Tài liệu Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường thpt huyện phú vang, tỉnh thừa thiên huế (tt)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC HUẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN VĂN TRƢỜNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN PHÚ VANG, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Demo Version -Mã Select.Pdf SDK số: 60140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. LÊ KHÁNH TUẤN Huế, năm 2015 1 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực, đƣợc các đồng tác giả cho phép sử dụng và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ một công trình nào khác. Tác giả luận văn Nguyễn Văn Trƣờng Demo Version - Select.Pdf SDK 2 Lời Cảm Ơn Trân trọng cám ơn Ban giám hiệu, lãnh đạo phòng đào tạo sau đại học, Khoa Tâm lý – Giáo dục, trƣờng Đại học Sƣ phạm Huế cùng quý thầy giáo, cô giáo đã tham gia giảng dạy và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Đặc biệt, tôi xin đƣợc bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến thầy giáo Phó Giáo sƣ - Tiến sỹ Lê Khánh Tuấn, ngƣời thầy đã dành rất nhiều thời gian tâm huyết hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Tôi xin cảm ơn đến Ban giám đốc, các phòng ban của Sở Giáo dục và Đào tạo Thừa Thiên Huế, Ban giám hiệu, giáo viên Demo Version - Select.Pdf SDK các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế đã tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ tôi trong qua trình nghiên cứu. Tôi bày tỏ tình cảm chân thành đến gia đình, bạn bè, đồng nghiệp,...đã giúp đỡ, động viên, khích lệ tôi trong quá trình hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Dù đã có nhiều cố gắng nhƣng chắc chắn luận văn cũng không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận đƣợc sự góp ý của quý thầy cô và đồng nghiệp. Thừa Thiên Huế, tháng 5 năm 2015 Nguyễn Văn Trƣờng 3 MỤC LỤC Trang phụ bìa ............................................................................................................... i Lời cam đoan ...............................................................................................................ii Lời cảm ơn ................................................................................................................ iii Mục lục ........................................................................................................................ 1 Danh mục chữ viết tắt ................................................................................................. 4 Danh mục các bảng ..................................................................................................... 5 PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................9 1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................9 2. Mục đích nghiên cứu .........................................................................................11 3. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................11 4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu...................................................................11 5. Phạm vi nghiên cứu ...........................................................................................11 Demo - Select.Pdf SDK 6. Giả thuyết khoaVersion học ........................................................................................... 11 7. Phƣơng pháp nghiên cứu ...................................................................................11 8. Cấu trúc luận văn ...............................................................................................12 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ...............................13 1.1. Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề ..............................................................13 1.2. Một số khái niệm cơ bản ................................................................................15 1.2.1. Quản lý ..............................................................................................................15 1.2.2. Quản lý giáo dục ..............................................................................................16 1.2.3. Quản lý nhà trƣờng ..........................................................................................17 1.2.4. Tổ chuyên môn .................................................................................................19 1.2.5. Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ...........................................................19 1.3. Tổ chuyên môn và hoạt động của tổ chuyên môn ở trƣờng THPT ................20 1.3.1. Vị trí, vai trò, nhiệm vụ của tổ chuyên môn ...................................................20 1.3.2. Nội dung hoạt động của tổ chuyên môn .........................................................21 4 1.4. Nội dung quản lý hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trƣởng trƣờng THPT.............27 1.4.1. Xây dựng kế hoạch hoạt động tổ chuyên môn ...............................................27 1.4.2. Quản lý công tác bồi dƣỡng, tự bồi dƣỡng của đội ngũ giáo viên, hoạt động các chuyên đề ..............................................................................................................28 1.4.3. Quản lý hoạt động của học sinh ......................................................................29 1.4.4. Quản lý hoạt động của giáo viên .....................................................................31 1.4.5. Giám sát, kiểm tra, đánh giá hoạt động tổ chuyên môn ................................33 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động của tổ chuyên môn .................35 1.5.1. Các yếu tố khách quan .....................................................................................35 1.5.2. Các yếu tố chủ quan .........................................................................................35 Tiểu kết chƣơng ................................................................................................................ 34 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN PHÚ VANG, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ..................................................................................................38 2.1. Vài nét về kinh tế - xã hội huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế ...............38 2.1.1. Khái quát về huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế....................................38 Demo Version - Select.Pdf SDK 2.1.2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội của huyện Phú Vang ............................38 2.2.Tình hình phát triển giáo dục, đào tạo huyện Phú Vang ................................40 2.2.1. Tổng quan về giáo dục, đào tạo của huyện ....................................................40 2.2.2. Kết quả phát triển giáo dục trung học phổ thông huyện Phú Vang ..............40 2.3. Thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn và quản lý hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trƣởng trƣờng THPT huyện Phú Vang ...........................................45 2.3.1. Vài nét về phạm vi, đối tƣợng và phƣơng pháp khảo sát thực trạng ............45 2.3.2. Thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn ......................................................45 2.3.3. Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn của Hiệu trƣởng các trƣờng THPT huyện Phú Vang ..............................................................................................52 2.4. Đánh giá tổng quát về thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trƣởng các trƣờng THPT huyện Phú Vang............................................................64 2.4.1. Ƣu điểm ............................................................................................................64 2.4.2. Tồn tại, bất cập .................................................................................................64 2.4.3. Nguyên nhân của những tồn tại, yếu kém ......................................................65 5 2.4.4. Vị trí của thực trạng trên ma trận SWOT .......................................................66 Tiểu kết chƣơng 2 ....................................................................................................64 CHƢƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN CỦA HIỆU TRƢỞNG CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN PHÚ VANG, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ .............................................................68 3.1. Các nguyên tắc xây dựng biện pháp ..............................................................68 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiển .................................................................68 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ....................................................................69 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống..................................................................69 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trƣởng trƣờng THPT huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế ......................................................69 3.2.1. Biện pháp 1: Lồng ghép các hoạt động để nâng cao nhận thức, trách nhiệm, tính tự giác của cán bộ, giáo viên đối với hoạt động của tổ chuyên môn ...............69 3.2.2. Biện pháp 2: Đào tạo, bồi dƣỡng nâng cao trình độ chuyên môn và năng lực quản lý của tổ trƣởng, tổ phó, nhóm trƣởng chuyên môn........................................71 3.2.3. Biện pháp 3: Kế hoạch hóa việc tổ chức hoạt động của tổ chuyên môn ......74 Demo Select.Pdf SDK 3.2.4. Biện pháp Version 4: Đổi mới-phƣơng pháp dạy – học nhằm giáo dục toàn diện học sinh ..............................................................................................................................76 3.2.5. Biện pháp 5: Đổi mới nội dung, hình thức và phƣơng pháp hoạt của tổ chuyên môn .................................................................................................................79 3.2.6. Biện pháp 6: Đảm bảo các điều kiện cho hoạt động tổ chuyên môn ............81 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .....................................................................84 3.4. Khảo nghiệm nhận thức về tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp .................86 3.4.1. Đối tƣợng khảo nghiệm ...................................................................................86 3.4.2. Nội dung phiếu khảo nghiệm ..........................................................................86 Tiểu kết chƣơng ................................................................................................................ 85 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .........................................................................89 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 89 PHỤ LỤC 6 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BGH : Ban giám hiệu BDTX : Bồi dƣỡng thƣờng xuyên CBQL : Cán bộ quản lý CNTT : Công nghệ thông tin GD- ĐT : Giáo dục – Đào tạo GV : Giáo viên GVBM : Giáo viên bộ môn GVCN : Giáo viên chủ nhiệm HS : Học sinh HT : Hiệu trƣởng PHT : Phó hiệu trƣởng PP : Phƣơng pháp PPCT : Phân phối chƣơng trình PPDH : Phƣơng pháp dạy học Demo Version SDK PPQL - Select.Pdf : Phƣơng pháp quản lý QLGD : Quản lý giáo dục TCM : Tổ chuyên môn THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông TPCM : Tổ phó chuyên môn TTCM : Tổ trƣởng chuyên môn 7 DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Các loại kế hoạch của tổ chuyên môn và thành viên của tổ ..................... 22 Bảng 2.1. Tổng hợp mạng lƣới trƣờng, lớp và học sinh ........................................... 41 Bảng 2.2. Số lƣơ ̣ng các phòng phu ̣c vu ̣ ho ̣c tâ ̣p ở các trƣ ờng THPT huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế năm học 2014-2015 .................................... 42 Bảng 2.3. Tổng hợp số lƣợng, cơ cấu đội ngũ, trình độ CM, trình độ QLGD, trình đô ̣ TCCT của CBQL ở các trƣờng THPT huyê ̣n Phú Vang , tỉnh Thừa Thiên Huế năm ho ̣c 2013-2014 ............................................................... 42 Bảng 2.4. Đội ngũ GV ở các trƣờng THPT huyện Phú Vang , tỉnh Thừa Thiên Huế năm ho ̣c 2013-2014 ................................................................................. 43 Bảng2.5. Kế t quả xếp loại học lực và hạnh kiểm của học sinh các trƣờng THPT huyê ̣n Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế từ năm học 2011-2012đến năm học2013-2014. .... 43 Bảng 2.6: Kết quả khảo sát việc xây dựng kế hoạch hoạt động của TCM ở các trƣờng THPT huyện Phú Vang ................................................................ 46 Bảng 2.7. Kết quả khảo sát mức độ thực hiện hoạt động bồi dƣỡng, tự bồi dƣỡng, Demo - Select.Pdf hoạt độngVersion các chuyên đề của đội ngũSDK GV hiện nay................................. 47 Bảng 2.7. kết quả khảo sát mức độ thực hiện hoạt động học tập của học sinh hiện nay.. 48 Bảng 2.9. Kết quả khảo sát mức độ thực hiện hoạt động giảng dạy của GV hiện nay. ... 50 Bảng 2.10. Kết quả khảo sát mức độ thực hiện công tác kiểm tra đánh giá hoạt động tổ chuyên môn hiện nay .................................................................. 51 Bảng 2.11. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động xây dựng kế hoạch ... 53 Bảng 2.12. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý hoạt động tác bồi dƣỡng, tự bồi dƣỡng của đội ngũ giáo viên, hoạt động các chuyên đề. ......................... 54 Bảng 2.13. Kết quả khảo sát thực trạng việc quản lý hoạt động học của học sinh ... 56 Bảng 2.14. Kết quả khảo sát đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy của GV . 58 Bảng 2.15. Kết quả khảo sát đánh giá thực trạng quản lý công tác kiểm tra đánh giá hoạt động tổ chuyên môn ................................................................... 61 Bảng 2.16. Ma trận SWOT của thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ......... 66 Bảng 3.1. Về tính cần thiết của biện pháp ................................................................ 86 Bảng 3.2. Về tính khả thi của biện pháp ................................................................... 86 8 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Bƣớc vào thế kỷ XXI cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật, công nghệ sẽ phát triển rất mạnh ở nhiều nƣớc trên thế giới và trong đó có cả Việt Nam. Trong xu thế mở cửa, trong tình hình khoa học và công nghệ trên thế giới phát triển nhƣ vũ bão làm lƣợng chất xám trong sản phẩm hàng hoá ngày càng cao. Làm thế nào để chúng ta có đủ khả năng cạnh tranh và tham gia vào công cuộc công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nƣớc trong hoàn cảnh đất nƣớc phát triển mạnh mẽ. Chỉ thị số 40/CT-TW ngày 15 tháng 6 năm 2004 của Ban Bí thƣ Trung ƣơng Đảng cộng sản Việt Nam (khóa IX) khẳng định: “Phát triển Giáo dục – Đào tạo là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy…Đây là là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, trong đó nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục là lực lƣợng nòng cốt, có vai trò quan trọng” [8, 1]. Văn kiện đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X khẳng định: “Đổi mới tuy duy giáo dục một cách nhất quán, từ mục tiêu, chƣơng trình, nội dung, phƣơng pháp đến cơ cấu và hệ thống tổ chức, cơ chế quản lý để tạo chuyển biến cơ Demo Version - Select.Pdf SDK bản và toàn diện của nền giáo dục nƣớc nhà, tiếp cận với trình độ giáo dục của khu vực và thế giới” [9, 206]. Để nâng cao đƣợc chất lƣợng giáo dục thì công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trƣờng THPT sao cho có hiệu quả thiết thực nhằm từng bƣớc nâng cao chất lƣợng giảng dạy và học tập trong các nhà trƣờng phổ thông là vấn đề quan trọng và cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. Đây là một hoạt động khá khó khăn và phức tạp của nhà quản lý giáo dục. Do đó, để có thể quản lý tốt các hoạt động của tổ chuyên môn, ngƣời quản lý phải biết dựa vào những cánh tay đắc lực của mình về chuyên môn ở nhà trƣờng nhƣ: các Phó hiệu trƣởng, các TTCM, TPCM, nhóm trƣởng chuyên môn và các giáo viên giỏi có nhiều kinh nghiệm. Hoạt động của tổ chuyên môn ở trƣờng THPT là một yêu cầu bắt buộc và hết sức cần thiết, là một quy định trong điều lệ trƣờng trung học do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành. Hiệu trƣởng quản lý hoạt động này còn nhằm quản lý giáo viên nhất là về chuyên môn nghiệp vụ, về thực hiện kế hoạch giảng dạy và cả về năng lực sƣ phạm của giáo viên trong từng tổ chuyên môn. 9 Nâng cao chất lƣợng hoạt động tổ chuyên môn trong các nhà trƣờng sẽ phát huy tinh thần nỗ lực sáng tạo của giáo viên trong tập thể sƣ phạm, tính đoàn kết nội bộ, phát huy năng lực điều hành hoạt động của tổ trƣởng tổ chuyên môn, đồng thời tạo một động lực thôi thúc giáo viên trong các tổ chuyên môn phát huy nhiều sáng kiến, kinh nghiệm của mình trong lĩnh vực giảng dạy và giáo dục. Mặt khác, tổ chuyên môn còn có vai trò quan trọng trong việc góp phần bồi dƣỡng đội ngũ giáo viên tại chỗ thông qua hoạt động dự giờ, trao đổi rút kinh nghiệm các tiết dạy, sinh hoạt chuyên đề, thao giảng, hội giảng để nâng cao chất lƣợng dạy và học của nhà trƣờng. Trong những năm gần đây công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng THPT huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế có nhiều vấn đề cần phải bàn; Về tổ chức chƣa phù hợp với số lƣợng giáo viên, việc phân chia tổ chuyên môn chƣa có căn cứ khoa học, nội dung hoạt động của các tổ chuyên môn còn nghèo nàn nhiều khi còn đi lệch cả nhiệm vụ của tổ chuyên môn, sinh hoạt chuyên môn của các tổ không có nội dung cụ thể; Hoạt động của các tổ chuyên môn không bám sát vào điều lệ nhà trƣờng để hoạt động; Đội ngũ tổ trƣởng chuyên môn không đáp Demo Version - Select.Pdf SDK ứng đƣợc yêu cầu của hoạt động chuyên môn trong nhà trƣờng; Ban giám hiệu ít quan tâm đến các hoạt động và nội dung sinh hoạt của các tổ chuyên môn, chƣa xây dựng nội dung hoạt động của các tổ chuyên môn, không nhìn thấy hết vị trí vai trò và tác dụng của hoạt động tổ chuyên môn trong việc thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn chung của nhà trƣờng. Hiện nay công tác đổi mới phƣơng pháp quản lý trong nhà trƣờng nói chung cũng nhƣ công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn nói riêng đang diễn ra trong khối THPT rất mạnh mẽ. Trƣớc thực tế nhƣ vậy, đội ngũ quản lý tại các trƣờng THPT huyện Phú Vang chúng tôi luôn trăn trở làm thế nào đổi mới PPQL nói chung và phƣơng pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn nói riêng có hiệu quả nhằm góp phần thực hiện tốt các mục tiêu của giáo dục THPT hiện nay. Chính từ những lí do nêu trên, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế”. 10 2. Mục đích nghiên cứu - Hệ thống hóa cơ sở lý luận của vấn quản lý hoạt động TCM các trƣờng THPT. - Khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn và quản lý hoạt động TCM ở các trƣờng THPT huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế. - Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trƣởng các trƣờng THPT huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng THPT 3.2. Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động tổ chuyên môn và quản lý hoạt động TCM các trƣờng THPT huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế. 3.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng THPT huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế. 4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu: Công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trƣởng các trƣờng THPT huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế. 4.2. Đối tƣợng nghiên cứu: Biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn của Demo Version - Select.Pdf SDK hiệu trƣởng các trƣờng THPT huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế. 5. Phạm vi nghiên cứu Tác giả tập trung nghiên cứu hoạt động quản lý của tổ chuyên môn ở 5 trƣờng THPT huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế. 6. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trƣởng các trƣờng THPT huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế. Thời gian qua đã có chuyển biến tích cực, bƣớc đầu đạt đƣợc những thành tựu nhất định; tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế và bất cập. Nếu xác định rõ lý luận, đánh giá đúng thực trạng, từ đó xác lập đƣợc các biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn có tính khả thi sẽ khắc phục đƣợc những hạn chế, bất cập hiện có, góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học tại các trƣờng THPT. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lý luận: phân tích và tổng hợp lý thuyết; phân loại và hệ thống hóa lý thuyết nhằm xây dựng cơ sở của vấn đề nghiên cứu 11 7.2. Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn: Phƣơng pháp quan sát sƣ phạm, PP điều tra viết, PP tổng kết kinh nghiệm nhằm khảo sát, phân tích thực trạng và thu thập thêm các thông tin có liên quan đến vấn đề nghiên cứu 7.3. Phƣơng pháp thống kê toán học nhằm xử lý kết quả của việc nghiên cứu 8. Cấu trúc luận văn Luận văn đƣợc cấu trúc gồm 3 phần : + Phần thứ nhất: Mở đầu + Phần thứ hai: Nội dung nghiên cứu, gồm 3 chƣơng: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trƣờng trung học phổ thông. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các trƣờng trung học phổ thông huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trƣởng các trƣờng trung học phổ thông huyện Phú vang, tỉnh Thừa Thiên Huế. + Phần thứ ba: Kết luận và kiến nghị - Tài liệu tham khảo. Demo Version - Select.Pdf SDK - Phụ lục. 12