Tài liệu Xk sp nông sản vn vào tt mĩ

Lêi nãi ®Çu NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang trong tiÕn tr×nh héi nhËp víi kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, víi ph¬ng ch©m “ §a d¹ng ho¸ quan hÖ, ®a ph¬ng ho¸ thÞ trêng” th«ng qua con ®êng xuÊt khÈu ®Ó n©ng cao tÝnh c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ cña sù ph¸t triÓn. Mü lµ mét thÞ trêng cã ¶nh hëng lín ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi vµ kinh tÕ khu vùc. §Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ trêng nµy ch¼ng nh÷ng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t triÓn ®Èy nhanh tiÕn tr×nh héi nhËp, mµ cßn gia t¨ng sù ph¸t triÓn vµ n©ng cao dÇn tÝnh c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam. Mü lµ mét thÞ trêng lín nhÊt thÕ giíi, Mü lµ thÞ trêng víi dung lîng hµng nhËp khÈu rÊt ®a d¹ng vµ phong phó vÒ mÉu m·, chñng lo¹i vµ chÊt lîng. Tuy nhiªn, c¹nh tranh trªn thÞ trêng Mü rÊt quyÕt liÖt. Hµng ho¸ cña Mü tù do nhËp khÈu tõ 150 níc. Hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ trêng Mü cã tèc ®é t¨ng kh¸ nhanh vÒ kim ng¹ch còng nh chñng lo¹i s¶n phÈm. HiÖn ViÖt Nam ®øng hµng thø 72 trong sè c¸c níc cã doanh sè xuÊt khÈu sang Mü. Sau khi HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú ®îc ký kÕt vµo ngµy 13/07/2000 vµ ®îc Quèc héi hai níc phª chuÈn ngµy 11/12/2001, doanh sè xuÊt khÈu sang Mü ®Òu t¨ng nhanh ë c¸c mÆt hµng nh giµy dÐp, thuû s¶n, hµng may mÆc, hµng n«ng s¶n, thñ c«ng mü nghÖ… Tuy nhiªn, søc c¹nh tranh cña c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam cßn thÊp h¬n so víi hµng ho¸ cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh nh Trung Quèc, Th¸i Lan, Mªxic«, Philippines… Muèn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ trêng Mü, trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam ®ang ë møc ph¸t triÓn thÊp, cÇn ph¶i nghiªn cøu kü thÞ tr êng nµy ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh. §Ó xuÊt khÈu sang thÞ trêng Mü ph¸t triÓn bÒn ch¾c vµ l©u dµi. C¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ tr«ng chê vµo qui chÕ tèi huÖ quèc khi hiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú cã hiÖu lùc, mµ cßn ph¶i nghiªn cøu kinh nghiÖm th©m nhËp thµnh c«ng vµo thÞ trêng Mü cña c¸c níc ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ n©ng cao søc c¹nh tranh cho s¶n phÈm cña m×nh. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong qóa tr×nh kinh doanh ®· xuÊt khÈu ®îc s¶n phÈm cña m×nh sang thÞ trêng Mü vµ nhiÒu thÞ trêng kh¸c trong khu vùc vµ thÕ giíi. §¸ng chó ý nh s¶n phÈm n«ng s¶n, thuû s¶n, c¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ … §Æc biÖt lµ hµng n«ng s¶n ®· ®îc xuÊt sang thÞ trêng Mü víi mét sè lîng kh¸ lín. Mçi mÆt hµng ®a vµo thÞ trêng Mü ®Òu cã nh÷ng ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu, cã nh÷ng c¬ héi tèt ®Ó ph¸t triÓn, nhng còng cã nh÷ng nguy c¬ ®e do¹. Tuy nhiªn ®iÒu thÊy râ lµ søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm n«ng s¶n xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Mü cña 1 c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cha cao, cha ph¸t huy ®îc hÕt nh÷ng lîi thÕ cña s¶n phÈm do viÖc xuÊt khÈu s¶n phÈm n«ng s¶n chñ yÕu lµ nh÷ng s¶n phÈm th«. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn em ®· chän ®Ò tµi luËn v¨n: Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu s¶n phÈm n«ng s¶n viÖt nam vµo thÞ trêng mü KÕt cÊu luËn v¨n ngoµi më ®Çu vµ kÕt luËn gåm 3 ch¬ng: Ch¬ng I: ThÞ trêng Mü vµ c¬ héi cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu n«ng s¶n ViÖt Nam. Ch¬ng II: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu n«ng s¶n ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü. Ch¬ng III: Gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n vµo thÞ trêng Mü cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. 2 Ch¬ng I: ThÞ trêng Mü vµ c¬ héi cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu n«ng s¶n ViÖt Nam I. Kh¸i qu¸t chung vÒ níc Mü vµ thÞ trêng n«ng s¶n cña Mü Mü lµ mét quèc gia cã lÞch sö h×nh thµnh non trÎ. Níc Mü cã diÖn tÝch kho¶ng 9,3 triÖu km2, lµ níc cã diÖn tÝch lín thø t trªn thÕ giíi sau Nga, Cana®a vµ Trung Quèc. Mü n»m ë trung t©m Ch©u lôc B¾c Mü; phÝa B¾c gi¸p Canada, phÝa Nam gi¸p Mªhic«, phÝa ®«ng gi¸p §¹i T©y D¬ng vµ phÝa T©y gi¸p Th¸i B×nh D¬ng. Mü lµ quèc gia cã nÒn kinh tÕ lín nhÊt thÕ giíi. Víi d©n sè vµo kho¶ng 284,5 triÖu ngêi (cuèi n¨m 2001) søc mua kho¶ng 7000 tû USD/ n¨m, GDP n¨m 1999 vµo kho¶ng 9256 tû USD . N¨m 2000, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Mü vµo kho¶ng 781 tû USD, kim ng¹ch nhËp khÈu kho¶ng 1258 tû USD. S¶n xuÊt c«ng nghiÖp Mü chiÕm kho¶ng 20 % s¶n lîng c«ng nghiÖp toµn thÕ giíi. Lao ®éng n«ng nghiÖp chiÕm 2 % d©n sè nhng nã ®¸p øng nhu cÇu trong níc, ®ång thêi xuÊt khÈu mçi n¨m kho¶ng 50 tû USD. Víi thu nhËp GDP b×nh qu©n ®Çu ngêi íc kho¶ng 32.000 USD, d©n Mü ®îc xem lµ d©n cã søc tiªu dïng lín nhÊt trong c¸c níc cã nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Theo nghiªn cøu cña mét nhãm chuyªn gia Liªn Hîp Quèc th× nÕu søc tiªu dïng cña c¸c gia ®×nh NhËt, EU lµ 1, th× cña c¸c gia ®×nh Mü lµ 1,7. VÒ chÊt lîng hµng ho¸ nhËp khÈu vµo Mü rÊt linh ho¹t, v× ph¬ng ch©m kinh doanh th¬ng m¹i cña Mü lµ “ tiÒn nµo cña nÊy”. D©n Mü cã møc sèng rÊt ®a lo¹i, nªn cã hÖ thèng cöa hµng cho ngêi cã thu nhËp cao, cöa hµng cho ngêi cã thu nhËp thÊp. ChÝnh v× vËy, hµng nhËp khÈu vµo Mü rÊt ®a d¹ng, ®a lo¹i tõ nhiÒu níc kh¸c nhau phôc vô cho c¸c ph©n khóc thÞ trêng kh¸c nhau. Níc Mü còng cã nÒn n«ng nghiÖp rÊt ph¸t triÓn. Nhê cã diÖn tÝch l·nh thæ réng lín, cã nhiÒu miÒn khÝ hËu thuËn lîi, c«ng nghÖ sinh häc ph¸t triÓn kh¶ n¨ng øng dông cao. ChÝnh phñ Mü giµu cã hµng n¨m giµnh trªn 10 tû USD tµi trî cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. ChÝnh v× vËy tÊt c¶ c¸c ngµnh n«ng nghiÖp cña Mü vÒ trång trät, ch¨n nu«i, thuû s¶n, chÕ biÕn n«ng s¶n ®Òu rÊt ph¸t triÓn. XuÊt khÈu n«ng s¶n n¨m 2001 mang vÒ cho níc Mü trªn 46 tû USD, Mü ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu lóa mú, b¾p, thÞt c¸c lo¹i, ®Ëu t¬ng…,®øng thø ba thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu g¹o, thuû s¶n, níc tr¸i c©y… Mü còng lµ níc nhËp khÈu nhiÒu n«ng s¶n nhÊt thÕ giíi, hµng n¨m Mü nhËp khÈu trªn díi 10 tû USD rau, cñ, qu¶; nhËp khÈu kho¶ng 3,5 tû USD cµ phª; nhËp khÈu trªn 9 tû USD cao su; thÞt c¸c lo¹i kho¶ng trªn 2,5 tû USD; nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn tõ ngò cèc kho¶ng 1,5 tû USD… T¬ng tù nh c¸c mÆt hµng kh¸c, níc Mü nhËp khÈu n«ng s¶n rÊt ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i, trong ®ã nhiÒu lo¹i ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng cung cÊp cho thÞ trêng Mü. Trªn thÞ trêng Mü, cã nhiÒu mÆt hµng n«ng s¶n ®îc tiªu thô víi sè lîng lín. Tuy nhiªn, víi nÒn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn nªn nhu cÇu vÒ tiªu thô hµng n«ng s¶n 3 cã thÓ tù ®¸p øng ®îc. Cã mét sè mÆt hµng mµ nÒn n«ng nghiÖp Mü cha thÓ ®¸p øng ®îc ®ã lµ: - Cµ phª - ChÌ - H¹t tiªu - Cao su - Nh©n ®iÒu… II. Nhu cÇu nhËp hµng n«ng s¶n vµo thÞ trêng Mü vµ ®Þnh híng chiÕn lîc cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. 1. TiÒm n¨ng s¶n xuÊt hµng n«ng s¶n ë ViÖt Nam. ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng kh¸ lín trong viÖc s¶n xuÊt hµng n«ng s¶n thÓ hiÖn ë c¸c ®iÓm sau: VÒ ®Êt ®ai: ViÖt Nam cã diÖn tÝch 330.363 km2, tiÒm n¨ng ®Êt n«ng nghiÖp cña lµ 10 -11,157 triÖu ha víi 8 triÖu hecta (ha) c©y trång hµng n¨m (®Êt trång lóa kho¶ng 5,4 triÖu ha, 2,3 triÖu ha trång c©y l©u n¨m). HiÖn nay, níc ta míi chØ sö dông 65% quü ®Êt n«ng nghiÖp. Trong ®ã 5,6 triÖu ha cho c©y trång hµng n¨m, c©y l©u n¨m lµ 0,86 triÖu ha, 0,33 triÖu ha ®ång cá tù nhiªn vµ 17 triÖu ha mÆt níc.ViÖt Nam cã mét diÖn tÝch lín ®Êt bÞ xãi mßn, tho¸i ho¸. Cô thÓ: Vïng B¾c Bé 5% tæng diÖn tÝch, Khu 4 cò 35% tæng diÖn tÝch, §ång B»ng Nam Bé 34% tæng diÖn tÝch. NÕu ®Çu t c¶i t¹o diÖn tÝch nµy sÏ rÊt thuËn tiÖn cho viÖc ph¸t triÓn c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy nh cao su, h¹t tiªu, cµ phª. Vïng §ång B»ng S«ng Hång vµ §ång B»ng S«ng Cöu Long cã diÖn tÝch ®Êt ®a vµo sö dông kh¸ cao lÇn lît lµ 93% vµ 82% tæng diÖn tÝch cña c¶ vïng nhng hÖ sè sö dông ®Êt míi chØ ®¹t 1,5 lÇn do t×nh tr¹ng th©m canh trong n«ng nghiÖp cßn l¹c hËu víi sù yÕu kÐm vÒ hÖ thèng thuû lîi. Do vËy níc ta vÉn cã thÓ khai th¸c ®îc vïng ®ång b»ng mµu mì nµy nÕu biÕt ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt theo chiÒu s©u. §Æc biÖt nh÷ng vïng ®Êt cßn hoang ho¸ ë c¸c vïng kh¸c còng cÇn tÝch cùc ®Çu t t¹o tiÒm lùc cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. VÒ khÝ hËu. ViÖt Nam cã khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa do ¶nh hëng s©u s¾c cña chÕ ®é giã mïa Ch©u ¸. KhÝ hËu ViÖt Nam rÊt ®a d¹ng, ph©n biÖt râ rÖt tõ miÒn B¾c vµo miÒn Nam. MiÒn B¾c cã mïa ®«ng l¹nh. T©y Nguyªn, §«ng Nam Bé vµ §ång B»ng S«ng Cöu Long cã khÝ hËu kiÓu Nam ¸. §©y lµ ®iÒu kiÖn khÝ hËu thuËn lîi ®Ó ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i c©y trång. Ngoµi ra tiÒm n¨ng nhiÖt ®é, ®é Èm vµ giã dåi dµo ph©n bæ kh¸ ®ång ®Òu trªn ph¹m vi c¶ níc. TiÒm n¨ng nhiÖt cña níc ta ®îc xÕp vµo d¹ng giµu cã víi sè giê n¾ng cao, cêng ®é bøc x¹ lín, ®é Èm t¬ng ®èi trong n¨m lín h¬n 80%, lîng ma kho¶ng 1800 - 2000 mm/n¨m lµ ®iÒu kiÖn lý tëng cho nhiÒu lo¹i c©y trång sinh trëng vµ ph¸t triÓn. VÞ trÝ ®Þa lý vµ c¸c c¶ng khÈu. Tõ tríc ®Õn nay, mét khèi lîng lín hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®îc vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn. So víi c¸c ph¬ng thøc vËn t¶i quèc tÕ b»ng ®êng 4 s¾t, ®êng èng vµ ®êng hµng kh«ng th× ph¬ng thøc vËn t¶i nµy cã nhiÒu thuËn lîi h¬n, th«ng dông h¬n vµ cã møc cíc phÝ rÎ h¬n. Trong thùc tiÔn chuyªn chë b»ng ®êng biÓn, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã nhiÒu thuËn lîi næi bËt. §êng biÓn ViÖt Nam cã h×nh ch÷ “S”, hÖ thèng c¶ng biÓn nãi chung ®Òu n»m s¸t ®êng hµng h¶i quèc tÕ tr¶i däc tõ B¾c, Trung, Nam, cã thÓ hµnh tr×nh theo tÊt c¶ c¸c chuyÕn ®i §«ng B¾c ¸, §«ng Nam ¸, Th¸i B×nh D¬ng, Trung cËn §«ng, Ch©u Phi, Ch©u Mü. Mét sè c¶ng cã kh¶ n¨ng bèc xÕp hµng xuèng tµu lín, cã hÖ thèng kho b¶o qu¶n tèt, l¹i gÇn ®êng hµng h¶i quèc tÕ. VÒ nguån nh©n lùc. D©n sè níc ta lµ gÇn 80 triÖu ngêi, c¬ cÊu d©n sè trÎ víi trªn 80% sèng b»ng nghÒ n«ng. §©y lµ mét lùc lîng lao ®éng hïng hËu cung cÊp cho khu vùc n«ng nghiÖp. MÆc dï chÊt lîng lao ®éng cña ViÖt Nam cßn thÊp h¬n so víi nhiÒu quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi nhng con ngêi ViÖt Nam víi b¶n chÊt cÇn cï s¸ng t¹o, ham häc hái lµ tiÒm n¨ng lín gãp phÇn vµo chÊt lîng lao ®éng ngµnh n«ng nghiÖp ViÖt Nam. T×nh h×nh kinh tÕ cña ViÖt Nam víi c¸c chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp. Víi môc ®Ých hoµ nhËp vµo ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi vµ tiÕn tíi viÖc më réng thÞ trêng xuÊt khÈu cho hµng hãa xuÊt khÈu, ViÖt Nam ®· tÝch cùc tham gia vµo c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc. Th¸ng 7 n¨m 1995 ViÖt Nam ®· trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN vµ ®· ký kÕt c¸c v¨n kiÖn cña hiÖp héi nh hiÖp ®Þnh khung vÒ t¨ng cêng hîp t¸c ASEAN, tham gia vµo khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA), phÊn ®Êu gia nhËp WTO. Ngoµi ra ViÖt Nam cßn xóc tiÕn th¬ng m¹i nh»m cung cÊp cho c¸c nhµ s¶n xuÊt nh÷ng th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ thÞ trêng xuÊt khÈu nh trung t©m xóc tiÕn th¬ng m¹i OSAKA vµ ROMA. Ngoµi nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi trªn, víi quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ níc ViÖt Nam, xem n«ng nghiÖp lµ mÆt trËn hµng ®Çu nªn viÖc s¶n xuÊt, chÕ biÕn, xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n còng ®îc chó träng vµ quan t©m. ViÖc u ®·i ®Çu t trong vµ ngoµi níc vµo lùc lîng s¶n xuÊt n«ng s¶n ®· vµ ®ang t¹o ®îc ®éng lùc míi cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh nµy. ViÖc ®Èy m¹nh ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt còng t¹o ®îc nh÷ng bíc ®ét ph¸. 2. Dù b¸o tiÒm n¨ng xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü. Dù b¸o ®îc x©y dùng trªn hai c¬ së quan träng. §ã lµ, chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ViÖt Nam thêi kú 2001 – 2010 vµ chØ thÞ cña Thñ tíng chÝnh phñ vÒ chiÕn lîc ph¸t triÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2001 – 2010. + ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ViÖt Nam thêi kú 2001-2000. NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX quyÕt ®Þnh chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ViÖt Nam trong 10 n¨m ®Çu cña thÕ kû XXI (2001-2010) lµ “ ChiÕn lîc ®Èy m¹nh C«ng nghiÖp ho¸- HiÖn ®¹i ho¸ theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, x©y dùng nÒn t¶ng ®Ó ®Õn 2020 níc ta c¬ b¶n trë thµnh mét níc c«ng 5 nghiÖp”. Môc tiªu tæng qu¸t cña chiÕn lîc 10 n¨m (2001-2010) lµ ®a níc ta ra khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn, n©ng cao râ rÖt ®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸, tinh thÇn cña nh©n d©n, n©ng cao vÞ thÕ cña ViÖt Nam trªn trêng quèc tÕ, t¹o nÒn t¶ng ®Õn n¨m 2020 ®a níc ta c¬ b¶n trë thµnh níc c«ng nghiÖp theo híng hiÖn ®¹i. §Ó thùc hiÖn ®îc môc tiªu cña chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong giai ®o¹n tõ 2001-2010, §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX còng nªu râ ®Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i trong ®ã cã ®Þnh híng ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Cô thÓ vÒ xuÊt khÈu: - T¨ng tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. T¹o thÞ trêng æn ®Þnh cho mét sè mÆt hµng n«ng s¶n- thùc phÈm vµ c«ng nghiÖp cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, t×m kiÕm c¸c thÞ trêng cho mÆt hµng xuÊt khÈu míi, n©ng cao chÊt lîng cho c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu. - PhÊn ®Êu ®¹t tæng kim ng¹nh xuÊt khÈu 5 n¨m tíi ®¹t 114 tû USD, trong ®ã nhãm hµng n«ng l©m thuû s¶n chiÕm 30 % tæng kim ng¹ch XK, t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m 16,2 %. + ChiÕn lîc ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu thêi kú 2010-2020. §Ó thùc hiÖn chiÕn lîc, môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi nãi chung vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi riªng cña §¹i héi §¶ng IX, ngµy 27 th¸ng 10 n¨m 2000, Thñ tíng ChÝnh phñ ®· ra chØ thÞ sè 22/2000/CT-TTg vÒ chiÕn lîc ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô thêi kú 2001-2010. ChØ thÞ kh¼ng ®Þnh: “ ChiÕn lîc ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô thêi kú 20012010, nhÊt lµ xuÊt khÈu ph¶i lµ chiÕn lîc t¨ng tèc toµn diÖn, ph¶i cã nh÷ng kh©u ®ét ph¸ víi bíc ®i v÷ng ch¾c… tiÕp tôc chñ tr ¬ng dµnh u tiªn cao nhÊt cho xuÊt khÈu” ChØ thÞ nªu râ: - XuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô thêi kú 2001-2010 ph¶i ®¹t møc t¨ng trëng b×nh qu©n tõ 15%/n¨m trë lªn… phÊn ®Êu c©n b»ng c¸n c©n th¬ng m¹i vµo nh÷ng n¨m 2009-2010 vµ xuÊt siªu vµo thêi kú sau 2010. - Gi¶m xuÊt khÈu hµng chÕ biÕn th«, t¨ng tû träng hµng chÕ biÕn s©u b»ng c«ng nghÖ míi… - §Èy m¹nh h¬n n÷a xuÊt khÈu trùc tiÕp vµo c¸c thÞ trêng cã søc mua lín nh Mü, EU… 3. Nhu cÇu nhËp hµng n«ng s¶n vµo thÞ trêng Mü. ThÞ trêng Mü lµ mét thÞ trêng nhËp khÈu míi, ®Çy tiÒm n¨ng ®èi víi hµng ho¸ nãi chung cña ViÖt Nam. C¨n cø vµo thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam sang Mü trong thêi gian qua, c¨n cø vµo ®Þnh híng chiÕn lîc ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2001-2010, ®Æc biÖt, c¨n cø vµo chÝnh s¸ch chÕ ®é qui chÕ ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng XNK gi÷a hai níc ®· ®¹t ®îc tho¶ thuËn trong HiÖp §Þnh Th¬ng M¹i song ph¬ng cã thÓ dù b¸o r»ng, riªng ®èi víi thÞ trêng nµy, kim ng¹nh hµng ho¸ ViÖt Nam xuÊt sang Mü sÏ t¨ng 15% hµng n¨m trong ba n¨m ®Çu 6 (sau khi HiÖp §Þnh cã hiÖu lùc) vµ 18% cho ba n¨m tiÕp theo vµ gi÷ ë vÞ trÝ t¨ng lªn 15% cho ®Õn hÕt n¨m 2010. B¶ng 1: Dù b¸o tèc ®é t¨ng trëng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam sang Mü §¬n vÞ tÝnh: % N¨m 2000 2001-2004 2005-2007 2008-2010 Tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n 8 15* 18* >15 liªn hoµn (%) Nguån: (B¸o c¸o Th¬ng Vô ViÖt Nam t¹i Mü) Ghi chó: (*) lµ tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n cho mçi n¨m cña c¶ thêi kú 3 n¨m Nhu cÇu vÒ c¸c mÆt hµng n«ng s¶n trªn thÞ trêng Mü - Cµ phª:Tæng nhËp cña Mü ®èi víi c¸c lo¹i cµ phª n¨m 2000 lµ 3,726 tû USD n¨m 2001 t¨ng lªn 3,928 tû USD. Dù kiÕn trong 10 n¨m n÷a, nhu cÇu nhËp khÈu cña Mü sÏ t¨ng kho¶ng 10%/n¨m ( B¸o c¸o Th¬ng vô ViÖt Nam t¹i Mü). Nhu cÇu tiªu dïng cµ phª cña Mü rÊt cao kho¶ng 17,8 triÖu bao (bao 60 ký) n¨m 2000 18 triÖu bao n¨m 2001 vµ cßn tiÕp tôc t¨ng trong nh÷ng n¨m tiÕp theo. Hµng n¨m Mü chØ s¶n xuÊt ®îc kho¶ng 250000 bao tøc 15000 tÊn/n¨m. NÕu gi¸ c¶ vµ chÊt lîng c¹nh tranh tèt c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ t¨ng xuÊt khÈu vµo Mü theo nhu cÇu cña thÞ trêng, Ýt nhÊt víi møc t¨ng b×nh qu©n (10-15%/n¨m), ®¹t kho¶ng 350 triÖu USD vµo n¨m 2010. - H¹t tiªu: Hµng n¨m Mü nhËp khÈu sè lîng kh¸ lín h¹t tiªu cha xay vµ ®· xay. Trªn thÕ giíi nhËp khÈu 202 ngµn tÊn, trÞ gi¸ kho¶ng 931 triÖu USD, trong ®ã Mü nhËp khÈu 43,3 ngµn tÊn (22% thÞ phÇn) kho¶ng 198 triÖu USD. MÆt hµng nµy ViÖt Nam th©m nhËp vµo Mü chËm h¬n cµ phª, nhng tõ nh÷ng n¨m tíi, kh¶ n¨ng t¨ng xuÊt khÈu mÆt hµng nµy sÏ cao v× Trung Quèc vµ T©y Ban Nha, nh÷ng níc hiÖn ®ang ®øng trªn ViÖt Nam vÒ XK mÆt hµng nµy l¹i kh«ng cã nhiÒu h¹t tiªu nh ViÖt Nam. - H¹t ®iÒu: ThÞ trêng Mü còng tiªu thô m¹nh lo¹i mÆt hµng nµy díi d¹ng th« vµ chÕ biÕn. Tõ n¨m 1996, ViÖt Nam cã ®iÒu xuÊt khÈu sang thÞ trêng Mü. N¨m 2001 ®¹t 32,48 triÖu USD ë mÆt hµng ®iÒu, ®øng thø ba sau Ên ®é vµ Brazil trªn thÞ trêng Mü. - ChÌ c¸c lo¹i: Hµng n¨m Mü nhËp khÈu c¸c lo¹i chÌ xanh vµ ®en, trung b×nh 130 triÖu USD/ n¨m. Giai ®o¹n 2000-2010, ViÖt Nam cã thÓ t¨ng ®Òu ®Æn 20%/n¨m nÕu t¨ng ®îc xuÊt khÈu trùc tiÕp vµ cã thÓ ®¹t 3 triÖu USD vµo n¨m 2010. - C¸c mÆt hµng gia vÞ kh¸c: Mü lµ thÞ trêng cã nhiÒu ngêi gèc Ch©u ¸ vµ cã nhiÒu doanh nghiÖp nhá cña ViÖt kiÒu nhËp khÈu vµo Mü, trong nh÷ng n¨m sau nµy cã thÓ t¨ng nhanh mÆt hµng nµy, tíi n¨m 2010 cã thÓ ®¹t gi¸ trÞ xuÊt khÈu 1 triÖu USD. - Cao su: ViÖt Nam ®øng thø n¨m trªn thÕ giíi vÒ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su thiªn nhiªn. Mü hµng n¨m nhËp khÈu trªn díi 1 tû USD cao su thiªn nhiªn vµ trªn 9 tû s¶n phÈm cao su. 7 - MÆt hµng rau qu¶ t¬i vµ chÕ biÕn: lµ níc cã nÒn n«ng nghiÖp lín nhÊt thÕ giíi vµ cã nhiÒu lo¹i rau qu¶ víi sè lîng lín, nhng hµng n¨m Mü còng lµ níc nhu cÇu nhËp khÈu kh¸ lín rau qu¶ t¬i vµ chÕ biÕn. Hµng n¨m Mü nhËp khÈu kho¶ng 2,7 tû USD rau t¬i, 2,3 tû USD rau qu¶ kh« vµ ®ãng hép, 3,5 tû USD tr¸i c©y vµ c¸c lo¹i h¹t ¨n ®îc. C¸c mÆt hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü lµ tái, ®Ëu xanh, ®Ëu phéng, døa ®ãng hép, chuèi kh«… trÞ gi¸ xuÊt khÈu tõng hîp ®ång nhá. 4. §Þnh híng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang cã thuËn lîi lín trong viÖc xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n sang thÞ trêng Mü, ®ã lµ HiÖp §Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam- Hoa Kú ®· ®îc ký kÕt vµ c¸c lo¹i hµng n«ng s¶n nh cµ phª nh©n, chÌ, h¹t tiªu c¸c lo¹i, cao su thiªn nhiªn thuÕ ®îc hëng hay kh«ng ®îc hëng Qui chÕ Tèi huÖ quèc ( Most Favoured Nation- MFN ) ®Òu b»ng 0. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ trêng Mü n¨m 2001 míi ®¹t kho¶ng 900 triÖu USD, trong khi ®ã kh¶ n¨ng nhËp khÈu cña thÞ trêng Mü lín kho¶ng 1300 tû USD/n¨m (ViÖt Nam míi chØ chiÕm 0,07% thÞ phÇn nhËp khÈu cña Mü). Thêi gian qua, mét sè hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam nh cµ phª, h¹t tiªu, chÌ, quÕ, h¹t ®iÒu ®· cã mÆt trªn thÞ trêng Mü vµ ®øng thø 3 ®Õn thø 9 trong c¸c níc cã hµng xuÊt khÈu sang thÞ trêng Mü . T¬ng lai trong vßng 5 n¨m ®Õn 10 n¨m n÷a kim ng¹ch c¸c mÆt hµng nµy cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn t¨ng lªn theo híng : H¹t tiªu cña ViÖt Nam sÏ t¨ng kim ng¹ch , vît qua Trung Quèc , T©y Ban Nha ®Ó trë thµnh 1 trong 5 níc xuÊt khÈu h¹t tiªu lín nhÊt vµo thÞ trêng Hoa kú . ChÌ ®en cña ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng t¨ng kim ng¹ch trung b×nh trªn 20% /n¨m trªn thÞ trêng Hoa Kú. H¹t ®iÒu cña ViÖt Nam cã s¶n lîng trªn díi 30.000 tÊn hµng n¨m, cã thÞ trêng kh¸ æn ®Þnh víi 2 thÞ trêng lín hiÖn nay lµ Hoa Kú vµ Trung Quèc tiªu thô hµng n¨m 70% lîng nh©n ®iÒu xuÊt khÈu, cßn l¹i ViÖt Nam b¸n cho Australia vµ c¸c níc Ch©u ©u. Riªng c¸c mÆt hµng cha chÕ biÕn nh g¹o , b¾p , ®Ëu nµnh , hoa qu¶,… xuÊt khÈu sang Mü bÞ h¹n chÕ do Mü còng lµ níc s¶n xuÊt n«ng s¶n lín cña thÕ giíi vÒ c¸c lo¹i nµy. Cµ phª ViÖt nam xuÊt khÈu sang Mü hiÖn nay ®· ®¹t kho¶ng 40.000 tÊn /n¨m, chñ yÕu lµ cµ phª h¹t. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh giao lu bu«n b¸n víi Mü sÏ ph¶i häc hái kü thuËt c«ng nghÖ chÕ biÕn cµ phª ®Ó cã thÓ xuÊt khÈu ®îc cµ phª ®· qua chÕ biÕn. Theo nh ®Þnh híng, trong giai ®o¹n tiÕp theo c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ ph¸t triÓn xuÊt khÈu sang thÞ trêng Mü nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n chÕ biÕn s©u vµ cã hµm lîng c«ng nghÖ cao. 8 III. Nh÷ng thêi c¬ vµ th¸ch thøc ®èi víi xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü. + Nh÷ng thêi c¬: Mü lµ thÞ trêng réng lín víi sè d©n 284,5 triÖu ngêi vµ lµ mét trong nh÷ng níc cã møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi cao nhÊt thÕ giíi. HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt Nam- Hoa Kú cã hiÖu lùc, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam sÏ thuËn lîi trong viÖc më réng thÞ trêng tiªu thô hµng n«ng s¶n, ®Æc biÖt mét sè hµng n«ng s¶n chñ lùc cña ViÖt Nam gãp phÇn n©ng kim ng¹ch xuÊt khÈu, c¶i thiÖn c¸n c©n xuÊt nhËp khÈu trong quan hÖ th¬ng m¹i víi Mü. MÆt hµng rau t¬i xuÊt sang Mü chªnh lÖch gi÷a MFN vµ kh«ng cã MFN lµ 10-50%, nªn khi cã MFN, doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ xuÊt khÈu hµng chôc triÖu USD rau qu¶ t¬i sang Mü, nÕu ®¶m b¶o tiªu chuÈn chÊt lîng, an toµn vÖ sinh thùc phÈm nghiªm ngÆt cña Mü. HiÖn nay mçi n¨m, ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü kho¶ng 30 triÖu USD h¹t ®iÒu, kim ng¹ch nµy cã thÓ t¨ng lªn gÊp ®«i, nÕu c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn mÆt hµng nµy ®¸p øng ®ßi hái cña chÊt lîng. ChÝnh phñ ViÖt Nam ®ang cã nhiÒu chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p hç trî cho mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu: Hç trî nghiªn cøu vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ, hç trî x©y dùng qui ho¹ch, hç trî ®Çu t, hç trî xóc tiÕn th¬ng m¹i…Nh÷ng hç trî nµy gãp phÇn t¨ng tiÒm lùc cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Mü. + Nh÷ng th¸ch thøc: Mü t¨ng cêng kiÓm so¸t th«ng qua c¸c tiªu chuÈn nh: GMP, ISO, HACCP, an toµn vÖ sinh thùc phÈm… trong s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn mÆt hµng n«ng s¶n khi ® a vµo thÞ trêng Mü. Muèn ®¸p øng c¸c yªu cÇu kü thuËt ®èi víi hµng n«ng s¶n th× ph¶i quan t©m tõ kh©u chän gièng, kü thuËt ch¨m sãc, kü thuËt thu ho¹ch vµ xö lý sau thu ho¹ch, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn… Trong khi ®ã s¶n xuÊt kinh doanh mÆt hµng nµy cña ViÖt Nam cßn rÊt l¹c hËu, mang tÝnh hµng ho¸ thÊp. MÆc dï hiÖp ®Þnh Th¬ng M¹i ViÖt Nam- Hoa Kú cã hiÖu lùc, hµng ho¸ ViÖt Nam vµo Mü sÏ ®îc hëng MFN nhng cha ë møc cao vµ thêng xuyªn, vÉn ph¶i c¹nh tranh quyÕt liÖt víi c¸c hµng ho¸ cña Trung Quèc, cña c¸c níc ASEAN vµ nhiÒu níc kh¸c trªn thÞ trêng Mü, trong cuéc chiÕn nµy gi¸ c¶ vµ chÊt lîng mang tÝnh quyÕt ®Þnh. Hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam víi chñng lo¹i t¬ng tù nhng cã chÊt lîng thÊp h¬n vµ gi¸ thµnh cao h¬n, khã cã thÓ c¹nh tranh víi hµng ho¸ c¸c níc nãi trªn vèn ®· cã mÆt t¹i thÞ trêng Mü tríc hµng ho¸ cña ViÖt Nam hµng chôc n¨m. Níc Mü lµ mét níc cã nÒn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn cã n¨ng xuÊt cao, lµ níc hµng n¨m nhËp khÈu hµng tû USD hµng n«ng s¶n. Cho nªn hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam ph¶i c¹nh tranh ®îc víi c¸c hµng n«ng s¶n cña c¸c doanh nghiÖp Mü míi cã thÓ cã ®îc chç ®øng trªn thÞ trêng. LuËt ph¸p Mü qui ®Þnh, tÊt c¶ mäi vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn viÖc nhËp khÈu hµng ho¸ tõ níc ngoµi vµo ®Òu thuéc thÈm quyÒn cña ChÝnh Phñ liªn Bang, Bé th9 ¬ng M¹i, V¨n phßng §¹i diÖn th¬ng m¹i, uû ban Th¬ng M¹i Quèc TÕ, vµ cô thÓ nhÊt lµ H¶i quan Mü lµ nh÷ng c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm vÒ vÊn ®Ò nµy. C¸c giÊy tê cÇn xuÊt tr×nh trong qui tr×nh nhËp hµng vµo Mü gåm: giÊy nhËp khÈu h¶i quan, ho¸ ®¬n th¬ng m¹i, danh môc kiÖn hµng (nÕu cã), giÊy tê kh¸c theo yªu cÇu cô thÓ cña ChÝnh quyÒn Liªn bang hay ®Þa ph¬ng. Mü cã rÊt nhiÒu qui ®Þnh luËt chÆt chÏ vµ chi tiÕt trong bu«n b¸n, c¸c qui ®Þnh vÒ chÊt lîng, kü thuËt… V× thÕ, khi c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam cha n¾m râ hÖ thèng qui ®Þnh vÒ luËt lÖ cña Mü thêng c¶m thÊy khã lµm ¨n t¹i thÞ trêng nµy. Mét sè qui ®Þnh cña Mü vÒ vÊn ®Ò nhËp khÈu: Nh·n hiÖu vµ nh·n th¬ng m¹i, h¹n ng¹ch nhËp khÈu, lµm thñ tôc h¶i quan. LuËt chèng b¸n ph¸ gi¸, vÊn ®Ò gian lËn th¬ng m¹i… - T¹i thÞ trêng Mü, yÕu tè gi¸ c¶ ®«i khi cã søc c¹nh tranh h¬n chÊt lîng s¶n phÈm. Ngêi tiªu dïng Mü thêng kh«ng muèn tr¶ tiÒn theo gi¸ niªm yÕt. Hµng ho¸ b¸n t¹i Mü thêng ph¶i kÌm theo dÞch vô sau b¸n. Sè lîng vµ chÊt lîng dÞch vô nµy lµ ®iÓm mÊu chèt cho sù tÝn nhiÖm ®èi víi ngêi b¸n. C¸c nhµ kinh doanh t¹i thÞ trêng Mü ph¶i chÊp nhËn c¹nh tranh gay g¾t. Ngêi tiªu dïng Mü thêng n«n nãng, nhng l¹i mau ch¸n, v× thÕ nhµ s¶n xuÊt ph¶i s¸ng t¹o vµ thay ®æi nhanh chãng ®æi míi c¶i tiÕn ®èi víi s¶n phÈm cña m×nh. Nh vËy, nh÷ng qui ®Þnh ngÆt nghÌo cña Mü vÒ hµng nhËp khÈu lµ nh÷ng rµo c¶n phi thuÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. NÕu chÊt lîng hµng ho¸ kh«ng t¨ng vµ gi¸ c¶ kh«ng h¹ th× viÖc t¨ng kim ng¹ch vµ c¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam t¹i thÞ trêng Mü lµ mét vÊn ®Ò nan gi¶i. 10 Ch¬ng II Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu s¶n phÈm n«ng s¶n viÖt nam vµo thÞ trêng mü I. T×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh n«ng s¶n ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü 1. Kim ng¹ch mét sè mÆt hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Mü. Mét sè mÆt hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam nh cµ phª, h¹t tiªu, chÌ, quÕ, h¹t ®iÒu… ®· cã mÆt trªn thÞ tr êng Mü, ®øng hµng thø 3 ®Õn thø 9 trong sè c¸c níc cã hµng nhËp khÈu vµo thÞ trêng Mü. XÐt vÒ c¬ cÊu xuÊt khÈu, hµng n«ng s¶n chiÕm phÇn chñ yÕu vµ thêng tËp trung vµo mét sè mÆt hµng ë b¶ng 2. B¶ng 2: Kim ng¹ch mét sè mÆt hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü §¬n vÞ tÝnh: 1000 USD Nhãm hµng 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 1. Qu¶ vµ 901 7.973 15.900 23.400 23.700 51.100 50.400 h¹t 2. Cµ phª, 143.455 110.910 108.208 142.600 100.100 155.300 151.600 chÌ, gia vÞ 3. Ngò cèc 5 5.845 20.995 5.300 5.472 6.421 6.956 4. ChÕ phÈm tõ ngò cèc, 412 1.150 1.828 1.890 2.005 2.200 2.305 bét mú 5. ChÕ phÈm 195 1.987 2.917 3.152 3.428 3.076 4.784 tõ rau 6. Cao su vµ s¶n phÈm tõ 1.572 564 3.031 2.900 3.500 2.400 4.781 cao su Nguån : H¶i quan Mü vµ c¬ së d÷ liÖu cña Uû ban th¬ng m¹i quèc tÕ Hoa Kú (USITC). Cµ phª: Cµ phª lµ mÆt hµng cã gi¸ trÞ kim ng¹ch lín nhÊt. Hµng n¨m, níc ta xuÊt khÈu víi kim ng¹ch ®Òu trªn 100 triÖu USD ( sè lîng kho¶ng 40000 tÊn/n¨m). ViÖt Nam b¾t ®Çu xuÊt khÈu cµ phª Robusta vµo Mü tõ n¨m 1994 vµ ngay n¨m ®Çu tiªn ®· ®¹t 32 triÖu USD. Sau khi suy gi¶m vµo c¸c n¨m 1997, 1998 (nguyªn nh©n lµ do gi¸ cµ phª trªn thÞ trêng thÕ giíi cã biÕn ®éng) kim ng¹ch ®· t¨ng trë l¹i vµo n¨m 1999 ®¹t 142,6 triÖu USD. HiÖn nay, ViÖt Nam ®· v¬n lªn ®øng thø 7 vÒ gi¸ trÞ trong sè c¸c níc xuÊt khÈu cµ phª vµo Mü (theo sè liÖu thèng kª cña H¶i Quan Mü). MÆt hµng chÌ: N¨m 1998 ViÖt Nam xuÊt sang Mü 842 ngµn USD ®õng hµng thø 15 trong sè c¸c níc xuÊt khÈu chÌ vµo thÞ trêng Mü. N¨m 2001 xuÊt khÈu chÌ ®· ®¹t kim ng¹ch trªn 1 triÖu USD. Do thuÕ nhËp khÈu chÌ ®en lµ 0% cho c¶ MFN vµ non11 MFN nªn chÌ ®en cña ta cã kh¶ n¨ng t¨ng kim ng¹ch trung b×nh 20% n¨m trªn thÞ trêng Mü trong thêi gian tíi. H¹t tiªu: MÆt hµng nµy cã mÆt t¹i thÞ trêng Mü sau mÆt hµng cµ phª, n¨m 2000 ®¹t kim ng¹ch 3,8 triÖu USD. N¨m 2002 t¨ng lªn 4,2 triÖu USD ®øng thø 7 trong sè c¸c níc xuÊt khÈu h¹t tiªu vµo Mü. H¹t tiªu ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü chñ yÕu lµ lo¹i h¹t tiªu ®en, lo¹i cha xay cha nghiÒn. Trong thêi gian tíi, ViÖt Nam sÏ t¨ng kim ng¹ch, vît qua Trung Quèc vµ T©y Ban Nha ®Ó trë thµnh 1 trong 5 níc xuÊt khÈu h¹t tiªu lín nhÊt vµo thÞ trêng Mü. QuÕ: §©y lµ s¶n phÈm cã møc thuÕ non-MFN lµ 0% nªn mÆt hµng nµy n¨m 1996 xuÊt khÈu sang Mü ®· ®¹t 878 ngµn USD. N¨m 1998 gi¶m xuèng cßn 596 ngµn USD nhng vÉn ®øng hµng thø 3 trong sè c¸c níc xuÊt khÈu quÕ vµo Mü. N¨m 2002 kim ng¹ch ®· lªn tíi 984 ngµn USD. Dù kiÕn ®Õn n¨m 2005 ViÖt Nam sÏ xuÊt khÈu sang Mü kho¶ng 2 triÖu USD chiÕm 40% kim ng¹ch xuÊt khÈu quÕ cña ViÖt Nam. Cao su: Doanh sè xuÊt khÈu ë mÆt hµng cao su cßn nhá. N¨m 1998 c¶ hai nhãm mÆt hµng cao su thiªn nhiªn vµ s¶n phÈm cao su ViÖt Nam ®a vµo thÞ trêng Mü ®¹t gi¸ trÞ kim ng¹ch 3 triÖu USD. Tuy cã gi¸ trÞ kim ng¹ch t¨ng trong nh÷ng n¨m tiÕp theo ®Õn n¨m 2002 ®¹t 4,781 triÖu USD nhng so víi kim ng¹ch cña c¸c níc §«ng Nam ¸ nh Malaysia, Indonesia, Th¸i Lan th× cßn rÊt nhá. N¨m 2001, kim ng¹ch xuÊt khÈu cao su thiªn nhiªn cña Th¸i Lan lµ 247 triÖu USD, s¶n phÈm cao su lµ 546 triÖu USD. Rau vµ chÕ phÈm tõ rau: Mét sè mÆt hµng nh qu¶ h¹t ¨n ®îc, rau qu¶ chÕ biÕn vµ thùc phÈm chÕ biÕn còng ®îc xuÊt sang Mü. Trong ®ã thùc phÈm chÕ biÕn ®¹t kim ng¹ch 17,8 triÖu USD vµo n¨m 2001. Trong s¶n phÈm qu¶ vµ h¹t ¨n ®îc th× h¹t ®iÒu lµ s¶n phÈm chñ yÕu. N¨m 1996 kim ng¹ch xuÊt khÈu s¶n phÈm nµy ®¹t 7,6 triÖu USD tíi n¨m 2002 ®¹t 32 triÖu USD. HiÖn nay, h¹t ®iÒu cã thÞ trêng kh¸ æn ®Þnh víi hai thÞ trêng lín lµ Mü vµ Trung Quèc. 2. Thùc tr¹ng søc c¹nh tranh mÆt hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Mü. Søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm n«ng s¶n ViÖt Nam so víi c¸c níc cïng xuÊt khÈu mÆt hµng nµy chñ yÕu lµ vÒ hai khÝa c¹nh: gi¸ c¶ vµ chÊt lîng. VÒ mÆt hµng cµ phª, Mü lµ thÞ trêng tiªu thô cµ phª lín, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü lu«n gÆp ph¶i sù c¹nh tranh gay g¾t vÒ gi¸ c¶ víi c¸c níc xuÊt khÈu cµ phª kh¸c, ®Æc biÖt lµ tõ nh÷ng níc b¹n hµng quen thuéc cña Mü nh Brazil, Colombia, Mªhic«… Trªn thùc tÕ, ViÖt Nam chñ yÕu trång cµ phª Robusta (kho¶ng 95% diÖn tÝch) trong khi thÞ trêng Mü l¹i chuéng gièng cµ phª Arabica h¬n mÆc dï gi¸ mua b¸n lo¹i cµ phª nµy trªn thÕ giíi thêng cao h¬n gÊp 1,5 lÇn cµ phª Robusta. Riªng víi cµ phª Robusta, ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu sang Mü 12 chñ yÕu lµ lo¹i II, chiÕm ®Õn 80%. Gi¸ cµ phª lo¹i II thêng rÊt thÊp (gi¸ th¸ng 12/2001 chØ cã 430 USD/tÊn) do chÊt lîng kh«ng cao, cã ®Õn 5% h¹t bÓ, nªn kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam thu ®îc thÊp h¬n c¸c níc kh¸c. Bªn c¹nh ®ã Mü lµ thÞ trêng khã tÝnh ®ßi hái chÊt lîng cao, nÕu ViÖt Nam kh«ng cè g¾ng n©ng cao chÊt lîng cµ phª, thùc hiÖn xuÊt khÈu cµ phª lo¹i I chiÕm tû träng cao h¬n th× sÏ rÊt khã ®øng v÷ng trªn thÞ trêng nµy, còng nh khã cã thÓ duy tr× ®îc møc kim ng¹ch hiÖn nay.Tuy nhiªn theo dù b¸o cña c¸c chuyªn gia kinh tÕ th× trong vµi n¨m s¾p tíi, t×nh h×nh cung øng cµ phª sÏ vît cÇu trªn thÕ giíi nãi chung vµ ë Mü còng kh«ng tr¸nh khái xu híng ®ã, cho nªn gi¸ xuÊt khÈu cµ phª sÏ cßn gi¶m n÷a vµ ®Æc biÖt lµ gi¸ cµ phª Robusta cña ViÖt Nam sÏ chÞu ¶nh hëng rÊt lín. MÆt hµng chÌ cña ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo Mü cã kim ng¹ch t¨ng theo tõng n¨m. ThÞ trêng Mü hµng n¨m tiªu thô rÊt lín chÌ tói vµ chÌ hép, s¶n phÈm chÌ cña ViÖt Nam ®a vµo thÞ trêng Mü l¹i chñ yÕu lµ chÌ ®en vµ chÌ xanh. ChÊt lîng chÌ cña ViÖt Nam cßn thÊp h¬n c¸c níc nh B¨ngladet, Srilanca… H¹t tiªu vµ quÕ lµ hai s¶n phÈm cã kim ng¹ch lín xuÊt khÈu vµo Mü. ChÊt lîng cña c¸c mÆt hµng nµy kh«ng thua kÐm nhiÒu so víi c¸c níc s¶n xuÊt h¹t tiªu lín nhÊt thÕ giíi nhng khã kh¨n lín nhÊt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c©y tiªu lµ thÞ trêng tiªu thô. ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü phÇn nhiÒu lµ lo¹i h¹t tiªu th«, cha qua chÕ biÕn nªn gi¸ c¶ cßn thÊp. XuÊt khÈu cao su sang Mü C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chñ yÕu lµ cao su tù nhiªn gi¸ c¶ vµ chÊt lîng cßn thÊp so víi c¸c níc c¹nh tranh lµ Th¸i Lan, Indonexia. H¹t ®iÒu hiÖn nay ViÖt Nam cã kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ trêng Mü ®øng thø ba sau Ên §é vµ Brazil. ChÊt lîng ®iÒu cña ViÖt Nam kh«ng thua kÐm so víi ®èi thñ c¹nh tranh. Nhng kim ng¹ch cßn thÊp h¬n so víi c¸c níc trªn nªn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i më réng thÞ trêng tiªu thô vµ cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mÆt hµng nµy sang Mü. VÒ s¶n phÈm hoa qu¶ t¬i hiÖn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cha ®a ®îc s¶n phÈm nµy sang thÞ trêng Mü. NÕu muèn nhËp khÈu hoa qua t¬i vµo Mü ph¶i ®îc sù cho phÐp cña c¬ quan Gi¸m ®Þnh §éng Thùc vËt Hoa Kú (APHIS). HiÖn c¬ quan nµy vÉn cha chÝnh thøc cho phÐp nhËp c¸c s¶n phÈm rau, qu¶ t¬i tõ ViÖt Nam, v× hä vÉn cha cã th«ng tin vµ nghiªn cøu ®Çy ®ñ vÒ c¸c lo¹i s©u bä cã trªn nh÷ng s¶n phÈm rau, qu¶ t¬i ®Õn tõ ViÖt Nam. C¬ quan APHIS chØ cho phÐp nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm rau, qu¶ t¬i tõ ViÖt Nam sau khi hä nhËn ®îc nh÷ng th«ng tin chÝnh thøc tõ phÝa ViÖt Nam vµ sau khi nghiªn cøu x¸c ®Þnh ®îc r»ng c¸c s¶n phÈm ®ã cã thÓ ®îc nhËp khÈu vµo Mü mµ kh«ng du nhËp c¸c lo¹i s©u bä cã h¹i. Nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Õn søc c¹nh tranh mét sè mÆt hµng n«ng s¶n ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü cßn thÊp cã thÓ kÓ ®Õn mét sè nguyªn nh©n chñ yÕu sau ®©y: Cµ phª, do kho¶ng c¸ch ®Þa lý gi÷a Mü vµ ViÖt Nam kh¸ xa, nªn chi phÝ vËn chuyÓn tõ ViÖt Nam sang Mü cßn rÊt cao. Níc Mü l¹i n»m s¸t trung t©m cµ phª hµng ®Çu cña thÕ giíi: Brazil, Colombia, Mehico, El Sanvado… víi chi phÝ vËn t¶i 13 thÊp h¬n. ThÞ trêng Mü ®· quen tiªu thô cµ phª Arabica, nªn cha mÆn mµ víi cµ phª Robusta cña ViÖt Nam, trong khi ViÖt Nam s¶n xuÊt chñ yÕu lµ cµ phª Robusta (95% diÖn tÝch) lµm cho søc c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam bÞ h¹n chÕ trªn thÞ trêng Mü. C¸c doanh nghiÖp kinh doanh mÆt hµng nµy cña ViÖt Nam hÇu nh cha tiÕp cËn trùc tiÕp víi thÞ trêng Mü, mµ chñ yÕu th«ng qua c¸c nhµ th¬ng m¹i Mü nh Cargill, Mercon… cã trô së ®ãng t¹i ViÖt Nam. §iÒu nµy ®· lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng t×m kiÕm ®èi t¸c, më réng kh¶ n¨ng tiªu thô vµ ph©n phèi cµ phª qua c¸c ®¹i lý. Kim ng¹ch xuÊt khÈu nhãm hµng cao su sang Mü cha cao v× c«ng nghiÖp chÕ biÕn s¶n phÈm cao su cña ViÖt Nam cha ph¸t triÓn, chÊt lîng s¶n phÈm cha cao. ChÊt lîng mñ cao su cña ViÖt Nam cha tèt so víi c¸c níc trong khu vùc, cßn nhiÒu t¹p chÊt, chÊt lîng kh«ng ®ång ®Òu. S¶n phÈm cao su ViÖt Nam cßn thiÕu th¬ng hiÖu næi tiÕng. Gi¸ s¶n phÈm cao su thiªn nhiªn cña ViÖt Nam cßn cao h¬n so víi c¸c níc c¹nh tranh. MÆt hµng rau qu¶ t¬i vµ chÕ biÕn cßn bÞ h¹n chÕ do: Níc Mü ë qu¸ xa nªn thêi gian vËn chuyÓn dµi, cíc phÝ vËn t¶i cao, trong khi kü thuËt b¶o qu¶n chÕ biÕn sau thu ho¹ch ®èi víi rau qu¶ vµ tr¸i c©y cña ViÖt Nam bÞ h¹n chÕ, cho nªn rÊt khã ®a s¶n phÈm mang tÝnh c¹nh tranh cao vµo Mü. ThÞ trêng Mü yªu cÇu rÊt kh¾t khe ®èi víi chÊt lîng rau qu¶ nhËp khÈu, ph¶i qua c¸c kh©u xin phÐp, gi¸m ®Þnh s©u bÖnh, vÖ sinh an toµn thùc phÈm rÊt chÆt chÏ, ®©y ®îc xem lµ rµo c¶n kü thuËt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Møc thuÕ nhËp khÈu ®¸nh vµo mÆt hµng rau, cñ, qu¶ cã xuÊt xø tõ ViÖt Nam còng lµ nh÷ng yÕu tè lµm gi¶m søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ë nhãm nµy trªn thÞ trêng Mü. C«ng nghÖ sau thu ho¹ch ®èi víi c¸c mÆt hµng n«ng s¶n: rau, cñ, qu¶ … cßn kÐm ph¸t triÓn, tæ chøc thu ho¹ch thùc hiÖn thñ c«ng l¹c hËu, c«ng nghÖ xö lý b¶o qu¶n ®ãng gãi cßn yÕu … Ngoµi c¸c nguyªn nh©n kÓ trªn ph¶i kÓ ®Õn sù am hiÓu vÒ thÞ trêng Mü cha nhiÒu, tr×nh ®é tiÕp thÞ thÊp lµ nh©n tè quan träng h¹n chÕ kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi thÞ trêng Mü. Nguyªn nh©n nµy lµ do thÞ trêng Mü qu¸ réng lín, hÖ thèng luËt ph¸p cña Mü qóa phøc t¹p. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam míi tiÕp cËn thÞ trêng Mü, sù hiÓu biÕt vÒ thÞ trêng, kinh nghiÖm tiÕp cËn víi thÞ trêng cha nhiÒu. TÝnh c¹nh tranh trªn thÞ trêng Mü rÊt cao, nhiÒu níc trªn thÕ giíi cã lîi thÕ t¬ng tù nh ViÖt Nam ®Òu coi thÞ trêng Mü lµ thÞ trêng chiÕn lîc trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu, cho nªn chÝnh phñ vµ c¸c nhµ doanh nghiÖp cña c¸c níc nµy ®Òu quan t©m ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p hç trî th©m nhËp giµnh thÞ phÇn trªn thÞ trêng Mü. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam bíc vµo thÞ trêng Mü chËm h¬n c¸c ®èi t¸c, khi mµ thÞ trêng ®· æn ®Þnh vÒ ngêi mua, mèi b¸n, thãi quen së thÝch s¶n phÈm th× ®©y còng lµ mét khã kh¨n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong viÖc c¹nh tranh giµnh thÞ phÇn. S¶n phÈm n«ng s¶n cña ViÖt Nam ®a vµo thÞ trêng Mü ®a sè lµ nh÷ng s¶n phÈm díi d¹ng th«, Ýt qua chÕ biÕn, hiÖu qu¶ thÊp, gi¸ c¶ rÊt bÊp bªnh, trÞ gi¸ xuÊt khÈu kh«ng æn ®Þnh. 14 Qua c¸c nguyªn nh©n trªn ta thÊy, tÝnh c¹nh tranh s¶n phÈm n«ng s¶n ViÖt Nam cßn thÊp trªn c¶ hai khÝa c¹nh gi¸ c¶ vµ chÊt lîng so víi s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c níc c¹nh tranh. II. §¸nh gi¸ chung thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu s¶n phÈm n«ng s¶n ViÖt Nam trªn thÞ trêng Mü. 1.Thµnh tùu: Sù biÕn ®éng vÒ t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ, tµi chÝnh thÕ giíi trong thêi gian qua ®· t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Vît lªn nh÷ng khã kh¨n trong thêi gian qua, ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n vµo thÞ trêng Mü cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng vÉn cßn rÊt nhiÒu tån t¹i mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn gi¶i quyÕt. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, mÆc dï ph¶i chÞu sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¸c níc cã cïng mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vÉn ph¸t triÓn trong mét thÞ trêng cã søc c¹nh tranh cao nh Mü, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu n«ng s¶n vÉn ViÖt Nam hoµn thµnh nhiÖm vô vµ chØ tiªu t¨ng trëng. Chñng lo¹i xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng phong phó vµ ®a d¹ng nh cµ phª, h¹t ®iÒu, h¹t tiªu, cao su, quÕ, rau qu¶ chÕ biÕn… kim ng¹ch c¸c mÆt hµng nµy ®Òu t¨ng qua c¸c n¨m. ChÊt lîng c¸c mÆt hµng cña c¸c doanh nghiÖp ®· ®îc n©ng cao. Tõ chç mÆt hµng n«ng s¶n cha th©m nhËp ®îc vµo thÞ trêng Mü ®Õn nay mÆt hµng nµy ®· cã mÆt vµ cã ®îc chç ®øng trªn thÞ trêng nµy. C«ng t¸c thu mua t¹o nguån hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu vµ xóc tiÕn tiªu thô ®ang tõng bíc ®îc hoµn thiÖn ®Ó thÝch øng víi m«i trêng kinh doanh míi vµ ®Çy sù c¹nh tranh nh Mü. §éi ngò nh©n viªn, c¸n bé thu mua cña c¸c doanh nghiÖp ®· ®îc chän läc vµ ®µo t¹o rÊt n¨ng ®éng vµ nh¹y bÐn trong c«ng viÖc. C¬ chÕ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ®· mÒm dÎo, linh ho¹t nhËy bÐn, thÝch nghi víi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña thÞ trêng. B¶n th©n néi lùc cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· ®îc n©ng lªn ®¸ng kÓ sau 10 n¨m thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa ®Ó héi nhËp. Tr×nh ®é m¸y mãc, trang thiÕt bÞ cña c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu n«ng s¶n ®· ®îc n©ng lªn ®¸ng kÓ, c¸c s¶n phÈm ®· cã ®îc chÊt lîng ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña thÞ trêng Mü. 2.Tån t¹i: Trong thêi gian qua, hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam míi xuÊt khÈu chñ yÕu ë d¹ng th« hoÆc míi s¬ chÕ nªn hiÖu qu¶ xuÊt khÈu cha cao, gi¸ c¶ rÊt bÊp bªnh. Tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ kü thuËt s¶n xuÊt tuy cã c¶i thiÖn nhng vÉn cßn thÊp h¬n so víi c¸c níc c¹nh tranh nh Braxin, Thai Lan, Indonexia… Kh¶ n¨ng ®¸p øng xuÊt khÈu khèi lîng hµng lín cßn gÆp khã kh¨n do c¸c doanh nghiÖp chñ yÕu cã qui m« nhá vµ võa. 15 C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n vµo thÞ trêng Mü cßn bÞ h¹n chÕ kh¶ n¨ng c¹nh tranh do gi¸ c¶ cßn cao, chÊt lîng thÊp vµ thiÕu æn ®Þnh, mÉu m· bao b× cha phï hîp vµ ®Ñp, c«ng nghÖ chÕ biÕn cßn thÊp h¬n so víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. C¸c s¶n phÈm n«ng s¶n chÕ biÕn cã hµm lîng kü thuËt cao ®a vµo thÞ trêng Mü kim ng¹ch thÊp vÒ gi¸ trÞ. S¶n phÈm rau qu¶ t¬i cha th©m nhËp ®îc vµo thÞ trêng Mü. C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu n«ng s¶n ViÖt Nam cha hiÓu biÕt s©u vÒ thÞ trêng Mü, kh¶ n¨ng tiÕp thÞ yÕu lµm gi¶m kh¶ n¨ng th©m nhËp víi thÞ trêng Mü. C«ng t¸c thu thËp th«ng tin, nghiªn cøu th©m nhËp thÞ trêng cña c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng cha thùc sù hiÖu qu¶. C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu n«ng s¶n ViÖt Nam cßn thiÕu th¬ng hiÖu næi tiÕng, sù g¾n kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi céng ®ång ngêi ViÖt Nam t¹i Mü cßn cha ®îc thiÕt lËp chÆt chÏ. 16 Ch¬ng III Gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n vµo thÞ trêng Mü cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam I.VÒ phÝa doanh nghiÖp. HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú cã hiÖu lùc sÏ t¹o ra m«i trêng kinh doanh b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu n«ng s¶n ViÖt Nam trªn thÞ trêng Mü, nhng h¹n chÕ lín nhÊt cña s¶n phÈm ViÖt Nam khi th©m nhËp thÞ trêng Mü lµ tÝnh c¹nh tranh cßn thÊp so víi c¸c níc cã cïng lo¹i s¶n phÈm. §Ó s¶n phÈm n«ng s¶n ViÖt Nam cã thÓ n©ng cao ®îc søc c¹nh tranh, th©m nhËp ®îc s©u h¬n vµo thÞ trêng Mü th× cÇn ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p ®óng ®¾n tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp vµ cÇn cã c¶ nh÷ng biÖn ph¸p cña nhµ níc. VÒ mÆt chiÕn lîc c¹nh tranh: §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn cã hÖ thèng chiÕn lîc kinh doanh tæng hîp thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp vµ víi thÞ trêng Mü. C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n còng nh hµng kh¸c cÇn cÇn cã chiÕn lîc vµ kiªn tr× thùc hiÖn gåm: A. C¹nh tranh vÒ gi¸ c¶: Hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Mü kh«ng ®îc u ®·i b»ng c¸c níc thµnh viªn cña Tæ Chøc Th¬ng M¹i ThÕ Giíi (WTO) do hÖ thèng gi¸ u ®·i cña m×nh vÉn dµnh u tiªn h¬n cho c¸c níc thuéc Ch©u Mü , khèi B¾c Mü vµ c¸c níc ®· lµ thµnh viªn WTO nh Trung Quèc, Th¸i Lan … Tuy nhiªn, víi møc u ®·i sau khi HiÖp §Þnh Th¬ng M¹i ViÖt Nam- Hoa Kú cã hiÖu lùc ngµy 11/12/2001 møc u ®·i ®Ó b¾t ®Çu cã thuËn lîi thuËn lîi h¬n tríc kia. Ngay lóc cha cã u ®·i hµng ViÖt Nam vÉn vµo ®îc thÞ trêng Mü. Ngµy nay tuy thuËn lîi h¬n nhng doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn phÊn ®Êu gi¸ thµnh gi¶m s¶n xuÊt b»ng n©ng cao chÊt lîng qu¶n lý s¶n xuÊt vµ kinh doanh , gi¶m c¸c kh©u thõa … Cã ®îc gi¸ thÊp th× míi c¹nh tranh ®îc víi hµng Trung Quèc vµ Th¸i Lan gi¸ vÉn thÊp h¬n hµng ViÖt Nam tõ l©u nay. B. C¹nh tranh b»ng chÊt lîng hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Mü ChÊt lîng hµng xuÊt khÈu cã vÞ trÝ quan träng, b¶o ®¶m cho doanh nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong c¬ chÕ thÞ trêng. ChÊt lîng hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu vµo Mü lµ mÆt yÕu cña hµng ViÖt Nam so víi hµng cïng lo¹i cña Trung Quèc, Th¸i Lan, Indonexia, Brazil…Do chÊt lîng yÕu nªn hµng cña ta gi¸ thÊp h¬n c¸c níc. Ngoµi ra cßn bÞ ®e do¹ vÞ trÝ cña ta ë thÞ trêng, doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ¸p dông mäi biÖn ph¸p ®Ó t¨ng chÊt lîng b¶o ®¶m c¹nh tranh ë thÞ trêng vµ t¨ng ®îc gi¸ xuÊt khÈu b»ng mäi biÖn ph¸p ¸p dông c«ng nghÖ s¶n xuÊt, b¶o qu¶n chÕ biÕn( h¹t 17 tiªu, cµ phª gi¶m xuÊt khÈu th«, chuyÓn sang chÕ biÕn tinh…) cã th ¬ng hiÖu ®Çy ®ñ vµ lµm mäi thñ tôc cÇn thiÕt phï hîp luËt ph¸p Mü. Ngµy nay, kh¸i niÖm chÊt lîng réng h¬n ngoµi chÊt lîng gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ cßn cã nhiÒu yªu cÇu kh¸c, nhÊt lµ ë thÞ trêng Mü nh ¸p dông c¸c chØ tiªu hµng thùc phÈm l¬ng thùc theo chÕ ®é HACCP, ISO còng nh tu©n thñ chØ tiªu x· héi SA8000( kh«ng dïng lao ®éng trÎ em, ngêi tµn tËt chç s¶n xuÊt b¶o ®¶m tiªu chuÈn lao ®éng, vÖ sinh, chÕ ®é lµm viÖc). C. C¹nh tranh b»ng dÞch vô ThÞ trêng Mü lµ thÞ trêng ph¸t triÓn dÞch vô nhÊt trªn thÕ giíi. C¸c dÞch vô b¸n hµng qua trung gian, nhê luËt s “t×m ®êng” hîp lý, dÞch vô cña ngêi ViÖt Nam ®Þnh c t¹i Mü … ®Òu lµ cÇn thiÕt. DÞch vô tr íc vµ sau b¸n hµng n«ng s¶n ®Òu cÇn cho doanh nghiÖp xuÊt khÈu: chi ra Ýt nhng thu lîi nhuËn nhiÒu h¬n. D. C¹nh tranh b»ng quan hÖ víi kh¸ch hµng vµ thÞ trêng Gi÷ uy tÝn, tÝn nhiÖm víi thÞ trêng vµ kh¸c hµng, b¶o ®¶m t¨ng tÝn nhiÖm lóc khã kh¨n vÉn b¸n ®îc hµng. E. C¹nh tranh b»ng xóc tiÕn th¬ng m¹i , qu¶ng c¸o Ngµy nay, cã thÓ thùc hiÖn qua m¹ng Internet, vËn dông qua th¬ng m¹i ®iÖn tö Qu¶ng c¸o lµ ho¹t ®éng c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chua dïng m¹nh nªn cÇn t¨ng cêng kh©u nµy. VÒ c¸c mÆt hµng cô thÓ. MÆt hµng cµ phª lµ mÆt hµng cã kim ng¹ch lín nhÊt trong sè c¸c mÆt hµng n«ng s¶n ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Mü. §Ó kh¾c phôc ®îc nh÷ng khã kh¨n vµ tån t¹i c¸c doanh nghiÖp cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p vÒ mÆt hµng nµy: N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm: §©y cã thÓ xem lµ vÊn ®Ò hµng ®Çu trong chiÕn lîc th©m nhËp thÞ trêng Mü ®èi víi ngµnh hµng cµ phª, bëi lÏ chÊt lîng s¶n phÈm sÏ quyÕt ®Þnh mäi yÕu tè c¹nh tranh kh¸c nh»m gióp ViÖt Nam trë thµnh b¹n hµng lín nhÊt cña Mü. Muèn ®¹t ®îc ®iÒu ®ã, ®ßi hái ph¶i cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c kh©u tõ chän gièng, gieo trång, thu ho¹ch vµ chÕ biÕn thµnh phÈm ®Ó cuèi cïng cã ®îc chÊt lîng s¶n phÈm æn ®Þnh vµ t¹o ®îc niÒm tin n¬i ngêi tiªu dïng. Chó träng ®Õn c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ trêng vµ n¾m b¾t th«ng tin: th«ng qua c¸c h×nh thøc nh thµnh lËp ng©n hµng d÷ liÖu, th«ng tin, thùc hiÖn ch¬ng tr×nh m«i giíi th¬ng m¹i, cung cÊp dÞch vô t vÊn cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi muèn tham gia vµo viÖc s¶n xuÊt vµ kinh doanh cµ phª… môc ®Ých cuèi cïng lµ gióp cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn thu thËp vµ trao ®æi ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ kinh doanh cµ phª trªn thÕ giíi nãi chung vµ ë Mü nãi riªng. V× Mü lµ thÞ trêng míi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu n«ng s¶n ViÖt Nam, nªn viÖc am hiÓu ph¸p luËt vµ th«ng lÖ bu«n b¸n cña ngêi Mü vÉn cßn h¹n chÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn thiÕt ph¶i t×m hiÓu vµ n¾m b¾t cho ®îc c¸c luËt lÖ cã liªn quan ®Ðen viÖc kinh doanh xuÊt 18 nhËp khÈu cµ phª víi Mü, thËm chÝ c¶ c¸c trêng hîp x¶y ra tranh chÊp, v× mét sù hiÓu biÕt nh vËy kh«ng bao giê lµ thõa. C¶i tiÕn c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu ®èi víi ngµnh hµng cµ phª: HiÖp héi cµ phª ca cao ViÖt Nam cÇn nç lùc h¬n n÷a ®Ó cã kh¶ n¨ng tæ chøc qu¶n lý vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp th©m nhËp tèt thÞ trêng Mü, kh«ng cßn t×nh tr¹ng tranh mua tranh b¸n ®Ó tr¸nh bÞ Ðp gi¸. Trang thiÕt bÞ m¸y mãc, c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó t¨ng chÊt lîng chÕ biÕn, ®¸p øng ®îc c¸c nhu cÇu ®a d¹ng cña thÞ trêng nµy. Më réng qui m« ho¹t ®éng vµ thùc hiÖn liªn kÕt víi ViÖt KiÒu ë Mü ®Ó ®Èy m¹nh s¶n lîng còng nh kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª vµo Mü. §Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mÆt hµng tr¸i c©y, rau, cñ, qu¶ vµo thÞ trêng Mü th× c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p n©ng cao tÝnh c¹nh tranh vÒ chÊt lîng vµ gi¸ ®èi víi s¶n phÈm cña m×nh. N©ng cao tÝnh c¹nh tranh vÒ chÊt lîng s¶n phÈm: §Çu t ph¸t triÓn gièng tr¸i c©y cho chÊt lîng tèt, song song víi qu¸ tr×nh nµy thùc hiÖn nhËp khÈu gièng díi sù kiÓm so¸t cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn Nhµ níc tõ c¸c níc trong khu vùc nh: Th¸i Lan, Philippines, §µi Loan. X©y dùng qui tr×nh c«ng nghÖ ch¨m sãc thu ho¹ch vµ b¶o qu¶n c©y, tr¸i, cñ vµ phæ biÕn réng r·i ®Õn ngêi s¶n xuÊt, viÖc lµm nµy ®¶m b¶o s¶n phÈm cã chÊt lîng cao, ®¹t tiªu chuÈn vÖ sinh an toµn thùc phÈm. X©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho viÖc kinh doanh c©y tr¸i, cñ, rau nh: hÖ thèng kho, xö lý tríc b¶o qu¶n, kü thuËt bao b×… Hç trî vµ khuyÕn khÝch x©y dùng c¸c tiªu chÈn GMP, ISO… trong s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn c©y, tr¸i, cñ. ¦u tiªn khuyÕn khÝch ®Çu t toµn diÖn, ph¸t triÓn xuÊt khÈu sang thÞ trêng Mü c¸c s¶n phÈm ViÖt Nam cã lîi thÕ: Døa, thanh long, h¹t tiªu, h¹t ®iÒu, tái … C¸c doanh nghiÖp cÇn thùc hiÖn chiÕn lîc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®Ó tháa m·n nhu cÇu ®a d¹ng cña ngêi Mü (®a d¹ng vÒ chñng téc). Quan t©m ®Çu t cho c«ng nghÖ chÕ biÕn rau, cñ, qu¶, níc tr¸i c©y, møt, ®å hép, ®å kh«… võa t¨ng gi¸ trÞ s¶n phÈm, võa kÐo dµi thêi h¹n b¶o qu¶n c©y tr¸i. N©ng cao tÝnh c¹nh tranh vÒ gi¸: - Chó ý vÒ gièng vµ kü thuËt canh t¸c sÏ ®¶m b¶o n¨ng xuÊt vµ chÊt lîng cao, ®©y lµ nh©n tè quan träng ®Ó gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm c©y, tr¸i, cñ. - Gi¶m hao hôt trong kh©u thu ho¹ch vµ b¶o qu¶n (íc tÝnh 20-30% s¶n lîng) gãp phÇn gi¶m gi¸ thµnh. - Ph¸t triÓn c«ng nghÖ chÕ biÕn ®Ó: s¶n phÈm tèt xuÊt khÈu díi d¹ng t¬i sèng; s¶n phÈm cha ®¹t tiªu chuÈn mÉu m· th× chÕ biÕn, phÕ liÖu cña c«ng nghiÖp 19 chÕ biÕn lµm thøc ¨n gia sóc, lµm ph©n bãn… víi c¸ch nµy gãp phÇn gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm. C¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu n«ng s¶n ViÖt Nam cÇn nhËn thøc r»ng: C¸c doanh nghiÖp ®· cã ®îc c¬ héi thuËn lîi sau khi HiÖp §Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú ®· ®îc phª chuÈn. Do vËy, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i tÝch cùc h¬n, chñ ®éng h¬n, s¸ng t¹o h¬n trong viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, th©m nhËp thÞ trêng Mü so víi c¸c doanh nghiÖp cña níc kh¸c trªn thÞ trêng Mü. C¸c doanh nghiÖp muèn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n sang thÞ trêng Mü cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ nh: N©ng cao nh÷ng ®Æc tÝnh næi tréi cho s¶n phÈm §Æc tÝnh næi tréi lµ nh÷ng ®Æc trng bæ sung cho ho¹t ®éng c¬ b¶n cña s¶n phÈm. TÝnh chÊt lµ mét c«ng cô c¹nh tranh ®Ó t¹o ra ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt cho s¶n phÈm cña c«ng ty. Ngêi ®Çu tiªn ®a ra nh÷ng tÝnh chÊt míi cho s¶n phÈm cña hä lµ ngêi c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ nhÊt. Lµm thÕ nµo ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ph¸t hiÖn ra vµ lùa chän tÝnh chÊt míi cho s¶n phÈm cña m×nh ? §iÒu ®ã sÏ ®îc ph¶n ¸nh sau mçi lÇn kinh doanh víi kh¸ch hµng hä sÏ cã nh÷ng ®Ò nghÞ ®èi víi s¶n phÈm cña c«ng ty ®Ó tiÕp tôc kinh doanh . N©ng cao tÝnh c¹nh tranh vÒ gi¸ cho hµng n«ng s¶n . Ngêi Mü lµ mét d©n téc chuéng mua s¾m vµ tiªu dïng. Hä cã t©m lý lµ cµng mua s¾m nhiÒu cµng kÝch thÝch s¶n xuÊt vµ dÞch vô t¨ng trëng, do ®ã nÒn kinh tÕ còng ph¸t triÓn. Ngµy nay, t©m lý nµy kh«ng chØ ¶nh hëng ®Õn riªng nÒn kinh tÕ Mü mµ cßn t¸c ®éng s©u réng ®Õn c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu trªn thÕ giíi. Hµng ho¸ nãi chung vµ hµng n«ng s¶n nãi riªng dï chÊt lîng cao hay võa ®Òu cã thÓ b¸n ®îc trªn thÞ trêng Mü v× c¸c tÇng líp d©n c nµy ®Òu tiªu thô hµng ho¸( do tÝnh ®a d¹ng cña thÞ trêng vµ kªnh marketing xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n cña Mü). ChÝnh v× vËy , hµng n«ng s¶n ViÖt Nam cã thÓ xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Mü cã thÓ ¸p dông chÝnh s¸ch gi¸ ph©n biÖt( ®a ra c¸c møc gi¸ kh¸c nhau cho c¸c ®o¹n thÞ trêng ) lµ hîp lý vµ hiÖu qu¶, nh»m khai th¸c triÖt ®Ó nhu cÇu cña thÞ trêng nµy, ®¹t tíi môc ®Ých tèi ®a ho¸ lîi nhuËn, g©y ¶nh hëng ®Õn ngêi mua ë c¸c møc ®é kh¸c nhau. §Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ cña hµng n«ng s¶n ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo Mü, c¸c doanh nghiÖp cÇn tËn dông ®Õn møc tèi ®a c¸c nguyªn liÖu s¶n xuÊt nh»m h¹n chÕ chi phÝ ®Õn møc thÊp nhÊt ®Õn møc thÊp nhÊt cã thÓ. C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®Èy m¹nh xuÊt khÈu trùc tiÕp sang thÞ trêng Mü, h¹n chÕ xuÊt khÈu qua c¸c níc trung gian hoÆc lµm hµng gi c«ng cho c¸c doanh nghiÖp Mü. Muèn cã c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã mét sè vèn ®Ó cã thÓ ®Çu t më réng cho viÖc kinh doanh cña m×nh. Ngoµi nh÷ng nguån vèn ®Çu t trong níc, thu hót vµ tËn dông mét c¸ch tèi ®a c¸c nguån vèn ®Çu t níc ngoµi (FDI) hoÆc lµ vèn viÖn trî chÝnh thøc (ODA) vµo viÖc s¶n xuÊt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt sö dông c«ng nghÖ cao nh»m t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm 20