ®Õn
h¹n. Trong ®ã cã nh÷ng kho¶n ®îc sö dông ®Ó thanh to¸n ngay ( cßn gäi lµ
thanh to¸n tøc thêi) lµ c¸c kho¶n vèn b»ng tiÒn vµ ®Çu t tµi chÝnh ng¾n h¹n
®Õn h¹n.
Tû lÖ kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh cho biÕt tû lÖ hoµn tr¶ c¸c kho¶n nî
ng¾n h¹n kh«ng phô thuéc vµo viÖc b¸n tµi s¶n dù tr÷ vµ ®îc x¸c ®Þnh b»ng
c«ng thøc:
Kh¶ n¨ng thanh to¸n =
nhanh
Tæng TSL§ - Hµng dù tr÷
Tæng nî ng¾n h¹n
2.2.3. HÖ sè thanh to¸n chung.
Ngoµi c¸c chØ tiªu ®· tr×nh bµy vµ ph©n tÝch trªn ®©y, ®Ó cã thÓ nhËn
biÕt chÝnh x¸c h¬n kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp th× cÇn ph¶i x¸c
®Þnh hÖ sè thanh to¸n chung( tæng qu¸t). HÖ sè nµy ®îc x¸c ®Þnh b»ng tû sè
18
gi÷a kh¶ n¨ng thanh to¸n (Sè tiÒn cã thÓ dïng ®Ó thanh to¸n) víi nhu cÇu
thanh to¸n ( sè tiÒn ph¶i thanh to¸n).
NÕu kÕt qu¶ tÝnh ®îc ≥ 1, th× sÏ ®¸p øng ®îc yªu cÇu thanh to¸n vµ
®iÒu ®ã cã nghÜa lµ t×nh h×nh tµi chÝnh æn ®Þnh.
NÕu kÕt qña <1, th× kh¶ n¨ng thanh to¸n thÊp, t×nh h×nh tµi chÝnh
gÆp khã kh¨n.
NÕu kÕt qu¶ dÇn ®Õn 0, doanh nghiÖp ®ang cã nguy c¬ mÊt kh¶
n¨ng thanh to¸n vµ cã thÓ dÉn ®Õn ph¸ s¶n.
Khi ph©n tÝch ph¶i chó ý ®Õn lo¹i h×nh kinh doanh, ®Æc ®iÓm s¶n
phÈm vµ mét sè ®iÒu kiÖn kh¸c vµ ph¶i lu ý r»ng kh«ng ph¶i hÖ sè thanh
to¸n cµng cao lµ cµng tèt, v× ®iÒu nµy còng cã thÓ do t×nh tr¹ng ø ®äng vèn
g©y ra.
Mét ®iÒu quan träng ®èi víi nhµ doanh nghiÖp khi nghiªn cøu t×nh
h×nh vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n lµ ph¶i s¾p xÕp thø tù c¸c kho¶n ph¶i tr¶ theo
thø tù u tiªn trªn nguyªn t¾c tríc hÕt lµ nh÷ng kho¶n ®· qu¸ h¹n, ®· ®Õn h¹n
vµ c¸c kho¶n s¾p ph¶i thanh to¸n. §ång thêi còng ph¶i s¾p xÕp c¸c kho¶n
dïng ®Ó thanh to¸n theo thø tù c¸c kho¶n cã thÓ sö dông ngay ®Ó thanh to¸n
vµ c¸c kho¶n cã thÓ tiÕp tôc huy ®éng ®Ó thanh to¸n. Cã nh vËy míi cã thÓ
thÊy râ mèi quan hÖ gi÷a nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp.
Ngoµi viÖc ph©n tÝch c¸c th«ng tin trªn tõ BC§KT, c¸c nhµ qu¶n lý
cßn cã thÓ ®¸nh gi¸ ®îc hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng sinh lêi cña qu¸ tr×nh ho¹t
®éng, s¶n xuÊt kinh doanh tõ viÖc ph©n tÝch kÕt hîp c¶ BC§KT vµ b¸o c¸o
kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp ®Ó cã quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n khi ®a ra
mét gi¶i ph¸p kinh doanh cã hiÖu qu¶ cao nhÊt.
19
PhÇn II.
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n thùc tr¹ng vµ Ph¬ng híng hoµn thiÖn.
Trong c¬ chÕ thÞ trêng, mçi doanh nghiÖp ®Òu cã thÓ trë thµnh ®èi tîng quan t©m cña rÊt nhiÒu ngêi. V× thÕ, nhu cÇu t×m kiÕm th«ng tin vÒ
thùc tr¹ng tµi chÝnh ®ßi hái c¸c BCTC cña doanh nghiÖp ph¶i ®îc tr×nh
bµy hîp lý, dÔ hiÓu,dÔ so s¸nh vµ tin cËy. Trong hÖ thèng BCTC th×
BC§KT lµ nguån th«ng tin tµi chÝnh hÕt søc quan träng ®èi víi doanh
nghiÖp vµ nh÷ng ngêi quan t©m. ChÝnh v× vËy mµ viÖc hoµn thiÖn c¸c chØ
tiªu thuéc BC§KT còng nh viÖc ph©n tÝch BC§KT lµ viÖc lµm hÕt søc
quan träng vµ cÇn thiÕt. VÒ vÊn ®Ò nµy th× BC§KT còng cã nh÷ng u vµ
nhîc ®iÓm riªng:
VÒ u ®iÓm: Víi môc ®Ých lµ x©y dùng chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam ngµy
cµng phï hîp víi nguyªn t¾c vµ chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ nªn BC§KT
hiÖn nay so víi tríc kia ®· cã mét bíc ®ét ph¸ c¨n b¶n. HÖ thèng chØ tiªu
râ rµng h¬n,viÖc lËp vµ xÐt duyÖt ®îc ®¬n gi¶n, Ýt tèn kÐm vÒ c«ng søc vµ
thêi gian.
Tuy nhiªn, còng gièng nh c¸c BCTC kh¸c,BC§KT vÉn kh«ng tr¸nh
khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh trong hÖ thèng c¸c chØ tiªu còng nh viÖc
sö dông BC§KT trong viÖc ph©n tÝch tµi chÝnh vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ.
@. VÒ hÖ thèng c¸c chØ tiªu trªn BC§KT hiÖn nay cha ph¶n ¸nh gi¸
trÞ thùc cña tµi s¶n v× bÞ ¶nh hëng cña c¬ chÕ qu¶n lý, ®ã lµ:
ChØ tiªu "t¹m øng" hiÖn ®ang ë vÞ trÝ môc V " Tµi s¶n lu ®éng
kh¸c" nhng vÒ thùc chÊt néi dung cña chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh kho¶n
"nî ph¶i thu cña ngêi t¹m øng" nªn cã thÓ chuyÓn vµo môc III "C¸c
kho¶n ph¶i thu".
ChØ tiªu "chi sù nghiÖp" tr×nh bµy bªn tµi s¶n lµ cha hîp lý v× chi sù
nghiÖp kh«ng tho¶ m·n ®iÒu kiÖn lµ mét tµi s¶n lu ®éng, nã hoµn
toµn kh«ng mang l¹i lîi Ých kinh tÕ trong t¬ng lai cña doanh nghiÖp
mµ nã chØ lµ mét kho¶n chi phÝ cha duyÖt. Bªn c¹nh ®ã, chØ tiªu
nguån kinh phÝ sù nghiÖp n»m ë kho¶n môc " Nguån vèn chñ së
h÷u" l¹i ph¶n ¸nh nguyªn vÑn sè tiÒn do cÊp trªn cÊp cho ®Õn khi
quyÕt to¸n ®îc duyÖt míi ®îc phÐp xo¸ bá mÆc dï trªn thùc tÕ cã
thÓ sö dông nguån nµy ®Ó chi tiªu råi. V× thÕ t×nh h×nh tµi s¶n vµ
nguån vèn cña doanh nghiÖp sÏ bÞ ghi t¨ng lªn lµm cho c¸c th«ng
tin cung cÊp bëi BC§KT kh«ng chÝnh x¸c. Do ®ã cã thÓ coi chØ tiªu
chi sù nghiÖp ( cha ®îc quyÕt to¸n) nh mét chØ tiªu ®iÒu chØnh gi¶m
chi tiªu nguån kinh phÝ sù nghiÖp vµ ghi ®á ngay ë díi chØ tiªu
nµy.
VÒ chØ tiªu " Ph¶i thu cña kh¸ch hµng": ChØ tiªu nµy ®îc dïng ®Ó
tÝnh to¸n hÖ sè kh¶ n¨ng thanh to¸n nî ng¾n h¹n. Trong trêng hîp
20