Lêi Më §Çu
Nh÷ng n¨m trë l¹i ®©y l-îng hµng l-¬ng thùc ViÖt
Nam ®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu to lín, nhÊt lµ ®èi víi
ngµnh xuÊt khÈu g¹o. MÆc dï n-íc ta ®· xuÊt khÈu nhiÒu
nh-ng g¹o cña n-íc ta vÉn cßn ch-a ®-îc biÕt ®Õn nhiÒu
ë c¸c n-íc ph¸t triÓn. Bët vËy, ngoµi viÖc t¨ng sè l-îng
vµ chÊt l-îng xuÊt khÈu vÊn ®Ò thÞ hiÕu cña ng-êi tiªu
dïng còng cÇn ph¶i quan t©m theo tõng n-íc tõng khu vùc
cô thÓ.
NhËt B¶n lµ mét trong nh÷ng n-íc c«ng nghiÖp ph¸t
triÓn. §©y chÝnh lµ thÞ tr-êng tiÒm n¨ng cña c¸c nhµ s¶n
xuÊt g¹o cña ViÖt Nam. V× vËy, em xin chän ®Ò tµi “ XuÊt
1
khÈu g¹o ViÖt Nam sang thÞ tr-êng NhËt B¶n” ®Ó biÕt
xem chóng ta sÏ cã nh÷ng c¬ héi nµo ®Ó xuÊt khÈu, chóng
ta cã chiÕn l-îc g× ®Ó chinh phôc , c¹nh tranh vµo thÞ
tr-êng khã tÝnh nµy.
Bµi viÕt cña em gåm 3 phÇn:
PhÇn 1: Lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu g¹o- ho¹t ®éng
më réng thÞ tr-êng ®èi víi ngµnh xuÊt khÈu g¹o ViÖt
Nam.
PhÇn 2: T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu g¹o ViÖt
Nam sang thÞ tr-êng NhËt B¶n.
PhÇn 3: Gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam
sang thÞ tr-êng NhËt B¶n.
2
3
Ch-¬ng 1 : Lý LuËn Chung VÒ XuÊt KhÈu G¹o
Ho¹t ®éng më réng thÞ tr-êng ®èi víi ngµnh xuÊt
khÈu g¹o cña ViÖt Nam.
1. TÇm quan träng cña viÖc xuÊt khÈu g¹o ®èi víi
ViÖt Nam.
§Êt n-íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ ngµy
cµng ®æi míi. N¨m 2006 ta sÏ gia nhËp AFTA, hoµ nhËp
víi céng ®ång quèc tÕ. ChÝnh v× vËy, viÖc ®Èy m¹nh xuÊt
khÈu lµ hÕt søc cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch ®Ó t¨ng ngo¹i tÖ vµ
gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vÒ vèn cho c«ng nghiÖp ho¸.
Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ®ã, ngµnh lóa g¹o
n-íc ta trong nh÷ng n¨m võa qua ®· cã nh÷ng chuyÓn
4
biÕn tÝch cùc. Nã ®· gi÷ vai trß quan träng trong nÒn kinh
tÕ cña ®Êt n-íc. ViÖt Nam lµ n-íc n«ng nghiÖp, s¶n xuÊt
vµ xuÊt khÈu lóa g¹o lµ kh«ng nh÷ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
thÊt nghiÖp ë n«ng th«n mµ cßn n©ng cao ®êi sèng cña
nh©n d©n.
S¶n xuÊt lóa g¹o cña ViÖt Nam cã nh÷ng lîi thÕ c¬
b¶n vÒ ®Êt ®ai, khÝ hËu, nguån nh©n lùc, vÞ trÝ vÒ c¸c c¶ng
xuÊt khÈu. ChÝnh nhê nh÷ng lîi thÕ ®ã mµ ®· lµm cho
n¨ng suÊt lóa t¨ng cao, n©ng cao s¶n l-îng cho xuÊt khÈu.
2. T×nh h×nh xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam trong nh÷ng
n¨m võa qua.
5
Nh÷ng con sè vÒ n¨ng suÊt trong nh÷ng n¨m võa qua
hÕt søc ®¸ng mõng v× kh«ng ngõng t¨ng cao, riªng n¨m
2004 ®¹t ®Õn 36 triÖu tÊn . N¨m 2004 còng lµ n¨m mµ lÇn
®Çu tiªn ViÖt Nam xuÊt khÈu ®-îc 100.000 tÊn nh÷ng
n¨m tr-íc ®ã chØ dõng ë con sè kh«ng qu¸ 100000 tÊn (
n¨m 2003 ®¹t 30.000 tÊn) 1 sù viÖc phÊn khëi lµ Quèc héi
®· ban hµnh ph¸p lÖnh gièng c©y trång tr-íc ®ã chØ lµ
nghÞ ®Þnh . Kh«ng chØ t¨ng vÒ sè l-îng vÒ chÊt l-îng viÖc
®-a gièng míi vµo s¶n xuÊt, khiÕn cho chÊt l-îng g¹o
còng kh«ng thua kÐm g× Th¸i Lan. Chªnh lÖch gi¸ gi÷a
ViÖt Nam vµ Th¸i Lan ®· gi¶m ®¸ng kÓ tõ 40-50 USD/ tÊn
nh÷ng n¨m 1990-1997 xuèng cßn 20-25 USD/ tÊn . Lµ
mÆt hµng cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®øng thø 5, lóa g¹o ®· ®em
6
vÒ cho ®Êt n-íc, mçi n¨m tõ 600-800 triÖu USD , ®ãng
gãp tõ 12-13% tæng GDP. Kh«ng nh÷ng thÕ nã cßn gi÷
vai trß quan träng trong viÖc ®¶m b¶o an ninh l-¬ng thùc
trªn toµn thÕ giíi.
§øng thø 2 vÒ xuÊt khÈu g¹o, n-íc ta mçi n¨m gãp tõ
13-17% l-îng g¹o xuÊt khÊu sang thÕ giíi. HiÖn nay ViÖt
Nam xuÊt khÈu g¹o sang 80 n-íc trªn thÕ giíi..
Bé Th-¬ng m¹i dù baã xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam
sÏ gÆp nhiÒu thuËn lîi, cã thÓ ®¹t 3.8-4 triÖu tÊn, gièng
nh- n¨m 2004, do l-îng cung trªn thÕ giíi gi¶m.
7
Ch-¬ng 2 : T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu g¹o ViÖt
Nam sang thÞ tr-êng NhËt B¶n.
1. Mèi quan hÖ ViÖt Nam - NhËt B¶n.
M«i quan hÖ cña 2 n-íc ®· cã tõ kh¸ l©u, tuy nhiªn
cho ®Õn ®Çu nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XX quan hÖ míi ®-îc
®©û m¹nh. Dï quan hÖ gi÷a 2 nø¬c tr¶i qua nhiÒu b-íc
th¨ng trÇm song vÉn ®-îc duy tr× vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn.
NhËt b¶n cµng ngµy cµng chøng tá m×nh lµ c-êng
quèc kinh tÕ, cã vai trß trong khu vùc vµ thÕ giíi. Ch©u ¸
hiÖn ®ang lµ b¹n hµng vµ lµ ®èi t¸c chñ yÕu cña NhËt B¶n.
V× vËy, viÖc më réng quan hÖ kinh tÕ víi ViÖt Nam còng
n»m trong chiÕn l-îc ®ã.
8
ViÖc t¨ng c-êng hîp t¸c kinh tÕ gi÷a 2 n-íc kh«ng
chØ cã xuÊt ph¸t tõ lîi Ých cña NhËt B¶n mµ cßn xuÊt ph¸t
tõ chÝnh nhu cÇu vµ lîi Ých cña ta. ChÝnh s¸ch ®æi míi thÓ
hiÖn c¶ nh÷ng c¨n b¶n trong chÝnh s¸ch ®èi néi vµ ®èi
ngo¹i chøng tá ViÖt Nam s½n sµng hîp t¸c víi c¸c n-íc
trªn thÕ giíi. NhËt B¶n lµ mét n-íc tiÒm n¨ng vÒ kinh tÕ
vµ cã vai trß æn ®Þnh, hç trî c¸c n-íc trong khu vùc ®· trë
thµnh ®èi t¸c vµ lµ h-íng -u tiªn ®Ó më réng quan hÖ cña
ViÖt Nam. §iÒu nµy kh«ng chØ duy tr× m«i tr-êng æn ®Þnh
xung quanh mµ ViÖt Nam cßn mong muèn nhËn ®-îc sù
gióp ®ì tõ phÝa NhËt B¶n.
9
Nh÷ng n¨m ®æi míi võa qua, ho¹t ®éng ngo¹i th-¬ng
ViÖt Nam ®· ®¹t ®-îc nh÷ng t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn kh¶
quan. §ãng gãp vµo kÕt qu¶ chung ®ã, ch¾c ch¾n lµ cã
¶nh h-ëng kh«ng nhá cña ngo¹i th-¬ng NhËt B¶n. C¸c sè
liÖu thèng kª cho thÊy kim ng¹ch bu«n b¸n ViÖt – NhËt
trong nh÷ng n¨m võa qua. N¨m 1998 ®· t¨ng h¬n 19.9 lÇn
so víi n¨m 1985. ChØ riªng th¸ng 8 n¨m (11989-1997)
kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ViÖt - NhËt ®· ®¹t 15.299 triÖu
USD. §ã lµ dÊu hiÖu cho thÊy NhËt B¶n kh«ng chØ lµ thÞ
tr-êng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam mµ cßn lµ thÞ
tr-êng nhËp khÈu quan träng ®èi víi nhiÒu lo¹i hµng ho¸
cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m s¾p tíi.
10
2. Nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi ngµnh xuÊt khÈu g¹o
ViÖt Nam.
§iÒu ®¸ng nãi ®Çu tiªn lµ g¹o ViÖt Nam chiÕm thÞ
tr-êng nhá trªn thÞ tr-êng NhËt B¶n. N¨m 1999 NhËt ®·
¸p ®Æt ra møc thuÕ rÊt cao cho n«ng s¶n xuÊt nhËp khÈu (
1 kg g¹o nhËp khÈu lµ 351 yªn ). Víi møc thuÕ nh- vËy
th× qu¶ lµ khã kh¨n ®èi víi viÖc xuÊt khÈu g¹o cña ta vµo
thÞ tr-êng nµy.
ThÞ phÇn chñ yÕu trªn thÞ tr-êng cña NhËt B¶n lµ Hoa
Kú, chiÕm tíi 47.9% g¹o nhËp khÈu. Ngoµi nh÷ng lý do
chÝnh trÞ chóng ta còng cã thÓ thÊy ®-îc g¹o Hoa Kú lµ
11
nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l-îng cao, ®¸p øng tiªu dïng
hiÖn nay cña ng-êi d©n NhËt B¶n.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y th× NhËt B¶n còng ®· nhËp
khÈu g¹o cña Trung Quçc do chÊt l-îng g¹o xuÊt khÈu
cña Trung Quèc ®· cao h¬n vµ gi¸ thµnh th× thÊp.
NhËt B¶n lµ mét n-íc ph¸t triÓn, nªn ng-êi tiªu dïng
NhËt rÊt ®ßi hái vÒ chÊt l-îng vµ gi¸ c¶ phï hîp. Bªn c¹nh
®ã, NhËt cßn lµ n-íc cã møc b¶o hé n«ng s¶n cao nhÊt thÕ
giíi, ®Ó b¶o vÖ nh÷ng nhµ n«ng chèng l¹i sù c¹nh tranh
quèc tÕ.
T¹i NhËt cã 3 lo¹i g¹o chÝnh: g¹o cña chÝnh phñ, g¹o
b¸n trªn tù do trªn thÞ tr-êng, vµ g¹o b¸n ngoµi hÖ thèng
12
cña chÝnh phñ ( g¹o ng-êi d©n tù tiªu thô vµ b¸n trùc tiÕp
cho c¸c ®¹i lý b¸n bu«n, b¸n lÎ vµ ng-êi tiªu dïng). Xu
h-íng tiªu thô g¹o suy gi¶m t¹i NhËt, møc tiªu thô b×nh
qu©n theo ®Çu ng-êi t¹i NhËt gi¶m 2,2% trong n¨m 1999
so víi n¨m 1998. §Õn n¨m 2000, tæng nhu cÇu tiªu thô
g¹o gi¶m xuèng chØ cßn 9,6-10,1 triÖu tÊn vµ g¹o tiªu thô
®Çu ng-êi lµ 58-62kg.
ChÝnh nh÷ng ®iªï ®ã ®· lµm cho g¹o ViÖt Nam gÆp
khã kh¨n trong viÖc xuÊt khÈu g¹o vµo thÞ tr-êng NhËt. 5
th¸ng ®Çu n¨m 2000 trÞ gi¸ l-îng g¹o xuÊt khÈu sang
NhËt lµ 1.443.661 USD, ®Õn nöa ®Çu n¨m 2001 l-îng g¹o
13
xuÊt khÈu cã t¨ng lªn tíi 25.404 tÊn t-¬ng ®-¬ng víi
4.019.916USD.
Bªn c¹nh ®ã, ngµnh s¶n xuÊt lóa g¹o cña ta cßn thiÕu
vèn vµ kü thuËt cßn thÊp kÐm, thñ tôc th¹nh to¸n vay ng©n
hµng cßn phiÒn phøc. §Ó thùc hiÖn c¸c hîp ®ång xuÊt
khÈu g¹o, c¸c doanh nghiÖp rÊt cÇn vèn ®Ó mua lóa cÊt gi÷
víi sè l-îng lín, tËp trung vµo thêi ®iÓm trong vô mïa thu
ho¹ch lóa. Trong khi ®ã kh¶ n¨ng cung øng cña c¸c
NHTM cã h¹n, chÝnh s¸ch hç trî vÒ l·i suÊt ®èi víi doanh
nghiÖp xuÊt khÈu vµ ph-¬ng thøc b¶o hµnh cña ng©n hµng
cßn cã nhiÒu ®iÓm ch-a hîp lý.
14
HiÖn nay, mét sè vÊn ®Ò cÇn ph¶i ®Ò cËp tíi lµ chóng
ta ch-a cã nh·n hiÖu g¹o næi tiÕng, ®©y chÝnh lµ vÊn ®Ò
khã kh¨n trong viÖc xuÊt khÈu cña n-íc ta. Khi ch-a cã
th-¬ng hiÖu næi tiÕng th× ng-êi tiªu dïng khã cã thÓ tiÕp
cËn vµ -u thÝch s¶n phÈm.
3. C¬ héi xuÊt khÈu sang thÞ tr-êng NhËt B¶n cña
ViÖt Nam.
NhËt B¶n lµ n-íc cã thÆng d- lín nhÊt trªn thÕ giíi do
xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp nh-ng l¹i khã kh¨n trong
viÖc më réng thÞ tr-êng n«ng s¶n. Víi hy väng gi¶m bít
th©m hôt trong c¸n c©n th-¬ng m¹i, nhiÒu n-íc ®· cã yªu
cÇu NhËt B¶n më réng cöa thÞ tr-êng n«ng s¶n.
15
VÞªc n-íc ta vµ nhËt dµnh nhau tèi huÖ quèc n¨m
1999 ®· ®¸nh dÊu xu h-íng æn ®Þnh vµ më réng thÞ tr-êng
xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. QuyÕt ®Þnh cña NhËt ®· t¹o ®iÒu
kiÖn ®Ò c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam më réng thÞ tr-êng
tiªu thô cña m×nh t¹i NhËt, ®ång thêi t¨ng thªm uy tÝn
cho hµng ViÖt Nam th©m nhËp vµo thÞ tr-êng khã tÝnh
kh¸c. Víi c¬ héi nh- vËy mong r»ng trong t-¬ng lai xuÊt
khÈu ViÖt Nam sÏ gÆt h¸i ®-îc nhiÒu thµnh c«ng.
ChÊt l-îng, chñng lo¹i g¹o cña ta ngµy cµng ®-îc
n©ng cao. NhiÒu n¨m qua gièng lóa cña ta ®· ®-îc nhiÒu
nhµ khoa häc trong n-íc vµ thÕ giíi hîp t¸c nghiªn cøu ®Ó
®-a ra canh t¸c.
16
Chóng ta cã mét thÕ c¹nh tranh rÊt tèt trªn thÞ tr-êng
thÕ giíi ®ã lµ gi¸ g¹o. Do ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ tù nhiªn
vµ nguån lùc dåi dµo nªn gi¸ g¹o ViÖt Nam th-êng thÊp
h¬n so víi c¸c n-íc kh¸c. Cïng víi chÊt l-îng, sè l-îng
vµ thÞ phÇn xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam, gi¸ g¹o cña ViÖt
Nam ®· h¹n chÕ ®-îc biÕn ®éng gi¸ quçc tÕ bÊt lîi cho
m×nh.
Ph-¬ng thøc thanh to¸n g¹o xuÊt khÈu cña ViÖt Nam
chñ yÕu lµ b»ng L/C chiÕm trªn 76% tæng sè g¹o xuÊt
khÈu. Ph-¬ng thøc thanh to¸n hµng ®æi hµng nh÷ng n¨m
qua duy tr× ë møc trung b×nh 14%. Cuèi cïng ph-¬ng thøc
tr¶ nî ë møc trªn duíi 8%.
17
VÒ phÝa NhËt, mÆc dï do s¶n l-îng g¹o s¶n xuÊt ra
cao h¬n so víi nhu cÇu tiªu dïng trong n-íc nh-ng do ®Çu
t- kü thuËt rÊt lín nªn gi¸ thµnh s¶n xuÊt g¹o ë NhËt rÊt
cao, gÊp 9 ®Õn 10 lÇn so víi thÕ giíi. V× vËy, ng-êi d©n
nhËt ®ang rÊt hy väng ®-îc ¨n g¹o cña thÕ giíi víi gi¸ rÎ
h¬n trong ®ã cã g¹o cña n-íc ta.
N¨m 2000 trÞ gi¸ xuÊt khÈu sang NhËt lµ 1443662
USD, ®Õn n¨m 2001 l-îng g¹o xuÊt khÈu ra thÕ giíi lµ cña
ta lµ 3800000 trong khi nhËp khÈu vµo NhËt chØ chiÕm
25404 tÊn. Theo chñ tr-¬ng cña chóng ta trong nh÷ng
n¨m tíi chóng ta t¨ng l-îng xuÊt khÈu sang NhËt, ®Ó lµm
18
®-îc ®iÒu ®ã chóng ta ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p tèi -u ®Ó
cã thÓ th©m nhËp vµo thÞ tr-êng khã tÝnh nh- NhËt B¶n.
Ch-¬ng 3 : Gi¶i ph¸p ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu g¹o VÞªt
Nam sang thÞ tr-êng NhËt B¶n.
Trong xu thÕ héi nhËp thÕ giíi, tù do h¸o mËu dÞch th×
vÊn ®Ò ®Æt ra lµ chóng ta cã biÖn ph¸p g× ®Ó c¶i thiÖn vµ
®Èy m¹nh xuÊt khÈu g¹o nãi chung hay xuÊt khÈu sang thÞ
tr-êng NhËt B¶n nãi riªng.
§Çu tiªn kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn nh÷ng chÝnh s¸ch
vµ c¬ chÕ cña nhµ n-íc. ChÝnh s¸ch cña nhµ n-íc t¸c
®éng rÊt lín ®Õn xuÊt khÈu, nã kh«ng chØ lµ vai trß tr¸ch
nhiÖm cña nhµ n-íc mµ cßn lµ c«ng cô khuyÕn khÝch xuÊt
19
khÈu. §iÒu ®ã thÓ hiÖn qua chÝnh s¸ch thuÕ, nÕu cã mét
chÝnh s¸ch thuÕ hîp lý vµ æn ®Þnh sÏ lµ mét ®éng lùc tµi
chÝnh ®Ó n©ng cao s¶n l-îng xuÊt khÈu.
§Ó th©m nhËp vµo thÞ tr-êng NhËt, cÇn ph¶i cã sù hç
trî cña nhµ n-íc b»ng nç lùc vÒ ngo¹i giao vµ chÝnh s¸ch
®èi ngo¹i ®óng ®¾n .
ThÞ tr-êng NhËt ®ßi hái mét chiÕn dÞch l©u dµi víi
tÇm nh×n s©u réng, tr-íc hÕt chóng ta ph¶i nghiªn cøu kü
thÞ tr-êng, c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, nhu cÇu cña ng-êi tiªu
dïng, møc gi¸, kªnh ph©n phèi…………. HiÖn nay chóng ta
chän xuÊt khÈu trùc tiÕp lµ con ®-êng x©m nhËp vµo thÞ
tr-êng NhËt B¶n. H×nh thøc nµy, chØ thÝch hîp víi thêi kú
20
- Xem thêm -