Tài liệu Quản lí tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM (Luận văn thạc sĩ)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Phạm Hoàng Chương QUẢN LÍ TÀI CHÍNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh - 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Phạm Hoàng Chương QUẢN LÍ TÀI CHÍNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Quản lí giáo dục Mã số: 62 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VÕ THỊ BÍCH HẠNH Thành phố Hồ Chí Minh - 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng luận văn thạc sĩ với đề tài “Quản lí tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM” là sản phẩm nghiên cứu khoa học của cá nhân tôi, không sao chép bất kỳ đề tài nào của các tác giả khác. Tất cả các nội dung của luận văn hoàn toàn được hình thành và phát triển từ những quan điểm của bản thân, dưới sự hướng dẫn của TS. Võ Thị Bích Hạnh. Các số liệu thu thập được và kết quả phân tích trong luận văn là hoàn toàn trung thực, khách quan. Những số liệu tham khảo và các dẫn chứng đều có nguồn trích dẫn rõ ràng. Tác giả cam đoan đề tài của luận văn không trùng với đề tài nghiên cứu nào trước đây. Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 09 năm 2017 Tác giả Phạm Hoàng Chương LỜI CẢM ƠN Kính thưa các cô, các thầy, các anh chị đồng nghiệp. Lời nói đầu tiên cho phép tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc đến TS. Võ Thị Bích Hạnh, giảng viên hướng dẫn khoa học, người đã tận tâm giúp đỡ, hướng dẫn và động viên tôi rất nhiều trong suốt quá trình hoàn thành luận văn. Trong thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt nghiệp, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ và động viên rất quý báu của quý thầy/cô, các anh/chị đồng nghiệp, gia đình và bạn bè. Nhân đây, Tôi xin chân thành cám ơn Ban Giám hiệu, quý thầy/cô, các anh/chị công tác ở các Khoa, Phòng, Ban - Trường Đại học Sư phạm TP. HCM đã hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi rất nhiều để hoàn thành luận văn. Xin trân trọng cám ơn các đồng chí cán bộ quản lí và các đồng nghiệp Phòng Kế hoạch Tài chính - Trường Đại học Sư phạm TP. HCM đã tạo điều kiện thuận lợi về thời gian để tôi có thể học tập chương trình đào tạo Sau Đại học tại trường. Sau cùng, tôi cũng xin cám ơn gia đình, bạn bè đã động viên, khích lệ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn. Kính thưa quý thầy, quý cô. Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp, song chắc chắn luận văn sẽ không tránh khỏi thiếu sót nhất định, tác giả kính mong nhận được sự góp ý của quý thầy/cô để luận văn được hoàn thiện hơn. Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn. Kính chúc quý thầy/cô mạnh khỏe và thành công trong cuộc sống. Trân trọng. Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 09 năm 2017 Tác giả Phạm Hoàng Chương DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế CBQL Cán bộ quản lí CBVC Cán bộ viên chức CSVC Cơ sở vật chất GD Giáo dục GDĐH Giáo dục Đại học GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GV Giảng viên ĐH Đại học ĐHSP Đại học Sư phạm KHTC Kế hoạch Tài chính NSNN Ngân sách Nhà nước QL Quản lí QLGD Quản lí giáo dục QLTC Quản lí Tài chính TC Tài chính TNCN Thu nhập cá nhân TP. HCM Thành phố Hồ Chí Minh DANH MỤC CÁC HÌNH, BIỂU ĐỒ STT Hình 1.1 Hình 1.2 Nội dung Mối quan hệ của các chức năng trong một chu trình quản lí Sơ đồ khái niệm quản lí Biểu đồ 2.1 Phân bố số lượng khảo sát Trang 17 18 49 DANH MỤC CÁC BẢNG STT Nội dung Trang Bảng 2.1 Các đơn vị trực thuộc Trường ĐHSP TP. HCM 44 Bảng 2.2 Các cơ sở hiện nay của Trường ĐHSP TP. HCM 45 Bảng 2.3 Tổng hợp các nguồn thu chính của Trường Đại học Sư phạm TP. HCM 46 Bảng 2.4 Tổng số thu hoạt động dịch vụ 47 47 Bảng 2.6 Một số chỉ tiêu về tình hình sử dụng các nguồn kinh phí chi thường xuyên Tầm quan trọng của hoạt động tài chính Bảng 2.7 Thực hiện chính sách chế độ về tài chính kế toán 52 Bảng 2.8 Hoạt động tài chính của nhà trường 53 Bảng 2.9 Thực hiện công tác tài chính giữa các đơn vị trong nội bộ nhà trường 54 Bảng 2.5 Bảng 2.10 Hoạt động tạo nguồn thu của nhà trường hiện nay Nhận thức về sự cần thiết của quản lí tài chính và công tác Bảng 2.11 quản lí tài chính tại trường Đại học Sư phạm TP.HCM Vai trò của quản lí tài chính tại trường Đại học Sư phạm Bảng 2.12 TP.HCM Mục tiêu của quản lí tài chính tại trường Đại học Sư phạm Bảng 2.13 TP.HCM Nội dung của quản lí tài chính tại trường Đại học Sư phạm Bảng 2.14 TP.HCM Nguyên tắc của quản lí tài chính tại trường Đại học Sư phạm Bảng 2.15 TP.HCM Yêu cầu của quản lí tài chính tại trường Đại học Sư phạm Bảng 2.16 TP.HCM Phương pháp của quản lí tài chính tại trường Đại học Sư phạm Bảng 2.17 TP.HCM Mức độ ảnh hưởng của quản lí tài chính đối với hoạt động đào Bảng 2.18 tạo tại trường Đại học Sư phạm TP.HCM Ý nghĩa của từng giá trị trung bình đối với thang đo khoảng Bảng 3.1 Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các Bảng 3.2 nhóm biện pháp 51 55 57 59 62 66 68 70 73 76 100 101 MỤC LỤC Trang phụ bìa Trang Lời cam đoan Lời cám ơn Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các hình, biểu đồ Danh mục các bảng MỞ ĐẦU……........................................................................................................... .1 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ TÀI CHÍNH VÀ QUẢN LÍ TÀI CHÍNH Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC……............................................ 9 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề................................................................................... 9 1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước.................................................................................. 9 1.1.2. Nghiên cứu trong nước.. .............................................................................. 11 1.2. Một số khái niệm cơ bản ................................................................................... 13 1.2.1. Quản lí.......................................................................................................... 13 1.2.2. Chức năng quản lí ........................................................................................ 14 1.2.3. Quản lí Giáo dục. ......................................................................................... 17 1.2.4. Quản lí nhà trường ....................................................................................... 18 1.2.5. Tài chính. ..................................................................................................... 20 1.2.6. Quản lí tài chính .......................................................................................... 20 1.3. Một số vấn đề lí luận về tài chính ..................................................................... 21 1.3.1. Vai trò của tài chính ..................................................................................... 21 1.3.2. Các quan hệ của tài chính trong nhà trường ................................................ 22 1.3.3. Nội dung của tài chính ................................................................................. 23 1.3.4. Nguyên tắc và yêu cầu trong hoạt động tài chính ....................................... 24 1.4. Lí luận về quản lí hoạt động tài chính ............................................................... 24 1.4.1. Vai trò của quản lí hoạt động tài chính. ..................................................... ..24 1.4.2. Mục tiêu của quản lí hoạt động tài chính..................................................... 25 1.4.3. Nội dung quản lí hoạt động tài chính ....................................................... .. 26 1.4.4. Phương pháp quản lí hoạt động tài chính.. .................................................. 34 1.4.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động tài chính ............................... 36 Tiểu kết chương 1 ................................................................................................... ..39 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG TÀI CHÍNH VÀ QUẢN LÍ TÀI CHÍNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HCM....................... 40 2.1. Vài nét về quá trình hình thành và phát triển của Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh ................................................................................. 40 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ............................................................... 40 2.1.2. Vị trí, vai trò của Trường Đại học Sư phạm TP. HCM ............................... 41 2.1.3. Sứ mạng, mục tiêu và nhiệm vụ của Trường Đại học Sư phạm Thành Phố Hồ Chí Minh...................................................................................................... 42 2.1.4. Các cơ sở của Trường Đại học Sư phạm TP. HCM ................................... .45 2.1.5. Tình hình tài chính giai đoạn 2014 – 2016 tại Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh ............................................................................. 46 2.2. Mẫu khảo sát và tổ chức khảo sát thực trạng .................................................. ..48 2.2.1. Mục đích khảo sát ..................................................................................... .. 48 2.2.2. Phương pháp khảo sát ................................................................................ . 48 2.2.3. Đối tượng khảo sát ..................................................................................... . 48 2.2.4. Các chỉ số thống kê ...................................................................................... 49 2.3. Thực trạng hoạt động tài chính và quản lí hoạt động tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM. ............................................................................ 50 2.3.1. Thực trạng hoạt động tài chính .................................................................... 50 2.3.2. Thực trạng quản lí tài chính ....................................................................... . 56 2.4. Đánh giá thực trạng quản lí tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP.HCM .................................................................................................................. 76 2.4.1 Những kết quả đạt được................................................................................ 76 2.4.2 Hạn chế và nguyên nhân .............................................................................. 78 Tiểu kết chương 2 ................................................................................................... ..83 CHƯƠNG 3. ĐỀ XUẤT NHÓM BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÍ TÀI CHÍNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HCM........................................................................... 84 3.1. Cơ sở đề xuất các biện pháp .............................................................................. 84 3.1.1. Cơ sở pháp lí ............................................................................................. .. 84 3.1.2. Cơ sở lí luận ................................................................................................. 84 3.1.3. Cơ sở thực tiễn ........................................................................................... . 85 3.2. Nhóm biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lí tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM ............................................................................................ 85 3.2.1. Nhóm biện pháp đối với Nhà nước .......................................................... .. 85 3.2.2. Nhóm biện pháp đối với Trường Đại học Sư phạm TP. HCM ................ .. 88 3.2.3. Nhóm biện pháp về quản lí các điều kiện hỗ trợ ......................................... 98 3.3. Khảo nghiệm các biện pháp .......................................................................... . 100 Tiểu kết chương 3 ................................................................................................ .. 105 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ...................................................................... 106 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. ..110 PHỤ LỤC…….. .................................................................................................... 113 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nghị định số 43/2006/NĐ-CP ban hành ngày 25/04/2006 quy định quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập; tại điều 2 cũng nhấn mạnh: - Trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho đơn vị sự nghiệp trong việc tổ chức công việc, sắp xếp lại bộ máy, sử dụng lao động và nguồn lực tài chính để hoàn thành nhiệm vụ được giao; phát huy mọi khả năng của đơn vị để cung cấp dịch vụ với chất lượng cao cho xã hội; tăng nguồn thu nhằm từng bước giải quyết thu nhập cho người lao động. - Thực hiện chủ trương xã hội hoá trong việc cung cấp dịch vụ cho xã hội, huy động sự đóng góp của cộng đồng xã hội để phát triển các hoạt động sự nghiệp, từng bước giảm dần bao cấp từ ngân sách nhà nước. Văn kiện đại hội lần thứ XI của đảng đã nêu rõ “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Trong đó thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa, hội nhập quốc tế và thực hiện đổi mới cơ chế tài chính giáo dục”. Như vậy, chủ trương đổi mới nền giáo dục Việt Nam nói chung trong đó có đổi mới quản lí và nâng cao chất lượng giáo dục đại học là một yêu cầu cấp thiết để đảm bảo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XII tiếp tục khẳng định “Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đào tạo theo hướng mở, hội nhập, xây dựng xã hội học tập... Phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lí đáp ứng yêu cầu đổi mới. Ngân sách nhà nước bảo đảm cho giáo dục phổ cập... Khuyến khích xã hội hóa đầu tư phát triển các trường chất lượng cao ở tất cả các cấp học và trình độ đào tạo. Giao quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục, đào tạo, nhất là các trường đại học, trường dạy nghề… Hoàn thiện chính sách tín dụng ưu đãi cho học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn.” Thực hiện đổi mới cơ chế tài chính giáo dục, việc nhà nước trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các đơn vị sự nghiệp có thu hoạt động trong lĩnh vực giáo 2 dục đào tạo đặc biệt là giáo dục đại học đã giúp các trường đại học công lập chủ động hơn trong việc tổ chức công việc, sắp xếp lại bộ máy, sử dụng lao động và nguồn lực tài chính để hoàn thành nhiệm vụ được giao, phát huy mọi khả năng của đơn vị để cung cấp dịch vụ đào tạo với chất lượng cao cho xã hội, tăng nguồn thu nhằm từng bước nâng cao thu nhập cho cán bộ viên chức. Mặc khác qua trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong lĩnh vực giáo dục nhằm thực hiện chủ trương xã hội hóa giáo dục, huy động sự đóng góp của cộng đồng để phát triển sự nghiệp giáo dục, từng bước giảm dần bao cấp từ ngân sách nhà nước. Trong nhiều thập kỷ qua, lĩnh vực giáo dục – đào tạo luôn đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế quốc dân. Hơn 40 năm đổi mới, giáo dục Việt Nam, trong đó giáo dục đại học – một bộ phận cấu thành quan trọng đã đạt được những thành tích đầy ấn tượng. Giáo dục đại học cùng với hệ thống giáo dục cả nước góp phần vào việc nâng cao trình độ học vấn, trình độ chuyên môn kĩ thuật của dân cư; thúc đẩy tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu phân công lao động; nâng cao chất lượng con người. Giáo dục đại học còn là một chiến lược cụ thể để nâng cao tính cạnh tranh chất lượng lao động có trình độ của Việt Nam trong khu vực và thế giới Việt Nam với mục tiêu đến năm 2020 cơ bản sẽ trở thành một nước công nghiệp, động lực chính sẽ là nguồn nhân lực có chất lượng cao, là đội ngũ trí thức cho sự phát triển kinh tế – xã hội bền vững. Thực hiện chủ trương, chính sách đổi mới nền giáo dục của Đảng và Nhà nước, coi giáo dục – đào tạo là quốc sách hàng đầu, các trường công lập giữ vững vai trò nòng cốt trong hệ thống giáo dục quốc dân. Những năm gần đây giáo dục đại học ở Việt Nam có rất nhiều thay đổi, ngày càng có nhiều trường đại học ngoài công lập, đại học nước ngoài, các chương trình liên kết quốc tế và nhiều chương trình du học tại chổ của nước ngoài tham gia vào thị trường cung cấp dịch vụ giáo dục đại học ở Việt Nam. Điều này, đã đặt các trường đại học công lập của Việt Nam vào một vị thế cạnh tranh lẫn nhau ngày càng tăng và cạnh tranh với những tổ chức cung cấp dịch vụ giáo dục đại học của nước ngoài ngày càng cao hơn. Mặt khác, thực hiện đổi mới cơ chế tài chính giáo dục, trao quyền tự chủ cho các trường đại học công lập, nhà nước sẽ từng bước giảm dần tỷ lệ chi thường xuyên NSNN cho giáo dục đại học với mục tiêu tăng tính 3 tự chủ cho các trường nhằm giúp các trường nâng cao khả năng cạnh tranh và giảm gánh nặng ngân sách chi cho giáo dục đại học. Nguồn lực tài chính là một trong bốn nguồn lực quan trọng giúp đơn vị tồn tại và phát triển. Như vậy, về nguồn lực tài chính các trường Đại học công lập ở Việt Nam nói chung và Trường Đại học Sư phạm TP.HCM nói riêng phải chủ động chuyển đổi nguồn thu theo hướng từ một cơ cấu nguồn thu chủ yếu dựa vào sự tài trợ của nhà nước sang một cơ chế nguồn thu đa dạng hơn, dựa nhiều hơn vào học phí cũng như những hoạt động dịch vụ hợp pháp khác của nhà trường. Trong bối cảnh trên chúng ta nhận thấy rằng, để đạt được các mục tiêu trên thì việc quản lí tài chính trong nhà trường là cốt lõi của vấn đề. Với xu thế phát triển mạnh nền kinh tế tri thức trên thế giới, trước sự cạnh tranh của các cơ sở giáo dục đào tạo Đại học khác ở trong, ngoài nước và việc thí điểm thực hiện cơ chế tự chủ tài chính … buộc các trường Đại học công lập Việt Nam phải nghiên cứu xây dựng kế hoạch, điều chỉnh hoạt động giáo dục đào tạo một cách hiệu quả, quản lí và sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính để đảm bảo nhu cầu chi tiêu và phát triển bền vững thực hiện sứ mạng được giao. Qua nhiều năm gắn bó với công tác tài chính của nhà trường, tôi luôn trăn trở với vấn đề này. Từ thực tế như vậy, tôi mạnh dạn chọn nghiên cứu vấn đề “Quản lí tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM” làm đề tài nghiên cứu của mình. Tôi mong muốn tìm hiểu thực trạng công tác quản lí nguồn lực tài chính tại trường. Từ đó đề xuất các biện pháp quản lí nguồn lực tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP.HCM hiệu quả hơn nhằm góp phần vào sự phát triển bền vững của nhà trường 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lí luận, khảo sát và đánh giá thực trạng quản lí tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM, từ đó tác giả đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác quản lí tài chính phục vụ chiến lược phát triển nhà trường. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1 Khách thể nghiên cứu: Hoạt động quản lí tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM. 4 3.2 Đối tượng nghiên cứu : Quản lí tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM. 4. Giả thuyết khoa học Hoạt động quản lí tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM đã thực hiện hiệu quả các công tác chuyên môn, nghiệp vụ như: Đảm bảo công tác kế hoạch ngân sách, các nhiệm vụ chuyên môn, nhiệm vụ chi thường xuyên, chi không thường xuyên bằng NSNN, tổ chức hạch toán kế toán đầy đủ, kịp thời tất cả các nguồn thu, chi từ NSNN cũng như các khoản thu hợp pháp khác tại trường. Tuy nhiên, công tác quản lí tài chính của nhà trường chưa được quan tâm tối đa. Nếu khảo sát đúng thực trạng quản lí tài chính ở Trường Đại học Sư phạm TP. HCM, người nghiên cứu sẽ có cơ sở đề xuất được các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lí tài chính phục vụ chiến lược phát triển Trường Đại học Sư phạm TP. HCM, góp phần đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa cơ sở lí luận về quản lí tài chính tại trường Đại học. - Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lí tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM. - Đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lí tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu 6.1. Giới hạn nghiên cứu: Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu thực trạng quản lí tài chính ở phạm vi cấp trường. 6.2. Phạm vi nghiên cứu: Trong quá trình khảo sát thực trạng quản lí tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM người nghiên cứu chỉ tập trung nghiên cứu về: 6.2.1. Đối tượng khảo sát: Đối tượng khảo sát gồm lãnh đạo, cán bộ quản lí phụ trách các phòng, ban, đơn vị Trường Đại học Sư phạm TP. HCM và lấy ý kiến của một số nhà khoa học, các chuyên gia về tài chính. 6.2.2. Địa bàn khảo sát: 5 Tác giả khảo sát tại Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, 6.2.3. Nội dung nghiên cứu: Do điều kiện thời gian nghiên cứu còn hạn chế nên tác giả đề tài xin được nghiên cứu chủ yếu về thực trạng quản lí, sử dụng nguồn thu tài chính từ hoạt động sự nghiệp và các nguồn thu tài chính hợp pháp tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM giai đoạn 2014 – 2016. 6.2.4. Thời gian thực hiện: Để khảo sát thực trạng, đề tài sử dụng các số líệu, dữ kiện được thu thập, nghiên cứu trong giai đoạn 2014- 2016 và khuyến nghị các biện pháp quản lí tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM trong các năm học tiếp theo. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp luận nghiên cứu 7.1.1. Quan điểm hệ thống- cấu trúc Quan điểm hệ thống cấu trúc: Nghiên cứu công tác quản lí tài chính một cách toàn diện, trên nhiều mặt dựa vào việc phân tích đối tượng thành các bộ phận trong một chỉnh thể. Kết quả nghiên cứu được trình bày một cách hệ thống và có cấu trúc theo một trình tự khoa học. Đồng thời các biện pháp được đề xuất phải dựa trên một quy trình cụ thể. Vận dụng quan điểm hệ thống-cấu trúc vào đề tài này, người nghiên cứu có thể nghiên cứu thực trạng công tác quản lí tài chính Trường Đại học Sư phạm TP. HCM. Trong đó, nghiên cứu công tác quản lí tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM cần nghiên cứu một cách hệ thống những yếu tố cấu thành theo một trình tự khoa học. Khi đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lí tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM, các biện pháp được sắp xếp trong mối liên hệ chặt chẽ với nhau và theo một chỉnh thể thống nhất. 7.1.2. Quan điểm lịch sử - logic Quan điểm lịch sử - logic: Tìm hiểu, phát hiện sự nảy sinh phát triển của công tác quản lí tài chính trong những khoảng thời gian và không gian cụ thể với những điều kiện, hoàn cảnh cụ thể để điều tra khách quan nhất. Việc đề xuất và khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lí được thực hiện theo một 6 trình tự khoa học. Mỗi sự vật hiện tượng đều có quá trình phát triển từ quá khứ, hiện tại và tương lai. Ba thời kỳ này có mối quan hệ mật thiết với nhau. Vì thế cần dựa vào quan điểm này để đề xuất các biện pháp cho công tác quản lí tài chính đảm bảo phù hợp với thực tiễn, đồng thời thừa hưởng những ưu điểm, kết quả đạt được trong quá khứ cũng như khắc phục những hạn chế còn tồn đọng nhằm hướng đến sự phát triển trong tương lai. 7.1.3. Quan điểm thực tiễn Quan điểm thực tiễn: Trên cơ sở xuất phát từ các vấn đề cấp thiết của thực trạng công tác quản lí tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM còn hạn chế, từ đó người nghiên cứu đề xuất các biện pháp nhằm góp phần khắc phục những hạn chế, nâng cao hiệu quả quản lí tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM. 7.2. Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận: Phân tích, tổng hợp các tài líệu, các công trình nghiên cứu khoa học trong nước và ngoài nước, các bài báo, các tạp chí chuyên ngành, các văn kiện của Đảng và Nhà nước, các văn bản hướng dẫn của ngành và hệ thống hóa cơ sở lí thuyết có líên quan đến quản lí hoạt động tài chính ở trường đại học nhằm xây dựng cơ sở lí luận cho đề tài nghiên cứu. 7.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: 7.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Mục đích điều tra: Nhằm khảo sát các nhóm đối tượng là cán bộ quản lí về thực trạng quản lí tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM. Các dữ líệu điều tra được sẽ là những thông tin quan trọng cần thiết cho quá trình nghiên cứu và là căn cứ quan trọng để đề xuất các biện pháp khoa học. Có 2 loại phiếu khảo sát: - Phiếu khảo sát 1 dành cho cán bộ quản lí bao gồm Trưởng, Phó Trưởng các Khoa và các đơn vị: Phòng, Ban, Thư viện, Ký Túc xá. - Phiếu khảo sát 2 dành cho giảng viên, chuyên viên ở các Khoa, các đơn vị. Phiếu khảo sát gồm những nội dung: - Phần 1: Thông tin cá nhân 7 - Phần 2: Nội dung khảo sát bao gồm: Thực trạng hoạt động tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM. Thực trạng quản lí tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM. Ngoài ra người nghiên cứu còn dùng phiếu khảo sát 3 để khảo sát Trưởng, Phó Trưởng đơn vị về tính cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lí tài chính được đề xuất. 7.2.2.2. Phương pháp phỏng vấn Phương pháp này được thực hiện thông qua việc phỏng vấn, trao đổi trực tiếp với các chuyên gia, các cán bộ quản lí, các chuyên viên phụ trách trực tiếp cấp trường để hiểu rõ hơn về thực trạng quản lí hoạt động tài chính ở trường; nghiên cứu và đánh giá tính khả thi, cần thiết của các biện pháp đề xuất. 7.2.2.3. Phương pháp nghiên cứu hồ sơ Phương pháp này được thực hiện qua việc nghiên cứu các hồ sơ líên quan đến công tác quản lí tài chính như kế hoạch ngân sách, báo cáo tài chính... tại Trường đang nghiên cứu như kế hoạch ngân sách năm 2014 - 2016, báo cáo tài chính năm 2014 - 2016, qua đó nhằm hiểu rõ thực trạng để có cơ sở đề xuất các biện pháp quản lí tốt hơn. 7.2.2.4. Phương pháp toán thống kê Mục đích: Xử lí kết quả điều tra, khảo sát qua bảng phiếu hỏi thu được. Cách thức thực hiện: Sau khi thu thập các phiếu thăm dò ý kiến, dựa vào kết quả điều tra, người nghiên cứu sử dụng phần mềm SPSS for Windows và Microsoft Excel để xử lí các số líệu thu được từ điều tra bằng bảng khảo sát để thống kê như tính trung bình, tỷ lệ phần trăm, độ lệch chuẩn, so sánh trung bình để xem xét mối tương quan giữa các nhóm đối tượng nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng, kiểm tra sự cần thiết và tính khả thi của các nhóm biện pháp được đề xuất để nâng cao hiệu quả công tác quản lí hoạt động tài chính tại Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh. 8. Kết cấu của luận văn Kết cấu chính của luận văn gồm 3 phần: MỞ ĐẦU 8 Lí do chọn đề tài; Mục đích nghiên cứu; Khách thể và đối tượng nghiên cứu; Giả thuyết nghiên cứu; Nhiệm vụ nghiên cứu; Giới hạn và phạm vi nghiên cứu; Phương pháp nghiên cứu. NỘI DUNG Chương 1. Cơ sở lí luận về tài chính và quản lí tài chính. Chương 2. Thực trạng về hoạt động tài chính và quản lí hoạt động tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM. Chương 3. Đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lí tài chính tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC 9 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ TÀI CHÍNH VÀ QUẢN LÍ TÀI CHÍNH Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước Trong báo cáo nghiên cứu về “Hiệu quả của GDĐH công: tiếp cận hai giai đoạn đa quốc gia” [31], các tác giả Joanna Wolszczak-Derlacz và Aleksandra Parteka đã tổng kết việc thực hiện nghiên cứu 259 trường đại học thuộc 7 quốc gia châu Âu về các yếu tố tác động đến hiệu quả hoạt động của nhà trường. Nghiên cứu sử dụng hai thông số kĩ thuật phân tích, lần đầu bao gồm hai kết quả đầu ra (ấn phẩm và số sinh viên tốt nghiệp) và ba yếu tố đầu vào (số lượng đội ngũ, quy mô sinh viên và kinh phí) và lần thứ hai với hai kết quả đầu ra như trên và hai đầu vào (số lượng đội ngũ và kinh phí). Quy mô sinh viên, số lượng các khoa, nguồn kinh phí, thành phần đội ngũ và bề dày truyền thống được tìm thấy là những nhân tố quyết định hiệu suất của các đơn vị. Về tài chính, mức đầu tư của các nguồn bên ngoài cao hơn sẽ nâng cao hiệu quả của tổ chức. Các tác giả cũng kết luận rằng, do hiệu quả khác biệt giữa các trường trong mỗi quốc gia nên không thể chỉ ra quốc gia nào có thể là chuẩn mực cho các quốc gia khác. Bên cạnh đó, vị trí địa lí hay chỉ số tổng thu nhập bình quân đầu người cũng không phải là yếu tố tác động đến hiệu quả đào tạo. Bài “Phân tích sự gia tăng chi phí GDĐH” của các tác giả Robert B. Archibald và David H. Feldman [32] đã so sánh việc tăng chi phí GDĐH với việc tăng giá thành sản xuất sản phẩm của một số ngành công nghiệp và dịch vụ khác, phân tích căn bệnh chi phí và các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí GDĐH. Gia tăng chi phí được các tác giả phân tích như một căn bệnh mà người phải gánh chịu nó là người học. Một trong những lí do đáng nói là sự chậm tăng năng suất trong dịch vụ sẽ đặt áp lực lên việc tăng giá dịch vụ bên cạnh áp lực về tăng lương, chi phí bảo hiểm cho lao động có trình độ cao. Một số đề xuất như tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, điều chỉnh quy mô, hình thức tổ chức lớp học hay kiểm soát chặt chẽ chi phí có thể kiểm soát “căn bệnh” trên nhưng không phải dễ dàng. Riêng trong vấn đề kiểm soát chi tiêu bằng cách hạn chế doanh thu của các trường Đại học có thể dẫn đến những tác dụng phụ không mong muốn. 10 D. Bruce Johnstone cho rằng: “Tài chính là nền tảng chi phối phần lớn ba chủ đề bao quát về chính sách GDĐH hiện đại: chất lượng, và mối quan hệ giữa việc cấp chi phí và chất lượng ở bất cứ khía cạnh nào của nó; sự nhập học, hay việc tìm kiếm công bằng xã hội ở những người được hưởng lợi ích và những người phải chi trả cho GDĐH; và hiệu quả, hay việc tìm kiếm một mối quan hệ về hiệu suất chi phí giữa các nguồn thu nhập và các sản phẩm đầu ra” [30]. Về việc cung cấp tài chính cho GDĐH, cần xem xét ba vấn đề lớn: Quy mô đầu tư cho GDĐH của quốc gia, hiệu quả và năng suất của giáo dục đại học, các nguồn thu nhập để hỗ trợ cho GDĐH. Trong đó, vấn đề chi phí đơn vị có sự khác biệt lớn và lạm phát trong chi phí đôi khi tăng hơn mức bình thường. [30] Ngoài các nghiên cứu ngoài nước, còn có kinh nghiệm của một số nước như: Kinh nghiệm của Mỹ Nguồn kinh phí và tỷ lệ chi tiêu cho GDĐH ở Mỹ rất lớn, bao gồm nguồn kinh phí của NSNN, nguồn thu học phí của sinh viên, đóng góp của cộng đồng và bản thân trường đại học. Ngân sách của chính phủ dành cho giáo dục luôn có xu hướng gia tăng. Năm 1989 ngân sách đầu tư cho giáo dục khoảng 353 tỷ USD, đến năm 1999 đầu tư khoảng 635 tỷ USD, đến năm 2003 đầu tư đạt khoảng 756 tỷ USD. Do ngân sách đầu tư cho giáo dục tăng nên phần chi cho các trường ĐHCL cũng tăng theo. Đầu tư cho giáo dục ở Mỹ chiếm khoảng 7% GDP. Nguồn thu lớn của các trường ĐHCL ở Mỹ chủ yếu từ NSNN chiếm khoảng 51%, từ nguồn thu học phí của sinh viên chiếm khoảng 18%, thu từ đóng góp cộng đồng và thu khác của trường chiếm khoảng 31% [22]. Kinh nghiệm của Thái Lan Chính phủ Thái Lan khuyến khích khu vực tư nhân đầu tư cho hệ thống giáo dục như xây dựng cơ sở vật chất trường học, mua sắm trang thiết bị dạy học. Vừa qua, chính phủ đã thông qua việc xây dựng một quỹ 20 tỷ bạt để trợ cấp theo hình thức cho vay với lãi suất ưu đãi cho các nhà đầu tư muốn xây dựng thêm trường học. Chính phủ sẵn sàng cấp đất với giá thấp và miễn, giảm thuế cho các công trình xây dựng kết cấu hạ tầng giáo dục đào tạo. Đối với người học có quyền được vay trước một khoảng tiền để trả học phí, mua sách vở, tài liệu và các chi phí liên quan đến học tập, số tiền vay đủ cho người học có khả năng trang trải chi phí cho 7 năm